Przeslanki procesu karnego

1. Przeslanki nalezy ustalic w stadium przedprocesowym gdyz sa warunkami dojscia do skutku calego procesu” - wg Oskara Bulowa

2. Art. 17 § 1 k.p.k. ⇒ przeslanki sa stanami:

• Scisle procesowymi (przeslanki czysto procesowe)

• Stany zakotwiczone w prawie karnym materialnym (przeslanki o charakterze materialnym)

• Np. pkt.2,3 i 4

• Stany o charakterze faktycznym (przeslanki faktyczne) - pkt. 1

• Niepopelnienie czynu

• Brak danych dostatecznie uzasadniajacych podejrzenie popelnienia przestepstwa

3. Przeslanki procesowe - stany decydujace w mysl przepisow prawa procesowego o dopuszczalnosci lub niedopuszczalnosci procesu

• Brak pozytywnej lub wystapienie negatywnej ⇒ niedopuszczalnosc procesu

4. Rozny zasieg przeslanek w toku procesu

• Odnoszace sie do wszystkich stadiow (np. prawomocnosc materialna)

• Wystepujace tylko w postepowaniu rozpoznawczym przed sadem (np. skarga uprawnionego podmiotu)

• Dotyczace postepowania przygotowawczego i rozpoznawczego (np. przedawnienie karalnosci)

• Wylacznie w postepowaniu wykonawczym (np. przedawnienie wykonania kary)

5. Przeslanki dziela sie na pozytywne i negatywne

• O podziale nie decyduje forma ich ujecia tylko sposob funkcjonowania

• Pozytywne:

1. Podsadnosc

2. Wlasciwosc sadu

3. Istnienie stron

4. Skarga

5. Wniosek o sciganie - przeslanka szczegolna

• Negatywne:

6. Prawomocnosc materialna

7. Zawislosc sprawy

8. Przedawnienie karalnosci

9. Abolicja

10. Art. 17 § 1 pkt.1

11. Art. 17 § 1 pkt.2

12. Art. 17 § 1 pkt.3

13. Art. 17 § 1 pkt.4

6. Przeslanki ogolne i szczegolne

• Ogolne - warunkuja dopuszczalnosc procesu w zwyklym trybie postepowania

• Niedopuszczalnosc procesu ⇒ koniecznosc umorzenia postepowania

• Szczegolne - dodatkowe przeslanki dopuszczalnosci postepowania szczegolnego

• Brak przeslanki szczegolnej ⇒ niedopuszczalnosc danego trybu ⇒ przekazanie do post. Zwyczajnego
  (mozna jednak za zgoda oskarzonego sprawe przekazana z postepowania uproszczonego do zwyczajnego rozpoznac przed tym samym skladem -art. 483 k.p.k.)

7. Przeslanki bezwzgledne (abstrakcyjne) lub wzgledne (konkretne)

• Bezwzgledne - istnienie przeszkody ⇒ niedopuszczalnosc procesu (bezwzgledna)

• Przedawnienie karalnosci, abolicja

• Wzgledne - przeszkoda ⇒ niedopuszczalnosc procesu w danym ukladzie procesowym

• Skarga uprawnionego oskarzyciela

• Przeslanki: czysto procesowe/ zakotwiczone w prawie materialnym

8. Przeslanki z art. 17 § 1 (wyliczenie przykladowe) ujeto od strony negatywnej jako „przeszkody procesowe” (brak przeslanki pozytywnej i wystapienie przeslanki negatywnej)

• Postepowania nie wszczyna sie a wszczete podlega umorzeniu (w toku post. przygotowawczego i sadowego)

• Badanie istnienia przeszkod procesowych odbywa sie z urzedu w toku calego procesu (wynika to z przepisow odwolujacych sie do art. 17 § 1 k.p.k.)

• Stwierdzenie przeszkody ⇒ umorzenie (wyjatek - brak wlasciwosci - art. 35 § 1 k.p.k.)

• Umorzenie w drodze:

• Postanowienia - w postepowaniu przygotowawczym i sadowym przed rozpoczeciem procesu

• Wyroku po rozpoczeciu przewodu sadowego - art. 414 § 1 k.p.k.

• W razie istnienia przeszkod z art. 17 § 1 pkt. 1 i 2 w toku procesu sad wydaje wyrok uniewinniajacy

• Umorzenie w oparciu o przeslanki materialne ma charakter orzeczenia merytorycznego (art. 17 § 1 pkt. 2-4)

9. Zbieg (kumulacja) przeszkod procesowych - umorzenie na podstawie wszystkich podstaw

• Ale najpierw nalezy sie uporac z przeslankami wzglednymi

Przeglad przeslanek procesowych

Podsadnosc

1. Sklada sie na nia:

• Jurysdykcja sadow polskich

• Podsadnosc sadom karnym powszechnym

• Podsadnosc sadom wojskowym

Jurysdykcja krajowa sadow polskich

1. Oznacza to podleganie spraw karnych sadom polskim

• Wynika z art. 5 k.k. (czyny na terytorium RP)

• W k.p.k. art. 58 i nastepne (o immunitecie zakrajowosci)

2. „Czynnik obcy”

• obcy obywatel jako sprawca - podlega sadom polskim

• czyn na obcym terytorium - podlega sadowi polskiemu pod warunkami z art. 5 k.k.

