Bělohlávek A Rozporządzenie Rzym I Konwencja rzymska Komentarz Tom 1 (A)

VII

Bělohlávek

Spis treści

Auctorium – o autorze ............................................................................................................................

Gratiarum – Podziękowanie .................................................................................................................

INDEX COMPENDIORUM/WYKAZ SKRÓTÓW ...........................................................................

XLV

•

UWAGI WSTĘPNE DOTYCZĄCE SPOSOBU OPRACOWANIA WYKAZU

SKRÓTÓW .............................................................................................................................

XLV

Przepisy prawa [(PL), (CZ) i inne państwa łącznie z normami pochodzenia

wspólnotowego oraz umów międzynarodowych] .............................................................

XLVI

II.

Źródła publikacji (Czechy i Słowacja) ................................................................................

LXIV

III.

Źródła publikacji (krajowe, wspólnotowe i zagraniczne) .................................................

LXVII

IV.

Skróty używane przy cytowaniu źródeł prawa (łącznie z używanymi przy cytowaniu

orzeczeń sądowych i aktów innych niż akty prawa powszechnie obowiązującego),

skróty znaczących organów sądowych niektórych państw i UE/WE oraz skróty

publikatorów źródeł prawa i orzecznictwa. ........................................................................ LXXXV

Sądy (powszechne), organy państwowe, urzędy, rządowe i pozarządowe organizacje

międzynarodowe, instytucje i organizacje niepaństwowe, stowarzyszenia branżowe

(Czechy, Słowacja i inne państwa), łącznie z WE i UE, z wyjątkiem stałych sądów

arbitrażowych i centrów arbitrażowych ..............................................................................

VI.

Stałe sądy arbitrażowe i centra arbitrażowe, ich reguły i regulaminy, oraz

stowarzyszenia branżowe w dziedzinie postępowania arbitrażowego ...........................

VII.

Skróty używane do oznaczenia poszczególnych państw/organizacji państwowych .....

CVIII

VIII.

Inne skróty i znaki graficzne używane w tekście ...............................................................

CXIII

IX.

Skróty niektórych często publikowanych prac ...................................................................

CXIX

* * *

PROLOGUS/WSTĘP ...............................................................................................................................

P.I.

Rozwój historyczny europejskiego prawa prywatnego międzynarodowego ...........

P.I..

Współpraca sądowa jako centralne pojęcie europejskiego prawa prywatnego

międzynarodowego ...............................................................................................................

P.I.2.

Niektóre kamienie milowe w rozwoju europejskiego prawa prywatnego

międzynarodowego w dziedzinie zobowiązań umownych ..............................................

P.I.3.

Konwencja [konwencja rzymska] .........................................................................................

P.I.3..

Powstanie

konwencji i jej wykładnia ...................................................................................

P.I.3.2.

Wzrost liczby państw–stron

konwencji ...............................................................................

P.I.4.

Przejście od

konwencji do rozporządzenia ..........................................................................

P.I.4..

Program haski ........................................................................................................................

P.I.4.2.

Zielona księga .........................................................................................................................

P.I.4.3.

Projekt

rozporządzenia ..........................................................................................................

P.I.4.4.

Czytania projektu

rozporządzenia w ramach PE i kompromisowe uzupełnienia .........

P.I.4.5.

Przyjęcie

rozporządzenia .......................................................................................................

P.I.4.6.

Koncepcyjne nowatorstwo

rozporządzenia wobec regulacji zawartej w konwencji ......

P.I.4.7.

Dalszy rozwój legislacji w świetle rozporządzenia .............................................................

P.I.5.

Koncepcja kolizyjnej regulacji zobowiązań umownych w obszarze oraz prawie

wspólnotowym .......................................................................................................................

P.I.5..

Koncepcja zawarta w konwencji ...........................................................................................

P.I.5.2.

Koncepcja

rozporządzenia ....................................................................................................

P.I.5.3.

Koncepcja

rozporządzenia w porównaniu z konwencją ....................................................

P.I.6.

Główne zasady

rozporządzenia ............................................................................................

P.I.6..

Cele i kluczowe zasady rozporządzenia ...............................................................................

P.I.6.2.

Swobodny i ograniczony wybór prawa ...............................................................................

P.I.6.3.

Połączenie regulacji kolizyjnej dyrektyw z koncepcją rozporządzenia (prawo właściwe

dla umów ubezpieczenia, regulacja konsumencka) ..........................................................

P.I.6.4.

Zgodność z normami międzynarodowego postępowania cywilnego .............................

P.I.6.5.

Zgodność kolizyjnej regulacji zobowiązań umownych i pozaumownych .....................

VIII

Bělohlávek

Spis treści

P.I.6.6.

Zgodność z podstawowymi zasadami wspólnego rynku (stosunek do EWG,

swobody rynku) .....................................................................................................................

P.I.7.

Podstawy prawne rozporządzenia w ramach mechanizmów prawa wspólnotowego ...

P.I.8.

Struktura i treść rozporządzenia ..........................................................................................

P.I.9

Wykładnia konwencji .............................................................................................................

P.I.9..

Podstawa prawna wykładni konwencji ................................................................................

P.I.9.2.

Kompetencja ETS do dokonywania wykładni konwencji .................................................

P.I.0

Wykładnia rozporządzenia ...................................................................................................

P.I.0.. Wykładnia rozporządzenia z punktu widzenia jego charakteru i mocy prawnej jako

aktu wspólnotowego ..............................................................................................................

P.I.0.2. Historyczne uwarunkowania powstania rozporządzenia .................................................

P.I.0.3. Znaczenie dotychczasowych doświadczeń ze stosowaniem konwencji i raportu .........

P.I.0.4. Wykładnia prawa jako zagadnienie proceduralne ............................................................

P.I.0.5. Pozycja ETS w procesie wykładni rozporządzenia i innych aktów wspólnotowych .....

P.I.

Znaczenie wykładni zagadnień procesowych dla regulacji kolizyjnej konwencji

i rozporządzenia .....................................................................................................................

P.I.2

Zasady wykładni rozporządzenia .........................................................................................

P.I.2.. Jednolita wykładnia jako przesłanka jednolitego działania prawa wspólnotowego .....

P.I.2.2. Efektywna ochrona praw podmiotowych ...........................................................................

P.I.2.3. Stosowanie zasady ratione materiae – zakres rzeczowy rozporządzenia w związku

z jego wykładnią (ścisłe określenie skutków rozporządzenia wyłącznie w ramach

prawa kolizyjnego) .................................................................................................................

P.I.2.4. Stosowanie zasady ratione temporis – okres obowiązywania rozporządzenia

w nawiązaniu do jego wykładni ...........................................................................................

P.I.3.

Dostęp do informacji prawnej jako warunek jednolitej wykładni i przesłanka

pewności praw ........................................................................................................................

P.I.3.. Nieocenione znaczenie komparatystyki .............................................................................

P.I.3.2. Niedostateczny dostęp do informacji prawnej na poziomie ponadnarodowym ..........

P.I.4.

Znaczenie Preambuły przy wykładni przepisów rozporządzenia ....................................

P.I.5.

Wykładnia rozporządzenia a znaczenie raportu (raport M. Giuliano i P. Lagarde) ......

P.II.

Cel, treść, struktura i sposób opracowania publikacji ..................................................

P.II..

Cel publikacji ..........................................................................................................................

P.II.2.

Zakres tematyczny .................................................................................................................

P.II.2.. Regulacja kolizyjna europejskiego i międzynarodowego prawa prywatnego

w zakresie zobowiązań umownych ......................................................................................

P.II.2.2. Materialna regulacja zobowiązań umownych ....................................................................

P.II.2.3. Struktura komentarza a rozporządzenie i konwencja ........................................................

P.II.2.4. Systematyka publikacji ..........................................................................................................

P.II.2.5. Systematyka poszczególnych rozdziałów (komentarz do artykułów) ............................

P.II.3.

Cytowanie źródeł prawa ........................................................................................................

P.II.3.. Przyczyny cytowania krajowych i zagranicznych źródeł publikacji (krajowego

pochodzenia) ..........................................................................................................................

P.II.3.2. Nieobowiązywanie czeskich wersji cytatów źródeł prawa ...............................................

P.II.3.3. Cytowanie źródeł czeskiego prawa pochodzenia krajowego ...........................................

P.II.3.4. Cytowanie TWE .....................................................................................................................

P.II.4.

Orzeczenia nakazujące wyraźnie stosowanie konwencji lub bezpośrednio związane

z konwencją oraz inne orzecznictwo ...................................................................................

P.II.5.

Złożenie manuskryptu i jego aktualność ............................................................................

* * *

Tekst Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z 17.6.2008 r.

w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych ......................................................

Tekst Konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań umownych z 19.6.1980 r.

(Wersja skonsolidowana) ...............................................................................................................

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 593/2008 z 17.6.2008 r.

w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) .....................................

Bělohlávek

Konwencja o prawie właściwym dla zobowiązań umownych (Wersja skonsolidowana) .........

Porównanie konwencji i rozporządzenia (według przedmiotów regulacji) .................................

* * *

Artykuł 1 rozporządzenia/Artykuł 1 konwencji ................................................................................

Kwalifikacja i pozytywne określenie zakresu przedmiotowego

rozporządzenia i konwencji ...................................................................................

1.I.

Szeroki zakres regulacji .........................................................................................

1.II.

Występowanie elementu międzynarodowego ...................................................

1.III.

Typologia umów i jej znaczenie z punktu widzenia prawa prywatnego

międzynarodowego ................................................................................................

.III..

Umowa dla potrzeb materialnoprawnego stwierdzenia praw podmiotowych

.III.2.

Pojęcie umowy na potrzeby rozwiązania problemu kolizyjnego .......................

1.IV.

Pojęcie

umowny stosunek zobowiązaniowy a zobowiązanie umowne

w rozumieniu konwencji i rozporządzenia ..........................................................

.IV..

Zobowiązanie v. stosunek zobowiązaniowy .........................................................

.IV.2.

Koncepcja kontynentalna ........................................................................................

.IV.3.

Common law ..............................................................................................................

1.V.

Powiązania procesowe i harmonizacyjne zmian w sposobie formułowania

rozporządzenia w porównaniu z konwencją .......................................................

1.VI.

Zakres problemu kwalifikacyjnego .....................................................................

.VI..

Różnica między autonomiczną kwalifikacją kolizyjną a kwalifikacją według

materialnoprawnej legis causae ................................................................................

.VI.2.

Metoda rozwiązywania problemu kwalifikacyjnego ...........................................

.VI.3.

Niemożliwość rozwiązania problemu kwalifikacyjnego w drodze analogii ......

1.VII.

Definicja zobowiązań umownych i pozaumownych (deliktowych) ..............

.VII..

Brak definicji normatywnej na potrzeby kwalifikacji kolizyjnej ........................

.VII.2.

Kwalifikacja autonomiczna jako rozwiązanie obce indywidualnym porządkom

prawnym a jednocześnie charakterystyczne dla wszystkich porządków

prawnych państw członkowskich, jak również dla prawa wspólnotowego .........

.VII.3.

Różnice w sposobie przeprowadzania kwalifikacji według podejścia

kontynentalnego i według common law .................................................................

1.VIII.

Różnice między krajowymi koncepcjami umowy a podstawa do

abstrakcyjnej autonomicznej kwalifikacji kolizyjnej ........................................

.VIII..

Odmienne podejście do kwestii koncepcyjnych (essentialia negotii) i do

zagadnień częściowych: brak ponadnarodowej definicji .....................................

.VIII.2.

Cechy wspólne jako możliwa podstawa autonomicznego zdefiniowania

umowy i umownego stosunku zobowiązaniowego .............................................

.VIII.3.

Znaczenie tzw. klauzuli ściślejszego związku i świadczenia charakterystycznego

dla kwalifikacji umownego stosunku zobowiązaniowego ......................................

.VIII.4.

Wykładnia autonomiczna jako wyjątkowa możliwość deformalizacji prawa ...

1.IX.

Znaczenie powszechnych zasad prawa ...............................................................

1.X.

Kwalifikacja zobowiązań umownych przy wykorzystaniu definicji

zobowiązań pozaumownych w konwencji brukselskiej i rozporządzeniu

Nr 44/2001 .................................................................................................................

.X..

Cel wykładni autonomicznej według orzecznictwa ETS .....................................

.X.2.

Dobrowolność podjęcia zobowiązania ..................................................................

.X.3.

Definicja umowy i roszczeń wynikających z umów na potrzeby ustalenia

jurysdykcji krajowej (międzynarodowej właściwości [sądowej]) .......................

1.XI.

Sprawy cywilne i handlowe ...................................................................................

.XI..

Różnice w sformułowaniach rozporządzenia i konwencji: dostosowanie do

brzmienia rozporządzenia Nr 44/2001 ....................................................................

.XI.2.

Wykładnia autonomiczna .......................................................................................

Spis treści

Bělohlávek

Spis treści

1.XII.

Wyłączenie z zakresu przedmiotowego rozporządzenia i konwencji .............

.XII..

Ogólne dookreślenie negatywne – ad art. ust. rozporządzenia/art. ust.

konwencji ....................................................................................................................

.XII.2.

Koncepcja

rozporządzenia w kontekście konwencji ..............................................

.XII.3.

Porównania katalogu wyłączeń w art. ust. 2 rozporządzenia/art. ust. 2

konwencji ....................................................................................................................

.XII.3..

Redakcyjny charakter większości zmian ...............................................................

.XII.3.2.

Ryzyko automatycznego przenoszenia regulacji zawartej w konwencji na

rozporządzenie w zakresie wyłączeń przedmiotowych .........................................

.XII.3.3.

Poszczególne wyłączenia z zakresu przedmiotowego .........................................

1.XIII.

Orzecznictwo ...........................................................................................................

.XIII..

Orzecznictwo w sprawach zobowiązań umownych, ich kwalifikacji i wybór

z orzecznictwa powszechnego mającego związek z problematyką omawianą

w konwencji/rozporządzeniu ...................................................................................

.XIII...

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości ........................................................

.XIII..2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich ........................................................

.XIII..2.

(A) Austria ..................................................................................................................

