1

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2013

Gry i zabawy edukacyjne – propozycje

|

Przyrodo, witaj!

Gry i zabawy edukacyjne – propozycje

Gra edukacyjna

− Moje zdrowie

Potrzebne materiały:

• 

plansza

Moje zdrowie

,

• 

4 pionki w różnych kolorach,

• 

kostka do gry,

• 

kartoniki w kolorze zielonym, niebieskim, czerwonym i pomarańczowym z pytaniami.

• 

tabela do wpisywania punktów uzyskanych przez uczestników,

• 

długopisy, ołówki.

opis gry:

• 

Gra obejmuje materiał dotyczący zdrowia dziecka wchodzącego w etap dojrzewania, zawarty w działach: 5., 6. i 7.

Odpowiedzi na pytania pojawiające się w grze uczeń znajdzie w podręczniku (działy – 5., 6., 7.).

• 

Gra jest przeznaczona dla 4 zawodników oraz osoby, która pełni funkcje bankiera − sprawdza, czy odpowiedzi są

poprawne, zapisuje punkty, wydaje polecenia.

• 

Punkty są jawne, widoczne dla wszystkich.

• 

Grę rozpoczyna osoba, która uzyska największą liczbę oczek podczas rzutu kostką. W wypadku remisu gracze rzu-

cają kostką do skutku.

• 

Każdy uczestnik musi pokonać całą trasę wyznaczoną na planszy

Moje zdrowie

.

• 

Uczestnicy zaczynają grę z pola START i pokonują tyle pól, ile oczek wskaże kostka podczas rzutu.

• 

Uczestnicy muszą odpowiedzieć na pytanie z wylosowanego kartonika. Pytania są przypisane do kartoników o róż-

nych kolorach (podobnie jak pola wyznaczające trasę gry):

• 

zielony kartonik − zdrowe odżywianie się,

• 

pomarańczowy kartonik − dbałość o własne ciało,

• 

niebieski kartonik − wypoczynek,

• 

czerwony kartonik − uszkodzenia ciała, choroby i walka z nimi.

• 

Za poprawną odpowiedź uczestnik otrzymuje jeden punkt.

• 

Jeśli uczestnik nie odpowie na pytanie, opuszcza jedną kolejkę i pozostaje na swoim polu.

• 

Ponadto na planszy są jeszcze inne pola:

• 

czterokolorowe pole − uczestnik gry losuje 4 kartoniki – każdy w innym kolorze – i odpowiada na pytania. Jeżeli

odpowiedź jest poprawna − otrzymuje jeden punkt. Jeżeli odpowiedź jest niepoprawna wykonuje zadanie rucho-

we wymyślone przez innych uczestników gry; uczestnik za odpowiedzi na pytania przypisane do tego pola może

otrzymać 4 punkty;

• 

różowe koło − uczestnik wraca na start i zaczyna grę od początku;

• 

niebieskie koło – uczestnik przesuwa się o dwa pola do przodu.

• 

Po dotarciu wszystkich graczy do mety bankier sumuje punkty i ogłasza wynik. Wygrywa osoba, która uzyskała

największą liczbę punktów, nie zaś osoba, która jako pierwsza dotarła do mety.

Pytania

zielony kartonik – zdrowe odżywianie się

1.

Jaki składnik pokarmowy jest głównym materiałem budulcowym organizmu człowieka? (białka)

2.

Jakie pokarmy są bogate w białko? Wymień 3. (mięso, nabiał, groch, fasola)

3.

Jak nazywa się składnik mineralny budujący kości i zęby? (wapń)

4.

Jakie pokarmy zawierają duże ilości wapnia? Wymień 3. (jaja, przetwory mleczne, fasola)

5.

Jaką funkcję w organizmie człowieka pełnią cukry? (są źródłem energii dla organizmu)

6.

Jak nazywa się niesłodki cukier często występujący w naszym pożywieniu? (skrobia)

7.

Wymień trzy produkty spożywcze bogate w skrobię. (pieczywo, kasza, makaron)

8.

Jaką rolę w organizmie pełni witamina A? (zapewnia prawidłowe widzenie)

2

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2013

Gry i zabawy edukacyjne – propozycje

|

Przyrodo, witaj!

9.

W jakich produktach znajduje się witamina A? Wymień 3. (masło, jaja, marchew, pomidory)

10.

Jak można wykryć skrobię w produktach spożywczych. Opisz doświadczenie. (rozcieńczoną jodyną polewamy

badane produkty spożywcze – te, które zabarwią się na granatowo, zawierają skrobię)

11.

