Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.
Anna Banaszak-Dankowska, Barbara BÄ…bska,
Anna Dunajska, Joanna Jakubowska, Pawe" Jordan,
Aleksandra Kowalska, Beata Romaszkiewicz,
Tomasz Schimanek, Andrzej Stawicki
Praca socjalna
w Ęrodowisku lokalnym
Praktyczne informacje na temat edukowania
i aktywizowania spo"ecznoĘci lokalnej
Copyright © 2005
Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o.
ul. Senatorska 12, 00-082 Warszawa
tel.: [phone] do 05, faks: (022) 829 27 00, 829 27 27
www.dashofer.pl
Redaktor odpowiedzialny: Izabela Weber-Rogowska
e-mail: [e-mail]
Opracowanie edytorskie: Marta Radwan-Röhrenschef
Maria Bucka
Sk"ad: Dariusz Ziach
Druk: GARMOND
ISBN 83-88285-88-2
Wszelkie prawa zastrzeÅ»one, prawo do tytu"u i licencji jest w"asnoĘciÄ… Dashöfer Holding Ltd.
Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca"oĘci lub fragmentów niniejszej publikacji,
równieŻ na noĘnikach magnetycznych i elektronicznych, bez zgody Wydawcy jest zabronione.
Ze wzgl´du na sta"e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów
Wydawnictwo nie ponosi odpowiedzialnoĘci za zamieszczone informacje.
Spis treĘci
1. Wprowadzenie ............................................................................. 7
1.1. Poj´cie i metody pracy socjalnej ........................................ 7
1.2. Pracownik socjalny jako animator spo"eczny.................... 10
2. Dlaczego trzeba dzia"aç  kszta"towanie toÅ»samoĘci spo"ecznej
jako podstawa budowania spo"eczeł
stwa obywatelskiego........ 15
3. Organizowanie spo"ecznoĘci lokalnej  metoda pracy socjalnej... 25
3.1. Opis metody ...................................................................... 25
3.2. Kwalifikacje organizatora spo"ecznoĘci lokalnej ............. 28
3.3. Wiedza wymagana w pracy ze spo"ecznoĘcią lokalną ...... 31
3.4. Etapy pracy ze spo"ecznoĘcią lokalną .............................. 32
4. Organizowanie spo"ecznoĘci lokalnej w praktyce ..................... 45
4.1. Centrum innowacji spo"ecznej SIC! ................................. 45
4.1.1. Cel i zakres dzia"ania ........................................... 45
4.1.2. Przyk"ady wspierania przez Centrum Inicjatyw
Spo"ecznych SIC! lokalnych inicjatyw
aktywizowania spo"ecznoĘci lokalnej .................. 48
4.2. DoĘwiadczenia z realizacji projektu G"ówna w Poznaniu ... 50
4.2.1. Projekt MATRA COP w Poznaniu ...................... 50
4.2.2. Realizacja projektu G"ówna ................................. 52
4.3. Gdał
ski model pracy socjalnej w Ęrodowisku
lokalnym ........................................................................... 67
4.3.1. Strategia Rozwiązywania Problemów
Spo"ecznych do roku 2015 ................................... 67
3
Praca socjalna w Ęrodowisku lokalnym
4.3.2. Geneza rozwoju animacji spo"ecznej w Miejskim
OĘrodku Pomocy Spo"ecznej w Gdał
sku ........... 67
4.3.3. Koordynacja pracy socjalnej w Ęrodowisku
lokalnym  organizator spo"ecznoĘci lokalnej...... 71
4.3.4. Certyfikat jakoĘci ................................................. 76
4.3.5. Praca za pomocą projektów socjalnych................ 78
4.4. Wyzwania Ęrodowiskowej pracy socjalnej  polski
model Centrum AktywnoĘci Lokalnej.............................. 88
4.4.1. Ku wspólnocie mieszkał
ców ............................... 88
4.4.2. Stowarzyszenie Centrum Wspierania
AktywnoĘci Lokalnej CAL (www.cal.ngo.pl) ..... 96
4.4.3. Przyk"ady dzia"ał
calowskich w Radomiu
 aktywizacja w mieĘcie i na wsi ......................... 99
4.4.3.1. Centrum AktywnoĘci Lokalnej
szansą dla oĘrodków pomocy
spo"ecznej  z doĘwiadczeł

