96 Â

WIAT

N

AUKI

Wrzesieƒ 2000

E

pidemiolodzy to cisi bohate-
rowie medycyny. Pochwa∏y
dziennikarzy zbierajà lekarze
pracujàcy w salach nag∏ych

wypadków i ich wspó∏pracownicy, im
te˝ sà poÊwi´cone seriale telewizyjne.
W pe∏ni zas∏ugujà na tyle uwagi, gdy˝
dokonujà czynów chwalebnych. Praw-
dà jest jednak, ˝e ratujà ˝ycie pojedyn-
czych ludzi. Epidemiolodzy natomiast,
analizujàc zwiàzki mi´dzy obyczajami
wielkich grup osób a ich zdrowiem, ra-
tujà ˝ycie, mo˝na rzec, hurtowo.

Prawdà jest równie˝, ˝e (a) serial TV

o epidemiologach by∏by tak ma∏o eks-
cytujàcy jak lody waniliowe, nie wspo-
minajàc ju˝ o tym, ˝e lodów w tym se-
rialu nikt by nie jad∏, poniewa˝ badania
epidemiologów dowodzà, jak groêne
jest spo˝ywanie pokarmów wysoko-
t∏uszczowych, oraz (b) epidemiolodzy
doprowadzajà nas do ob∏´du. Czy mar-
garyna jest zdrowsza ni˝ mas∏o? W tym
tygodniu wydaje si´ ˝e tak, ale nie prze-
gapcie najnowszych sensacyjnych do-
niesieƒ w przysz∏ym.

W kwietniu br. epidemiolodzy zalali

nas prawdziwym deszczem publikacji,
z powodu których oczy stawa∏y w s∏up
i kr´ci∏o si´ w g∏owie.

Przyk∏ad: jeÊç tofu albo nie jeÊç? O tym

serku, uwa˝anym za ∏agodnà, choç nie-

co md∏à podstaw´ diety wegetariaƒskiej,
po raz pierwszy napisano êle. W bada-
niu, którego wyniki ukaza∏y si´ w kwiet-
niowym numerze Journal of the American
College of Nutrition, autorzy zauwa˝yli
zwiàzek mi´dzy spo˝ywaniem tofu
w wieku Êrednim a upoÊledzeniem zdol-
noÊci poznawczych w póêniejszych la-
tach. Wynikajàce stàd wnioski dopraw-
dy przejmujà dreszczem – okazuje si´
bowiem, ˝e ten, kto pa∏aszuje tofu w du-
˝ych iloÊciach, traci ekwiwalent trzech
lat nauki. Nie mo˝esz sobie przypo-
mnieç, kto napisa∏ Federalist Papers? Mo-
˝esz zrzuciç to na tofu. Sàdzisz, ˝e Pa-
racelsus jest bohaterem filmu Gladiator?
Kto wie, czy nie zawini∏o tofu. Nie je-
steÊ pewien, co to u diab∏a takiego tofu?
To pewnie sprawka tofu. (Mniejsza
umieralnoÊç na raka i choroby krà˝enia?
Znowu mo˝na si´ domyÊlaç, ˝e to tofu.)

Przyk∏ad: papierosy nie zapobiegajà

efektowi tofu. Kilka pomniejszych ba-
daƒ wskazywa∏o, ˝e palenie papiero-
sów mo˝e nas uchroniç przed chorobà
Alzheimera i innymi formami demencji,
prawdopodobnie dzi´ki dzia∏aniu ni-
kotyny. W niedawnych badaniach jed-
nak, obejmujàcych 34 tys. m´˝czyzn,
opublikowanych w British Medical Jo-
urnal z 22 kwietnia, nie doszukano si´
dobroczynnego wp∏ywu papierosów

na procesy mózgowe. Autorami tych
badaƒ sà Richard Doll i Richard Peto –
najs∏ynniejsi bodaj edpidemiolodzy, ja-
cy w ogóle istniejà, jeÊli takie okreÊle-
nie nie jest oksymoronem.

Przyk∏ad: piwo jest naprawd´ zdrowe,

wi´c w∏aÊciwie mo˝na by je sprzedawaç
w sklepie ze zdrowà ˝ywnoÊcià wprost
z pó∏ek, na których przedtem le˝a∏o to-
fu. Za najzdrowszy napój dla doros∏ych
nadal uchodzi czerwone wino, ale wyni-
ki badaƒ, które ukaza∏y si´ w numerze
Lancet z 29 kwietnia, Êwiadczà o tym, ˝e
jeszcze zdrowsze jest piwo. Wszystkie
napoje alkoholowe podnoszà poziom ho-
mocysteiny, co jest niekorzystne, gdy˝
kojarzy si´ ona z chorobami serca i niwe-
czy dobroczynne skutki alkoholu. Ale pi-
wo zawiera tak˝e pirydoksyn´, co jest ko-
rzystne, gdy˝ zapobiega ona podniesieniu
si´ poziomu homocysteiny. Pirydoksy-
na, znana bardziej jako witamina B

6

, od-

tàd b´dzie si´ zapewne po prostu koja-
rzyç z opakowaniem 6 butelek piwa.

Przyk∏ad: piwo jest naprawd´ bardzo

niezdrowe, a˝ trudno sobie wyobraziç
jak bardzo i dlaczego. Autorzy badaƒ,
których wyniki opublikowano w Mor-
bidity and Mortality Weekly Report z 28
kwietnia, wydawanym przez Centers
for Disease Control and Prevention,
stwierdzajà, ˝e tanie piwo prowadzi

wprost do rze˝àczki. Idzie prawdopo-
dobnie o to, ˝e piwo sk∏ania m∏odych
ludzi do ró˝nych ryzykownych zacho-
waƒ, jak prowadzenie samochodu i in-
ne czynnoÊci, które mo˝na w nim po-
dejmowaç. Autorzy szacujà, ˝e na∏o˝enie
20-procentowego podatku na „szeÊcio-
pak” piwa powinno obni˝yç wskaênik
zachorowalnoÊci na rze˝àczk´ o blisko
9%. Chodzi zapewne o to, by zmusiç nie-
których ludzi do trzymania ràk w ich
w∏asnych, pustych kieszeniach.

Tak przeto badania epidemiologi-

czne dowodzà, ˝e palenie to totalna
zaraza i ˝e od dziÊ powinniÊmy sobie
powtarzaç stare przys∏owie z pewny-
mi uzupe∏nieniami: jedz (ale ostro˝nie
z tofu, mimo jego rozlicznych zdrowot-
nych zalet), pij (byle tylko piwko –
i bàdê gotów zap∏aciç za nie nieco wi´-
cej, dla dobra ca∏ego spo∏eczeƒstwa)
i popuszczaj pasa. Na razie bez zastrze-
˝eƒ. Póki co.

Anty(po)waga

Kropka nad i

JeÊç albo nie jeÊç
– oto jest pytanie

Zalecenia dietetyczne wcià˝ si´ zmieniajà – zauwa˝a Steve Mirsky

SIDNEY HARRIS

DAN WAGNER

C

ENT

R

U

M

O

DC

H

U

D

Z

A

N

I

A D

L

A F

I

Z

Y

K

Ó

W

Z

Z

m

m

n

nii

e

ejjsszz ss

w

w

o

ojjà

à

w

waa

g

g

´

´

ii m

m

aass´

´