• brak mozliwosci zastosowania polskiego prawa materialnego - wykluczona jurysdykcja sadow polskich

3. Ograniczenia wynikaja z przepisow krajowych i umow miedzynarodowych na podstawie ktorych zrzeczono sie wykonywania jurysdykcji

• Instytucja przekazania/ przejecia scigania - art. 590 i nast. K.p.k.

Podsadnosc sadom karnym powszechnym

1. Jest to zakres spraw karnych podlegajacych tym sadom

2. Orzecznictwo sadow powszechnych stanowi regule ⇒ domniemanie podsadnosci sadow powszechnych

• Wyjatki to jedynie sprawy wyraznie ustawowo przekazane sadom wojskowym lub innym organom

Podsadnosc sadom karnym wojskowym

1. Orzecznictwu sadow wojskowych podlegaja sprawy ze wzgledow podmiotowo-przedmiotowych lub przedmiotowych

Podsadnosc TS

1. Poslowie i senatorowie w zakresie art. 107 ust.1 konstytucji

• TS orzeka o pozbawieniu mandatu

2. Art. 145 konstytucji - Prezydent odpowiada wylacznie przed TS za:

• Naruszenie konstytucji lub ustaw

• Przestepstwo

3. Czlonkowie RM za przestepstwa popelnione w zwiazku z zajmowanym stanowiskiem

• TS moze lacznie rozstrzygac o odpowiedzialnosci konstytucyjnej i karnej

• Uchwala Sejmu o lacznym pociagnieciu do odpowiedzialnosci zamyka droge sadowa w sprawie (decyduje data podjecia uchwaly przez Sejm)

Ograniczenia podsadnosci

Sprawy o wykroczenia

1. Likwidacja kolegiow d.s. wykroczen ⇒ orzekanie w sprawach o wykroczenia przed sadem:

• W postepowaniu zwyczajnym

przyspieszonym

• 
  
  W postepowaniu szczegolnym nakazowym

Mandatowe - nie jest to postepowanie sadowe

• Odmowa przyjecia mandatu ⇒ wniosek o ukaranie do sadu

• Przyjecie mandatu ⇒ staje sie on prawomocny

2. W sprawach o wykroczenia:

• Oskarza Policja (z wyjatkami z ustawy)

• Orzeka sad rejonowy (ew. Sad garnizonowy)

• W II instancji sad okregowy (wojskowy sad okregowy) gdy:

• Rozpoznanie apelacji

• Rozpoznanie zazalenia na postanowienia i zarzadzenia zamykajace droge do wydania wyroku

3. Jesli okaze sie po rozpoczeciu przewodu sadowego, ze czyn jest wkroczeniem sprawe rozpoznaje ten sam sad ale w oparciu o kodeks postepowania w sprawach o wykroczenia (art. 400 k.p.k.)

• Orzeczenia w sprawach o wykroczenia nie uchyla sie tylko z powodu orzekania przez sad w postepowaniu karnym zamiast w postepowaniu w sprawach wykroczen

Immunitety

1. Immunitety sa forma ochrony przyslugujaca okreslonym osobom, ze wzgledu na pelnienie przez nie waznych funkcji w panstwie lub stosunkach miedzynarodowych

• Immunitety materialne i procesowe

• Materialne - uchylenie karalnosci przestepstwa lub wprowadzenie nieodpowiedzialnosci w oznaczonym zakresie (np. posel nieodpowiedzialny za dzialalnosc poselska) zawsze bezwzgledny

• Procesowe - zakaz scigania

Trwaly - chroni tez po ustaniu funkcji

2. 
   Immunitet procesowy

Nietrwaly

Wzgledny - immunitet pod ustawowymi warunkami moze uchylic uprawniony organ

3. 
   Immunitet proc.

Bezwzgledny - zakaz scigania nie moze byc uchylony decyzja odpowiedniego organu (np. immunitet konsularny i dyplomatyczny)

4. Immunitet dyplomatyczny - art. 578 k.p.k.

• Orzecznictwu sadow polskich nie podlegaja:

1. Uwierzytelnieni w RP szefowie przedstawicielstw dyplomatycznych panstw obcych

2. Personel dyplomatyczny przedstawicielstw dyplomatycznych panstw obcych

3. Personel administracyjny i techniczny przedstawicielstw dyplomatycznych panstw obcych

4. Czlonkowie rodzin powyzszych jesli pozostaja we wspolnocie domowej

5. Inne osoby korzystajace z immunitetow dyplomatycznych na podstawie ustaw, umow i zwyczajow

• Nie korzystaja obywatele polscy lub osoby majace w kraju stale miejsce zamieszkania w zakresie czynnosci nie popelnionych podczas i w zwiazku z funkcja - art. 584 k.p.k.

