Żyjąca pustynia

Zakres treści: Przystosowania zwierząt i roślin do życia na pustyni (zdobywanie pożywienia, ochrona przed słońcem, magazynowanie wody).

Cele:
a. w zakresie wiadomości
* do zapamiętania
- na podstawie filmu i wcześniej zdobytych wiadomości, uczeń ma wymienić gatunki zwierząt żyjących na pustyni
- uczeń powinien nazwać grupy roślin spotykanych na pustyniach
* do zrozumienia
- uczeń dostrzega charakterystyczne cechy budowy zwierząt i roślin, związane z życiem na pustyni - w oparciu o film i okazy roślin
b. w zakresie umiejętności
* stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych
- uczeń powinien wyjaśnić na przykładach przystosowania zwierząt do warunków panujących na pustyniach
- uczeń ma porównać budowę morfologiczną roślin pustynnych i żyjących w innym klimacie np. umiarkowanym
* stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych
- uczeń powinien ocenić, jak przystosowania ułatwiają przeżycie w warunkach pustynnych
c. w zakresie postaw
- uczeń współpracuje z kolegami w grupie, jest odpowiedzialny za pracę grupy

Metody: obserwacja kierowana, pogadanka

Środki dydaktyczne: film "Piekło pustyni", okazy roślin, gra dydaktyczna, atlasy geograficzne, przyrządy do rozcinania roślin.

Tok zajęć:
1. Sprawy organizacyjne
- losowanie grup
- zajęcie miejsc
- przygotowanie zeszytów i podręczników
2. Utrwalenie wiadomości i umiejętności z poprzednich zajęć
- przypomnienie wiadomości o pustyniach (co to jest pustynia, rodzaje pustyń, położenie pustyń na kuli ziemskiej, warunki klimatyczne na pustyniach gorących)
3. Opracowanie nowego materiału (faza realizacyjna)
- na lekcji uczniowie pracują w małych grupach
- nauczyciel udziela pomocy w rozwiązywaniu zadań
- nauczyciel rozdaje instrukcje i środki dydaktyczne dla poszczególnych zespołów
- uczniowie pracują na podstawie kart pracy (analizują treść filmu w oparciu o zadania z kart pracy)
- po wykonaniu zadań 1, 2 i 3 uczniowie powinni dojść do wniosku, że dzięki odpowiedniej budowie i zachowaniu zwierzęta mogą przeżyć w trudnych warunkach klimatycznych
- w dalszej części lekcji uczniowie wykonują kolejne zadania z karty pracy, poznają przystosowania różnych grup roślin do życia na pustyni.
4. Faza podsumowująca
- gra dydaktyczna (uczniowie dobierają w pary wypisane na kartkach nazwy gatunków i przystosowania do trudnych warunków pustynnych)

Gra dydaktyczna
1. Nazwy gatunków: stepówka białobrzucha, chrząszcz pustynny, wielbłąd, surykatka, mrówkolew, kret złocisty, jaszczurka pustynna.
2. Przystosowania (odpowiednio): przenoszenie wody w piórach, długie nogi i grube pancerze, szerokie kopyta, wykopywanie jedzenia spod ziemi, chwytanie ofiar do lejkowatych zagłębień w piasku, przemieszczanie się pod powierzchnią piasku, podnoszenie łap i chowanie się w piasek.

Karta pracy
Analizujemy warunki życia na pustyni. Wykonaj podane polecenia.

Zadanie 1.
Na podstawie obejrzanego fragmentu filmu wymień gatunki zwierząt żyjących na pustyni
1...............................................    5. ...............................................
2...............................................    6. ...............................................
3...............................................    7. ..............................................
4...............................................    8. ...............................................

Zadanie 2. (każda grupa analizuje trzy gatunki zwierząt)
Podczas oglądania filmu zwróć szczególną uwagę, w jaki sposób do życia na pustyni przystosowały się wymienione niżej gatunki. Uzupełnij tabelę.

gatunek zwierząt	przystosowania do warunków życia w budowie i zachowaniu	jakie trudności pokonują dzięki tym przystosowaniom
jaszczurka
gekon płetwonogi
mrókolew
chrząszcz pustynny
wielbłąd		ochrona przed piaskiem
stepówka
wielbłąd		poruszanie się po piasku ochrona przed słońcem
kret złocisty
surykatki

Zadanie 3.
Za pomocą gestów (kalambury) przedstaw jedno z przystosowań wyżej wymienionych zwierząt. Pozostali uczniowie mają odgadnąć jakie przystosowanie pokazuje wasza grupa.

Zadanie 4.
Przyjrzyj się uważnie roślinom znajdującym się na twojej ławce. Rośliny te należą do trzech różnych grup.
- szczególną uwagę zwróć na budowę liści i łodyg tych roślin
- zastanów się, które z tych roślin magazynują wodę i w jakim organie
- dobierz nazwę grupy roślin do jej opisu (połącz strzałkami)
 

nazwa grupy	opis grupy
sukulenty liściowe	podczas korzystnej pory roku gromadzą wodę w łodygach, które przybierają postać nieregularną lub kolistą; mają zredukowane liście, przekształcone w kolce; rozgałęzienia boczne ulegają redukcji
mezofity	wodę do zużywania w porze suchejgromadzą w liściach; organy te są grube i soczyste
kaktusy (sukulenty łodygowe)	rosną w warunkach umiarkowanie wilgotnych; ich organy wykształcone są w sposób opisywany jako "typowy"; blaszki liściowe są spłaszczone i mogą mieć różne kształty

---