.XIII..2.2

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

.XIII..2.3.

(D) Niemcy ................................................................................................................

.XIII..2.4.

(F) Francja ..................................................................................................................

.XIII..2.5.

(I) Włochy ..................................................................................................................

.XIII..2.6.

(SK) Słowacja .............................................................................................................

.XIII..2.7.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

.XIII..3.

Orzecznictwo sądów państw nieczłonkowskich ...................................................

.XIII..3..

(HK) Hong Kong [Specjalny Region administracyjny (PRC)] ...........................

.XIII.2.

Orzecznictwo dotyczące zagadnienia kolizyjnego określenia zobowiązań

umownych i pozaumownych (pozaumownych stosunków zobowiązaniowych) ...

.XIII.2..

(A) Austria ..................................................................................................................

.XIII.2.2.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

.XIII.3

Orzecznictwo dotyczące zdefiniowania z punktu widzenia kolizyjnego

spraw handlowych i zakresu problemów kolizyjnych w tzw. stosunkach

korporacyjnych ...........................................................................................................

.XIII.3..

(D) Niemcy .................................................................................................................

1. XIV.

Element międzynarodowy – pozytywna przesłanka zakresu

przedmiotowego – ad art. 1 ust. 1 rozporządzenia/art. 1 ust. 1 konwencji ...

. XIV..

Kwalifikacja i ustalenie elementu międzynarodowego .........................................

. XIV...

Kwalifikacja elementu międzynarodowego ............................................................

. XIV....

Element międzynarodowy jako podstawowy problem kwalifikacyjny prawa

kolizyjnego oraz jego zakresu przedmiotowego ....................................................

. XIV...2.

Krajowa kwalifikacja elementu międzynarodowego

v. autonomiczna

wykładnia wspólnotowa (międzynarodowa) .........................................................

. XIV...3.

Powierzchowne podejście doktryny do kwalifikacji elementu

międzynarodowego (powszechna znajomość? – zdecydowanie nie) .................

. XIV...4.

Problem kwalifikacyjny w związku z elementem międzynarodowym ...............

. XIV..2.

Ustalenie elementu międzynarodowego ...............................................................

. XIV..3.

Element międzynarodowy w przedmiocie stosunku prawnego .........................

. XIV.2.

Znaczenie elementu międzynarodowego dla stosunku prawnego na podstawie

norm kolizyjnych .......................................................................................................

. XIV.3.

Znaczenie

rei sitae oraz loci solutionis – okoliczności przypadku, oczekiwania

stron, oczywista nieodpowiedniość oznaczenia danego stosunku jako

stosunku z elementem międzynarodowym ...........................................................

. XIV.4.

Stosunki akcesoryjne i miejsce wypełnienia celu umowy ....................................

Bělohlávek

. XIV.5.

Wybór forum oraz/lub miejsca postępowania jako potencjalny element

międzynarodowy z punktu widzenia kwalifikacji kolizyjnoprawnej stosunku

prawnego ....................................................................................................................

. XIV.6.

Wybór prawa obcego jako okoliczność powodująca zakwalifikowanie

stosunku prawnego ...................................................................................................

. XIV.7.

Stosunek prawny o charakterze krajowym jako przedmiot postępowania

przed sądem (organem) innego państwa ...............................................................

. XIV.8.

Podejście alternatywne: odrzucanie teorii tzw. elementu międzynarodowego ...

. XIV.9.

Europejskie prawo prywatne międzynarodowe i element międzynarodowy ....

. XIV.9..

Pojęcie międzynarodowego (wspólnotowego) elementu .....................................

. XIV.9.2.

Ujęcie elementu międzynarodowego (transgranicznego) w konwencji

i w rozporządzeniu .....................................................................................................

. XIV.9.3.

Porównanie sformułowań ........................................................................................

. XIV.9.3..

Porównanie rozporządzenia i konwencji ................................................................

. XIV.9.3.2.

Wersje językowe rozporządzenia .............................................................................

. XIV.9.4.

Obiektywny charakter elementu międzynarodowego ..........................................

. XIV.9.5.

Wykładnia elementu międzynarodowego w raporcie ..........................................

. XIV.9.6

Powiązanie z prawem państwa v. powiązanie z państwem ...................................

. XIV.9.7.

Konieczność szerokiego ujęcia elementu międzynarodowego jako warunek

realizacji celu rozporządzenia/konwencji ................................................................

. XIV.9.8.

Znaczenie występowania elementu międzynarodowego dla wyboru lub

wyznaczenia forum ...................................................................................................

. XIV.0.

Orzecznictwo .............................................................................................................

. XIV.0..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

. XIV.0.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

. XIV.0.2..

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

1.XV.

Jednostronne czynności prawne, darowizna, umowy jednostronnie

zobowiązujące oraz pozostałe stosunki o podobnym charakterze z punktu

widzenia kwalifikacji oraz wskazania prawa właściwego ................................

.XV..

Umowy jednostronnie zobowiązujące (umowne stosunki zobowiązaniowe) ..

.XV.2.

Atomizacja podstawowych cech charakterystycznych stosunku prawnego jako

założenie oraz podstawa kwalifikacji zobowiązania umownego (umownego

stosunku zobowiązaniowego) – kwalifikacja prymarna ......................................

.XV.3.

Wyłączenie niektórych umownych stosunków zobowiązaniowych

(zobowiązań umownych) – kwalifikacja sekundarna ...........................................

.XV.4.

Zobowiązania jednostronne wynikające z umów a jednostronne zobowiązania

pozaumowne (w aspekcie synalagmatycznego charakteru zobowiązań oraz

kolizyjnoprawnej problematyki stosunków zobowiązaniowych) oraz brak

zgodności oświadczeń woli (brak konsensusu) .....................................................

.XV.4..

Rozrządzenia testamentowe .....................................................................................

.XV.4.2.

Dokonanie darowizny (darowizna) ........................................................................

.XV.5.

Niektóre szczegółowe rozwiązania normatywne z zakresu jednostronnych

stosunków zobowiązaniowych z uwzględnieniem przepisów prawa

prywatnego międzynarodowego pochodzenia krajowego ...................................

.XV.5..

(A) Austria ..................................................................................................................

.XV.5.2.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

.XV.5.3.

(E) Hiszpania .............................................................................................................

.XV.5.4.

(I) Włochy ..................................................................................................................

.XV.6.

Darowizna i jej kwalifikacja ....................................................................................

.XV.6..

Donatio w prawie rzymskim ....................................................................................

.XV.6.2.

Darowizna w orzecznictwie ETS oraz w prawie wspólnotowym ........................

.XV.6.2..

Orzecznictwo ETS .....................................................................................................

.XV.6.2.2.

Prawo wspólnotowe ....................................................................................................

.XV.6.3.

Darowizna z punktu widzenia wybranych systemów prawnych (spojrzenie

porównawcze oraz prawo prywatne międzynarodowe) .......................................

.XV.6.3..

(A) Austria .................................................................................................................

.XV.6.3...

Powszechna regulacja krajowa darowizny (cywilnoprawna) ..............................

Spis treści

XII

Bělohlávek

Spis treści

.XV.6.3..2.

Darowizna według austriackiego prawa prywatnego międzynarodowego .......

.XV.6.3.2.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

.XV.6.3.2..

Ogólna krajowa regulacja darowizny (cywilnoprawna) ......................................

.XV.6.3.2.2.

Darowizna w czeskim prawie prywatnym międzynarodowym (według

przepisów kolizyjnych pochodzenia krajowego) ..................................................

.XV.6.3.2.3.

Planowana rekodyfikacja czeskiego prawa prywatnego międzynarodowego ...

.XV.6.3.3.

(D) Niemcy .................................................................................................................

.XV.6.3.4.

(E) Hiszpania .............................................................................................................

.XV.6.3.4..

Cywilnoprawne koncepcje darowizny według prawa hiszpańskiego .................

.XV.6.3.4.2.

Hiszpańska regulacja prawa prywatnego międzynarodowego pochodzenia

krajowego ...................................................................................................................

.XV.6.3.5.

(F) Francja ..................................................................................................................

.XV.6.3.6.

(I) Włochy ..................................................................................................................

.XV.6.3.6..

Powszechna krajowa regulacja darowizny (cywilnoprawna) ..............................

.XV.6.3.6.2.

Darowizna według włoskich przepisów prawa prywatnego

międzynarodowego ...................................................................................................

.XV.6.3.7.

(CH) Szwajcaria .........................................................................................................

.XV.6.3.8.

(PL) Polska .................................................................................................................

.XV.6.3.9.

(SE) Szwecja ...............................................................................................................

.XV.6.3.0.

(SK) Słowacja .............................................................................................................

200

.XV.6.3.0..

Umowa darowizny według prawa słowackiego .....................................................

200

.XV.6.3.0.2.

Darowizna według słowackiego prawa prywatnego międzynarodowego .........

200

.XV.6.3..

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz

common law ................................................................................................................

200

.XV.6.3...

Koncepcje darowizny według

common law (prawa angielskiego) ......................

200

.XV.6.3..2.

Darowizna z punktu widzenia prawa kolizyjnego (UK), w szczególności (UK/

EN) ..............................................................................................................................

.XV.6.3..3.

Kolizyjnoprawna kwalifikacja darowizny według prawa angielskiego

w nawiązaniu do rozporządzenia (konwencji) oraz rozwiązywanie konfliktu

między kwalifikacją darowizny na gruncie rozporządzenia (konwencji)

a dokonywaną z punktu widzenia prawa angielskiego oraz kontynentalnych

systemów prawnych ..................................................................................................

.XV.7.

Darowizna oraz przepisy wymuszające swoje zastosowanie; szczególne

przypadki darowizny .................................................................................................

203

.XV.7..

Kwalifikacja darowizny jako umowy według prawa kościelnego (kościół

rzymskokatolicki oraz inne kościoły) .....................................................................

204

.XV.7.2.

Historyczny rozwój instytucji

darowizny w prawie kościelnym oraz

państwowe ograniczenia związane z uznawaniem danego kościoła przez

władzę publicznoprawną ..........................................................................................

205

.XV.7.3.

Darowizna na rzecz kościoła z punktu widzenia prawa prywatnego

międzynarodowego, ordre public oraz uwzględnienie źródeł prawa

międzynarodowego (publicznego) ...........................................................................

205

.XV.8.

Pozostałe przypadki darowizny ...............................................................................

207

.XV.9.

Zobowiązania wynikające dla obdarowanego z nabycia prawa własności ........

207

.XV.9..

Konstytucyjna podstawa ograniczenia prawa własności, funkcja społeczna

własności oraz doktryna własność zobowiązuje jako przeciwieństwo

indywidualistycznej doktryny własności ...............................................................

207

.XV.9.2.

Przykłady regulacji prawa własności w wybranych porządkach

konstytucyjnych (jednak do pewnego stopnia pojawiają się one w zasadzie

we wszystkich systemach konstytucyjnych; często w połączeniu z regulacją

ewentualnej wyjątkowej możliwości wywłaszczenia oraz warunków

wywłaszczenia) ..........................................................................................................

208

.XV.9.3.

Proklamacyjny charakter regulacji cywilnoprawnej nawiązujący do

konstytucyjnych ograniczeń prawa własności .......................................................

.XV.0.

Ścisły związek darowizny z regulacją o charakterze publicznoprawnym ..........

.XV.0..

Publicznoprawne zobowiązania obdarowanego (przyjmującego przedmiot

darowizny) ..................................................................................................................

XIII

Bělohlávek

.XV.0.2.

Zobowiązania fiskalne oraz podobne .....................................................................

.XV..

Darowizna oraz ujednolicona regulacja kolizyjna konwencji i rozporządzenia .....

.XV...

Brak wyraźnej regulacji oraz zgodność oświadczeń woli jako podstawowe

założenie zobowiązania umownego (umownego stosunku

zobowiązaniowego) ...................................................................................................

.XV..2.

Kolizyjnoprawna kwalifikacja darowizny jako zobowiązania umownego .........

.XV..2..

Definicja ogólnych elementów umownego stosunku zobowiązaniowego

z punktu widzenia darowizny ..................................................................................

.XV..2.2.

Synalagmatyczne zobowiązania oraz synalagmatyczne świadczenia .................

.XV..3.

Brak wyłączeń z regulacji zakresu przedmiotowego w odniesieniu do

darowizny ...................................................................................................................

.XV.2.

Kolizyjne określenie statusu darowizny .................................................................

.XV.2..

Wybór prawa właściwego .........................................................................................

.XV.2.2.

Kolizyjnoprawna regulacja darowizny określona na podstawie łączników

obiektywnych .............................................................................................................

.XV.2.2..

Wskazanie prawa właściwego według zasady świadczenia charakterystycznego

(zazwyczaj darczyńcy) ..............................................................................................

.XV.2.2.2.

Wyjątkowe przypadki uznania za charakterystyczne świadczenia innego niż

świadczenie darczyńcy ..............................................................................................

.XV.2.2.3.

Darowizna nieruchomości oraz rzeczy unieruchomionych (związek statutu

kontraktowego i rzeczowego) ..................................................................................

.XV.2.2.4.

Szczególne przypadki darowizny oraz dyspozycji jednostronnych

o porównywalnych skutkach ...................................................................................

.XV.2.2.4..

Darowizna (dyspozycja) na wypadek śmierci .......................................................

.XV.2.2.4.2.

Zwolnienie z długu ....................................................................................................

.XV.3.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

.XV.3..

(A) Austria ..................................................................................................................

.XV.3.2.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

.XV.3.3.

(PL) Polska .................................................................................................................

222

Wyłączenie z zakresu przedmiotowego rozporządzenia ..................................

236

1.XVI.

Status osobowy – wyłączenie z zakresu przedmiotowego – ad art. 1 ust. 2

lit. a) rozporządzenia/art. 1 ust. 2 lit. b) konwencji ...........................................

236

.XVI..

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych ..........................................

237

.XVI.2.

Regulacja kolizyjna w MPSaP (CZ) ........................................................................

238

.XVI.2..

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych ..........................................

238

.XVI.2.2.

Jurysdykcja czeskich organów sądowniczych w sprawach zdolności prawnej

i zdolności do czynności prawnych oraz kurateli .................................................

