Bovine respiratory syncytial virus BRSV

• Rodzaj Pneumovirus, rodzina Paramyxoviridae

• Na całym świecie powszechny, także u owiec, kóz i innych

• Zwykle zakażenia bezobjawowe, ale zwłaszcza u cieląt i młodego bydła w sezonie alkierzowym

• Zapalenie płuc, obrzęki przestrzeni międzyzrazikowych i rozedma + powikłania bakteryjne

• H-P: syncytia komórek (ale PI-3 też)

• Duża zachorowalność, mała śmiertelność (zależne od warunków środowiskowych i powikłań bakteryjnych)

• Odporność słaba - możliwe reinfekcje

• Są szczepionki, ale skuteczność dyskusyjna

Pasteurella multocida

• Gram(-) kokopałeczki, bez przetrwalników, dość wrażliwe

• 5 serotypów otoczkowych A, B, D, E, F i 16 somatycznych

• Powszechne nosicielstwo w drogach oddechowych wielu gatunków

• Różne choroby różnych gatunków

• Różna zjadliwość szczepów - pewne szczepy wywołują daną chorobę

• Czynniki zjadliwości: otoczka (antyfagocytarnie działa), endotoksyna (gorączka, wstrząs), niektóre szczepy egzotoksyna

• Pierwotne zakażenie (zaraza bydła i dziczyzny; zaraza świń; cholera drobiu) - u nas praktycznie zwalczone!

• Lub wtórne (zespół enzootycznego zapalenia płuc bydła, świń, owiec i kóz; pastereloza królików; może zakaźne zanikowe zapalenie nosa świń) - coraz większe znaczenie, bo zmasowanie chowu, stres intensywnego chowu, zimno, wilgoć

Mannheimia haemolytica

• 12 Serotypów serologicznych (otoczkowych)

• Czynniki zjadliwości jak P. multocida

• Ale też leukotoksyna - ciepłochwiejna, białkowa egzotoksyna poraża leukocyty przeżuwaczy (makrofagi płucne, neutrofile)

• Zespół enzootycznego zapalenia płuc bydła i innych przeżuwaczy

• Też często nosicielstwo

• Tzw. gorączka transportowa

Chlamydophila pecorum

• Przeżuwacze (świnie), mało zjadliwy

• Czasem: ronienia, zapalenia jelit, płuc, encephalomyelitis

Haemophilus somnus

• Bytuje na błonach śluzowych przeżuwaczy (drogi rodne!)

• Niektóre szczepy: posocznice cieląt, zapalenie płuc, ronienia, zakrzepowe zapalenie mózgu i opon mózgowych

Zwalczanie enzootycznego zapalenia płuc bydła

Diagnostyka

• Wykrycie zarazka lub przeciwciał

• Ale ich powszechność utrudnia interpretację wyników

• Tez trudno odróżnić szczepy ch-t od nie ch-t

Zwalczanie

• Leczenie

• Szczepienia

• HIGIENA

BVD-MD Bovine Viral Diarrhea - Mucosal Disease

• Najczęściej infekcje subkliniczne

• Łagodne zachorowania (immunosupresja!)

• Średnio ciężkie choroby

• Biegunki

• Infekcje dróg oddechowych

• Zespół pneumoenteritis

• Trombocytopenia

• Ciężkie, śmiertelne choroby

• Choroba błon śluzowych

• Ronienia

• Embriopatie

• Słabe cielęta

Rodzina Flaviviridae

Rodzaj Pestivirus

Wirus BVD-MD

Wirus pomoru klasycznego świń

Wirus choroby granicznej owiec

Dwa biotypy wirusa BVD-MD

Cytopatogenny	Niecytopatogenny
Przejściowe zakażenia	Trwałe zakażenie w życiu płodowym (do 4 m-ca ciąży)
Nietrwale zakażone	Trwale zakażone
- Immunokompetentne w stosunku do wirusa BVD-MD	- Trwałe siewstwo wirusa (też w nasieniu)
- Wytwarza, więc przeciwciała anty-BVD-MD	- Więc potomstwo samic też trwale zakażone
- Zakażenie jest, więc tylko przejściowe (niektóre płody trwale!)	- Tolerancja immunologiczna na wirus „swój” BVD-MD
	- Brak przeciwciał anty-BVD-MD
	- Bardzo wrażliwe na zakażenie cytopatogenne, podobnym antygenowo BVD-MD, co prowadzi do choroby błon śluzowych (mutacje?)

