„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Tadeusz Kazienko

Przygotowanie

i

nagrzewanie

wsadu

do

obróbki

plastycznej 812[01].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Igor Lange
mgr inż. Marek Olsza




Opracowanie redakcyjne:
mgr Janusz Górny



Konsultacja:
dr inż. Janusz Figurski







Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 812[01].Z2.03
„Przygotowanie i nagrzewanie wsadu do obróbki plastycznej”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

7

5.

Ćwiczenia

12

5.1.

Wsad do procesów obróbki plastycznej

12

5.1.1. Ćwiczenia

12

5.2.

Nagrzewanie metali

13

5.2.1. Ćwiczenia

13

5.3.

Piece grzewcze

15

5.3.1. Ćwiczenia

15

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

16

7.

Literatura

31

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Operator maszyn i urządzeń
do obróbki plastycznej 812[01].

W poradniku zamieszczono:

−−−−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z Poradnika dla nauczyciela.,

−−−−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−−−−

przykładowe scenariusze zajęć,

−−−−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania –
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−−−−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego, pogadanki dydaktycznej i ćwiczeń.

Formy

organizacyjne

pracy

uczniów

mogą

być

zróżnicowane,

począwszy

od samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

812[01].Z2

Technologia wytwarzania wyrobów

metodami obróbki plastycznej

812[01].Z2.02

Wykonywanie operacji obróbki

cieplnej i cieplno-chemicznej

812[01].Z2.01

Posługiwanie się podstawowymi

pojęciami z zakresu obróbki

plastycznej

812[01].Z2.03

Przygotowanie i nagrzewanie

wsadu do obróbki plastycznej

812[01].Z2.04

Wykonywanie wyrobów

w procesie walcowania

i ciągnienia

812[01].Z2.05

Wykonywanie wyrobów

w procesie kucia

812[01].Z2.06

Wykonywanie wyrobów

w

procesie tłoczenia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

przestrzegać zasady bezpiecznej pracy, przewidywać zagrożenia i zapobiegać im,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

stosować materiały konstrukcyjne i narzędziowe,

−

rozpoznawać elementy maszyn i mechanizmów,

−

analizować układy elektryczne i automatyki przemysłowej,

−

stosować podstawowe techniki wytwarzania części maszyn,

−

użytkować i obsługiwać maszyny i urządzenia,

−

wykonywać operację obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżnić materiały wsadowe do obróbki plastycznej stali i metali nieżelaznych,

−

wyjaśnić strukturę wlewka po zakrzepnięciu,

−

określić zasady organizacji składowiska materiałów wsadowych,

−

scharakteryzować sposoby kontroli jakości materiałów wsadowych,

−

oczyścić i przygotować wsad do obróbki plastycznej,

−

scharakteryzować proces nagrzewania stali i metali nieżelaznych do obróbki plastycznej,

−

wyjaśnić zjawisko przegrzania i przepalenia metalu,

−

rozróżnić rodzaje atmosfer pieca i określić ich wpływ na jakość nagrzewania,

−

ustalić temperaturę nagrzewania wsadu,

−

odczytać parametry pracy pieca,

−

wykonać pomiar temperatury komory pieca,

−

scharakteryzować wady powstałe w procesie nagrzewania i określić przyczyny
ich powstawania,

−

wyjaśnić proces powstawania zgorzeliny,

−

scharakteryzować urządzenia do nagrzewania wsadu,

−

posłużyć się dokumentacją technologiczną, Polskimi Normami oraz branżowymi
i zakładowymi normami,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska na stanowisku pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej
812[01]

Moduł:

Technologia wytwarzania wyrobów metodami obróbki
plastycznej 812[01].Z2

Jednostka modułowa:

Przygotowanie i nagrzewanie wsadu do obróbki
plastycznej 812[02].Z2.03

Temat: Kształtowanie umiejętności dobierania pieców grzewczych do nagrzewania

wsadu.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności klasyfikowania pieców do nagrzewania wsadu.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

rozpoznać rodzaje pieców używanych do nagrzewania wsadu przed obróbką plastyczną,

–

opisać rodzaje pieców grzewczych i paliw używanych do ich zasilania,

–

wyjaśnić i podąć przykłady zastosowania gazów używanych jako paliwo dla pieców
grzewczych.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowania i planowania pracy,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania

−−−−

uczenia się:

–

pogadanka dydaktyczna,

–

ć

wiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

schematy pieców grzewczych,

−

modele pieców grzewczych,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma,

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. dla nauczyciela.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

4

−

osobowych.