Miejskiego OĘrodka Pomocy
Spo"ecznej w Radomiu.......................... 99
4.4.3.2. Gminny OĘrodek Pomocy Spo"ecznej
w S"upnie jako Centrum AktywnoĘci
Lokalnej  dzia"ania na wsi ................ 108
4.5. Dzia"ania na rzecz aktywizacji osób i spo"ecznoĘci
lokalnych  jak to robiÄ… organizacje pozarzÄ…dowe ........ 115
4.5.1. Przyczyny potrzeby aktywizacji osób
i spo"ecznoĘci ..................................................... 115
4.5.2. Rola i funkcje organizacji pozarzÄ…dowych ........ 118
4.5.3. Specyfika dzia"ania organizacji pozarzÄ…dowych
 projekty............................................................ 120
4.5.4. Co pomaga aktywizowaç spo"ecznoĘci lokalne?
 z doĘwiadczeł
programu  Dzia"aj Lokalnie .. 124
4
Autorzy
Anna Banaszak-Dankowska (rozdz. 4.2).
Barbara Bąbska (rozdz. 4.4.1-4.4.3)  socjolog o specjalnoĘci praca socjalna;
g"ówny specjalista  zast´pca kierownika Dzia"u Pracy Socjalnej oraz kie-
rownik Zespo"u ds. Strategii i Doradztwa Metodycznego w Miejskim
OĘrodku Pomocy Spo"ecznej w Radomiu; trener i ekspert Stowarzyszenia
Centrum Wspierania AktywnoĘci Lokalnej; uhonorowana nagrodą specjalną
Ministra Pracy i Polityki Spo"ecznej za realizacj´ projektu CAL w MOPS
Radom.
Anna Dunajska (rozdz. 1.1-1.2; 4.3.1-4.3.5)  organizator spo"ecznoĘci lokal-
nej; pedagog resocjalizacji, absolwentka Uniwersytetu Gdał
skiego, Medycz-
nego Studium Zawodowego  Wydzia" Pracowników Socjalnych w Gdał
sku;
w 1998 r. ukoł
czy"a specjalizacj´ I stopnia w zawodzie pracownik socjalny;
w obszarze pomocy spo"ecznej pracuje od 1995 r.; w strukturach MOPS
Gdał
sk pracuje na stanowisku starszego pracownika socjalnego  organiza-
tora spo"ecznoĘci lokalnej; autorka nagrodzonego projektu utworzenia wolon-
tariatu dzia"ającego przy MOPS Gdał
sk oraz autorka i realizator projektów
 Starszy Brat Starsza Siostra ,  Przyjaciel czyli wolontariusz w domu ma"ego
dziecka ,  Senior Kontra Komputer ,  Junior , Wideotrening komunikacji ;
otrzyma"a nagrody Ministra Pracy i Spraw Socjalnych oraz Urz´du Woje-
wódzkiego i MOPS Gdał
sk.
Joanna Maria Jakubowska (rozdz. 4.4.1-4.4.3)  psycholog spo"eczny i kli-
niczny; mediator; kierownik Gminnego OĘrodka Pomocy Spo"ecznej w S"upnie;
wiceprezes Stowarzyszenia na rzecz Spo"ecznoĘci Lokalnej; kurator spo-
"eczny; od 10 lat związana z pomocą spo"eczną na szczeblu wojewódzkim,
miejskim i gminnym.
Pawe" Jordan (rozdz. 4.4.1-4.4.3)  polityk spo"eczny, konsultant i trener dla
organizacji pozarządowych i struktur publicznych; jeden z inicjatorów i wspó"-
organizatorów Biura Obs"ugi Ruchu Inicjatyw Spo"ecznych BORIS i sieci
Centrów Wspierania dla Organizacji Pozarządowych SPLOT; Centrum Wolon-
tariatu w Warszawie i sieci Centrów Wolontariatu w Polsce; Sieci Funduszy
5
Praca socjalna w Ęrodowisku lokalnym
Lokalnych w Polsce; Biur Porad Obywatelskich; Stowarzyszenia Trenerów
Organizacji Pozarządowych; Centrów AktywnoĘci Lokalnej i wielu innych
inicjatyw; autor ksiąŻek na temat budowania zespo"u, wolontariatu i rozwoju
lokalnego.