Wymień dwie zasady właściwego odżywiania się. (np. zasada ilości i jakości)

12.

Jakie mogą być skutki niewłaściwego odżywiania się. Wymień dwie dolegliwości. (otyłość, nadmierne wychudzenie

organizmu)

13.

O czym informuje nas wartość energetyczna produktów spożywczych? (o tym, ile energii dostarcza organizmowi

podana ilość danego produktu)

14.

Wymień składniki pokarmowe. (białka, cukry, tłuszcze, sole mineralne, woda)

15.

Jakiego pochodzenia mogą być tłuszcze? (roślinnego i zwierzęcego)

16.

Wymień dwa rodzaje tłuszczów pochodzenia roślinnego. (oliwa, olej)

17.

Wymień dwa rodzaje tłuszczów pochodzenia zwierzęcego. (smalec, masło)

18.

Jaką rolę pełni w organizmie witamina C? (odpowiada za odporność organizmu)

19.

W jakich produktach spożywczych znajdziemy witaminę C? Wymień 3. (czarna porzeczka, owoce cytrusowe, ki-

szona kapusta)

20.

Jakie produkty spożywcze znajdują się na szczycie piramidy pokarmowej? Wymień dwa. (tłuszcze zwierzęce,

słodycze)

Pomarańczowy kartonik – dbałość o własne ciało

1.

Jakie znasz powiedzenie związane z higieną ciała? Podaj jedno. (np. mądrych ludzi mycie ciała nie utrudzi)

2.

Ile rodzajów zębów ma człowiek? (4 rodzaje)

3.

Wymień rodzaje zębów człowieka. (siekacze, kły, zęby przedtrzonowe, zęby trzonowe)

4.

Jaka jest rola siekaczy? (odcinają pokarm)

5.

Dlaczego w jamie ustnej bakterie wywołujące próchnicę zębów znajdują dogodne warunki do życia? (ciepło, dużo

wilgoci, pokarm w postaci resztek zalegających między zębami)

6.

Na czym polega próchnica zębów? (bakterie wytwarzają kwasy niszczące szkliwo nazębne, powstają ubytki, przez

które bakterie wnikają do wnętrza zęba)

7.

Wymień zasady chroniące nasze zęby przed próchnicą. (szczotkowanie po każdym posiłku, odwiedzanie dwa razy

w roku stomatologa, ograniczenie spożywania słodyczy i słodkich napojów)

8.

Jakie funkcje pełni skóra okrywająca nasze ciało? (chroni przed czynnikami zewnętrznymi, odbiera wrażenia ze

środowiska zewnętrznego – dzięki ciałkom czuciowym)

9.

Jaki znasz najlepszy sposób pozbycia się nieprzyjemnego zapachu potu? (kąpiel lub prysznic, potem użycie

dezodorantu)

10.

Jak nazywają się potocznie punktowe stany zapalne skóry pojawiające się od nadmiaru łoju? (pryszcze)

11.

Jak nazywa się specjalista od chorób skóry? (dermatolog)

12.

Czym objawia się grzybica? (pękanie skóry między palcami stóp, rozwarstwianie się paznokci)

13.

Jakie problemy ze skórą ma młodzież w okresie dojrzewania? (przetłuszczanie się skóry na twarzy i plecach, prze-

tłuszczanie się włosów, pojawianie się pryszczy zwanych trądzikiem młodzieńczym)

14.

Dlaczego nie należy spożywać dużych ilości słodyczy oraz pić słodkich napojów gazowanych? (cukier sprzyja

uszkodzeniom szkliwa nazębnego)

15.

Jak nazywa się specjalista od chorób zębów? (stomatolog, ew. dentysta)

16.

Dlaczego należy używać nici dentystycznej? (w przestrzeniach między zębami zalegają resztki pokarmu, które

można usunąć tylko za pomocą nici)

niebieski kartonik – wypoczynek

1.

Jakie rodzaje wypoczynku możemy wyróżnić ze względu na typ aktywności fizycznej? (wypoczynek bierny i aktyw-

ny)

2.

Podaj trzy przykłady wypoczynku aktywnego. (marsz, trucht, pływanie, jazda na rowerze)

3.

Podaj trzy przykłady wypoczynku biernego. (oglądanie TV, czytanie książki, rozwiązywanie krzyżówek, gry kom-

puterowe)

4.

Podaj 3 dyscypliny sportowe uprawiane zimą (snowboard, jazda na nartach biegowych, zjazdowych, łyżwiarstwo)

5.