Czas: 45 minut.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn i urządzeń do obróbki

plastycznej.

Zadanie dla ucznia

Dokonać klasyfikacji pieców grzewczych i paliw używanych do ich zasilania.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I: Informacje

Pytania prowadzące:

1.

Co to jest piec grzewczy?

2.

Dlaczego nagrzewamy wsad przed obróbką plastyczną?

3.

Jakie korzyści wynikają z nagrzania wsadu przed obróbką plastyczną?

4.

Jakie są rodzaje pieców grzewczych?

Faza II. Planowanie
1.

Jakie jest przeznaczenie pieców grzewczych?

2.

Jakie są podstawowe rodzaje paliw używanych do zasilania pieców grzewczych?

3.

Jak klasyfikujemy piece grzewcze?

Faza III. Ustalenie
1.

Uczniowie pracując w zespołach odczytują informacje dotyczące rodzaju paliwa,
wymiarów gabarytowych i przeznaczenia pieców zawarte w dokumentacji technicznej
pieców grzewczych.

2.

Uczniowie zastanawiają się nad przeznaczeniem i klasyfikacją pieców grzewczych.

3.

Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność odczytanych informacji.

Faza IV. Wykonanie
1.

Uczniowie rozpoznają przeznaczenie pieców grzewczych.

2.

Uczniowie opisują paliwa stosowane w piecach grzewczych.

3.

Uczniowie dokonują klasyfikacji pieców grzewczych ze względu na rodzaj atmosfery
występującej wewnątrz pieca, rodzaj używanego paliwa oraz zastosowanie.

Faza V. Sprawdzanie
1.

Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów
wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

2.

Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanych ćwiczeń. Nauczyciel
nadzoruje etap sprawdzania.

Faza VI. Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie umiejętności
były ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Faza końcowa

Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Praca domowa

Odszukaj w literaturze i Internecie wiadomości na temat: Piece grzewcze specjalnego

przeznaczenia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej
812[01]

Moduł:

Technologia wytwarzania wyrobów metodami obróbki
plastycznej 812[01].Z2

Jednostka modułowa:

Przygotowanie i nagrzewanie wsadu do obróbki
plastycznej 812[02].Z2.03

Temat: Pomiar temperatury komory pieca pirometrem optycznym.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności pomiaru temperatury komory pieca przy pomocy

pirometru optycznego.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do wykonywania pomiaru temperatury komory pieca zgodnie
z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

omówić zasady i technikę wykonywania pomiarów pirometrem optycznym,

−

dokonać pomiaru temperatury komory pieca przy użyciu pirometru optycznego.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania

−−−−

uczenia się:

−

pogadanka dydaktyczna,

−

ć

wiczenie.

Środki dydaktyczne:

−

foliogramy,

−

pirometr ręczny

−

rzutnik pisma,

−

modele pieców grzewczych,

−

piec indukcyjny

−

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Formy organizacji pracy uczniów:

−

praca w grupach,

−

praca indywidualna.

Czas: 45 minut.

Uczestnicy: uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn i urządzeń do obróbki

plastycznej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Przebieg zajęć:

Lp. Ogniwa zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności uczniów

Czas
trwania

1.

Stworzenie

ładu

zewnętrznego
i wewnętrznego

−

wita uczniów,

−

sprawdza obecność,

−

podaje temat zajęć,

−

przedstawia cele zajęć.

−

witają nauczyciela

−

podają obecności

−

zapisują

temat

zajęć

w zeszytach

3 min.