Aleksandra Kowalska (rozdz. 2; 3; 4.1 i 4.2)  socjolog i pracownik socjalny,
dyrektor Centrum Innowacji Spo"ecznej SIC!, specjalista w zakresie two-
rzenia programów i strategii rozwiązywania problemów spo"ecznych, specja-
lista do spraw funduszy europejskich; doĘwiadczony organizator spo"ecznoĘci
lokalnej, koordynator projektów aktywizowania spo"ecznoĘci lokalnej w Cent-
rum Innowacji Spo"ecznej SIC!; w latach 1998-2003  g"ówny specjalista
w Miejskim OĘrodku Pomocy Rodzinie w Poznaniu, koordynator miejskiego
programu przeciwdzia"ania bezdomnoĘci.
Beata Romaszkiewicz (rozdz. 1.1-1.2; 4.3.1-4.3.5)  socjolog, absolwentka
Wydzia"u Nauk Spo"ecznych na Uniwersytecie Gdał
skim, specjalizacja 
praca socjalna; w obszarze pomocy spo"ecznej pracuje od 1998 r.; w struktu-
rach MOPS Gdał
sk pracuje na stanowisku konsultanta w Wydziale Strategii
i Rozwoju, jest wspó"twórczynią i wspó"realizatorką projektów finansowa-
nych z funduszy Unii Europejskiej w obszarze polityki spo"ecznej; od 2004 r.
koordynator programu: Centrum AktywnoĘci Lokalnej CAL w Gdał
sku.
Tomasz Schimanek (rozdz. 4.5)  zast´pca dyrektora ds. programowych
Akademii Rozwoju Filantropii w Polsce, cz"onek Zarządu Forum Darczył
-
ców w Polsce; wspó"pracownik i ekspert programów pomocowych realizo-
wanych w Polsce (PHARE, USAID); szkoleniowiec i doradca samorządów
lokalnych, organizacji pozarzÄ…dowych, przedsi´biorców i funduszy lokalnych
w zakresie rozwoju wspó"pracy mi´dzy sektorem publicznym, organizacjami
pozarządowymi a biznesem; autor i wspó"autor wielu artyku"ów w prasie kra-
jowej oraz ksiąŻek, m.in.  Zasady i mechanizmy wspó"pracy samorządu tery-
torialnego i organizacji pozarzÄ…dowych ,  Organizacje pozarzÄ…dowe partne-
rem samorzÄ…du terytorialnego ,  Wybrane aspekty bezzwrotnej pomocy
zagranicznej dla Polski ,  Podatki a filantropia i  Wolontariat w biznesie .
Andrzej Stawicki (rozdz. 1.1-1.2; 4.3.1-4.3.5)  pedagog spo"eczny, absol-
went Uniwersytetu Warmił
sko-Mazurskiego w Olsztynie; absolwent Studium
Podyplomowego  Organizacja Pomocy Spo"ecznej na Uniwersytecie
Gdał
skim; w obszarze pomocy spo"ecznej pracuje od 1994 r.; aktywnie
dzia"ający w strukturach MOPS Gdał
sk od roku 1995 do chwili obecnej
w zakresie animacji spo"ecznoĘci lokalnych, jeden z pionierów CAL w Gdał
sku
Oruni; od 2003 r. pracuje na stanowisku pracownika socjalnego  organiza-
tora spo"ecznoĘci lokalnej.
6
1. Wprowadzenie
(Anna Dunajska, Beata Romaszkiewicz, Andrzej Stawicki)
1.1. Poj´cie i metody pracy socjalnej
Nowa mi´dzynarodowa definicja pracy socjalnej przyj´ta zosta"a poj´cie pracy
socjalnej
przez Zgromadzenie Ogólne Mi´dzynarodowej Federacji Pra-
cowników Socjalnych w Montrealu, w Kanadzie w lipcu 2000 r.
Zgodnie z za"oŻeniami tej definicji praca socjalna jest to zawo-
dowa dzia"alnoĘç, która promuje spo"eczne zmiany, rozwiÄ…zy-
wanie problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmoc-
nienie i wyzwolenie ludzi w celu osiÄ…gni´cia przez nich dobro-
stanu. Praca socjalna to dzia"anie, które jest realizowane na rzecz
ludzi, w tym na rzecz pojedynczych osób, rodzin, grup oraz spo-
"ecznoĘci lokalnych.