Podaj 3 dyscypliny sportowe uprawiane latem. (kajakarstwo, pływanie, siatkówka plażowa, kolarstwo, żeglarstwo)

3

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2013

Gra edukacyjna – Moje zdrowie

6.

Jaki sprzęt będzie ci potrzebny podczas jazdy na nartach? (narty, kijki, buty, kurtka, spodnie, szalik, kask, gogle,

rękawiczki)

7.

Jak należy chronić organizm przed zbyt silnym promieniowaniem słonecznym? (zabezpieczyć skórę kremem z fil-

trem, nosić okrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne)

8.

Jakie znasz sporty wodne, które dominują latem? Wymień 3. (pływanie, żeglowanie, nurkowanie)

9.

Co to jest kontuzja? (uszkodzenie części ciała, np. ręki, głowy, nogi)

10.

Jak inaczej można nazwać kapok? (kamizelka ratunkowa)

11.

Jaki jest wpływ aktywności fizycznej na organizm człowieka? (wpływa na rozwój mięśni, poprawę kondycji; zwięk-

sza intensywność oddychania; organizm wytwarza więcej energii)

12.

Jak powinien być wyposażony rowerzysta? (kask, kamizelka odblaskowa)

13.

Czy wolno jeździć na łyżwach po zamarzniętym stawie czy jeziorze? Podaj dwa argumenty. (nie, gdyż lód może się

załamać, a łyżwiarz może się utopić; osoba ratująca łyżwiarza może się utopić podczas jego ratowania)

14.

Jak nazywa się pierwsza kobieta, która samotnie opłynęła kulę ziemską? (Krystyna Chojnowska-Listkiewicz)

czerwony kartonik – uszkodzenia ciała, choroby i walka z nimi

1.

Co to jest siniak? (podskórny wylew krwi)

2.

Wyjaśnij, co to jest odcisk. (zgrubienie skóry powstałe w wyniku długotrwałego ucisku na mały fragment skóry)

3.

Jak powstaje krwiak? (w skutek pęknięcia drobnych naczyń krwionośnych, spowodowanego np. silnym uderze-

niem)

4.

W wyniku czego powstaje rana kąsana? (np. w wyniku pogryzienia przez psa)

5.

W jaki sposób może dojść do poparzenia skóry? (wskutek kontaktu z cieczą, parą wodną lub przedmiotami o wy-

sokiej temperaturze; pod wpływem promieni słonecznych)

6.

Jakie należy podjąć działania w wypadku poparzenia skóry przez gorący przedmiot? (schłodzić miejsce poparzo-

ne pod bieżącą wodą i udać się do lekarza)

7.

Jakie znasz rodzaje złamania kości? (złamanie otwarte i zamknięte)

8.

Kiedy mamy do czynienia ze złamaniem otwartym? (gdy kość naruszy ciągłość skóry)

9.

Jakie są objawy gruźlicy? (chorzy kaszlą i plują krwią)

10.

Po jakim czasie objawiają się zatrucia pokarmowe? (po 2–3 godzinach od zjedzenia czegoś nieświeżego)

11.

Czym objawiają się zatrucia pokarmowe? Podaj 3 objawy. (wymioty, biegunka, bóle brzucha, bóle głowy)

12.

Jaką drogą wnikają do organizmu laseczki tężca? (przez rany w skórze)

13.

Jakie są objawy zakażenia tężcem? (stopniowy paraliż, utrata sił, utrata zdolności wykonywania ruchów przez

mięśnie)

14.

Jakie znasz objawy przeziębienia? Wymień 3 przykłady. (katar, kaszel, ból głowy)

15.

Przeciwko jakim chorobom dzieci w Polsce są obowiązkowo szczepione? Wymieć 3 nazwy chorób. (gruźlica, świn-

ka, tężec, błonica, różyczka, krztusiec)

16.

Co to są antybiotyki? (lekarstwa, które hamują rozwój bakterii)

17.

Jakie są skutki palenia papierosów? Podaj 3 przykłady. (osłabienie pamięci, niedotlenienie mózgu, zaburzenie

pracy serca, zmniejszenie pojemności płuc, rak płuc, uszkodzenie płodu, częste infekcje dróg oddechowych, uciąż-

liwy kaszel)

18.

Jakie są skutki picia alkoholu? Podaj 3 przykłady. (uszkodzenie wątroby, zaburzenie pracy serca, zaburzenie pracy

nerek, zniszczenie wewnętrznej ściany żołądka, niszczenie komórek nerwowych, ostre stany zapalne jelit)

4

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2013

Gry i zabawy edukacyjne – propozycje

|

Przyrodo, witaj!

sta

rt

M

eta

1

2

4

5

7

8

9

10

11

13

15

16

18

20

21

24

25

26

27

23

17

14

12

22

6

28

30

31

29

19

3

M

oj

e

zd

row

ie

5

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2013

Gra edukacyjna – Moje zdrowie

1. Jaki składnik pokar-

mowy jest głównym

materiałem budul-

cowym organizmu

człowieka?