• Wylacza sciganie kazdego przestepstwa

• Nie jest materialny bo osoba ta moze odpowiadac przed sadem swojego kraju

• Immunitet wylaczony ⇐ wyrazne zrzeczenie sie przez panstwo (art. 580 k.p.k.)

5. Immunitet konsularny - art. 579 § 1 k.p.k.

• Nie podlegaja orzecznictwu polskiemu:

1. Kierownicy urzedow konsularnych i inni urzednicy konsularni panstw obcych

2. Inne osoby z nimi zrownane

• Wezszy przedmiotowo od dyplomatycznego - w toku wykonywaniu funkcji (art.579 § 1 k.p.k.)

• Moga byc pozbawienie wolnosci

• Aresztowani w przypadku zarzutu zbrodni

• W wykonaniu prawomocnego wyroku sadu polskiego

• Wyjatki:

• Obywatel polski lub osoba majaca w kraju stale miejsce zamieszkania w zakresie czynnosci nie popelnionych podczas i w zwiazku z funkcja - art. 584 k.p.k.

• W razie zrzeczenia sie przez panstwo wysylajace

6. Procesowy immunitet parlamentarny - poselski i senatorski

• Zakaz pociagania do odpowiedzialnosci (bez zgody odpowiedniej izby) tworzy przeszkode procesowa

• Dotyczy wszystkich czynow (poza tymi objetymi immunitetem materialnym)

• Nietrwaly

• W czasie jego obowiazywania termin przedawnienia karalnosci nie biegnie - art. 104 k.k.

• Wyjednanie zgody nalezy do oskarzyciela - art. 13 k.p.k.

• Nietykalnosc (zakaz zatrzymania) - nie moga byc zatrzymani bez zgody izby

• Przy ujeciu na goracym uczynku trzeba wypuscic jesli tak zazada marszalek

7. Immunitet Prezydenta RP - za jakiekolwiek przestepstwo odpowiada tylko przed TS

• O postawieniu przed TS decyduje Zgromadzenie Narodowe 2/3 ogolnej liczby czlonkow

• Wniosek - 140 czlonkow Zgromadzenia

8. Immunitet sedziowski - art. 181 konstytucji - sedzia bez zgody odpowiedniego sadu dyscyplinarnego

• nie moze byc:

• Pociagniety do odpowiedzialnosci

• Zatrzymany

• Zatrzymanie tylko na goracym uczynku gdy jest to niezbedne do zapewnienia prawidlowego toku postepowania

• Powiadamia sie wlasciwego miejscowo prezesa sadu apelacyjnego (moze nakazac zwolnienie)

• Informuje on KRS i Ministra Sprawiedliwosci

• Z wnioskiem o zgode wystepuje oskarzyciel (art. 13 k.p.k.)

• Do rozstrzygniecia mozna dokonywac czynnosci niecierpiace zwloki (art. 80 § 1 u.s.p.)

• Sedzia moze wniesc o zezwolenie na pociagniecie do odpowiedzialnosci

• Nietrwaly

• Podobne immunitety sedziow TK, TS i SN

9. Immunitet adwokacki obejmuje scigana z oskarzenia prywatnego zniewage w stosunku do strony, jej pelnomocnika, obroncy, kuratora, swiadka, bieglego lub tlumacza

• Immunitet procesowo-materialny

• Podobny immunitet radcy prawnego

10. Immunitety prokuratorskie - 2 rodzaje

1. Taki jak adwokacji immunitet procesowo-karny

2. Prokurator nie moze byc pociagniety do odpowiedzialnosci karnej sadowej lub administracyjnej bez zgody wlasciwego sadu dyscyplinarnego ani zatrzymany bez zgody przelozonego dyscyplinarnego

11. Immunitet Prezesa i pracownikow NIK

• Prezes nie moze byc aresztowany lub zatrzymany ani pociagniety do odpowiedzialnosci karnej bez zgody sejmu

• Pracownicy nie moga byc aresztowani lub zatrzymani ani pociagnieci do odpowiedzialnosci karnej bez zgody Kolegium NIK