W zaleŻnoĘci od rodzaju klienta okreĘlono trzy podstawowe
metody pracy socjalnej, sÄ… to:
1) metoda prowadzenia indywidualnego przypadku,
2) metoda pracy grupowej
oraz
3) metoda Ęrodowiskowa  metoda organizowania spo"ecznoĘci
lokalnej.
7
Praca socjalna w Ęrodowisku lokalnym
metoda Metoda prowadzenia indywidualnego przypadku polega na
prowadzenia
wspieraniu cz"owieka znajdujÄ…cego si´ w trudnej sytuacji i wiÄ…Å»e
indywidual-
si´ z prowadzeniem przez pracownika socjalnego dzia"aÅ‚
dwu-
nego
przypadku
torowych: bezpoĘrednich, czyli ukierunkowanych na klienta i jego
najbliŻsze otoczenie, oraz poĘrednich, polegających na oddzia-
"ywaniu na klienta za poĘrednictwem jego otoczenia, czyli Ęro-
dowiska lokalnego, w którym funkcjonuje.
metoda pracy Metoda pracy grupowej polega na spoŻytkowaniu grupy i sto-
grupowej
sunków wewnątrz grupowych w celu rozwoju jednostki oraz
dopomagania grupie w jej rozwoju.
metoda Metoda Ęrodowiskowa (organizowania spo"ecznoĘci lokalnej),
Ęrodowiskowa
stanowiÄ…ca przedmiot tego opracowaniu, polega na uruchomie-
niu sta"ej lub cyklicznej akcji, której podmiotem dzia"ania jest
okreĘlona grupa odbiorców, np.: osoby starsze, lub zjawisko, np.:
czas wolny dzieci i m"odzieÅ»y. W szerokim uj´ciu metoda Ęro-
dowiskowa oznacza ca"oĘciowe rozumienie Ęrodowiska lokal-
nego, pe"nÄ… rejestracj´ jego problemów, kompleksowy i kom-
plementarny system dzia"ał
, podejmowanie pracy z intencjÄ… sta-
"ego dzia"ania i trwa"ego usuwania zagroŻeł
i niepoŻądanych
zjawisk.
PrzeobraŻenia ustroju Polski doprowadzi"y do nowego pojmo-
wania rozumienia pracy socjalnej, czego wyrazem jest nowa
ustawa z dnia 12 marca 2004 r. (z póęn. zm.). Ustawa ta definiuje
pomoc spo"ecznÄ… jako instytucj´ polityki spo"ecznej paÅ‚
stwa,
majÄ…cÄ… na celu umoÅ»liwienie osobom i rodzinom przezwyci´-
Żenie trudnych sytuacji Życiowych, których nie są one w stanie
pokonaç, wykorzystujÄ…c w"asne uprawnienia, zasoby i moÅ»li-
woĘci. Celem pomocy ma byç zaspokojenie niezb´dnych potrzeb
Życiowych osób i rodzin oraz umoŻliwienie im bytowania w wa-
runkach odpowiadających godnoĘci cz"owieka. Pomoc spo"eczna
powinna w miar´ moÅ»liwoĘci doprowadziç do usamodzielnie-
nia osób i rodzin oraz do ich integracji ze Ęrodowiskiem.
8
1. Wprowadzenie
AnalizujÄ…c termin Ęrodowisko lokalne moÅ»na rozwinÄ…ç defi- poj´cie
 Ęrodowisko
nicj´ w kierunku analizy m.in. pedagogicznej i socjologicznej.
lokalne
Ârodowisko Å»ycia cz"owieka od dawna interesuje naukowców.
Poj´cie to jest jednak wieloznaczne, inne dla biologii, geografii,
nauk spo"ecznych. Ârodowisko spo"eczne, za WroczyÅ‚
skim, to
ludzie i stosunki spo"eczne otaczajÄ…ce jednostk´1, a jego podsta-
wowe elementy to: rozmieszczenie ludnoĘci i g´stoĘç zaludnienia,
struktura zawodowa ludnoĘci, relacja poszczególnych grup wieku,
poziom i struktura wykszta"cenia.