2. Jakie pokarmy są

bogate w białko?

Wymień trzy.

3. Jak nazywa się skład-

nik mineralny budu-

jący kości i zęby?

4. Jakie pokarmy za-

wierają duże ilości

wapnia? Wymień

trzy.

5. Jaką funkcję w or-

ganizmie człowieka

pełnią cukry?

6. Jak nazywa się nie-

słodki cukier często

występujący w na-

szym pożywieniu?

7. Wymień trzy pro-

dukty spożywcze

bogate w skrobię.

8. Jaką rolę w organi-

zmie pełni witamina

A?

9. W jakich produktach

znajduje się witami-

na A? Wymień trzy.

10. Jak można wykryć

skrobię w produk-

tach spożywczych.

Opisz

doświadczenie.

11. Wymień dwie za-

sady właściwego

odżywiania się.

12. Jakie mogą być

skutki niewłaści-

wego odżywiania

się. Wymień dwie

dolegliwości.

13. O czym informuje

nas wartość energe-

tyczna produktów

spożywczych?

14. Wymień składniki

pokarmowe.

15. Jakiego

pochodzenia

mogą być tłuszcze?

16. Wymień dwa

rodzaje tłuszczów

pochodzenia

roślinnego.

17. Wymień dwa rodza-

je tłuszczów pocho-

dzenia zwierzęcego.

18. Jaką rolę pełni w or-

ganizmie witamina

C?

19. W jakich produk-

tach spożywczych

znajdziemy witami-

nę C? Wymień trzy.

20. Jakie produkty spo-

żywcze znajdują się

na szczycie pirami-

dy pokarmowej?

Wymień dwa.

1. Jakie znasz powie-

dzenie związane z hi-

gieną ciała?

2. Ile rodzajów zębów

ma człowiek?

3. Wymień rodzaje

zębów człowieka.

4. Jaka jest rola

siekaczy?

6

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2013

Gry i zabawy edukacyjne – propozycje

|

Przyrodo, witaj!

5. Dlaczego w jamie

ustnej bakterie wy-

wołujące próchnicę

zębów znajdują do-

godne warunki do

życia?

6. Na czym polega

próchnica zębów?

7. Wymień zasady

chroniące nasze

zęby przed

próchnicą.

8. Jakie funkcje pełni

skóra okrywająca

nasze ciało?

9. Jaki znasz najlepszy

sposób pozbycia się

nieprzyjemnego za-

pachu potu?

10. Jak nazywają się

potocznie punkto-

we stany zapalne

skóry pojawiające

się od nadmiaru

łoju?

11. Jak nazywa się spe-

cjalista od chorób

skóry?

12. Czym objawia się

grzybica?

13. Jakie problemy ze

skórą ma młodzież

w okresie dojrze-

wania?

14. Dlaczego nie należy

spożywać dużych

ilości słodyczy oraz

pić słodkich napo-

jów gazowanych?

15. Jak nazywa się spe-

cjalista od chorób

zębów?

16. Dlaczego należy

używać nici denty-

stycznej?

1. Jakie rodzaje wy-

poczynku możemy

wyróżnić ze względu

na typ aktywności

fizycznej?

2. Podaj trzy przykłady

wypoczynku

aktywnego.

3. Podaj trzy przykłady

wypoczynku

biernego.

4. Podaj trzy dyscypli-

ny sportowe upra-

wiane zimą.

5. Podaj trzy dyscypli-

ny sportowe upra-

wiane latem.

6. Jaki sprzęt będzie ci

potrzebny podczas

jazdy na nartach?

7. Jak należy chronić

organizm przed zbyt

silnym promieniowa-

niem słonecznym?

8. Jakie znasz sporty

wodne, które domi-

nują latem? Wymień

trzy.

9. Co to jest kontuzja? 10. Jak inaczej można

nazwać kapok?

11. Jaki jest wpływ ak-

tywności fizycznej

na organizm czło-

wieka?

12. Jak powinien być

wyposażony rowe-

rzysta?

7

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2013

Gra edukacyjna – Moje zdrowie

13. Czy wolno jeździć na

łyżwach po zamar-

zniętym stawie czy

jeziorze? Podaj dwa

argumenty.

