Rozdz. III Uczestnicy procesu karnego


Rozdz. III : Uczestnicy procesu karnego

1. Zagadnienia wstępne

Uczestnicy procesu:

2. Organy procesowe

Organy procesowe:

organy państwa wyposażone w kompetencję do wydawania na określonym etapie procesu wiążących poleceń pozostałym uczestnikom, w tym także innym organom biorącym udział w procesie

Podział:

Organy prowadzące postępowanie przygotowawcze:

Organami nadzorującymi postępowanie przygotowawcze są:

Organy prowadzące postępowanie jurysdykcyjne:

Organami postępowania wykonawczego są art. 2 k.k.w.:

2.1. Prokuratura

Organizacja wewnętrzna:

Prokurator Generalny:

Powszechne jednostki prokuratury:

Zasady działania prokuratury:

Niezależność prokuratorów gwarantują:

art. 7

Prokurator jest obowiązany do podejmowania działań określonych w ustawach, kierując się zasadą bezstronności i równego traktowania wszystkich obywatela

2.2 Sąd

2.2.1 Struktura sądownictwa

Art. 175 ust. 1 Konstytucji RP:

Wymiar sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe

Zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości - art. 177 Konstytucji RP:

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów

Sądy powszechne (art. 1 § 1 p.u.s.p.)-

art. 13 § 1 p.u.s.p.

W sądzie rejonowym mogą być tworzone, w jego siedzibie lub poza jego siedzibą, sądy grodzkie jako wydziały lub wydziały zamiejscowe sądów rejonowych

Sądy dzielą się na wydziały na czele, których stoi przewodniczący

Sądy szczególne:

Zasada niezawisłości sędziowskiej:

2.2.2. Właściwość sądu

Rodzaje właściwości:

1) Właściwość rzeczowa:

2) Właściwość miejscowa:

Właściwość miejscowa sądów wojskowych:

Właściwość z łączności spraw:

W sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych przyjmuje się dodatkowo, że:

Właściwość z delegacji (nadzwyczajna):

3) Właściwość funkcjonalna sądów;

Właściwość funkcjonalna sądu rejonowego:

Właściwość funkcjonalna sądu okręgowego:

Właściwość funkcjonalna sądu apelacyjnego:

Właściwość funkcjonalna SN:

Właściwość funkcjonalna sądów wojskowych:

Spory kompetencyjne:

2.2.3. Skład sądu

Skład sądu:

3. Strony procesowe:

3.1. Pojęcie i rodzaje

Stronami postępowania karnego są ci jego uczestnicy, którzy działają w procesie we własnym imieniu mając interes prawny w określonym rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu. Stronami są:

Rodzaje stron:

3.2. Kumulacja ról procesowych

Kumulacja ról procesowych:

3.3. Oskarżyciel publiczny

Oskarżyciel publiczny

Nieprokuratorscy oskarżyciele publiczni:

Zadania oskarżyciela publicznego:

3.4. Pokrzywdzony

Pokrzywdzony:

Bezpośredniość naruszenia lub zagrożenia dobra prawnego:

Ustalenie czy i kto został pokrzywdzony musi odbywać się na podstawie normy prawa karnego materialnego.

Art. 49a. Jeżeli nie wytoczono powództwa cywilnego, pokrzywdzony, a także prokurator, może aż do zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej złożyć wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 Kodeksu karnego

Art. 46. § 1. W razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu lub przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.

§ 2. Zamiast obowiązku określonego w § 1 sąd może orzec na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w celu zadośćuczynienia za ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała, rozstrój zdrowia, a także za doznaną krzywdę

W myśl art. 65. § 1 pkt 6 Sąd przed rozpoczęciem przewodu sądowego odmawia przyjęcia powództwa cywilnego, jeżeli złożono wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 Kodeksu karnego.

„Zastępcze” wykonywanie uprawnień (art. 51):

Śmierć pokrzywdzonego i prawa osób najbliższych:

3.5 Oskarżyciel posiłkowy.

Oskarżyciel posiłkowy:

art. 53:

Pokrzywdzony w sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego może działać jako strona:

Samo oświadczenie pokrzywdzonego o przystąpieniu do postępowania (pisemne lub ustne do protokołu) - jeśli zostało złożone po wniesieniu aktu oskarżenia przez prokuratora przed rozpoczęciem przewodu sądowego na rozprawie głównej - powoduje, że staje się on tzw. ubocznym oskarżycielem posiłkowym (art. 54 § 1)

Sąd może ograniczyć liczbę oskarżycieli posiłkowych występujących w sprawie, jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Sąd orzeka, że oskarżyciel posiłkowy nie może brać udziału w postępowaniu, gdy bierze w nim już udział określona przez sąd liczba oskarżycieli.