W kontekĘcie analizy socjologicznej termin Ęrodowisko lokalne
naleÅ»y pojmowaç jako spo"ecznoĘç lokalnÄ….
OkreĘlenie  spo"ecznoĘç lokalna pochodzi z angielskiego s"owa
 Community i oznacza swoisty uk"ad lokalny, zbudowany
z nast´pujÄ…cych elementów: przestrzeni terytorialnej, ludzi za-
mieszkujÄ…cych t´ przestrzeÅ‚
, wzajemnych powiązał
i zaleŻnoĘci
osób i instytucji. WzajemnoĘci te umoÅ»liwiajÄ… wewn´trznÄ…
integracj´ w pewnÄ… ca"oĘç i podejmowanie wspólnych dzia"aÅ‚

w rozwiÄ…zywaniu lokalnych problemów, wi´zi  kulturowych
i psychospo"ecznych, które "Ä…czÄ… ca"oĘç bÄ…dÄ™ cz´Ä˜ç mieszkaÅ‚
-
ców z daną strukturą spo"eczno-gospodarczą.2
Ârodowisko lokalne, czyli spo"ecznoĘç lokalna jest zatem sieciÄ…
osobistych powiązał
, kontaktów grupowych, tradycji i wzorców
zachowania, które powstają na konkretnym obszarze i w okreĘ-
lonej sytuacji spo"eczno-gospodarczej.3
Praca socjalna w Ęrodowisku lokalnym polega na zjednocze-
niu i skoncentrowaniu wysi"ków organizacji spo"ecznych i pub-
licznych na polepszeniu sytuacji spo"ecznoĘci lokalnej. Wspó"-
czeĘnie Ęrodowiskowa dzia"alnoĘç socjalna rozumiana jest jako:
1
R.Wroczył
ski: Pedagogika Spo"eczna. PWN, Warszawa 1976, s.79.
2
B. Lewenstein: Wspólnota spo"eczna a uczestnictwo lokalne. Warszawa 1999, s. 23.
3
B. Skrzypczak: Spo"ecznoĘci Lokalne  zmierzch czy renesans. Roczniak nr 6.
BORIS, Warszawa 2001, s. 12.
9
Praca socjalna w Ęrodowisku lokalnym
1) proces edukacyjny dąŻący do upodmiotowienia ludzi i samo-
pomocy;
2) metoda koncentracji na efektach;
3) ruch spo"eczny, niosÄ…cy cz´stokroç niezadowolenie i bunt,
lecz b´dÄ…cy jednoczeĘnie alternatywnym sposobem samoor-
ganizacji obywateli.
Ostatecznym i nadrz´dnym celem staje si´ stworzenie wspól-
noty przez wspó"dzia"anie i aktywnoĘç wielu si" spo"ecznych 
zorganizowanie spo"ecznoĘci lokalnej.
Problem wp"ywu Ęrodowiska spo"ecznego na jednostk´ by" wie-
lokrotnie rozwaŻany. Radlił
ska wychodzi"a z za"oŻenia, Że w kaŻ-
dym Ęrodowisku tkwią si"y spo"eczne mające wp"yw na kszta"-
towanie osobowoĘci, a takŻe na oblicze tego Ęrodowiska. Cz"o-
wiek Żyjąc w danym Ęrodowisku ma równieŻ na nie znaczny
wp"yw. Uruchamiając si"y tkwiące w Ęrodowisku moŻna Życie
danej spo"ecznoĘci ulepszyç przez przekszta"canie4.
Poglądy te znajdują odzwierciedlenie w naszym wspó"czesnym
spo"eczeł
stwie. Wizja dzia"ania dla siebie i innych, b´dÄ…cego
warunkiem polepszenia w"asnego Życia w Ęrodowisku, jest wizją
powoli wkraczajÄ…cÄ… w polskÄ… codziennoĘç.
1.2. Pracownik socjalny jako animator spo"eczny
W obecnych realiach nowa rola pracownika socjalnego wyko-
rzystujÄ…cego wszystkie trzy metody, powinna byç tworzona przez
samych pracowników socjalnych przy pomocy ich zwierzch-
ników. JeÅ»eli zapoznamy si´ z ogromem zadaÅ‚
, jakie stajÄ… przed
pracownikiem socjalnym zrozumiemy, Że nie jest to proste
zadanie.