2.

Opracowanie
nowego materiału

−

przypomina

zagadnienia

z ostatnich zajęć,

−

rozpoczyna

opracowanie

nowego materiału.

−

odpowiadają na pytania,

−

biorą

czynny

udział

w zajęciach,

−

zapisują nowe informacje

w zeszytach,

5 min.

3.

Kształtowanie
pojęć

−

wyjaśnia

jak

należy

użytkować piec indukcyjny,

−

nawiązuje

rozmowę

z

uczniami

na

temat

rodzajów

pieców

do

nagrzewania.

−

odpowiadają na pytania

nauczyciela.

5 min.

4.

Wiązanie

teorii

z praktyką

−

przypomina

zasady

bezpiecznego

korzystania

z pieca indukcyjnego,

−

wyjaśnia „od czego” należy

rozpocząć

użytkowanie

pirometru optycznego,

−

wyjaśnia w jaki sposób

należy

dokonywać

pomiarów,

−

zwraca uwagę na znajomość

przepisów

bezpieczeństwa

i higieny

pracy

podczas

nagrzewania.

−

wybierają i zapoznają się

z

przyrządem

pomiarowym.

5 min.

5.

Ć

wiczenie

−

nadzoruje pracę uczniów.

−

dokonują

pomiaru

temperatury komory przy
pomocy

pirometru

optycznego.

15 min.

6.

Kształtowanie
nawyków

−

powtarza

najważniejsze

wiadomości,

−

sprawdza temperaturę.

−

odpowiadają na pytania,

−

prezentują

wyniki

pomiarów.

10 min.

7.

Ocena i kontrola

−

ocenia aktywność uczniów.

1 min.

8.

Zakończenie zajęć

−

podaje

treść

zadania

domowego.

Zapisują

treść

zadania

w zeszytach.

1 min.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5. ĆWICZENIA

5.1.

Wsad do procesów obróbki plastycznej

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj i opisz strukturę wlewka po zakrzepnięciu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

narysować strukturę wlewka,

3)

opisać strukturę wlewka,

4)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Opisz schemat metody ciągłego odlewania metali.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i sposób wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany
przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

opisać schemat metody ciągłego odlewania metali,

3)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

schemat metody ciągłego odlewania stali,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2.

Nagrzewanie i obróbka cieplna metali

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz proces nagrzewania stali.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na stosowanie
przez ucznia prawidłowego nazewnictwa technicznego. Uczniowie pracują samodzielnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy procesu nagrzewania stali,

3)

zapisać spostrzeżenia dokonanej analizy,

4)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

wykresy nagrzewania wsadu,

−−−−

tablice temperatur nagrzewania stali

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Opisz proces nagrzewania metali nieżelaznych stosowanych w obróbce plastycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na stosowanie
przez ucznia prawidłowego nazewnictwa technicznego. Uczniowie pracują samodzielnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy procesu nagrzewania metali nieżelaznych,

3)

zapisać wyniki dokonanej analizy,

4)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

wykresy nagrzewania wsadu,

−−−−

tablice temperatur nagrzewania, metali nieżelaznych,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Oblicz teoretyczną ilość zgaru jaki powstanie przy nagrzewaniu 1500 kg wlewków

stalowych w piecu grzewczym opalanym gazem ziemnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiału nauczania. Należy zwrócić uwagę na umiejętność
korzystania przez ucznia z dokumentacji technologicznej. Uczniowie pracują samodzielnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy danych zawartych w poleceniu ćwiczenia,

3)

zapisać wyniki dokonanej analizy,

4)

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja technologiczna,

−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3.