Oskarżyciel posiłkowy, który nie bierze udziału w postępowaniu z przyczyn określonych powyżej, może przedstawić sądowi na piśmie swoje stanowisko w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia

Samodzielna skarga posiłkowa (subsydiarna):

Kolejność poszczególnych czynności wnoszenia „własnego” aktu oskarżenia:

Przyłączenie się do skargi innego pokrzywdzonego:

Udział prokuratora:

Odstąpienie oskarżyciela posiłkowego:

Śmierć oskarżyciela posiłkowego:

3.6. Oskarżyciel prywatny

Oskarżyciel prywatny:

Art. 59:

Wniesienie prywatnego aktu oskarżenia wszczyna postępowanie prywatnoskargowe.

Katalog spraw prywatnoskargowych:

Dysponowanie skargą (art. 496):

Ingerencja prokuratora i jej formy:

Przedawnienie karalności przestępstw prywatnoskargowych:

Oskarżenie wzajemne:

Ingerencja prokuratora:

3.7. Powód cywilny

Powodem cywilnym procesie karnym jest:

Z pozwem cywilnym może wystąpić zakład ubezpieczeń w zakresie w jakim pokrył szkodę wyrządzoną pokrzywdzonemu przez przestępstwo lub jest zobowiązany do jej pokrycia (art. 49 § 3 kpk).

W razie śmierci pokrzywdzonego osoby najbliższe mogą wytoczyć powództwo o przysługujące im roszczenie majątkowe.

W wypadku śmierci powoda cywilnego (po przyjęciu powództwa) osoby najbliższe mogą wstąpić w prawa zmarłego i dochodzić przysługujących im roszczeń. Niewstąpienie tych osób nie tamuje biegu postępowania; sąd wydając orzeczenie kończące postępowanie pozostawia wówczas powództwo cywilne bez rozpoznania.

Prokurator, aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, może wytoczyć powództwo na rzecz pokrzywdzonego, jeżeli interes społeczny tego wymaga.

Forma pozwu:

Art. 187. § 1 kpc.

Art. 119 kpk

§ 1. Pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy,

2) oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo,

3) treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem,

4) datę i podpis składającego pismo.

§ 2. Za osobę, która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona, ze wskazaniem przyczyny złożenia swego podpisu.

Powództwo można zgłosić w stadium przygotowawczym. Za dzień zgłoszenia roszczeń uważa się dzień zgłoszenia powództwa.

Pokrzywdzony staje się powodem cywilnym z chwilą wydania postanowienia sądu o przyjęciu powództwa cywilnego. Powód cywilny może pozew cofnąć.

Warunki formalne dopuszczalności pozwu cywilnego:

Art. 46. kk

§ 1. W razie skazania za przestępstwo spowodowania śmierci, ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przestępstwo przeciwko środowisku, mieniu lub obrotowi gospodarczemu lub przestępstwo przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową, sąd, na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej, orzeka obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w całości albo w części; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się

Przyjęcie powództwa cywilnego:

Na odmowę przyjęcia powództwa cywilnego lub na pozostawienie go bez rozpoznania zażalenie nie przysługuje.

Powód cywilny może dowodzić istnienia tylko tych okoliczności, na których opiera swoje roszczenie.

Jeżeli sąd odmówił przyjęcia powództwa cywilnego lub pozostawił je bez rozpoznania, powód cywilny może dochodzić swego roszczenia w postępowaniu cywilnym. Jeżeli w terminie zawitym 30 dni od daty odmowy przyjęcia lub pozostawienia powództwa cywilnego bez rozpoznania powód cywilny wniesie o przekazanie pozwu sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych, za dzień zgłoszenia roszczenia uważa się dzień wniesienia pozwu w postępowaniu karnym.

Rozstrzygnięcia sądu:

Oddala się powództwo, gdy nie jest ono zasadne.

Jeżeli zasądzone odszkodowanie, obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo nawiązka orzeczona na rzecz pokrzywdzonego nie pokrywają całej szkody lub nie stanowią pełnego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, pokrzywdzony może dochodzić dodatkowych roszczeń w postępowaniu cywilnym

Jeżeli powództwo cywilne zostało zgłoszone w toku postępowania przygotowawczego, organ prowadzący postępowanie załącza pozew do akt sprawy, a postanowienie co do przyjęcia powództwa wydaje sąd po wpłynięciu sprawy z aktem oskarżenia; za dzień zgłoszenia roszczenia uważa się wówczas dzień zgłoszenia powództwa. Jeżeli wraz z powództwem cywilnym został zgłoszony wniosek o zabezpieczenie roszczenia, w przedmiocie tego wniosku orzeka prokurator. Na postanowienie co do zabezpieczenia roszczenia przysługuje zażalenie do sądu.