4
A. Kamił
ski: Funkcje Pedagogiki Spo"ecznej. PWN, Warszawa 1980.
10
1. Wprowadzenie
Do zadał
pracownika socjalnego w zakresie pracy indywidual- zadania
pracownika
nej naleŻy w szczególnoĘci:
socjalnego
w zakresie
1) dokonywanie analizy i oceny zjawisk, które powodują zapo-
pracy indy-
trzebowanie na Ęwiadczenia z pomocy spo"ecznej oraz kwa-
widualnej
lifikowanie do uzyskania tych Ęwiadczeł
;
2) udzielanie informacji, wskazówek i pomocy w zakresie roz-
wiÄ…zywania spraw Å»yciowych osobom, które dzi´ki tej pomocy
b´dÄ… zdolne samodzielnie rozwiÄ…zywaç problemy b´dÄ…ce
przyczyną ich trudnej sytuacji Życiowej; skuteczne pos"ugi-
wanie si´ przepisami prawa w realizacji tych zadaÅ‚
;
3) pomoc w uzyskaniu dla osób b´dÄ…cych w trudnej sytuacji
Życiowej poradnictwa dotyczącego moŻliwoĘci rozwiązywa-
nia problemów i udzielania pomocy przez w"aĘciwe instytucje
pał
stwowe, samorzÄ…dowe i organizacje pozarzÄ…dowe oraz
wspieranie w uzyskiwaniu pomocy.
Pracownik socjalny realizuje wymienione wyŻej zadania w trak-
cie indywidualnej pracy z klientem (rodzinÄ…). PrzeprowadzajÄ…c
wywiad Ęrodowiskowy, okreĘla sytuacj´ Å»yciowÄ… klienta (stawia
diagnoz´), a takÅ»e ustala wspólnie z zainteresowanym plan
dzia"ał
(zadał
dla klienta), majÄ…cy na celu popraw´ jego sy-
tuacji Życiowej.
Zadania pracownika socjalnego w zakresie pracy Ęrodowisko- zadania
pracownika
wej polegajÄ… na:
socjalnego
w zakresie
1) pobudzaniu spo"ecznej aktywnoĘci i inspirowaniu dzia"ał

pracy
samopomocowych w zaspokajaniu niezb´dnych potrzeb Å»y-
socjalnej
ciowych osób, rodzin, grup i Ęrodowisk spo"ecznych;
2) wspó"pracy i wspó"dzia"aniu z innymi specjalistami w celu
przeciwdzia"ania i ograniczania patologii i skutków negatyw-
nych zjawisk spo"ecznych oraz "agodzeniu skutków ubóstwa;
3) inicjowaniu nowych form pomocy osobom i rodzinom majÄ…-
cym trudnÄ… sytuacj´ Å»yciowÄ… oraz inspirowaniu powo"ania
instytucji Ęwiadczących us"ugi s"uŻące poprawie sytuacji
takich osób i rodzin;
11
Praca socjalna w Ęrodowisku lokalnym
4) wspó"uczestniczeniu w inspirowaniu, opracowaniu, wdroŻe-
niu oraz rozwijaniu regionalnych i lokalnych programów
pomocy spo"ecznej ukierunkowanych na podniesienie jakoĘci
Życia.
Tak realizowane dzia"ania nie rozwiÄ…zujÄ… problemu, stanowiÄ…
jedynie doraęną pomoc. JeŻeli weęmiemy powyŻsze zadania pod
uwag´, wyzwania stojÄ…ce przed pracownikiem socjalnym sÄ… rze-
czywiĘcie wyzwaniami na miar´ XXI wieku, który jest wiekiem
szczególnym. MnogoĘç dysfunkcji dotykajÄ…cych osoby czy rodziny,
liczne niedostosowania i patologie, niezaradnoĘç Å»yciowa to
codziennoĘç, z którÄ… spotykajÄ… si´ pracownicy socjalni.
zadania Pracownik socjalny obecnie nie moÅ»e byç tylko biernym obser-
pracownika
watorem wyst´pujÄ…cych w danym Ęrodowisku problemów, lecz
socjalnego
musi staç si´ animatorem spo"ecznym i opieraç swÄ… prac´
w zakresie
pracy Ęrodo-
o metod´ animacji spo"ecznej, która stanowi swoistÄ… form´ edu-
wiskowej
kacji spo"ecznoĘci lokalnych.