12. Inne immunitety: RPO, GIODO

Wlasciwosc sadu

1. Wlasciwosc rzeczowa to „wlasciwosc pionowa”

• Ustala sad jakiego rzedu powinien rozpoznac w pierwszej instancji

• Wlasciwosc rzeczowa sadu rejonowego lub okregowego - ustalenie rodzajowe

2. Wlasciwosc miejscowa pozwala ustalic wlasciwy sad wsrod sadow tego samego rzedu

• Ustalenie imienne

3. Wlasciwosc funkcjonalna (czynnosciowa)

4. Stwierdzenie niewlasciwosci ⇒ przekazanie wedlug wlasciwosci (art. 35 § 1 k.p.k.)

Skarga

1. Brak skargi ⇒ brak mozliwosci wszczecia postepowania

• Postepowanie jurysdykcyjne uruchamia skarga zasadnicza

• Przechodzenie do dalszych stadiow - skarga etapowa

2. Skarga skuteczna gdy:

1. Zawiera essentialia negotii

• Brak ktoregokolwiek ⇒ umorzenie postepowania

2. Wnoszona przez uprawniony podmiot

Istnienie stron procesowych

1. Przeslanka ta wynika z zasady spornosci

2. Ma 3 skladniki:

1. Rzeczywiste istnienie strony

• Smierc oskarzonego ⇒ umorzenie procesu

• Wyjatek gdy proces ma prowadzic do jego rehabilitacji

• Smierc pokrzywdzonego ⇒ wejscie osob wymienionych w art. 52 k.p.k.

• Nastepstwa rozne dla oskarzyciela posilkowego, prywatnego i powoda cywilnego

• Podmiot wstepujacy to „strona nowa”

2. Zdolnosc procesowa - uprawnienie do wystepowania w roli podmiotu procesowego

3. Legitymacja procesowa - tytul prawny do wystepowania w oznaczonej roli podmiotu

Prawomocnosc materialna

1. Jest to stan rzeczy osadzonej (res iudicata) a obowiazuje ne bis in idem

2. Jest to przeslanka ogolna ujemna

Zawislosc sprawy

1. Wynika to z reguly ne bis in idem i ekonomiki procesowej

2. Umorzeniu ulega proces wszczety pozniej

• Ale pierwszy nie moze byc dotkniety inna przeszkoda procesowa

Przedawnienie karalnosci

1. Uregulowana w art. 101 i nast. k.k. - po uplywie terminu ustaje karalnosc przestepstwa

• Uplyw terminu od przestepstwa lub od skutku bedacego znamieniem

• Odrebny termin dla przestepstw sciganych z oskarzenia prywatnego

2. Przerwa biegu - przez przedluzenie terminu o 5 lub 10 lat

• Nastepuje przez wszczecie postepowania przeciwko osobie przed jego uplywem

3. Spoczywanie biegu terminu - gdy przepis prawa nie pozwala na wszczecie lub dalszy bieg postepowania karnego

4. Przedawnienie wykonania kary

• Wylacznie w postepowaniu wykonawczym - przeslanka szczegolna

5. Przedawnieniu nie podlegaja:

• Przestepstwa wojenne, przeciw pokojowi i ludzkosci

• Umyslne przestepstwa:

• Zabojstwa

• Ciezkiego uszkodzenia ciala

• Ciezkiego uszczerbku na zdrowiu

• Pozbawienia wolnosci ze szczegolnym udreczeniem

• Popelnione przez funkcjonariusza w zwiazku z obowiazkami sluzbowymi

Akt laski - abolicja

1. Akt laski o charakterze generalnym (dotyczy okreslonych kategorii przestepstw)

• Zawieraja je ustawy amnestyjne

• Amnestia - lagodzenie lub znoszenie skutkow skazania

• Gdy znosi skutki skazania to jest przeslanka negatywna postepowania wykonawczego

• Abolicja - zakaz wszczynania i toczenia postepowan w stosunku do okreslonych przestepstw

• Stanowi ogolna przeslanke negatywna

2. Akt laski o charakterze indywidualnym

• Stosuje go Prezydent

• Moze byc zastosowany do prawomocnie wymierzonej kary

• Gdy likwiduje skutki skazania to jest on przeszkoda dla postepowania wykonawczego

Artykul 17 § 1 pkt.1-4 k.p.k.

Zawiera 5 przeslanek:

1. Niepopelnienie czynu lub brak danych dostatecznie uzasadniajacych podejrzenie jego popelnienia

• Rodzi koniecznosc wydania postanowienia o odmowie wszczecia postepowania

2. Brak w czynie znamion przestepstwa

3. Uznanie przez ustawe ze sprawca nie popelnil przestepstwa

• Kontratypy i okolicznosci wylaczajace odpowiedzialnosc

4. Znikoma szkodliwosc spoleczna

5. Niekaralnosc sprawcy

• Sytuacje gdy z mocy ustawy sprawca nie podlega karze (np. odstapienie)

1

1

---