238

.XVI.2.3.

Jurysdykcja czeskich organów sądowniczych w sprawach uznania za zmarłego ...

238

.XVI.3.

Prawo Wspólnot – Zielona księga na temat prawa spadkowego i testamentów

(Zielona księga o dziedziczeniu) ...............................................................................

238

1.XVII.

Zobowiązania w stosunkach rodzinnych – wyłączenie z zakresu

przedmiotowego ad art. 1 ust. 2 lit. b) rozporządzenia/art. 1 ust. 2 lit. b)

konwencji ...................................................................................................................

243

.XVII..

Przedmiot i źródła regulacji merytorycznej pochodzenia krajowego ................

243

.XVII.2.

Kwalifikacja stosunków rodzinnych w związku z zobowiązaniami umownymi ...

244

.XVII.2..

Definicja zobowiązań umownych i tzw. umów rodzinnoprawnych na potrzeby

kwalifikacji .................................................................................................................

244

.XVII.2.2.

Problemy kwalifikacyjne rozstrzygane w orzecznictwie ......................................

244

.XVII.2.2..

Reprezentowanie w sprawach zwykłego zarządu i dochodzenie roszczeń ........

244

.XVII.2.2.2.

Stosunki najmu i dzierżawy .....................................................................................

245

.XVII.2.2.3.

Umowa dotycząca rozliczenia wzajemnych stosunków małżonków jako

instytucja prawa rodzinnego, a nie prawa zobowiązań ........................................

246

.XVII.3.

Kwalifikacja stosunków zobowiązaniowych i stosunków rodzinnych

w kontekście zakończenia/ustania małżeństwa, stosunków pomiędzy

rodzicami, ustalenia rodzicielstwa, wychowania i utrzymania oraz relacji

dzieci w stosunku do osób trzecich .........................................................................

247

Spis treści

XIV

Bělohlávek

Spis treści

.XVII.4.

Powiązanie szczególnej regulacji stosunków podobnych do stosunków

rodzinnych z ogólną regulacją prawa cywilnego (włącznie ze zobowiązaniami

umownymi) – zarejestrowany związek partnerski ................................................

249

.XVII.4..

Ogólna definicja zarejestrowanego związku partnerskiego i jego cel .................

249

.XVII.4.2.

Zarejestrowany związek partnerski z punktu widzenia wyłączenia z zakresu

przedmiotowego konwencji i rozporządzenia ........................................................

249

.XVII.4.3.

Przedmiot regulacji ustawowej o zarejestrowanym związku partnerskim ........

249

.XVII.5.

Regulacja kolizyjna zawarta w MPSaP (CZ) ..........................................................

250

.XVII.5..

Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych ..........................................

250

.XVII.5.2.

Prawo spadkowe ........................................................................................................

250

.XVII.5.3.

Prawo rodzinne – stosunki pomiędzy małżonkami .............................................

250

.XVII.5.4.

Prawo rodzinne – stosunki pomiędzy rodzicami a dziećmi ................................

250

.XVII.5.5.

Prawo rodzinne – kuratela .......................................................................................

.XVII.5.6.

Jurysdykcja czeskich organów sądowych w sprawach rodzinnych ....................

.XVII.6.

Prawo

wspólnotowe ....................................................................................................

252

.XVII.6..

Regulacja prawa rodzinnego w przepisach wspólnotowych – rozporządzenie

2201/2003 ...................................................................................................................

252

.XVII.6.2.

Przewidywana nowelizacja

rozporządzenia 2201/2003 i jej stosunek do

wyboru sądu i wyboru prawa ..................................................................................

256

.XVII.7.

Obowiązek alimentacyjny ........................................................................................

259

.XVII.7..

Regulacja procesowa jurysdykcji i uznawanie zgodnie z rozporządzeniem

Nr 44/2001 ..................................................................................................................

259

.XVII.7.2.

Nowa regulacja kolizyjna i jurysdykcyjna zgodnie z rozporządzeniem 4/2009

259

.XVII.7.3.

Zakres przedmiotowy

rozporządzenia Nr 4/2009 .................................................

262

.XVII.7.3..

Jurysdykcja (właściwość [międzynarodowa]) zgodnie z rozporządzeniem

Nr 4/2009 ....................................................................................................................

262

.XVII.7.3.2.

Regulacja kolizyjna zgodnie z rozporządzeniem 4/2009 ......................................

263

.XVII.8.

Protokół haski z 23..2007 r. o prawie właściwym w sprawach zobowiązań

alimentacyjnych .........................................................................................................

264

.XVII.8..

Przyjęcie protokołu jako skutek członkostwa

Wspólnoty w HCCH ...................

264

.XVII.8.2.

Wysokość alimentów ................................................................................................

264

.XVII.8.3.

Warunki stosowania ..................................................................................................

265

.XVII.9.

Prawo

wspólnotowe – rozporządzenie 664/2009 ....................................................

265

.XVII.9..

Cel regulacji ...............................................................................................................

265

.XVII.9.2.

Zakres przedmiotowy i regulacje przedmiotowe ..................................................

267

.XVII.9.3.

Ocena przyszłego stosowania

rozporządzenia 664/2009 ......................................

269

.XVII.0.

Orzecznictwo .............................................................................................................

269

.XVII.0..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości ........................................................

269

.XVII.0.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

272

.XVII.0.2.. (A) Austria ..................................................................................................................

272

.XVII.0.3.

Orzecznictwo ETPCz ................................................................................................

273

1.XVIII.

Zobowiązania z majątkowych stosunków rodzinnych i statut

spadkowy – wyłączenie z zakresu przedmiotowego ad art. 1 ust. 2 lit. c)

rozporządzenia/art. 1 ust. 2 lit. b) konwencji ......................................................

275

.XVIII..

Przedmiot i źródła norm prawa materialnego pochodzenia krajowego (CZ) .

276

.XVIII.2.

Kwalifikacja stosunków spadkowych w odniesieniu do zobowiązań

umownych (w orzecznictwie): umowa o dział spadku ........................................

276

.XVIII.3.

Regulacja kolizyjna w MPSaP (CZ) ........................................................................

277

.XVIII.3..

Prawo spadkowe ........................................................................................................

277

.XVIII.3.2.

Jurysdykcja czeskich organów sądowych w sprawach spadkowych ...................

277

.XVIII.4

Prawo

wspólnotowe ...................................................................................................

278

.XVIII.4..

Zielona księga w sprawie kolizji przepisów w sprawach dotyczących

majątkowego ustroju małżeńskiego, w tym zagadnienia właściwości

i wzajemnego uznawania – Zielona księga (o małżeństwie) ................................

278

.XVIII.4...

Priorytety Wspólnoty w rodzinnoprawnych oraz rodzinnych stosunkach

majątkowych ..............................................................................................................

278

Bělohlávek

.XVIII.4..2.

Definicje podstawowych pojęć i ich znaczenie dla autonomicznego

(jednolitego) zdefiniowania kwalifikacyjnego w art. rozporządzenia/art.

konwencji (majątkowa umowa małżeńska, majątkowe ustroje małżeńskie,

zarejestrowane związki partnerskie, wolny związek) .............................................

278

.XVIII.4..3.

Koncepcja regulacji kolizyjnej w Zielonej księdze (o małżeństwie) ...................

279

.XVIII.4.2.

Stosunek konwencji, względnie rozporządzenia (regulacja kolizyjna

zobowiązań umownych) do osób nie pozostających w związku małżeńskim

ani w zarejestrowanym związku partnerskim .......................................................

280

.XVIII.5.

Orzecznictwo .............................................................................................................

.XVIII.5..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

.XVIII.5.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

.XVIII.5.2..

(A) Austria ..................................................................................................................

1.XIX.

Weksle, czeki, zbywalne papiery wartościowe – wyłączenie z zakresu

przedmiotowego – ad art. 1 ust. 2 lit. d) rozporządzenia/art. 1 ust. 2 lit. c)

konwencji ...................................................................................................................

284

.XIX..

Kwalifikacja zobowiązań wekslowych (ew. czekowych) w kontynentalnym

(genewskim), anglosaskim rozumieniu i środowisku wspólnotowym ..............

284

.XIX...

Pojęcie weksla w krajowym (czeskim) prawie i prawie Europy kontynentalnej ....

284

.XIX..2.

Powiązanie weksla z innymi zobowiązaniami (zwłaszcza umownymi) .............

285

.XIX.2.

Źródła regulacji .........................................................................................................

286

.XIX.3.

Ograniczenie swobody umów jako wyraźna przyczyna wyłączenia stosunków

wekslowych i czekowych spod kolizyjnej regulacji konwencji i rozporządzenia .....

287

.XIX.4.

Różnice w stopniu dyspozytywności regulacji materialnoprawnej ...................

288

.XIX.5.

Kwalifikacja umowna zgodnie z common law (w ujęciu anglosaskim) ..............

289

.XIX.5..

Negotiable instruments ..............................................................................................

289

.XIX.5.2.

Wyższy jakościowo poziom zobowiązania umownego .........................................

289

.XIX.5.3.

Podstawowe rodzaje negotiable instruments ..........................................................

290

.XIX.5.3..

Promissory note ..........................................................................................................

290

.XIX.5.3.2.

Bill of exchange ...........................................................................................................

290

.XIX.5.4.

Negotiable instruments w systemie (US) i praw stanowych (US) ........................

.XIX.6.

Prawo wekslowe z punktu widzenia regulacji wspólnotowej ..............................

292

.XIX.7.

Międzynarodowe prawo wekslowe (CZ) i podejście kolizyjne do ustalenia

różnych statutów weksla ...........................................................................................

293

.XIX.7..

Stosunek regulacji kolizyjnej SMSZ (CZ) i MPSaP jako typowy przykład

szczególnej i ogólnej regulacji prawa prywatnego międzynarodowego .............

293

.XIX.7.2.

Możliwość wyboru prawa ........................................................................................

294

.XIX.8.

Stosunek prawa wekslowego do norm wspólnotowego prawa prywatnego

międzynarodowego ...................................................................................................

298

.XIX.9.

Znaczenie kwalifikacji stosunków wekslowych i podobnych z punktu

widzenia wspólnotowego .........................................................................................

300

.XIX.0.

Punkty wyjścia do rozważań nad naturą i charakterem stosunków wekslowych ..

302

.XIX..

Umowa wekslowa ......................................................................................................

303

.XIX.2.

Treść weksla w związku z wyborem prawa właściwego ........................................

305

.XIX.3.

Aktualna ocena możliwości wyboru prawa w czeskim orzecznictwie ...............

306

.XIX.4.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

306

.XIX.4.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

306

1.XX.

Umowy materialnoprawne

v. umowy procesowe ..............................................

.XX..

Umowa materialnoprawna i umowa procesowa ..................................................

.XX...

Umowy arbitrażowe i prorogacyjne jako wyraz kompromisu między

materialnoprawnym a procesowym rozumieniem umów i czynności

prawnych ....................................................................................................................

.XX..2.

Połączenie oświadczeń woli w umowie głównej i porozumienie

o rozwiązywaniu sporów ..........................................................................................

.XX..3.

Przedmiot porozumienia o sposobie rozwiązywania sporów .............................

.XX..4.

Sposób rozwiązywania [przyszłych] sporów jako czynnik jakościowy stosunku

materialno-prawnego ................................................................................................

Spis treści

XVI

Bělohlávek

Spis treści

.XX.2.

Causa i skutki umów procesowych (umów arbitrażowych i prorogacyjnych) .

.XX.3.

Funkcja akcesoryjna umów prorogacyjnych i arbitrażowych .............................

.XX.4.

Dominujący skutek procesowy i klasyfikacja terminologii .................................

.XX.5.

Prawo właściwe dla umów procesowych ................................................................

.XX.6.

Umowy procesowe w ujęciu rozporządzenia i konwencji .....................................

.XX.6..

Umowa prorogacyjna i arbitrażowa ........................................................................

.XX.6.2.

Dowód, przeprowadzanie dowodów i umowa procesowa w węższym znaczeniu

w rozumieniu zakresu przedmiotowego rozporządzenia i konwencji .....................

.XX.6.2..

Znaczenie odróżnienia dowodu od przeprowadzenia dowodów .......................

.XX.6.2.2.

Dowód i ciężar dowodu ............................................................................................

.XX.6.2.3.

Treść .............................................................................................................................

.XX.7.

Umowa arbitrażowa, umowa prorogacyjna i umowy procesowe na podstawie

wybranych systemów prawnych ..............................................................................

320

.XX.7..

(A) Austria ..................................................................................................................

320

.XX.7.2.

(D) Niemcy .................................................................................................................

320

.XX.7.3.

(CH) Szwajcaria .........................................................................................................

.XX.8.

Porozumienie o mediacji lub sposobach rozwiązywania sporów podczas

innego postępowania niż sądowe/arbitrażowe ......................................................

322

.XX.8..

Porozumienia mediacyjne v. umowy ustanawiające jurysdykcję (właściwość) .....

322

.XX.8.2.

Materialnoprawny charakter porozumień mediacyjnych i analogicznych ........

323

.XX.8.3.

Prawo właściwe dla umowy o mediacji ..................................................................

323

.XX.8.4.

Kwalifikacje autonomiczne porozumień dotyczące procedur rozwiązywania

sporów .........................................................................................................................

324

.XX.8.5.

Podejście wybranych państw do nieprzestrzegania uzgodnionej procedury

mediacyjnej (przede wszystkim z punktu widzenia orzecznictwa) ....................

325

.XX.8.5..

(D) Niemcy .................................................................................................................

325

.XX.8.5...

Materialnoprawny charakter porozumień mediacyjnych i analogicznych ........

325

.XX.8.5..2.

Analogia z prekluzją procesowej możliwości stosowania materialnoprawnego

zarzutu przedawnienia ..............................................................................................

325

.XX.8.5.2.

(F) Francja ..................................................................................................................

326

.XX.8.5.3.

(CH) Szwajcaria .........................................................................................................

326

.XX.8.5.3..

Wyrok sądu odwoławczego Zürich (CH) z roku 999 .........................................

326

.XX.8.5.3.2.