14. Jak nazywa się

pierwsza kobieta,

która samotnie

opłynęła kulę

ziemską?

1. Co to jest siniak?

2. Wyjaśnij, co to jest

odcisk.

3. Jak powstaje krwiak? 4. W wyniku czego po-

wstaje rana kąsana?

5. W jaki sposób może

dojść do poparzenia

skóry?

6. Jakie należy podjąć

działania w wypad-

ku poparzenia skóry

przez gorący przed-

miot?

7. Jakie znasz rodzaje

złamania kości?

8. Kiedy mamy do czy-

nienia ze złamaniem

otwartym?

9. Jakie są objawy

gruźlicy?

10. Po jakim czasie ob-

jawiają się zatrucia

pokarmowe?

11. Czym objawiają

się zatrucia pokar-

mowe? Podaj trzy

objawy.

12. Jaką drogą wnikają

do organizmu la-

seczki tężca?

13. Jakie są objawy za-

każenia tężcem?

14. Jakie znasz obja-

wy przeziębienia?

Wymień trzy przy-

kłady.

15. Przeciwko jakim

chorobom dzieci

w Polsce są obo-

wiązkowo szczepio-

ne? Wymień trzy

nazwy chorób.

16. Co to są

antybiotyki?

17. Jakie są skutki palenia

papierosów? Podaj

trzy przykłady.

18. Jakie są skutki picia

alkoholu? Podaj trzy

przykłady.

8

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2013

Gry i zabawy edukacyjne – propozycje

|

Przyrodo, witaj!

Gra

Planszowa dla 4 osób

− Poznaj orGanizM człowieka

Potrzebne materiały:

• 

plansza

Poznaj organizm człowieka

,

• 

4 pionki w różnych kolorach,

• 

kostka do gry.

opis gry:

• 

Gra jest przeznaczona dla 4 zawodników.

• 

Zawodnicy rzucają kostką i przemieszczają się pionkiem po planszy zgodnie z liczbą wyrzuconych oczek.

• 

Jeśli zawodnik trafi na pomarańczowy kwadrat, przesuwa się dalej. Jeżeli stanie na niebieskim małym kole, odpo-

wiada na pytanie przyporządkowane do danego koła. Po udzieleniu poprawnej odpowiedzi przesuwa się pionkiem

o tyle pól, ile oczek wskaże kostka podczas rzutu.

• 

Gdy zawodnik trafi na niebieskie duże koło, odpowiada na dwa pytania i przesuwa się pionkiem dalej, zgodnie

z liczbą wyrzuconych oczek na kostce pomnożoną przez dwa.

• 

Wygrywa osoba, które pierwsza dotrze do mety.

Pytania – niebieskie małe koła

3.

Wymień funkcje skóry.

6.

Wskaż na własnym ciele główne części szkieletu.

9.

Omów pracę mięśni na przykładzie zginacza i prostownika.

13.

Opisz, jaka jest różnica między trawieniem a rozdrabnianiem pokarmu (co jest zjawiskiem fizycznym, a co prze-

mianą chemiczną).

23.

Wymień przyczyny chorób układu oddechowego.

27.

Wymień w kolejności podstawowe elementy ucha.

38.

Wyjaśnij, jak hormony wpływają na dojrzewanie organizmu.

40.

Wymień funkcje krwi.

41.

Podaj nazwę ruchomych połączeń kości.

43.

Podaj liczbę kości budujących szkielet człowieka.

Pytania – niebieskie duże koła

17.

• 

Wymień okresy, jakie wyróżnia się w życiu człowieka.

• 

Wyjaśnij, jakie mogą przyczyny płaczu dziecka zaraz po urodzeniu.

18.

• 

Podaj, w jakim wieku dziewczynki, a w jakim chłopcy wkraczają w okres dojrzewania.

• 

Omów etapy rozwojowe człowieka − od zapłodnienia do śmierci.

22.

• 

Opisz funkcje mózgu człowieka.

• 

Podaj funkcje krwi.

29.

• 

Przedstaw podział układu nerwowego pod względem budowy.

• 

Opisz budowę neuronu.

33.

• 

Wyjaśnij, co rozumiesz przez pojęcie rozmnażanie się.

• 

Wymień funkcje układów rozrodczych: męskiego i żeńskiego.

9

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2013

Gra edukacyjna – Poznaj organizm człowieka

1

2

4

5

7

10

11

12

14

19

20

21

24

25

26

30

31

32

34

35

36

37

39

42

44

45

Meta

start

28

15

16

8

9

13

23

33

38

40

41

43

27

17

18

22

29

6

3