Piece grzewcze

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odczytaj parametry pracy pieca: ciśnienia, temperatury, przepływu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału materiału nauczania. Uczniowie pracują samodzielnie.
Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy wskazań przyrządów kontrolno-pomiarowych,

3)

zapisać wyniki pomiarów,

4)

zaprezentować wyniki odczytu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

dokumentacja technologiczna,

−−−−

instrukcje stanowiskowe,

−−−−

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiar temperatury komory pieca za pomocą pirometru optycznego.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wskazany przez nauczyciela

uczeń prezentuje swoją pracę.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

zorganizować stanowisko pracy,

2)

dokonać analizy wskazań przyrządu pomiarowego,

3)

zapisać wyniki pomiarów,

4)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−−−−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−−−−

dokumentacja technologiczna,

−−−−

instrukcje stanowiskowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przygotowanie i nagrzewanie
wsadu do obróbki plastycznej”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1 do 14 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 15 do 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

-

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. d, 4. b, 5. a 6. a, 7. a, 8. b, 9. c, 10. b, 11. c,
12. a, 13. c, 14. a, 15. b, 16. a, 17. b, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zdefiniować pojęcie wsadu

A

P

a

2

Rozróżnić strukturę wlewka

B

P

c

3

Rozróżnić wady wlewków

B

P

d

4

Rozróżnić rodzaje pieców

B

P

b

5

Wskazać warunek konieczny prawidłowego
przebiegu procesu obróbki plastycznej

B

P

a

6

Zdefiniować pojęcie gazu mieszankowego

A

P

a

7

Odczytać rysunki schematyczne pieców

B

P

a

8

Określić

poszczególne

części

pieców

B

P

b

9

Wskazać urządzenia służące do odzyskiwania
ciepła z spalin

A

P

c

10 Odczytać rysunek schematyczny pieców

B

P

b

11 Rozpoznać różne rodzaje wlewków.

B

P

c

12 Zdefiniować pojęcie zgorzeliny

A

P

a

13 Określić w jakim stanie powinien być wsad

wkładany do pieca grzewczego

B

P

c

14 Rozpoznać różne rodzaje atmosfer wewnątrz

pieca grzewczego

B

P

a

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

15 Określić

temperaturę

nagrzewania

wsadu

stalowego do procesu obróbki plastycznej

C

PP

b

16 Rozpoznać materiały ogniotrwałe

C

PP

a

17 Rozpoznać schematy palników używanych

w piecach i nagrzewnicach

C

PP

b

18 Określić

ilościowe

straty

metalu

przy

stosowaniu różnych technik nagrzewania wsadu

C

PP

c

19 Rozpoznać rysunki schematyczne pieców

C

PP

a

20 Rozpoznać rysunki schematyczne różnych

sposobów nagrzewania

C

PP

b

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj dla każdego ucznia: instrukcje dla ucznia, zestaw zadań testowych, kartę
odpowiedzi.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9.

Czas trwania testu – 45 minut.

10.

Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu
wynosi 20 pkt.

Powodzenia!

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wsadem w obróbce plastycznej nazywamy

a)

bryłę metalu która ma być poddana obróbce plastycznej.

b)

bryłę metalu której własności zostały zmienione poprzez obróbkę plastyczną.

c)

rude żelaza zmieszaną z koksem i dodatkami stopowymi.

d)

dodatki stopowe.

2. Na rysunku przedstawiono strukturę wlewka, odnośnik z numerem 1 wskazuje kryształy

a)

słupkowe.

b)

równoosiowe.

c)

zamrożone.

d)

różnoosiowe.

3. Do najgroźniejszych wad wlewków zaliczamy

a)

wtrącenia niemetaliczne.

b)

kawałki szamotu wewnątrz wlewka.

c)

zanieczyszczania wypływające na powierzchnie.

d)

pęknięcia.

4. Przed powstaniem zgorzeliny nie zapewnia ochrony piec

a)

indukcyjny.

b)

nagrzewający wsad gorącymi spalinami.

c)

oporowy.

d)

oporowy z atmosferą ochroną.

5. Warunkiem koniecznym do prawidłowego przebiegu procesu obróbki plastycznej jest

a)

równomierne nagrzanie wsadu.

b)

nierównomierne nagrzanie wsadu.

c)

nagrzewanie gwałtowne.

d)

niedogrzanie wsadu.