Materialnoprawny charakter porozumień mediacyjnych wyjątkowo ze

skutkiem procesowym ..............................................................................................

327

.XX.8.5.3.3.

Zawieszenie postępowania jako ewentualne rozwiązanie ....................................

328

.XX.8.5.3.4.

Zastosowanie prawa właściwego .............................................................................

328

.XX.8.5.4.

(IRL) Irlandia .............................................................................................................

329

.XX.9.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

330

.XX.9..

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

330

1.XXI.

Umowy arbitrażowe – wyłączenie z zakresu przedmiotowego – ad art. 1

ust. 2 lit. e) rozporządzenia/art. 1 ust. 2 lit. d) konwencji ................................

.XXI..

Lex arbitri jako jakościowy odpowiednik legis fori oraz wzajemne

oddziaływanie problematyki kolizyjnej i procesowej w postępowaniu

arbitrażowym .............................................................................................................

332

.XXI...

Względnie niezależne statuty ..................................................................................

332

.XXI..2.

Związek między prawem materialnym i procesowym: (swoistość

postępowania arbitrażowego) – prawo właściwe dla umowy arbitrażowej,

istoty sprawy i kwestii procesowych .......................................................................

333

.XXI..3.

Wybór prawa procesowego ......................................................................................

334

.XXI.2.

Przyczyny wyłączenia umowy arbitrażowej z zakresu rozporządzenia

i konwencji ..................................................................................................................

335

.XXI.3.

Prawo właściwe dla umowy arbitrażowej, jako autonomicznej kategorii

między statutami legis arbitri i legis causae ............................................................

336

.XXI.4.

Związek prawa właściwego dla postępowania i prawa właściwego dla umowy

arbitrażowej ...............................................................................................................

337

.XXI.4..

Różnica między statutem procesowym i statutem umowy arbitrażowej ...........

337

XVII

Bělohlávek

.XXI.4.2.

Związek statutu procesowego i statutu umowy arbitrażowej .............................

337

.XXI.4.3.

Definicja

lex arbitri ....................................................................................................

339

.XXI.4.4.

Odrębności warunkujące strategię procesową w postępowaniu przed sądami

[powszechnymi] i w postępowaniu arbitrażowym ...............................................

339

.XXI.4.5.

Różnice w międzynarodowym i krajowym postępowaniu ..................................

340

.XXI.5.

Autonomia przy wyznaczaniu właściwych przepisów procesowych ..................

.XXI.6.

Odmowa stosowania standardów procesowych sądów [powszechnych] do

międzynarodowego postępowania arbitrażowego ...............................................

343

.XXI.7.

Standardy procesowe postępowania przed arbitrami w wybranych krajach .....

346

.XXI.7..

(D) Niemcy .................................................................................................................

346

.XXI.7.2.

(F) Francja ..................................................................................................................

348

.XXI.7.3.

(CH) Szwajcaria .........................................................................................................

350

.XXI.7.4.

(UK/EN) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej

(prawo: Anglii i Walii) ..............................................................................................

352

.XXI.7.5.

(US) Stany Zjednoczone Ameryki ..........................................................................

354

.XXI.7.6.

Statut umowy arbitrażowej – prawo właściwe dla umowy arbitrażowej ............

359

.XXI.7.6..

Lex fori v. lex arbitri ...................................................................................................

359

.XXI.7.6.2.

Prawo właściwe dla umowy arbitrażowej w kontekście prawa europejskiego ..

359

.XXI.7.6.3.

Wybór statutu umowy arbitrażowej i rozwiązania stosowane w niektórych

krajowych przepisach legis arbitri ...........................................................................

360

.XXI.7.6.4.

Miejsce postępowania a prawo właściwe dla rozstrzygnięcia sporu ..................

.XXI.8.

Prawo właściwe dla sprawy rozstrzyganej przez arbitrów ..................................

362

.XXI.8..

Element międzynarodowy w postępowaniu arbitrażowym i jego wpływ na

prawo właściwe dla meritum sprawy ......................................................................

362

.XXI.8.2.

Swoboda wyboru prawa ...........................................................................................

363

.XXI.8.3.

ICC Rules i dalsze regulaminy stałych sądów arbitrażowych .............................

364

.XXI.8.3..

Artykuł 7 ICC Rules ................................................................................................

364

.XXI.8.3.2.

Regulaminy innych stałych sądów arbitrażowych ................................................

365

.XXI.8.4.

Stosowanie norm kolizyjnych i metody kolizyjnej przez sądy arbitrażowe .......

365

.XXI.8.5.

Kumulatywna metoda ustalania reguł kolizyjnych ..............................................

366

.XXI.8.6.

Stosowanie niektórych standardowych reguł czy norm .......................................

366

.XXI.8.7.

Voie directe ..................................................................................................................

366

.XXI.8.8.

Łączniki stosowane przez arbitrów w praktyce międzynarodowej ....................

366

.XXI.8.9.

Subiektywne czynniki pozwalające na ustalenie właściwego prawa materialnego ...

368

.XXI.9.

Uwzględnienie i stosowanie niepaństwowych systemów materialnoprawnych

w postępowaniach przed arbitrami .........................................................................

369

.XXI.0.

Postępowanie arbitrażowe ........................................................................................

370

.XXI.0..

Postępowanie arbitrażowe

v. rozporządzenie i konwencja ....................................

370

.XXI.0...

Postępowanie arbitrażowe i rozporządzenie z punktu widzenia praktyki

arbitrażowej ................................................................................................................

370

.XXI.0.2.

Postępowanie arbitrażowe i rozporządzenie z punktu widzenia prawa

wspólnotowego ..........................................................................................................

370

.XXI..

Orzekanie według zasad słuszności ........................................................................

.XXI...

Wyjątek od stosowania wyłącznie przepisów prawa materialnego

w postępowaniu arbitrażowym ...............................................................................

.XXI..2.

Wpływ porozumienia o rozstrzyganiu według zasad słuszności – wyłącznie na

prawo materialne .......................................................................................................

372

.XXI..2..

Regulacja według czeskich przepisów

legis arbitri ................................................

372

.XXI..2.2.

ICC Rules ....................................................................................................................

372

.XXI..2.3.

UNCITRAL Rules .....................................................................................................

373

.XXI..2.4.

Doktrynalne odmienności w określaniu różnicy między orzekaniem na

zasadach ex aequo et bono i jako amiable compositeur .........................................

373

.XXI..3.

Rozstrzyganie jako

amiable compositeur ................................................................

375

.XXI..4.

Dopuszczalność

dépeçage w efekcie częściowego upoważnienia do

rozstrzygania według zasad sprawiedliwości lub jako amiable compositeur .....

376

.XXI..5.

Uprawnienie arbitra do modyfikowania porozumienia stron .............................

377

.XXI..6.

Rozstrzyganie

ex aequo et bono ...............................................................................

378

Spis treści

XVIII

Bělohlávek

Spis treści

.XXI..7.

Pewność upoważnienia udzielonego arbitrom ......................................................

379

.XXI..8.

Rozstrzyganie poza porządkiem prawnym

v. rozstrzyganie w ramach

konkretnego porządku prawnego ...........................................................................

380

.XXI..9.

Treść rozstrzygania

ex aequo et bono w odniesieniu do zakresu i sposobu

wykonywania kompetencji .......................................................................................

382

.XXI..0

Zakaz arbitralnego działania ....................................................................................

382

.XXI...

Upoważnienie arbitrów do rozstrzygania według zasad sprawiedliwości jako

mandat o wyłącznie materialnoprawnym charakterze .........................................

383

.XXI..2.

Zasady rozstrzygania

ex aequo et bono ...................................................................

384

.XXI..3.

Przewidywalność rozstrzygania ..............................................................................

384

.XXI..4.

Znaczenie porządku publicznego jako czynnika ograniczającego rozstrzyganie

według zasad sprawiedliwości .................................................................................

385

.XXI..5.

Podejście angielskiego

common law ........................................................................

385

.XXI..6.

Poglądy prezentowane we (F) ..................................................................................

386

.XXI..7.

Stanowisko prezentowane w (US) ...........................................................................

387

.XXI..8.

Związek rozstrzygania według zasad słuszności i lex mercatoria .......................

387

.XXI..9.

Praktyka rozstrzygania ICSID .................................................................................

388

.XXI.2.

Pozycja postępowania arbitrażowego w systemie prawa wspólnotowego

pro futoro: proponowana zmiana rozporządzenia Nr 44/2001 i rozwój

europejskiego prawa prywatnego międzynarodowego ........................................

390

.XXI.2..

Proponowana zmiana

rozporządzenia Nr 44/2001 (rozporządzenia

z 22.2.2000 r. o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu wyroków

w sprawach cywilnych i handlowych) ....................................................................

390

.XXI.2.2.

Stosunek postępowania arbitrażowego do

rozporządzenia Nr 44/2001 .............

.XXI.2.3.

Sprawozdanie Komisji (KE) a Zielona księga [dot. Rozporządzenia Nr 44/2001] ...

395

.XXI.2.4.

Zasady wskazywania miejsca postępowania arbitrażowego ................................

397

.XXI.3.

Jednolite normy kolizyjne przy określaniu prawa właściwego dla umowy

arbitrażowej ................................................................................................................

400

.XXI.3..

Bilans jednolitej kolizyjnej regulacji umowy arbitrażowej ..................................

400

.XXI.3.2.

Uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądów wydanych w związku

z postępowaniem arbitrażowym .............................................................................

400

.XXI.3.3.

Reakcja środowiska prawniczego na propozycję rozszerzenia zakresu

przedmiotowego rozporządzenia Bruksela I ..........................................................

402

.XX.3.4.

Krajowe sprawozdania na temat Zielonej księgi [dotyczącej

rozporządzenia

Bruksela I] ...................................................................................................................

404

.XXI.3.4..

Fakt, że stanowiska większości krajów były negatywne, świadczy o oderwaniu

brukselskich urzędników od środowiska międzynarodowego ............................

404

.XXI.3.4.2.

Konkretne opinie niektórych krajów członkowskich ...........................................

405

.XXI.3.4.2.. Stanowisko (CZ) Czech ............................................................................................

405

.XXI.3.4.2.2. Stanowisko (D) Niemiec ...........................................................................................

405

.XXI.3.4.2.3. Stanowisko (F) Francji ..............................................................................................

405

.XXI.3.4.2.4. Stanowisko (I) Włoch ...............................................................................................

406

.XXI.3.4.2.5. Stanowisko (NL) Holandii .......................................................................................

406

.XXI.3.4.2.6. Stanowisko (UK) – Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii

Północnej ....................................................................................................................

406

.XXI.3.5.

Raport heidelberski ....................................................................................................

407

.XXI.3.5..

Raport heidelberski: brak akceptacji w kontekście ryzyka ograniczenia

stosowania i jednolitej wykładni międzynarodowej CREFAA ...........................

407

.XXI.3.5.2.

Stanowisko

Raportu heidelberskiego w sprawie poszczególnych zagadnień

składających się na zamierzenia KE .......................................................................

408

.XX.3.5.2.. Uznawanie obcych (deklaratywnych) orzeczeń sądowych w sprawie ważności

zapisu na sąd polubowny [punkty (2–23)

Raportu heidelberskiego] ...........

408

.XXI.3.5.2.2. Środki pomocnicze [punkt (24)

Raportu heidelberskiego] .................................

.XXI.3.5.3.

Propozycje pozytywnych zmian dotyczących postępowania arbitrażowego

w ramach rozporządzenia Bruksela I [punkt (25) i in. Raportu

heidelberskiego] i ich związek z regulacjami dotyczącymi norm kolizyjnych

w konwencji i rozporządzeniu ..................................................................................

XIX

Bělohlávek

.XXI.3.5.4.

Uznawanie [punkty (27–30) Raportu heidelberskiego] oraz nadrzędność

stosowania zapisu na sąd polubowny wobec kompetencji sądów

[powszechnych] jako część porządku publicznego ...............................................

.XXI.3.5.5.

Propozycja możliwych przyszłych regulacji [punkty (3–36) Raportu

heidelberskiego] ..........................................................................................................

.XXI.3.5.6.

Raport IBA (International Bar Association) ...........................................................

.XXI.3.5.6.. Negatywna opinia .....................................................................................................

.XXI.3.5.6.2. Środki wspierające postępowanie arbitrażowe .....................................................

.XXI.3.5.7.

Wyrok w sprawie ważności umowy arbitrażowej lub wyroku arbitrażowego ...

420

.XXI.3.6.

Koordynacja postępowań dotyczących ważności umowy arbitrażowej między

sądem arbitrażowym a sądem [powszechnym] .....................................................

423

.XXI.3.7.

Przeszkoda litispendencji .........................................................................................

424

.XXI.3.8.

Propozycja Zielonej księgi [dot. rozporządzenia Bruksela I] w sprawie

jednolitej normy kolizyjnej do określania prawa właściwego dla zapisu

na sąd polubowny [w nawiązaniu do miejsca prowadzenia postępowania

arbitrażowego i w związku z konwencją (rzymską) i rozporządzeniem

(Rzym I)] .....................................................................................................................

426

.XXI.3.9.

Uznawanie orzeczeń arbitrażowych ........................................................................

426

.XXI.4.

Orzecznictwo .............................................................................................................

427

.XXI.4..

Z orzecznictwa krajów członkowskich ...................................................................

427

.XXI.4...

(A) Austria ..................................................................................................................

427

.XXI.4..2.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

428

.XXI.4..3.

(D) Niemcy .................................................................................................................

428

.XXI.4..4.

(F) Francja ..................................................................................................................

435

.XXI.4..5.

(SE) Szwecja ...............................................................................................................

436

.XXI.4..6.

(UK) Wielka Brytania i Irlandia Północna – prawo: Anglii i Walii (UK/EN) ....

438

.XXI.4.2.

Orzecznictwo państw nieczłonkowskich ...............................................................

444

.XXI.4.2..

(CH) Szwajcaria .........................................................................................................

444

.XXI.4.2.2.

(HK) Hong Kong [Specjalny region administracyjny (PRC)] ............................

444

.XXI.4.2.3.

Iran ..............................................................................................................................

446

.XXI.4.2.4.

(TU) Turcja ................................................................................................................