Porównanie trwałego zakażenia BVD-MD z latentnym IBR

	BVD-MD	IBR
Zakażenie	Prenatalne	Postnatalne
Przeciwciała	-	+ (ew. okresowo)
Wytwarzanie i siewstwo wirusa	Stałe	Okresowe (po reakcji zakażenia latentnego)

Epidemiologia zakażenia wirusem BVD-MD

• Wirus dość wrażliwy w środowisku i na dezynfekcję

• Mimo to bardzo powszechny u bydła na całym świecie

• Bardzo wrażliwy czynnik obniżający efekty produkcyjne (10-40 mln dolarów na 1 mln wycieleń)

• W Polsce około 80% bydła serododatniego

• Też infekcje bezobjawowe (?) innych gatunków (świnie!, przeżuwacze, też dzikie)

• Stale, dożywotnio wydalany w dużych ilościach w moczu, wycieku z nosa, jamy ustnej, kale itp. trwałych nosicieli

• Małe znaczenie ma wydalanie przez chore bydło (mniej wirusa i krótko)

• Bardzo łatwo się szerzy w stadzie i między stadami

• Stado dawno zakażone (wiele odpornych zwierząt): „Szczep stadny” wprowadzenie wrażliwych = sporadyczne straty choć długo

• Wprowadzenie trwałego nosiciela do stada wolnego = często dramatyczne straty

• Wirusy niecytopatogenne poważnym problemem w produkcji szczepionek przeciw innym chorobom wirusowym

Skutki kliniczne zakażenia wirusem BVD-MD

Zakażenie nieciężarnego, nieodpornego bydła

• Wirus wydalany 3-10 dni, ale mało i okresowo

• Najczęściej subklinicznie (= odporność i potem ciąże chronione)

• Niektóre szczepy: gorączka, nadżerki, kaszel, biegunka

Zakażenie ciężarnego, nieodpornego bydła

• 100% płodów ulega zakażeniu, skutki zależą od stadium ciąży: bezpłodność, cielę trwale zakażone, wady rozwojowe, mumifikacje, ronienia, słabe cielęta

Cielęta trwale zakażone

• Od infekcji w I trymestrze ciąży = tolerancja na „własny” wirus

• Stała wiremia: wydalają zarazek stale, dużo i wszelkimi płynami

• To kluczowe znaczenie w szerzeniu, choć ich 3% i słabe, ale

• Jałówki, które donoszą - ich całe potomstwo trwale zakażone

Choroba błon śluzowych

• Skutek przemiany niecytopatogennych do cytopatogennych po mutacji lub rekombinacji (np. ze szczepionką)

• Jeśli ten nowy wirus pozostaje homologiczny, trwale zakażone zwierzęta są bezbronne

• I u nich ostra choroba: gorączka, liczne nadżerki na wszelkich śluzówkach, biegunka, śmierć po 2 dniach do 3 tygodni

• Rzadziej przewlekła forma - podobnie, ale dłużej

• Więc choroba błon śluzowych sporadycznie

• Ale jeśli mutacji ulegnie „szczep stada”, zachorują nagle wszyscy trwali nosiciele - liczniejszy wybuch

Możliwości i trudności diagnozowania zakażenia BVD-MD

• Wywiad (analiza rozrodu i odchowu cieląt!), badanie kliniczne, sekcja (nadżerki na śluzówkach)

• Serologia:

• ELISA - tanie, szybkie handlowe zestawy

• SN - drogie, ale lepiej wychwytuje niuanse zmienności antygenowej

• Ale trwali nosiciele seroujemni (nie „własny” szczep!!!)

• Wykrywanie wirusa (krew, wypływ z nosa, kał, poronione płody i materiał sekcyjny)

• Izolacja wirusa na hodowli komórkowej

• IF

• Handlowe zestawy ELISA

• RT-PCR i inne techniki biologii molekularnej

Problemy zwalczania BVD-MD

1. Wykrycie i usunięcie trwałych nosicieli (koszty!!!)

1. Badanie serologiczne całego stada

2. Zbadanie wirusologiczne seroujemnych

3. Wiremiczne ponownie zbadać po około 3 tygodniach wirusologicznie

2. Potem wprowadzenie tylko niezakażonych (skąd je brać?)

1. Alternatywa jest wprowadzenie tylko bydła serododatniego

3. Więc wielu hodowców ogranicza się tylko do szczepienia (po 6 m-cach życia i potem jałówki przed rozrodem)

1. Ale szczepionki z inaktywowanym wirusem - mało skuteczne

2. Skuteczniejsze z żywym, atenuowanym zarazkiem, ale one mogą niekiedy spowodować immunosupresję, ronienie lub MD i zaciemniają diagnostykę, też zmienność wirusa

3. Więc problem daleki do rozwiązania (USA - 160 szczepionek zarejestrowanych)

4. Tu potrzeba BIOSECURITY

Rotawirusy - etiologia, występowanie

• Rodzaj Rotavirus, rodzina Reoviridae

• Bardzo rozpowszechnione na całym świecie

• 90-100% loch ma Ab, podobnie u innych gatunków

• Oporne na ↓ pH (HCl) i działanie soli (żółci)

• Przeżywają kilka miesięcy w kale

• Dezynfekcja: formalina, lizol, chloramina

• Przyczyna biegunek cieląt, jagniąt, prosiąt, źrebiąt, szczeniąt, kociąt, królików, innych ssaków, też ptaków oraz niemowląt

• Ważne zwłaszcza w chowie masowym (dawka zarazka!)