Termin animacja pojawi" si´ w literaturze francuskiej w latach
szeĘçdziesiÄ…tych i swym znaczeniem obejmuje poj´cia (od "aciÅ‚
-
skiego  anima): oÅ»ywiaç, nadawaç Å»ywotnoĘç, zach´caç, sk"a-
niaç do dzia"ania5.
Pracownik socjalny jako animator spo"eczny pe"ni wiele ról,
"Ä…czÄ…c w jednej osobie umiej´tnoĘci, wiedz´ i talent pedagoga,
psychologa oraz twórcy. Animator to swoiste mobilne centrum
inspiracji, które przenika do spo"ecznoĘci lokalnych, aby natch-
nÄ…ç je nowÄ… si"Ä… dzia"ania i zaraziç ch´ciÄ… podejmowania wy-
si"ku na rzecz samych siebie, swego najbliŻszego Ęrodowiska i jego
mieszkał
ców. Animator przyczynia si´ do rozwoju spo"ecznoĘci
lokalnych, wspierając ich aktywnych cz"onków w budowaniu
platformy dialogu spo"ecznego, do którego zapraszani są przed-
stawiciele lokalnych instytucji, organizacji oraz indywidual-
5
J.Kargul: Pedagogika Spo"eczna, pod red. T. Pilch, I. Lepalczyk. Wydawnictwo Úak,
Warszawa 1995, s. 273.
12
1. Wprowadzenie
nych osób, zainteresowanych problemami lokalnymi. Pracownik
socjalny jako animator inicjuje zawiÄ…zanie partnerskich relacji,
pomaga w budowaniu koalicyjnych powiązał
i stabilnego sys-
temu komunikacji, wypracowujÄ…c z grupÄ… model dzia"ania dla
danej spo"ecznoĘci. Ideą pracy animatora jest uruchomienie
mechanizmów wspólnej aktywnoĘci partnerów, które doprowa-
dziç majÄ… do usamodzielnienia grupy, i rusza dalej ze swÄ… misjÄ…
 oŻywiania kolejnej spo"ecznoĘci.
Pracownik socjalny zanim przystąpi do dzia"ania w Ęrodowisku
lokalnym  do organizowania spo"ecznoĘci lokalnej  musi dobrze
poznaç spo"ecznoĘç, z którÄ… b´dzie pracowa". Jego wiedza
o danej spo"ecznoĘci powinna opieraç si´ na solidnej analizie,
w której naleÅ»y zawrzeç nast´pujÄ…ce elementy:
1) charakterystyk´ geograficznÄ… spo"ecznoĘci, tzn. granice tery-
torium, podzia"y administracyjne, zagospodarowanie prze-
strzenne, warunki mieszkaniowe, stan Ęrodowiska natural-
nego itp.;
2) charakterystyk´ spo"ecznoĘci (struktura wieku, p"ci i wykszta"-
cenia, wielkoĘç i struktura rodzin, struktura spo"eczno-zawo-
dowa, struktura dochodowa, zdrowotnoĘç itp.);
3) charakterystyk´ spo"eczno-kulturowÄ… spo"ecznoĘci (historia,
tradycje, wartoĘci, autorytety, instytucje i organizacje spo"eczne,
religijnoĘç, konflikty);
4) charakterystyk´ lokalnych i ponadlokalnych uk"adów poli-
tyczno-administracyjnych (lokalne partie, wp"ywowe insty-
tucje, sponsorzy);
5) charakterystyk´ sytuacji ekonomicznej spo"ecznoĘci w odnie-
sieniu do regionu lub kraju, charakterystyk´ problemów
spo"ecznych.
Badania tych elementów powinny mieç charakter zespo"owy,
powinni w nich uczestniczyç przedstawiciele róŻnorodnych insty-
tucji dzia"ających w Ęrodowisku zamieszkania, a takŻe sami miesz-
kał
cy. A to juŻ punkt wyjĘciowy do partnerstwa i wspó"pracy.
13
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.