447

.XXI.4.3.

Z praktyki arbitrażowej ............................................................................................

449

.XXI.4.3..

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

449

.XXI.4.3.2.

ICC ..............................................................................................................................

450

Załącznik: Tabela Nr I ...............................................................................................

464

Załącznik: Tabela Nr II .............................................................................................

467

Załącznik: Tabela Nr III ............................................................................................

470

Załącznik: Tabela Nr IV ............................................................................................

474

1.XXII.

Umowy prorogacyjne (porozumienia o wyborze sądu) – wyłączenie

z zakresu przedmiotowego – ad art. 1 ust. 2 lit. e) rozporządzenia/art. 1

ust. 2 lit. d) konwencji ..............................................................................................

478

.XXII..

Umowy prorogacyjne ................................................................................................

478

.XXII.2.

Prorogacja w (CZ) regulacji ....................................................................................

480

.XXII.2..

Prorogacja według aktualnie obowiązującej MPSaP (CZ)

w porównaniu z przepisami niektórych innych krajów .......................................

480

.XXII.2.2.

Przygotowywana regulacja prawa prywatnego międzynarodowego (CZ) ........

482

.XXII.2.3.

Umowy dwustronne o pomocy prawnej ................................................................

482

.XXII.3.

Regulacje innego niż krajowego pochodzenia w kontekście europejskim ........

482

.XXII.3..

Wyłączenie umów prorogacyjnych z zakresu przedmiotowego rozporządzenia

(i konwencji) ...............................................................................................................

482

.XXII.3.2.

Podstawa historyczna – konwencja brukselska ......................................................

483

.XXII.3.3.

System konwencji lugańskiej .....................................................................................

484

.XXII.3.4.

Rozporządzenie Nr 44/2001 ......................................................................................

485

.XXII.3.4..

Ogólna regulacja i koncepcja rozporządzenia Nr 44/2001 ...................................

485

.XXII.3.4.2.

Regulacja szczególna rozporządzenia Nr 44/2001 .................................................

486

.XXII.4.

Konwencje haskie (HCCH) o umowach o wybór sądu .......................................

487

.XXII.4..

Konwencja haska (HCCH) o umowach o wybór sądu z 25..965 r. ..............

487

Spis treści

Bělohlávek

Spis treści

.XXII.4.2.

Podstawowe zasady konwencji (HCCH, 965) .....................................................

487

.XXII.4.2..

Uznawanie wyboru prawa (zasada pierwsza) ........................................................

487

.XXII.4.2.2.

Pozytywne i negatywne skutki wyboru (zasada druga) .......................................

488

.XXII.4.2.3.

Wykonalność orzeczeń wydanych w postępowaniu przed uzgodnionym forum

(zasada trzecia) ..........................................................................................................

489

.XXII.4.3.

Konwencja haska (HCCH) o umowach dotyczących wyboru sądu z 30.6.2005 r. ...

489

.XXII.4.3..

Geneza konwencji (HCCH, 2005) ..........................................................................

489

.XXII.4.3.2.

Porównanie z CREFAA (uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń

arbitrażowych) i zasady podstawowe ......................................................................

489

.XXII.4.3.3.

Przedmiot konwencji ................................................................................................

490

.XXII.4.3.4.

Koncepcja regulacji zawartej w konwencji (HCCH, 2005) .................................

490

.XXII.4.3.5.

Podstawowe zasady konwencji (HCCH, 2005) .....................................................

.XXII.4.3.6.

Dalsze zasady konwencji (HCCH, 2005) ...............................................................

.XXII.4.3.7.

Stosunek do pozostałych instrumentów (konwencja brukselska,

rozporządzenie Nr 44/2001, konwencja lugańska) .................................................

492

.XXII.4.3.8.

Organizacje regionalnej współpracy gospodarczej ...............................................

493

.XXII.5.

Dalsza regulacja prorogacji pochodzenia wspólnotowego .................................

494

.XXII.6.

Orzecznictwo .............................................................................................................

494

.XXII.6..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

494

.XXII.6.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

494

.XXII.6.2..

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

494

.XXII.6.2.2.

(F) Francja ..................................................................................................................

495

1.XXIII.

Zobowiązania podjęte przez pełnomocnika wobec osób trzecich

– wyłączenie z zakresu przedmiotowego ad art. 1 ust. 2 lit. g)

rozporządzenia/art. 1 ust. 2 lit. f) konwencji ......................................................

.XXIII..

Zakres rzeczowy problematyki i zakres wywodu w tej części publikacji

(komentarze). Zakres przedmiotowy wyjątku według art. ust. 2 lit. g)

rozporządzenia/art. ust. 2 lit. f) konwencji ..........................................................

502

.XXIII.2.

Reprezentowanie zawodowe i profesjonalne oraz usługi doradcze ....................

504

.XXIII.2..

Kwalifikacja umów o świadczenie usług prawnych ..............................................

504

.XXIII.2...

Kwalifikacja zakresu stosunków umownych ..........................................................

504

.XXIII.2..2.

Pełnomocnictwo ........................................................................................................

505

.XXIII.2..3.

Kwalifikacja wspólnotowa i oznaczenie przedmiotu umowy ..............................

505

.XXIII.2..4.

Usługa w prawie wspólnotowym ..............................................................................

505

.XXIII.2.2.

Określenie prawa właściwego na gruncie konwencji ............................................

506

.XXIII.2.2..

Wybór prawa ..............................................................................................................

506

.XXIII.2.2.2.

Najściślejszy związek .................................................................................................

506

.XXIII.2.2.3. Świadczenie charakterystyczne ...............................................................................

507

.XXIII.2.3.

Profesjonalna reprezentacja jako działalność gospodarcza .................................

507

.XXIII.2.4.

Główne przedsiębiorstwo, przedsiębiorstwo inne niż główne ............................

507

.XXIII.2.5.

Element międzynarodowy jako okoliczność związana z podmiotem

spełniającym świadczenie charakterystyczne – adwokat zagraniczny

i przedsiębiorstwo adwokata zagranicznego ..........................................................

508

.XXIII.2.5.. Adwokat europejski ...................................................................................................

508

.XXIII.2.5.2. „Goszczący” adwokat europejski .............................................................................

508

.XXIII.2.5.3. Adwokat europejski mający siedzibę we Wspólnocie ..........................................

508

.XXIII.2.5.4.

Miejsce spełnienia świadczenia charakterystycznego, siedziba

i przedsiębiorstwo (adwokata, doradcy, przedstawiciela) ....................................

509

.XXIII.2.5.5. Przedsiębiorstwo zagranicznej spółki adwokatów ................................................

509

.XXIII.2.5.6. Spółka-córka zagranicznej spółki adwokatów .......................................................

509

.XXIII.2.5.7. Przeniesienie siedziby zagranicznej spółki adwokatów .......................................

509

.XXIII.2.6.

Element międzynarodowy jako okoliczność związana z osobą spełniającą

świadczenie charakterystyczne – usługi krajowego adwokata (spółki

adwokatów) w stosunku do zagranicy (elementu zagranicznego) z kolizyjnego

punktu widzenia ........................................................................................................

509

.XXIII.2.6.. Usługi krajowego adwokata świadczone klientom zagranicznym ......................

509

.XXIII.2.6.2.

Usługi krajowego adwokata świadczone za granicą dla klientów za granicą ....

XXI

Bělohlávek

.XXIII.2.6.3.

Usługi adwokata krajowego świadczone za granicą klientom ze swojego

państwa ojczystego ....................................................................................................

.XXIII.2.7.

Prawo właściwe według

konwencji ..........................................................................

.XXIII.2.8.

Klient jako konsument ..............................................................................................

.XXIII.3.

Ograniczenie zakresu przedmiotowego

rozporządzenia/konwencji

a stosowanie innych przepisów kolizyjnych [zastosowanie MPSaP (CZ)] ........

.XXIII.4.

Projekt rozporządzenia ..............................................................................................

.XXIII.5.

Prawo właściwe w rozporządzeniu ..........................................................................

.XXIII.5..

Wybór prawa ..............................................................................................................

.XXIII.5.2.

System odmienny od przyjętego w konwencji – specjalny przepis kolizyjny

według art. 4 ust. lit. b) ..........................................................................................

.XXIII.5.3.

Unormowanie zgodne z przyjętym w konwencji ...................................................

.XXIII.6.

Świadczenie usług przez doradców podatkowych, notariuszy i rzeczników

patentowych ...............................................................................................................

.XXIII.7.

Zobowiązania pozaumowne ....................................................................................

.XXIII.8.

Konwencja haska (HCCH) z 4.3.978 r. o prawie właściwym dla agencji ......

.XXIII.8..

Założenia konwencji (HCCH, 978) ......................................................................

.XXIII.8.2.

Przedmiot regulacji: element międzynarodowy w umowach agencji ................

.XXIII.8.3.

Zakres regulacji .........................................................................................................

.XXIII.8.4.

Wyłączenie niektórych rodzajów przedstawicielstwa ...........................................

.XXIII.8.5.

Możliwość złożenia zastrzeżenia przez umawiające się państwa .......................

.XXIII.8.6.

Wyłączenie stosunków dotyczących prawa pracy i powiązanie z konwencją/

rozporządzeniem ........................................................................................................

.XXIII.8.7.

Uniwersalny charakter .............................................................................................

.XXIII.8.8.

Stosunki między agentem i reprezentowanym ......................................................

.XXIII.8.8..

Wybór prawa ..............................................................................................................

.XXIII.8.8.2. Prawo właściwe w braku wyboru prawa ................................................................

.XXIII.8.9.

Stosunki z osobami trzecimi ....................................................................................

520

.XXIII.8.9..

Zakres i znaczenie stosunków z osobami trzecimi, częściowa zależność od

stosunku wewnętrznego między agentem i reprezentowanym ...........................

520

.XXIII.8.9.2. Wybór prawa ..............................................................................................................

520

.XXIII.8.9.3.

Pomocniczy mechanizm kolizyjny dla stosunków wewnętrznych

i zewnętrznych ...........................................................................................................

.XXIII.9.

Przepisy krajowe ........................................................................................................

.XXIII.0.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

.XXIII.0..

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

1.XXIV.

Tworzenie „trustów” oraz stosunki prawne pomiędzy założycielami,

powiernikami i beneficjentami – wyłączenie z zakresu przedmiotowego

– ad art. 1 ust. 2 lit. h) rozporządzenia/art. 1 ust. 2 lit. g) konwencji .............

523

.XXIV..

Trust w kontekście prawa prywatnego międzynarodowego ................................

524

.XXIV.2.

Trust jako instytucja z punktu widzenia ogólnego prawa prywatnego

międzynarodowego ...................................................................................................

525

.XXIV.3.

Klasyfikacja systematyczna trustu: porównanie systemu

common law oraz

podejścia kontynentalnego civil law (analogia) ....................................................

526

.XXIV.4.

Kwalifikacja autonomiczna ......................................................................................

529

.XXIV.5.

Konwencja o prawie właściwym dla trustów i ich uznawaniu ............................

533

.XXIV.5..

Konwencja o trustach jako efekt prac Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego

Międzynarodowego ...................................................................................................

533

.XXIV.5.2.

Definicja trustu ..........................................................................................................

534

.XXIV.5.3.

Wybór prawa przez jednostronną czynność prawną ............................................

534

.XXIV.5.4.

Zasada utrzymania ważności trustu a łącznik najściślejszego związku .............

535

.XXIV.5.5.

Uznanie

trustu ............................................................................................................

536

.XXIV.6.

Brak regulacji

trustu lub podobnej konstrukcji w doktrynie krajowej ..............

538

.XXIV.7.

Klauzula porządku publicznego ..............................................................................

539

.XXIV.8.

Pierwszeństwo stosowania

norm wymuszających swoje zastosowanie

(międzynarodowo imperatywnych) w kontekście konstrukcji trustowych ........

542

Spis treści

XXII

Bělohlávek

Spis treści

.XXIV.9.

Trust a obowiązki identyfikacji kapitału, jego źródeł oraz osób biorących

udział w transakcjach finansowych .........................................................................

544

.XXIV.0.

Ostateczny (końcowy) beneficjent w kontekście międzynarodowym ................

547

.XXIV..

Zgodność koncepcji

trustu z obowiązkiem identyfikacji .....................................

550

.XXIV.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

.XXIV.2..

(D) Niemcy .................................................................................................................

1.XXV.

Zobowiązania w procesie zawierania umowy – wyłączenie z zakresu

przedmiotowego – ad art. 1 ust. 2 lit. i) rozporządzenia ..................................

554

.XXV..

Autonomia woli stron umowy .................................................................................

555

.XXV.2.

Culpa in contrahendo według R. von Jheringa – wymóg należytej staranności

(diligentia in contrahendo) ........................................................................................

555

.XXV.3.

Zakres odpowiedzialności przedkontraktowej – nielojalność na etapie

przedumownym .........................................................................................................

555

.XXV.4.

Cel odpowiedzialności za działanie na etapie przed zawarciem umowy ...........

556

.XXV.5.

Treść

culpa de contrahendo .......................................................................................

556

.XXV.6.

Różnorodność podstawy prawnej, okoliczności i następstw ...............................

556

.XXV.7.

Bezpodstawne zerwanie negocjacji .........................................................................

556

.XXV.8.

Naruszenie obowiązku informacyjnego i nadużycie informacji uzyskanych

podczas negocjacji ....................................................................................................

556

.XXV.9.

Zerwanie negocjacji bez ważnej przyczyny ...........................................................

557

.XXV.0.

Niektóre doktryny krajowe a koncepcja odpowiedzialności

przedkontraktowej ....................................................................................................

558

.XXV.0..

(A) Austria ..................................................................................................................

558

.XXV.0...

Koncepcja prawna:

culpa in contrahendo ...............................................................

558

.XXV.0..2.

Zakres odpowiedzialności ........................................................................................

558

.XXV.0..3.

Przesłanki odpowiedzialności .................................................................................

559

.XXV.0.2.

(D) Niemcy .................................................................................................................

559

.XXV.0.2..

Podstawy prawne odpowiedzialności przedkontraktowej w prawie

niemieckim .................................................................................................................