6. Gaz mieszankowy złożony jest z

a)

gazu koksowniczego i wielkopiecowego.

b)

propanu i butanu.

c)

tlenu i gazu wielkopiecowego.

d)

tlenu i gazu koksowniczego.

7. Na rysunku przedstawiono

a)

sklepienie

wiszące

pieca

grzewczego

o szerokim trzonie.

b)

sklepienie wiszące pieca szybowego.

c)

sklepienie

wiszące

pieca

grzewczego

o wąskim trzonie.

d)

sklepienie stałe pieca grzewczego o wąskim
trzonie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

8. Trzon jest częścią pieca

a)

zamykającą jego część roboczą z góry.

b)

zamykającą jego część roboczą z dołu.

c)

zamykającą jego część roboczą z boku.

d)

przedzielająca komorę główną na sekcje robocze.

9. Do odzyskiwania ciepła zawartego w spalinach służą

a)

regeneratory.

b)

rekuperatory.

c)

rekuperatory i regeneratory.

d)

elektrody przechwytujące.

10. Rysunek przedstawia piec

a)

obrotowy.

b)

samotokowy.

c)

szybowy.

d)

kołpakowy.

11. Na rysunku przedstawiono wlewek

a)

z jamą usadową.

b)

z nadstawką odlany z stali uspokojonej.

c)

ze stali nieuspokojonej.

d)

ze zbyt długą jamą usadową.

12. Tlenki metali pokrywające powierzchnie nagrzanego metalu nazywamy

a)

zgorzeliną.

b)

rdzą.

c)

wżerem.

d)

porowatością.

13. Wsad do pieca w celu nagrzania można załadować w stanie

a)

tylko ciepłym.

b)

tylko zimnym.

c)

ciepłym i zimnym.

d)

tylko letnim.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

14. Atmosferę utleniającą wewnątrz pieca można rozpoznać po

a)

jaskrawo świecących płomieniach,

b)

płomieniach kopcących,

c)

braku płomienia,

d)

płomieniach kopcących i jaskrawo świecących.

15. Temperatura nagrzewania stali miękkiej do przeróbki plastycznej wynosi

a)

350–500°C,

b)

850–1200°C,

c)

160–180°C,

d)

700–900°C.

16. Materiałem ogniotrwałym najczęściej używanym do pieców grzewczych jest

a)

cegła szamotowa.

b)

magnezyt.

c)

stal żaroodporna.

d)

ż

eliwo.

17. Na rysunku przedstawiono schemat

a)

palnika wirowego,

b)

palnika stropowego,

c)

regeneratora,

d)

rekuperatora.

18. Straty metalu związane z nagrzewaniem indukcyjnym są

a)

ś

rednie w porównaniu z innymi metodami nagrzewania.

b)

bez porównania większe od innych metod nagrzewania.

c)

praktycznie równe zeru.

d)

porównywalne z innymi metodami nagrzewania.

19. Na rysunku przedstawiono schemat pieca wyposażonego w grzejniki

a)

oporowe.

b)

indukcyjne.

c)

spalinowe.

d)

tarciowe.

20. Na rysunku przedstawiono schemat nagrzewnicy

a)

oporowej przystosowanej do nagrzewania kęsów
prostopadłościennych.

b)

indukcyjnej przystosowanej do nagrzewania
kęsów prostopadłościennych.

c)

oporowej przystosowanej do nagrzewania kęsów
walcowych.

d)

spalinowej przystosowanej do nagrzewania
kęsów prostopadłościennych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………….