W razie umorzenia lub zawieszenia postępowania przygotowawczego pokrzywdzony w terminie zawitym 30 dni od daty doręczenia postanowienia może żądać przekazania sprawy sądowi właściwemu do rozpoznawania spraw cywilnych. Jeżeli pokrzywdzony w terminie tym żądania nie zgłosi, zabezpieczenie upada, a wniesiony poprzednio pozew nie wywołuje skutków prawnych.

3.8. Oskarżony

Oskarżony/podejrzany:

Faktycznie podejrzany (osoba podejrzana):

Prawa i obowiązki omówione przy zasadach.

4.Reprezentanci stron procesowych

4.1. Obrońca

Obrońca:

Art. 82:

Zasada działania obrońcy tylko na korzyść oskarżonego:

Upoważnienie do obrony „z wyboru”

Zakres działania:

Odwołanie obrońcy (art. 378):

Wypowiedzenie pełnomocnictwa przez adwokata:

Obrońca może bronić kilku oskarżonych, jeżeli ich interesy nie pozostają w sprzeczności. Stwierdzając sprzeczność sąd wydaje postanowienie, zakreślając oskarżonym termin do ustanowienia innych obrońców. W wypadku obrony z urzędu sąd wyznacza innego obrońcę

Obrońca oskarżonego jest zobowiązany zachować w tajemnicy wszystko czego dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej.

Obrońca-adwokat korzysta także z immunitetu adwokackiego, zapewniającego mu w zakresie wykonywania zawodu korzystanie z wolności słowa i pisma.

4.2 Pełnomocnik

Pełnomocnik:

Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny.

Pełnomocnik różni się od obrońcy:

  1. z jego pomocy korzystają podmioty działające po stronie czynnej

  2. jest związany „instrukcją mocodawcy”

  3. nie jest ograniczony do działania wyłącznie na korzyść

  4. może w ramach umocowania powziąć i wyrazić wolę, która jest uważana za wolę mocodawcy

Osoba uprawniona może posiadać nie więcej niż 3 pełnomocników. Udział pełnomocnika w postępowaniu nie wyłącza osobistego udziału w nim mocodawcy.

W kwestiach nie uregulowanych przepisami w KPK dotyczących pełnomocnika stosuje się KPC.

Pełnomocnictwo procesowe obejmuje według art. 91 KPC umocowanie z samego prawa do:

  1. wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, skargi o wznowienie postępowania, skargi apelacyjnej, kasacyjnej i postępowania wywołanego ich wniesieniem

  2. wszelkich czynności dotyczących zabezpieczeń i egzekucji

  3. udzielania dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu

  4. zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w udzielonym pełnomocnictwie

  5. odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej

4.3. Przedstawiciel ustawowy

Przedstawiciel ustawowy może działać zarówno po stronie czynnej, jak i biernej, tj. pokrzywdzonego, jak i oskarżonego.

Przedstawiciel ustawowy pokrzywdzonego może występować wówczas, gdy pokrzywdzony nie może działać osobiście, gdyż jego działanie:

  1. wyklucza ustawa,

  2. z natury rzeczy jest niemożliwe.

Nie może z mocy ustawy działać małoletni lub ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo. Jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni albo ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo, prawa jego wykonuje przedstawiciel ustawowy albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony pozostaje, tzw. opiekun faktyczny ( art. 51 § 2 k. p. k.).

Jeżeli pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, w szczególności ze względu na wiek lub stan zdrowia, jego prawa może wykonywać osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje ( art. 51 § 3 k. p. k.).

Nie jest możliwe bezpośrednie działanie pokrzywdzonego nie będącego osobą fizyczną. Za pokrzywdzonego, który nie jest osobą fizyczną, czynności procesowych dokonuje organ uprawniony do działania w jego imieniu ( art. 51 § 1 k. p. k.).

Przedstawiciel pokrzywdzonego może dokonywać wszelkich czynności procesowych w miejsce pokrzywdzonego ze skutkiem pranym dla niego.