• Wiele szczepów, serotypów i grup się wyróżnia

• Raczej nie przenoszą się na inne gatunki ani na ludzi

• Ale doświadczalnie można przenieść (i choroby u innych)

• Rezerwuar - dorosłe osobniki (mogą być trwałe infekcje)

• Ogromne ilości zarazka w kale (10¹¹/g), zwłaszcza 3-4 dzień po infekcji

• Wnikają alimentarnie (skażona woda i pasza, żłoby, itp.)

Patogeneza

• Okres inkubacji bardzo krótki (12h - 3 dni)

• Wirus zakaża nabłonek wierzchołków kosmków

• Powoduje ich skrócenie, bez wiremii

• Niedojrzałe komórki nasuwają się z krypt, wydzielają mniej laktozy i gorzej wchłaniają glukozę, Na i K itp.

• Co sprzyja biegunce osmotycznej

• Niestrawiona laktoza sprzyja bakteriom (E. coli)

• Skutki tego są zależne od wieku, zjadliwości szczepu, oraz inwazji

• Od infekcji subklinicznych, przez lekkie biegunki do śmiertelnych, więc straty przyrostów + upadki

• Choroba zwykle u prosiąt ssących

• Odporność miejscowa dość krótkotrwała

• Ogólna dłuższa, ale zależna od serotypu

Rozpoznawanie i zwalczanie

• Nagła, silna biegunka zwłaszcza w 1-10 dniu życia

• Wykazanie wirusa w kale (ME, ELISA, PCR) lub tkankach (IF, ELISA, PCR i inne)

• Serologia - trudna interpretacja, bo one powszechne

• Leczenie: nawadnianie, głodówka, dobre warunki

• Ewentualnie osłona antybiotykowa (koszty!)

• Są szczepionki dla z żywym, atenuowanym wirusem

• Do szczepienia doustnego (!) loch prośnych

• Bo istotna jest odporność miejscowa (też bierna: siara, mleko)

• Lub doustnie dwudniowe prosięta się szczepi

• Ale różnice antygenowe szczepów osłabiają skuteczność

• Higiena!

Koronawirusy bydła

• Bardzo rozpowszechnione

• Nie przenoszą się na inne gatunki

• Wytrzymują pH 3.0, ale ↑ temperatura szybko go niszczy

• U dorosłego bydła wiele infekcji subklinicznych

• Wydalanie z kałem i zakażenie alimentarne

• Biegunki u cieląt w wieku 1 dzień - 3 tygodnie

• Okres inkubacji około 24 godzin

• Patogeneza, odporność, diagnostyka jak rotawirusy

• Podobne też problemy z immunoprofilaktyką

• „Zimowa biegunka bydła” (dorosłego) - koronawirusy?

• Koronawirus układu oddechowego bydła - rola niejasna

Księgosusz = Pomór bydła

• Bardzo zaraźliwa, zwykle śmiertelna choroba bydła (tez owiec, kóz i większości innych przeżuwaczy domowych i dzikich)

• Zwalczana z urzędu w Polsce i na świecie

• Endemicznie: Indie, środkowy wschód, część Afryki

• Dla Europy, Australii i obu Ameryk - choroba egzotyczna

• Morbiliwirus bardzo podobny do wirusa nosówki i odry

• Oraz do wirusa pomoru małych przeżuwaczy (ale on nie jest ch-t dla bydła)

• Kontakt bezpośredni z wydalinami i wydzielinami

• Tez pośredni (owady), choć wirus dość wrażliwy

• Rola obrotu bydłem i czynników społecznych (wojny…)

• Po przechorowaniu trwała odporność

• Są skuteczne szczepionki z żywym wirusem (przechowywanie)

• I zwalczanie metodami administracyjnymi (ubój, kwarantanna, nadzór nad obrotem itp.)

Przebieg

• Choruje bydło w każdym wieku, gwałtownie się szerzy

• Inkubacja 3-15 dni, wiremia

• Nagłe, ostre zachorowania, silne objawy gorączki

• Wypływ z nosa i worków spojówkowych

• Nadżerki i wynaczynienia w jamie ustnej i dalszych odcinkach przewodu pokarmowego

• Biegunka (czasem z krwią), odwodnienie i śmierć

• Więc jakby drastyczna choroba błon śluzowych (BVD-MD)

• Może być przebieg nadostry, nietypowy

FAO realizuje program zwalczania zmierzając do uwolnienia Ziemi od księgosuszu do 2010 roku.

Epi30-03

- 1 -

---