559

.XXV.0.2.2.

Powstanie zobowiązania ...........................................................................................

560

.XXV.0.2.3.

Zobowiązanie wobec osób trzecich ........................................................................

560

.XXV.0.2.4.

Nieważność/bezskuteczność umowy: działanie w dobrej wierze .......................

.XXV.0.2.5.

Jakość relacji między uczestnikami .........................................................................

.XXV.0.2.6.

Warunki powstania przedkontraktowego stosunku zobowiązaniowego ...........

562

.XXV.0.2.7.

Powstanie stosunku zobowiązaniowego .................................................................

562

.XXV.0.2.8.

Culpa in contrahendo jako część statutu obligacyjnego w prawie niemieckim .

563

.XXV.0.3

(F) Francja ..................................................................................................................

563

.XXV.0.3..

Koncepcja deliktowa .................................................................................................

563

.XXV.0.3.2.

Podstawa odpowiedzialności ...................................................................................

563

.XXV.0.3.3.

Zakres odpowiedzialności ........................................................................................

564

.XXV.0.3.4.

Obowiązek informacyjny .........................................................................................

564

.XXV.0.4.

(CH) Szwajcaria ........................................................................................................

564

.XXV.0.4..

Doktryna zobowiązania umownego .......................................................................

564

.XXV.0.4.2.

Warunki (przesłanki) odpowiedzialności ..............................................................

565

.XXV.0.4.3.

Zakres obowiązków przedumownych ....................................................................

565

.XXV.0.5.

(I) Włochy ..................................................................................................................

565

.XXV.0.6.

(NL) Holandia ............................................................................................................

565

.XXV.0.7.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii (prawo:

Anglia i Wales) i koncepcja common law ...............................................................

566

.XXV.0.7..

Dominacja autonomii umownej .............................................................................

566

.XXV.0.7.2.

Zamiar zawarcia umowy

v. konkretny obowiązek zawarcia umowy ..................

566

.XXV.0.7.3.

Sposoby sankcjonowania naruszenia obowiązków na etapie negocjacji ...........

567

.XXV.0.7.4.

Podstawa odpowiedzialności wynikającej z działania na etapie negocjacji ......

567

.XXV.0.7.5.

Estoppel .......................................................................................................................

568

.XXV.0.7.6.

Wstępne porozumienie jako przesłanka zasadności roszczenia dotyczącego

etapu zawierania umowy ..........................................................................................

568

.XXV.0.7.7.

Obowiązek informacyjny .........................................................................................

569

XXIII

Bělohlávek

.XXV.0.7.8.

Zerwanie negocjacji ..................................................................................................

569

.XXV.0.7.9.

Etap negocjacji ...........................................................................................................

569

.XXV.0.7.0. Skutki naruszenia obowiązków: szkoda, odszkodowanie i obowiązek

kontynuowania negocjacji ........................................................................................

569

.XXV..

Konwencja wiedeńska ................................................................................................

570

.XXV.2.

Odpowiedzialność w związku z negocjacjami w prawie Wspólnoty

(zagadnienia kolizyjne) .............................................................................................

570

.XXV.2..

Zmiana koncepcji rozporządzenia w stosunku do konwencji ..............................

570

.XXV.2.2.

Związek z regulacją procesową konwencji brukselskiej, rozporządzenia 44/2001

i orzecznictwem ETS .................................................................................................

.XXV.2.3.

Podział na kategorie i klasyfikacja zobowiązań wynikających z negocjacji na

podstawie prawa kolizyjnego Wspólnoty ................................................................

.XXV.2.4.

Rozwiązania kolizyjne w relacji do rozporządzenia (zobowiązania umowne)

oraz rozporządzenia Nr 864/2007 (zobowiązania pozaumowne) .......................

572

.XXV.2.5.

Rozporządzenie 864/2007 (zobowiązania pozaumowne) .....................................

573

.XXV.2.6.

Dalsze odzwierciedlenie odpowiedzialności przedkontraktowej w przepisach

Wspólnoty ...................................................................................................................

574

.XXV.2.6..

Dyrektywa 2008/52/WE (mediacja) .......................................................................

574

.XXV.2.6.2.

Przepisy o ochronie konsumentów .........................................................................

574

.XXV.3.

Unifikacja przepisów prywatnoprawnych ..............................................................

575

.XXV.3..

Inne niż normatywne dążenia unifikacyjne ...........................................................

575

.XXV.3.2.

Zasady europejskiego prawa umów (PECL) ..........................................................

576

.XXV.3.3.

PECL v. UNIDROIT Principles ...............................................................................

576

.XXV.3.4.

Europejski kodeks umów (EKU) .............................................................................

577

.XXV.4.

Koncepcja odpowiedzialności przedkontraktowej w prawie (CZ) .....................

578

.XXV.4..

Obecna regulacja prawna .........................................................................................

578

.XXV.4.2.

Orzecznictwo .............................................................................................................

578

.XXV.4.3.

Projekt nowego kodeksu cywilnego ........................................................................

579

.XXV.5.

Orzecznictwo .............................................................................................................

579

.XXV.5..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

579

.XXV.5.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

579

.XXV.5.2..

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

579

.XXV.5.2.2.

(D) Niemcy .................................................................................................................

580

.XXV.5.2.3.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

580

Rationae loci ..............................................................................................................

584

1.XXVI.

Państwo członkowskie i zakres terytorialny – ad art. 1 ust. 4

rozporządzenia .........................................................................................................

584

.XXVI..

Zakres terytorialny (rationae loci) konwencji ........................................................

585

.XXVI.2.

Zakres terytorialny i uniwersalny charakter konwencji (oraz rozporządzenia) ......

585

.XXVI.3.

Terytorialny zakres zastosowania (rationae loci) rozporządzenia .......................

586

.XXVI.3..

Pojęcie państwa członkowskiego ..............................................................................

586

.XXVI.3.2.

Statut (DK), (IRL) oraz (UK) ...................................................................................

587

.XXVI.3.2..

Szczególny status (DK), (IRL) i (UK) w ramach Wspólnoty (z punktu widzenia

prawa Wspólnoty) ......................................................................................................

587

.XXVI.3.2.2.

Status (UK) i (IRL) ....................................................................................................

587

.XXVI.3.2.3.

Stanowisko (DK) w sprawie rozporządzenia ..........................................................

589

Artykuł 2 rozporządzenia/Artykuł 2 konwencji ................................................................................

2.I.

Powszechność stosowania ......................................................................................

592

2.II.

Warunki powszechnego stosowania (przesłanki powszechności

rozporządzenia) ........................................................................................................

592

2.III.

Sąd państwa członkowskiego .................................................................................

593

2.IV.

Zawieszenie innych przepisów kolizyjnych ........................................................

593

2.V.

Powszechne stosowanie konwencji .......................................................................

594

Spis treści

XXIV

Bělohlávek

Spis treści

2.VI.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich ......................................................

594

2.VI..

(I) Włochy ..................................................................................................................

594

2.VI.2.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

595

Artykuł 3 rozporządzenia/Artykuł 3 konwencji ................................................................................

597

3.I.

Autonomia jako podstawowa zasada prawa wspólnotowego oraz zasada

kolizyjnej regulacji rozporządzenia i konwencji ................................................

600

3.II.

Cel autonomii umownej jako element porządku publicznego – ochrona

pewności prawnej .....................................................................................................

3.II..

Autonomia jako

humanitarny przejaw podstawowych swobód .........................

3.II.2.

Wybór prawa dokonywany w celu osiągnięcia przewidywalności i pewności

prawnej .......................................................................................................................

3.II.3.

Swobodny wybór prawa jako element porządku publicznego ............................

3.III.

Swoboda wyboru v. swobodny wybór prawa: samodzielna rola określenia

„swoboda” w kontekście wyboru prawa (błąd językowy w wersji czeskiej

rozporządzenia) ........................................................................................................

602

3.IV.

Wybór prawa w świetle common law ....................................................................

603

3.IV..

Szczególne znaczenie uwzględniania – w kontekście porównawczym –

niektórych reguł common law przy wykładni rozporządzenia i konwencji .......

603

3.IV.2.

Prawo angielskie jako główny przedstawiciel tradycji

common law [nie tylko]

w zakresie rozwiązywania problematyki kolizyjnej ..............................................

603

3.IV.3.

Ograniczenia o charakterze bezwzględnie obowiązującym v. przepisy

wymuszające swoje zastosowanie ............................................................................

604

3.IV.4.

Spojrzenie na ograniczenia przewidziane w przepisach wymuszających swoje

zastosowanie w krajach położonych za Oceanem .................................................

605

3.IV.4..

(US): prawo stanu Nowy Jork i Restatement (second) ..........................................

605

3.IV.4.2.

Inne systemy

common law recypujące (w formie kwalifikowanej) prawo

angielskie ....................................................................................................................

605

3.IV.5.

Znaczenie standardu dobrej wiary w koncepcji wyboru prawa i ograniczenia

swobody umów w common law ...............................................................................

607

3.V.

Prawo, które można wybrać ...................................................................................

609

3.V..

Nieograniczony wybór .............................................................................................

609

3.V.2.

Zakaz umiędzynaradawiania stosunku prawnego przez wybór

subiektywny:

Wykluczenie wyboru prawa w stosunkach bez elementu międzynarodowego

609

3.VI.

Wykluczenie odesłania zwrotnego i dalszego w przypadku wyboru prawa

przez strony ...............................................................................................................

609

3.VII.

Chwila wyboru prawa .............................................................................................

3.VII..

Autonomia w zakresie wskazania wyboru prawa .................................................

3.VII.2.

Dodatkowy wybór prawa .........................................................................................

3.VIII.

Wybór prawa jako porozumienie niezależne .....................................................

3.IX.

Inny niż wyraźny wybór prawa .............................................................................

3.IX..

Pozytywny i negatywny aspekt autonomii umów .................................................

3.IX.2.

Wybór „dorozumiany”

v. „wyraźny” brak wyboru ...............................................

3.IX.3.

Okoliczności dowodzące wyboru prawa ................................................................

3.IX.3..

Odesłanie do przepisu prawnego ............................................................................

3.IX.3.2.

Znaczenie reguł interpretacyjnych i reguł o charakterze quasi-normatywnym ....

3.IX.3.3.

Znaczenie rozmów prowadzących do zawarcia umowy ......................................

3.IX.3.4.

Wyraźny i dorozumiany wybór prawa według rozporządzenia i konwencji ......

3.X.

Wybór prawa w świetle konwencji ........................................................................

3.XI.

Odrębne określenie przesłanek dorozumianego wyboru prawa

w rozporządzeniu i w konwencji (konwencja: dostateczna pewność

v. rozporządzenie: jednoznaczność) .......................................................................

XXV

Bělohlávek

3.XII.

Zakaz traktowania przez sądy zagadnienia wyboru prawa w sposób

uproszczony i uprzywilejowania legis fori jako niewłaściwe postępowanie

graniczące z naruszeniem przez sąd porządku publicznego ..........................

3.XIII.

Przykłady dorozumianego wyboru prawa na gruncie

rozporządzenia

i konwencji .................................................................................................................

3.XIII..

Przykłady dorozumianego wyboru prawa w świetle Raportu ............................

3.XIII.2.

Stwierdzenie prawa właściwego na podstawie wyboru forum ............................

3.XIII.2..

Prawo właściwe w zależności od miejsca postępowania (miejsca

rozwiązywania sporów) jako wyraz stanowiska historycznego w zakresie

zagadnień kolizyjnych ...............................................................................................

3.XIII.2.2.

Prorogacja v. wybór prawa w kontekście europejskiego prawa prywatnego

międzynarodowego ...................................................................................................

3.XIII.2.3.

Geneza doktryny wspólnotowej i przygotowanie rozporządzenia w sprawie

prorogacji jako możliwego wskaźnika wyboru prawa ..........................................

622

3.XIII.2.4.

Rozporządzenie in fine w sprawie znaczenia prorogacji dla stwierdzenia

wyboru prawa ............................................................................................................

623

3.XIII.2.5.

Krytyka rozporządzenia oparta na niechęci do przyjęcia jego rozwiązań

bardziej niż na rzekomej niejasności jego sformułowań ......................................

624

3.XIII.3.

Wybór prawa i wybór forum jako dwie drogi do jednej refleksji o właściwym

statucie umowy ..........................................................................................................

625

3.XIV.

Prawo v. system prawny v. niepaństwowe systemy normatywne i wybór prawa ..

627

3.XIV..

Treść terminu prawo według art. 3 konwencji i art. 3 rozporządzenia ................

627

3.XIV.2.

Normy niepaństwowe a umowy (konwencje) międzynarodowe .........................

627

3.XIV.3.

Wykluczenie możliwości wyboru niepaństwowych systemów normatywnych

(odejście od koncepcji przedstawionej w projekcie rozporządzenia). .................

628

3.XIV.3..

Wybór norm niepaństwowych w trybie konwencji ...............................................

628

3.XIV.3.2.

Geneza koncepcji rozporządzenia ...........................................................................

628

3.XIV.3.3.

Wybór norm niepaństwowych na gruncie rozporządzenia .................................

630

3.XV.

Zwyczaje w kontekście problematyki kolizyjnej oraz ich znaczenie

z punktu widzenia prawa prywatnego międzynarodowego ............................

633

3.XV..

Zasady prawne i zwyczaje według przepisów pochodzenia krajowego ............

633

3.XV.2.

Znaczenie zwyczajów w świetle konwencji i rozporządzenia ...............................

635

3.XVI.

Lex mercatoria (i kodyfikacja prywatnoprawna) ...............................................

635

3.XVII.

Hipotetyczny wybór prawa ....................................................................................

636

3.XVII..

Domniemanie wyboru ..............................................................................................

636

3.XVII.2.

Odrzucenie hipotetycznego wyboru prawa w europejskim prawie kolizyjnym

(umownym) ...............................................................................................................

637

3.XVIII.

Pierwszeństwo prawa najściślejszego związku i bezwzględnie

obowiązujących przepisów prawa Wspólnoty ....................................................

638

3.XIX.

„Umiędzynarodowienie” statutu za pośrednictwem autonomicznego

sposobu rozwiązywania sporu ...............................................................................