Przedstawiciel ustawowy może wykonywać czynności za oskarżonego nieletniego lub ubezwłasnowolnionego. Jeżeli oskarżony jest nieletni lub ubezwłasnowolniony, jego przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą oskarżony pozostaje, może podejmować na jego korzyść wszelkie czynności procesowe, a przede wszystkim wnosić środki zaskarżenia, składać wnioski oraz ustanowić obrońcę ( art. 76 k. p. k.).

4.4 Przedstawiciel społeczny (rzecznik interesu społecznego)

W postępowaniu sądowym do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego udział w postępowaniu może zgłosić przedstawiciel organizacji społecznej, jeżeli zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego lub ważnego interesu indywidualnego, objętego zadaniami statutowymi tej organizacji, w szczególności ochrony wolności i praw człowieka.

W zgłoszeniu organizacja społeczna wskazuje przedstawiciela, który ma reprezentować tę organizację, a przedstawiciel przedkłada sądowi pisemne upoważnienie.

Sąd dopuszcza przedstawiciela organizacji społecznej, jeżeli leży to w interesie wymiaru sprawiedliwości.

Dopuszczony do udziału w postępowaniu sądowym przedstawiciel organizacji społecznej może uczestniczyć w rozprawie, wypowiadać się i składać oświadczenia na piśmie.

Rzecznikiem interesu społecznego jest także Rzecznik Praw Obywatelskich

RPO po zbadaniu sprawy mając określone uprawnienia związane z procesem karnym, może:

  1. żądać wszczęcia postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu (przyjmuje się że prokurator nie jest tym żądaniem związany)

  2. żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu - na prawach przysługujących prokuratorowi

  3. wnieść kasację

RPO w związku z rozpatrywanymi sprawami może również występować:

  1. do właściwych organów z wnioskiem o podjęcie inicjatywy ustawodawczej

  2. z wnioskiem do SN o podjęcie uchwały mającej na celu rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa

5. Podmiot odpowiedzialny majątkowo

Art. 416. § 1. W razie skazania oskarżonego sąd, uwzględniając wniosek prokuratora, zobowiązuje w wyroku podmiot, który uzyskał korzyść majątkową w warunkach określonych w art. 52 Kodeksu karnego, do jej zwrotu w całości lub w części na rzecz Skarbu Państwa. Uniewinniając oskarżonego albo skazując go za przestępstwo, które takiej korzyści nie przyniosło, lub umarzając postępowanie - sąd pozostawia wniosek prokuratora bez rozpoznania

Art. 52. W wypadku skazania za przestępstwo przynoszące korzyść majątkową osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, a popełnione przez sprawcę działającego w jej imieniu lub interesie, sąd zobowiązuje podmiot, który uzyskał korzyść majątkową, do jej zwrotu w całości lub w części na rzecz Skarbu Państwa; nie dotyczy to korzyści majątkowej podlegającej zwrotowi innemu podmiotowi

art. 333 § 4 Prokurator może także dołączyć do aktu oskarżenia wniosek o zobowiązanie podmiotu określonego w art. 52 Kodeksu karnego do zwrotu na rzecz Skarbu Państwa uzyskanej korzyści majątkowej oraz zawiadomienie tego podmiotu o terminie rozprawy

6. Inni uczestnicy procesu

W tej kategorii mieszczą się tzw. pomocnicy organów procesowych:

15



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wykladkpk4, Uczestnicy procesu karnego
opis wszystkich kategorii uczestników procesu karnego, UCZESTNICY PROCESU KARNEGO
04 UCZESTNICY PROCESU KARNEGO
Dział IV - Uczestnicy Procesu Karnego, Proces karny kpk, kpk skrypt kiepski
III Obowiazki i uprawnienia stron uczestniczacych w procesie nauki
III Obowiazki i uprawnienia stron uczestniczacych w procesie nauki
II Obowiazki i uprawnienia stron uczestniczacych w procesie pracy
Uczestnicy procesu budowlanego i ich obowiązki
09 TOK PROCESU KARNEGO
W-3. Wyobraźnia (Extranet), Prywatne, psychologia wsfiz, semestr III, Wyższe procesy poznawcze wykła
Przeslanki procesu karnego (2)
W-4. Myślenie-extranet, Prywatne, psychologia wsfiz, semestr III, Wyższe procesy poznawcze wykłady
sciaga dyf, uniwersytet warmińsko-mazurski, inżynieria chemiczna i procesowa, rok III semestr 6, pro
Wybrane rozdziały z kk, Studia, Administracja umcs, Semestr III, Zarys Prawa Karnego
S3 Wyższe Procesy Poznawcze Witold Dobrołowicz wykład 2, Prywatne, psychologia wsfiz, semestr III, W

więcej podobnych podstron