7. Immunitety i przywileje ziemskie.

Przywilej – dodatkowe uprawnienie, które

przysługuje uprzywilejowanemu, a nie przysługuje
pozostałym. Przywilej ziemski dotyczył wszystkich
panów danej dzielnicy. Przywileje ziemskie stały się
punktem wyjścia dla przywilejów generalnych –
obejmujących cały kraj.

Immunitet – zwolnienie od obowiązku ciążącego na

pozostałych lub od podległości władzy książęcej w
pewnych sprawach. Z chwilą nadania immunitetu
prawa przysługujące władcy przechodziły na instytucję
kościelną (np. klasztor) albo na pana świeckiego.

W okresie rozbicia dzielnicowego panowie dążyli

do rozszerzenia swoich uprawnień w stosunku do
ludności chłopskiej oraz zmniejszenia swojej zależności
wobec

księcia.

Wykorzystywali

oni

konflikty

wewnętrzne do wymuszania na władcach kolejnych
przywilejów i immunitetów. Wzrost znaczenia
możnowładztwa doprowadził w XIII wieku do wydania
pierwszych przywilejów ziemskich – obejmujący cały
stan rycerski księstwa.

Immunitet ekonomiczny (skarbowy) – zwalniał

ludność zamieszkałą w dobrch prywatnych od
określonych danin i posług.

Immunitet sądowo-administracyjny – wyłączał lub

ograniczał sądownictwo urzędników królewskich nad
ludnością zależną. Kary stawały się dodatkowym
źródłem dochodu pana. Immunitet ten nie dotyczył
spisku, zdrady stanu, zagarnięcia ziem i psucia
pieniądza.

Przywilej w Cieni – wydany przez Władysława

laskonogiego w 1228r. pierwszy przywilej ziemski
wydany dla dzielnicy krakowskiej. Władysław Laskonogi
zobowiązał się do przestrzegania immunitetów,
rządzenia według rady biskupa i baronów oraz
nienakładania nienależnych podatków.

Przywilej w Lutomyślu – wydany w 1921r. przez

Wacława II Czeskiego dla Małopolski. Wacław II
zobowiązał się do obsadzenia urzędów w porozumieniu

z dostojnikami oraz zapewnił ludność wszystkich
stanów, że nie będą od niej ściągane żadne nowe i
niezależna świadczenia.