638

3.XX.

Różnice dotyczące koncepcji systemów prawnych jako przyczyna

szczególnej techniki legislacyjnej w zakresie subiektywnego

„umiędzynarodowienia” w drodze ustanowienia ograniczeń co do jej

[pozornej] dopuszczalności ...................................................................................

640

3.XXI.

Praktyczne znaczenie zrozumienia różnic między stanowiskami szkół

prawniczych widzenia kwestii art. 3 ust. 3 rozporządzenia .............................

3.XXII.

Bezwzględnie obowiązujące v. wymuszające swoje zastosowanie/art.

3 ust. 3 rozporządzenia (konwencji) v. art. 9 rozporządzenia (art. 7

konwencji) ..................................................................................................................

3.XXIII.

Techniczne przejawy różnic w ujęciu stosunku autonomii i norm

wymuszających swoje zastosowanie .....................................................................

642

3.XXIII..

Różnica między rozporządzeniem a konwencją – usunięcie warunku

wystarczającej pewności ............................................................................................

642

Spis treści

XXVI

Bělohlávek

Spis treści

3.XXIII.2.

Zakaz obchodzenia bezwzględnie obowiązującej regulacji wspólnotowej – ad

art. 3 ust. 4 rozporządzenia. Cel i koncepcja art. 3 ust. 4 rozporządzenia ..........

643

3.XXIII.3.

Wspólny cel art. 3 ust. 3 rozporządzenia/art. 3. ust. 4 rozporządzenia ...............

644

3.XXIII.4.

Zasięg terytorialny art. 3 ust. 4 rozporządzenia – stosowanie do (DK) .............

644

3.XXIII.5.

Słuszność i celowość regulacji art. 3 ust. 4 rozporządzenia ..................................

644

3.XXIV.

Ograniczenie wyboru do prawa z kwalifikowanym powiązaniem ze

stosunkiem prawnym ..............................................................................................

647

3.XXV.

Doświadczenia niektórych państw członkowskich z wykładnią

i stosowaniem ograniczeń w zakresie wyboru prawa w świetle art. 3

konwencji w kontekście porównawczym (wybrane sprawy) ............................

648

3.XXV..

(D) Niemcy .................................................................................................................

648

3.XXV...

Zagadnienie stale sporne w doktrynie prawa niemieckiego: połączenie

prorogacji i wyboru prawa .......................................................................................

648

3.XXV..2.

Wyrok BGH z 4..999 r., sygn. akt VII ZR 9/98 ..............................................

649

3.XXV..3.

Wyrok OLG Düsseldorf z 9.6.994 r., sygn. akt 3 U 73/92 .............................

649

3.XXV.2.

(F) Francja ..................................................................................................................

649

3.XXV.2..

Rozstrzygnięcie w sprawie SA CIEC v. M. Piriou .................................................

649

3.XXV.2.2.

Rozstrzygnięcie w sprawie Soc. Hick Hargreaves v. Soc. CAC Degremont et al. .......

650

3.XXV.3.

(I) Włochy ..................................................................................................................

3.XXV.3..

Rozstrzygnięcie w sprawie Giannantonio ...............................................................

3.XXV.3.2.

Rozstrzygnięcie w sprawie Basciano .......................................................................

3.XXV.3.3.

Rozstrzygnięcie w sprawie Agusta ...........................................................................

652

3.XXVI.

Ograniczenia w zakresie wyboru prawa w stosunkach prawa pracy

i umowach konsumenckich omówione na gruncie judykatury w ujęciu

porównawczym .........................................................................................................

652

3.XXVII.

Regulacja wyboru prawa zawarta w konwencjach HCCH ................................

653

3.XXVII..

Stosunek do wyboru prawa w poszczególnych konwencjach HCCH .................

653

3.XXVII.2.

Cel konwencji (HCCH) o wyborze prawa właściwego dla umów .......................

656

3.XXVIII.

Umowy bilateralne o pomocy prawnej (CZ) ......................................................

657

3.XXVIII..

Ograniczone znaczenie umów o pomocy prawnej ...............................................

657

3.XXVIII.2.

Umowy (CZ) o pomocy prawnej zawierające wyraźną regulację kolizyjną dla

zobowiązań umownych ............................................................................................

657

3.XXVIII.2..

Umowa o pomocy prawnej z (HU) .........................................................................

657

3.XXVIII.2.2.

Umowa o pomocy prawnej z (Mongolią) ..............................................................

658

3.XXVIII.2.3.

Umowa o pomocy prawnej z (PL) ..........................................................................

658

3.XXVIII.2.4.

Umowa o pomocy prawnej z (RO) .........................................................................

658

3.XXVIII.2.5.

Umowa o pomocy prawnej z (UA) .........................................................................

659

3.XXIX.

Orzecznictwo ............................................................................................................

659

3.XXIX..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

659

3.XXIX.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

3.XXIX.2..

(A) Austria ..................................................................................................................

3.XXIX.2.2.

(B) – Belgia .................................................................................................................

672

3.XXIX.2.3.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

672

3.XXIX.2.4.

(D) Niemcy .................................................................................................................

676

3.XXIX.2.5.

(F) Francja ..................................................................................................................

676

3.XXIX.2.6.

(I) Włochy ..................................................................................................................

678

3.XXIX.2.7.

(SK) Słowacja .............................................................................................................

679

3.XXIX.2.8.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

680

3.XXIX.2.9.

(DK) Dania .................................................................................................................

3.XXIX.3.

Orzecznictwo sądów państw nieczłonkowskich ...................................................

682

3.XXIX.3..

(PNG) – Papua–Nowa Gwinea ................................................................................

682

3.XXIX.4.

Orzecznictwo sądów arbitrażowych .......................................................................

682

3.XXIX.4..

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

682

XXVII

Bělohlávek

Artykuł 4 rozporządzenia/Artykuł 4 konwencji ................................................................................

697

Rozwój, koncepcja i stosowanie systemu kolizyjnego konwencji i aktów

z nią powiązanych ....................................................................................................

700

4.I.

Wskazanie prawa właściwego z punktu widzenia szkół prawnych ................

702

4.II.

Narzędzia i metody kolizyjne umożliwiające wskazanie prawa właściwego

704

4.III.

Metody kolizyjne w przypadku braku wyboru ..................................................

705

4.IV.

Podejście kontynentalne i wspólnotowe ..............................................................

705

4.IV..

Obiektywna identyfikacja powiązań umownych i prawa krajowego ..................

705

4.IV.2.

Konkludentny i dorozumiany wybór a brak wyboru prawa ...............................

706

4.IV.3.

Świadczenie charakterystyczne ...............................................................................

706

4.V.

Podejście common law .............................................................................................

707

4.V..

Proper law v. applicable law ......................................................................................

707

4.V.2.

Doktryna proper law .................................................................................................

707

4.VI.

Konwencja i rozporządzenie: zasady i struktura art. 4 konwencji i art. 4

rozporządzenia ..........................................................................................................

4.VI..

Koncepcja i struktura art. 4 konwencji ...................................................................

4.VI.2.

Domniemanie ogólne dotyczące najściślejszego związku: art. 4 ust. 2

konwencji – miejsce pobytu strony, na której spoczywa obowiązek spełnienia

świadczenia charakterystycznego ............................................................................

4.VI.2..

Miejsce pobytu osoby spełniającej charakterystyczne świadczenie ....................

4.VI.2.2.

Osoba spełniająca świadczenie charakterystyczne w ramach działalności

gospodarczej lub innej podobnej ............................................................................

4.VI.3.

Istotne błędy językowe w czeskiej wersji konwencji ..............................................

4.VI.3..

Sformułowanie: strana povinná plnit předmět smlouvy [tłumaczenie: strona

zobowiązana do wykonania przedmiotu umowy] ..................................................

4.VI.3.2.

Sformułowanie: ústředí [tłumaczenie: siedziba zarządu] .....................................

4.VI.3.3.

Sformułowanie: plnění poskytnuté jinou než hlavní provozovnou [tłumaczenie:

świadczenie spełnione przez inne przedsiębiorstwo niż główne] ...........................

4.VI.4.

Klauzula korekcyjna: poszukiwanie najściślejszego związku poza ramami

domniemania, o którym mowa w art. 4 ust. 2 konwencji .....................................

4.VII.

Koncepcja i struktura art. 4 rozporządzenia ......................................................

4.VIII.

Geneza przekształcenia konwencji w instrument prawa wspólnotowego

(rozporządzenie), uwarunkowania historyczne i możliwość ich

wykorzystania w przyszłości ..................................................................................

4.VIII..

Przyczyny zmian z punktu widzenia ogólnej regulacji kolizyjnej ......................

4.VIII.2.

Historyczne powiązania z konwencją .....................................................................

4.VIII.3.

Okresy przejściowe i rozstrzyganie sytuacji na podstawie norm kolizyjnych

wyrażonych w konwencji, które nie odpowiadają rozwiązaniom przyjętym

w rozporządzeniu .......................................................................................................

4.IX.

Konstrukcja wskazania prawa właściwego w rozporządzeniu i w konwencji ...

720

4.X.

Sposób przeprowadzania kwalifikacji typów umów na potrzeby

ustalenia łącznika – różnica między kwalifikacją kolizyjną i kwalifikacją

materialnoprawną ....................................................................................................

4.XI.

Doniosłość miejsca zwykłego pobytu ..................................................................

723

4.XII.

Zasada najściślejszego związku (najściślejszego powiązania) jako

wskazanie ogólne i pomocnicze ............................................................................

724

4.XIII.

Wyłączenie dépeçage (różnica między konwencją i rozporządzeniem) .........

724

4.XIV.

Znaczenie świadczenia charakterystycznego w świetle konwencji

i rozporządzenia: różnica podejścia .....................................................................

724

4.XIV..

Kryterium świadczenia charakterystycznego w rozporządzeniu ........................

724

4.XIV.2.

Stosowanie zasady świadczenia charakterystycznego w rozporządzeniu ............

725

4.XIV.3.

Znaczenie świadczenia charakterystycznego .........................................................

725

4.XIV.4.

Obiektywne wskazanie prawa właściwego na podstawie rozporządzenia .........

726

Spis treści

XXVIII

Bělohlávek

Spis treści

4.XIV.5.

Jasno określony zbiór reguł dla poszczególnych typów umów ...........................

726

4.XIV.6.

Kryterium świadczenia charakterystycznego jako pierwsza reguła subsydiarna ....

727

4.XIV.7.

Zasada najściślejszego związku jako klauzula korekcyjna ....................................

727

4.XIV.8.

Ogólna zasada najściślejszego związku jako druga reguła subsydiarna .............

727

4.XIV.9.

Definicja świadczenia charakterystycznego w świetle rozporządzenia ..............

728

4.XIV.0.

Brak wyboru prawa jako przesłanka stosowania zasady świadczenia

charakterystycznego w świetle rozporządzenia .......................................................

728

4.XIV.0..

Różnica między brakiem wyboru prawa a wyborem konkludentnym .............

728

4.XIV.0.2.

Okoliczności brane pod uwagę dla ustalenia konkludentnego wyboru lub na

potrzeby konkluzji o braku wyboru oraz zastosowania łącznika obiektywnego ...

730

4.XIV.0.3.

Wybór prawa wynikający z postanowień umowy .................................................

730

4.XIV.0.4.

Wybór prawa wynikający z okoliczności sprawy ..................................................

4.XV.

System wyjątków od ogólnej regulacji kolizyjnej przewidzianej w art. 4

rozporządzenia ..........................................................................................................

733

4.XV..

Wyjątki szczególne zawarte w art. 5 do art. 8 rozporządzenia w ramach

koncepcji ochrony tzw. słabszej strony umownego stosunku

zobowiązaniowego ....................................................................................................

733

4.XV.2.

Wyjątki od podstaw ogólnej regulacji kolizyjnej zawartej w art. 4

rozporządzenia (w związku z ochroną interesu publicznego) ...............................

736

4.XVI.

Klauzula korekcyjna (art. 4 ust. 4 rozporządzenia i art. 4 ust. 5 konwencji) ...

737

4.XVI..

Klauzula korekcyjna jako metoda poszukiwania sprawiedliwego rozwiązania

na płaszczyźnie kolizyjnej ........................................................................................

737

4.XVI.2.

Klauzula korekcyjna jako szczególny przypadek klauzuli generalnej .................

738

4.XVI.3.

Przykłady czynników zasadniczo lub uzupełniająco wpływających na

stosowanie klauzuli korekcyjnej w orzecznictwie .................................................

739

4.XVI.3..

Miejsce spełnienia świadczenia ...............................................................................

739

4.XVI.3.2.

Relacja statutu obligacyjnego i rzeczowego (legis rei sitae) ..................................

4.XVI.3.3.

Klauzula korekcyjna w art. 4 ust. 3 rozporządzenia i art. 4 ust. 5 konwencji .....

743

4.XVII.

Subiektywny aspekt oceny kolizyjnej ...................................................................

744

4.XVII..

Ocena sądów krajowych przy wskazywaniu prawa właściwego dla

zobowiązaniowych stosunków umownych w świetle rozporządzenia ...............

744

4.XVII...

Zachowanie minimalnego stopnia elementu subiektywnego przy ocenie

kolizyjnej .....................................................................................................................

744

4.XVII..2.

Rola sądów w czterostopniowym procesie określania prawa właściwego .........

745

4.XVII..3.

Zakres uznania sądów przy rozwiązywaniu problemu kolizyjnego ...................

746

4.XVII.2.

Różnica między rozwiązaniem przewidzianym w art. 4 ust. 3 rozporządzenia

a klauzulą korekcyjną z art. 4 ust. 4 rozporządzenia na przykładzie

uwzględniania elementu subiektywnego ................................................................

746

4.XVIII.

Regulacja prawa właściwego (główne/ogólne wskazanie) zamieszczona

w konwencjach HCCH – przegląd rozwiązań i zasad nawiązania

przyjmowanych w standardach prawa prywatnego międzynarodowego

(kolizyjnego – materialnoprawnego – procesowego) .......................................

749

4.XIX.

Umowy bilateralne o pomocy prawnej (CZ) ......................................................