Przygotowanie i nagrzewanie wsadu do obróbki plastycznej

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przygotowanie i nagrzewanie
wsadu do obróbki plastycznej”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1 do 15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16 do 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

-

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

-

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

-

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

-

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. d, 4. b, 5. a 6. a, 7. a, 8. b, 9. c, 10. b, 11. a,
12. d, 13. c, 14. b, 15. a, 16. b, 17. b, 18. c, 19. a, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Rozpoznać rysunki schematyczne wsadu

B

P

c

2

Rozpoznać

proces

otrzymywania

wlewków

B

P

a

3

Rozróżnić wady wlewków

B

P

d

4

Rozróżnić rodzaje pieców grzewczych

B

P

b

5

Scharakteryzować

warunek

konieczny

prawidłowego przebiegu procesu obróbki
plastycznej

B

P

a

6

Zidentyfikować gaz ziemny

B

P

a

7

Odczytać rysunki schematyczne palników

C

P

a

8

Określić

poszczególne

części

pieców

i nagrzewnic

B

P

b

9

Wskazać

urządzenia

służące

do

odzyskiwania ciepła z spalin

A

P

c

10 Rozpoznać rysunki schematyczne pieców

B

P

b

11 Zdefiniować pojęcie zgorzeliny

A

P

a

12 Rozróżnić rodzaje wlewków.

B

P

d

13

Określić w jakim stanie powinien być wsad
ładowany do pieca grzewczego

B

P

c

14

Określić temperaturę nagrzewania miedzi do
obróbki plastycznej

B

P

b

15 Rozpoznać materiały ogniotrwałe

B

P

a

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

16

Scharakteryzować różne rodzaje atmosfer
wewnątrz pieca grzewczego

C

PP

b

17

Zanalizować schematy pieców grzewczych
używanych w procesie przeróbki plastycznej

C

PP

b

18

Rozpoznać ilościowe straty metalu przy
stosowaniu różnych technik nagrzewania
wsadu

C

PP

c

19 Rozpoznać rysunki schematyczne pieców

C

PP

a

20

Rozpoznać rysunki schematyczne różnych
sposobów nagrzewania

C

PP

c

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj dla każdego ucznia: instrukcje dla ucznia, zestaw zadań testowych, kartę
odpowiedzi.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Po upływie połowy czasu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie zakończenia
udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Wszystkie zadania są zadaniami
wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi – zaznacz prawidłową
odpowiedź znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6.

Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom
podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny. Trudności mogą
przysporzyć Ci zadania: 16–20, gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu.

9.

Czas trwania testu – 45 minut.

10.

Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu
wynosi 20 pkt.

Powodzenia!

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Na rysunku przedstawiono

a)

kryształy słupkowe.

b)

kształty fundamentów pieców grzewczych.

c)

kształty przekrojów poprzecznych różnych wlewków.

d)

kształty komór nagrzewania pieców grzewczych.

2. Wlewki są otrzymywane przez

a)

odlewanie metalu do specjalnych form metalowych.

b)

tłoczenie.

c)

walcowanie.

d)

cięcie półfabrykatów na mniejsze kęsy.

3. Do najgroźniejszych wad wlewków zaliczamy

a)

wtrącenia niemetaliczne,

b)

kawałki szamotu wewnątrz wlewka,

c)

zanieczyszczania wypływające na powierzchnie,

d)

pęknięcia.

4. Nie zapewnia ochrony przed powstaniem zgorzeliny piec

a)

indukcyjny.

b)

nagrzewający wsad gorącymi spalinami.

c)

oporowy.

d)

oporowy z atmosferą ochroną.

5. Warunkiem koniecznym do prawidłowego przebiegu procesu obróbki plastycznej jest

a)

równomierne nagrzanie wsadu.

b)

nierównomierne nagrzanie wsadu.

c)

nagrzewanie gwałtowne.

d)

niedogrzanie wsadu.

6. Gaz ziemny uzyskuje się podczas

a)

suchej destylacji węgla kamiennego.

b)

destylacji ropy naftowej.

c)

destylacji alkoholu.

d)

procesu wielkopiecowego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

7. Na rysunku przedstawiono

a)

palnik wirowy.

b)

palnik stropowy.

c)

piec grzewczy wgłębny.

d)

sklepienie stałe pieca grzewczego
o wąskim trzonie.

8. Trzon jest częścią pieca

a)

zamykającą jego część roboczą z góry.

b)

zamykającą jego część roboczą z dołu.

c)

zamykającą jego część roboczą z boku.

d)

przedzielająca komorę główną na sekcje robocze.

9. Do odzyskiwania ciepła zawartego w spalinach służą

a)

regeneratory.

b)

rekuperatory.

c)

rekuperatory i regeneratory.

d)

elektrody przechwytujące.

10. Rysunek przedstawia piec

a)

obrotowy.

b)

wgłębny.

c)

szybowy.

d)

kołpakowy.

11. Tlenki metali pokrywające powierzchnie nagrzanego metalu nazywamy

a)

zgorzeliną.

b)

rdzą.

c)

wżerem.

d)

porowatością

12. Na rysunku przedstawiono wlewek

a)

z jamą usadową.

b)

z nadstawką odlany z stali uspokojonej.

c)

ze stali nieuspokojonej.

d)

ze zbyt długą jamą usadową.

13. Wsad do pieca w celu nagrzania można załadować w stanie

a)

tylko ciepłym.

b)

tylko zimnym.

c)

ciepłym i zimnym.

d)

tylko letnim.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

14. Temperatura nagrzewania miedzi do przeróbki plastycznej wynosi

a)

350–500°C,

b)

1120–1220°C,

c)

160–180°C,

d)

700–900°C.

15. Materiałem ogniotrwałym najczęściej używanym do pieców grzewczych jest

a)

cegła szamotowa.

b)

magnezyt.

c)

stal żaroodporna.

d)

ż

eliwo.

16. Atmosferę redukującą wewnątrz pieca można rozpoznać po

a)

jaskrawo świecących płomieniach.

b)

płomieniach kopcących.

c)

braku płomienia.

d)

płomieniach kopcących i jaskrawo świecących.

17. Na rysunku przedstawiono schemat pieca

a)

szybowego,

b)

kołpakowego,

c)

z wysuwanym trzonem,

d)

pokrocznego.

18. Straty metalu związane z nagrzewaniem indukcyjnym są

a)

ś

rednie w porównaniu z innymi metodami nagrzewania.

b)

bez porównania większe od innych metod nagrzewania.

c)

praktycznie równe zeru.

d)

porównywalne z innymi metodami nagrzewania.

19. Na rysunku przedstawiono schemat pieca wyposażonego w grzejniki

a)

oporowe.

b)

indukcyjne.

c)

spalinowe.

d)

tarciowe.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

20. Na rysunku przedstawiono schemat nagrzewnicy

a)

oporowej przystosowanej do nagrzewania kęsów
walcowych.

b)

indukcyjnej przystosowanej do nagrzewania
kęsów prostopadłościennych.

c)

indukcyjnej przystosowanej do nagrzewania
kęsów walcowych.

d)

spalinowej przystosowanej do nagrzewania
kęsów prostopadłościennych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………….

Przygotowanie i nagrzewanie wsadu do obróbki plastycznej

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7. LITERATURA

1.

Brodziński A.,: Maszyny i urządzenia do obróbki plastycznej. Laboratorium
Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Lublin 1993

2.

Dobrucki W.: Zarys obróbki plastycznej metali. Wydawnictwo Śląsk, 1974

3.

Gabryszewski Z., Gronostajski J.: Mechanika procesów obróbki plastycznej.
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991

4.

Gadziński S.: Obróbka plastyczna metali. Wyd. PŁ, Bielsko

−

Biała 1996

5.

Kajzer S., Kozik R., Wusatowski R.: Wybrane zagadnienia z procesów obróbki
plastycznej metali. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1997

6.

Karpiński T.: Inżynieria produkcji. Wydawnictwa Naukowo

−

Techniczne, Warszawa

2004

7.

Kubiński W.,: Praktyka technologiczna. Wydawnictwo AGH, Kraków 1991

8.

Weroński W.,: Obróbka plastyczna. Technologia. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej,
Lublin 1993

Literatura metodyczna
1.

Dretkiewicz

−

Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004

3.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000

Czasopisma
–

Nowa Edukacja Zawodowa

–

Edukator Zawodowy – www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php