755

4.XIX..

Ograniczone znaczenie umów o pomocy prawnej ...............................................

755

4.XIX.2.

Umowy o pomocy prawnej obejmujące wyraźną regulację kolizyjną dla

zobowiązań umownych ...........................................................................................

756

4.XIX.2..

Umowa o pomocy prawnej z (HU) .........................................................................

756

4.XIX.2.2.

Umowa o pomocy prawnej z (Mongolią) ..............................................................

756

4.XIX.2.3.

Umowa o pomocy prawnej z (PL) ..........................................................................

756

4.XIX.2.4.

Umowa o pomocy prawnej z (RO) .........................................................................

756

4.XIX.2.5.

Umowa o pomocy prawnej z (UA) .........................................................................

757

4.XX.

Orzecznictwo ............................................................................................................

757

4.XX.

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

757

4.XX.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

762

4.XX.2..

(A) Austria ..................................................................................................................

762

XXIX

Bělohlávek

4.XX.2.2.

(B) Belgia ....................................................................................................................

767

4.XX.2.3.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

768

4.XX.2.4.

(D) Niemcy .................................................................................................................

772

4.XX.2.5.

(F) Francja ..................................................................................................................

784

4.XX.2.6.

(I) Włochy ..................................................................................................................

786

4.XX.2.7.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej– prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

789

4.XX.3.

Orzecznictwo sądów państw nieczłonkowskich ...................................................

794

4.XX.4.

Z praktyki arbitrażowej ............................................................................................

797

Szczególne zasady wykładni związane z unifikacją norm kolizyjnych

oraz merytorycznych dotyczących niektórych typów umów z punktu

widzenia europejskiego prawa prywatnego międzynarodowego (konwencje

i rozporządzenia) .....................................................................................................

4.XXI.

Umowa kupna – szczególna norma kolizyjna – ad art. 4 ust. 1 lit. a)

rozporządzenia ..........................................................................................................

4.XXI..

Znaczenie unifikacji norm kolizyjnych i merytorycznych w stosunkach

sprzedaży we wzajemnej interakcji .........................................................................

4.XXI.2.

Rozwój ujednoliconego prawa regulującego międzynarodowe umowy

sprzedaży ....................................................................................................................

4.XXI.3.

Unifikacje haskie (HCCH) prawa właściwego dla międzynarodowej sprzedaży

towarów (955 i 986) ..............................................................................................

4.XXI.3..

Konwencja haska (HCCH) z 5.6.955 r. o prawie właściwym dla

międzynarodowej sprzedaży rzeczy ruchomych ...................................................

4.XXI.3.2.

Konwencja haska (HCCH) o prawie właściwym dla międzynarodowych

umów sprzedaży towarów z 22.2.986 r. ..............................................................

4.XXI.3.2..

Stosunek konwencji HCCH (955, 986) o prawie właściwym dla umów

sprzedaży towarów do konwencji/rozporządzenia i konwencji wiedeńskiej .......

4.XXI.3.2.2.

Kolizja zobowiązań umownych państw członkowskich .......................................

4.XXI.3.2.3.

Związek z regulacją zawartą w konwencji i porównanie z konwencją oraz

rozporządzeniem ........................................................................................................

a. Przedmiot regulacji ...............................................................................................

b. Zakres prawa właściwego .....................................................................................

c. Wybór prawa i wykluczenie zwrotnego i dalszego odesłania ..........................

d. Prawo właściwe w sytuacji braku wyboru prawa ..............................................

e. Prawo właściwe dla zbadania towaru .................................................................

f. Porządek publiczny (

ordre public) ........................................................................

4.XXI.4.

Konwencja ONZ o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów

(konwencja wiedeńska) .............................................................................................

4.XXI.4..

Przedmiot regulacji ..................................................................................................

4.XXI.4.2.

Odróżnienie umowy sprzedaży i umowy o dzieło ................................................

4.XXI.4.3.

Tryb kolizyjny stosowania

konwencji wiedeńskiej w praktyce .............................

4.XXI.4.4.

Tzw. luki w regulacji i sposób ich wypełniania na gruncie konwencji

wiedeńskiej a zasady wykładni .................................................................................

820

4.XXI.4.5.

Zwyczaje, międzynarodowe zwyczaje handlowe i praktyki stron w świetle

konwencji wiedeńskiej ................................................................................................

820

4.XXI.4.6.

Międzynarodowe pojęcia handlowe, INCOTERMS 2000 – znaczenie

INCOTERMS .............................................................................................................

4.XXI.5.

Orzecznictwo .............................................................................................................

823

4.XXI.5..

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

823

4.XXI.5...

(A) Austria ..................................................................................................................

823

4.XXI.5..2.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

825

4.XXI.5..3.

(D) Niemcy .................................................................................................................

827

4.XXI.5..4.

(I) Włochy ..................................................................................................................

828

4.XXI.5..5.

(NL) Holandia ............................................................................................................

828

4.XXI.5.2.

Orzecznictwo sądów państw nieczłonkowskich ...................................................

829

4.XXI.5.2..

(CH) Szwajcaria .........................................................................................................

829

Spis treści

XXX

Bělohlávek

Spis treści

4.XXI.5.2.2.

(US) Stany Zjednoczone ...........................................................................................

830

4.XXI.5.3.

Z praktyki orzeczniczej .............................................................................................

4.XXI.5.3..

ICC ..............................................................................................................................

4.XXII.

Umowa franczyzy – szczególna norma kolizyjna – ad art. 4 ust. 1 lit e)

rozporządzenia ..........................................................................................................

840

4.XXII..

Definicja

franczyzy z punktu widzenia handlowego i prawnego (przede

wszystkim w kontekście ponadnarodowym) .........................................................

840

4.XXII...

Franczyza jako pojęcie stworzone przez praktykę handlową i prawną ..............

840

4.XXII..2.

Różnice między

umownymi mieszanymi a nowymi typami umów opierającymi

się na prostszych instytucjach prawa zobowiązań umownych .............................

4.XXII..3.

Definicja

Europejskiej Federacji Franczyzy w kontekście międzynarodowym

i w systemie regulacji krajowych .............................................................................

842

4.XXII..4.

Definicja prawna v. handlowa (gospodarcza) ........................................................

843

4.XXII..5.

Franczyza jako szczególny rodzaj licencji do zbioru aktywów ............................

843

4.XXII..6.

Niezależność finansowa i prawa stron franczyzy ...................................................

846

4.XXII..7.

Stosunek

umowy franczyzy i przepisów dotyczących przeciwdziałania

ograniczaniu konkurencji ........................................................................................

846

4.XXII.2.

Regulacja kolizyjna

franczyzy ..................................................................................

848

4.XXII.2..

Franczyza z punktu widzenia europejskiego prawa prywatnego

międzynarodowego ...................................................................................................

848

4.XXII.2.2.

Rozporządzenie jako rewolucyjna zmiana koncepcji regulacji kolizyjnej

franczyzy oraz porównanie z prawem właściwym dla umowy dystrybucyjnej .

848

4.XXII.2.3.

Świadczenie charakterystyczne dla

franczyzy ........................................................

850

4.XXII.2.4.

Prawo właściwe dla

umowy franczyzy a ochrona prawnoprzemysłowa

i licencja na dobra niematerialne z punktu widzenia kolizyjnoprawnego .........

853

4.XXII.3.

Dalsze odbicie

franczyzy w prawie wspólnotowym ..............................................

856

4.XXII.3..

Rozstrzygnięcia (ETS) w sprawie Pronuptis i definicja franczyzy, jak również

dystrybucji towaru oraz stosunek do przepisów dotyczących ochrony

konkurencji ................................................................................................................

856

4.XXII.3.2.

Rozporządzenie (EWG) Nr 4087/88 z 30..988 r. .............................................

858

4.XXII.3.3.

Green paper (...) [Zielona księga] z 997 r. a rozporządzenie Komisji (WE)

Nr 2790/999 .............................................................................................................

4.XXII.3.4.

Rozporządzenie (WE) 2790/999 dotyczące wyłączeń grupowych dla

franczyzy .....................................................................................................................

862

4.XXII.4.

Regulacja merytoryczna pochodzenia międzynarodowego i krajowego

wybranych państw (w kontekście międzynarodowym i z omówieniem

stosunków z elementem międzynarodowym) .......................................................

864

4.XXII.4..

Brak wyraźnej regulacji merytorycznej

franczyzy ................................................

864

4.XXII.4.2.

(D) Niemcy .................................................................................................................

864

4.XXII.4.2..

Koncepcja

franczyzy według prawa niemieckiego ................................................

864

4.XXII.4.2.2.

Franczyza i [indywidualne] stosunki z zakresu prawa pracy .............................

865

4.XXII.4.3.

(E) Hiszpania .............................................................................................................

866

4.XXII.4.4.

(I) Włochy ..................................................................................................................

867

4.XXII.4.5.

(F) Francja ..................................................................................................................

870

4.XXII.4.6.

(NL) Holandia ............................................................................................................

4.XXII.4.7.

(PL) Polska .................................................................................................................

874

4.XXII.4.8.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

875

4.XXII.4.9.

(US) Stany Zjednoczone Ameryki ..........................................................................

877

4.XXII.5.

Różnica między

franczyzą a dystrybucją (z punktu widzenia franczyzy) ..........

880

4.XXIII.

Umowy dystrybucji – szczególna regulacja kolizyjna – ad art. 4 ust. 1 lit. f)

rozporządzenia ..........................................................................................................

883

4.XXIII..

Prawna i ekonomiczna definicja koncepcji umowy dystrybucji (dystrybucyjnej) ...

884

4.XXIII...

Umowa dystrybucji jak model handlowy i prawny ...............................................

884

4.XXIII..2.

Koncepcja szczególnego samodzielnego typu umowy a koncepcja umowy

mieszanej (złożonej) .................................................................................................

884

XXXI

Bělohlávek

4.XXIII..3.

Stosunek dystrybucyjny w szerszym i węższym znaczeniu .................................

884

4.XXIII..4.

Różnica kwalifikacyjna

umowa dystrybucji v. umowa franczyzowa ...................

885

4.XXIII.2.

Regulacja

umowy dystrybucji w prawie czeskim ...................................................

886

4.XXIII.2..

Umowa dystrybucji jako typ umowny nienazwanej ..............................................

886

4.XXIII.2.2.

Stosunek do ochrony konkurencji ..........................................................................

886

4.XXIII.2.3.

Porozumienia wertykalne ........................................................................................

886

4.XXIII.2.4.

Tak zwane

kartele grupowe .......................................................................................

887

4.XXIII.2.5

Wyłączenia spod zakazu porozumień ....................................................................

887

4.XXIII.2.6.

Wyłączenia ogólne (grupowe) .................................................................................

888

4.XXIII.3.

Umowa dystrybucji w polskim porządku prawnym ..............................................

888

4.XXIII.3..

Swoboda umów .........................................................................................................

888

4.XXIII.3.2.

Dystrybucja w ścisłym znaczeniu ...........................................................................

889

4.XXIII.3.3.

Dystrybucja w szerszym znaczeniu ........................................................................

890

4.XXIII.3.4.

Umowy ramowe .........................................................................................................

890

4.XXIII.3.5.

Polskie ograniczenia konkurencji ...........................................................................

890

4.XXIII.3.6.

Umowa dystrybucji w polskim orzecznictwie ........................................................

4.XXIII.3.7.

Umowa dystrybucji w prawie wspólnotowym .........................................................

4.XXIII.3.7..

Prawo

wspólnotowe pierwotne ................................................................................

4.XXIII.3.7.2.

Zakres definicji

umów dystrybucji we wtórnym prawie wspólnotowym ...........

892

4.XXIII.3.7.3.

Akty wykonawcze do art. 8 ust. 3 TWE (zwolnienia spod zakazu) ..................

893

4.XXIII.4.

Rozporządzenie 2790/999

w sprawie stosowania art. 8 ust. 3 TWE ..............

893

4.XXIII.4..

Zasada wyłączeń grupowych zgodnie z art. 8 ust. 3 TWE oraz

rozporządzeniem 2790/999

....................................................................................

893

4.XXIII.4.2.

Definicja pozytywna ................................................................................................

893

4.XXIII.4.3.

Wyłączenia z zakresu przedmiotowego ..................................................................

894

4.XXIII.5.

Niewiążące wytyczne w sprawie ograniczeń wertykalnych .................................

895

4.XXIII.6.

Agencja .......................................................................................................................

895

4.XXIII.6..

Umowy agencji ..........................................................................................................

895

4.XXIII.6.2.

Typowe umowy agencji ............................................................................................

896

4.XXIII.6.3.

Nietypowe umowy agencji .......................................................................................

896

4.XXIII.6.4.

Typowe oraz nietypowe umowy agencji, wyróżniane na podstawie ryzyka

ponoszonego przez agenta .......................................................................................

896

4.XXIII.7.

Szczególne zasady dla poszczególnych sektorów ..................................................

897

4.XXIII.8.

Unifikacja prywatnoprawna [merytoryczna] i jej znaczenie dla autonomicznej

kwalifikacji kolizyjnej umowy (umownego stosunku zobowiązaniowego) –

umowy dystrybucji (PECL – Zasady Europejskiego Prawa Umów) ....................

897

4.XXIII.8..

Definicja

umowy dystrybucji ....................................................................................

897

4.XXIII.8.2.

Dystrybucja wyłączna a dystrybucja niewyłączna ................................................

897

4.XXIII.8.3.

Umowy dystrybucji selektywnej ..............................................................................

898

4.XXIII.8.4.

Umowy o wyłączność nabywania ...........................................................................

898

4.XXIII.8.5.

Umowy mieszane ......................................................................................................

898

4.XXIII.8.6.

Faktyczne

umowy dystrybucji i faktyczna wyłączność .........................................

898

4.XXIII.9.

Prawo właściwe dla umowy dystrybucji w prawie wspólnotowym ....................

899

4.XXIII.9..

Porównanie

konwencji z rozporządzeniem .............................................................

899

4.XXIII.9.2.

Determinanty

bliskiego kolizyjnego powiązania umów dystrybucji i franczyzy

(z perspektywy umów dystrybucji) ..........................................................................

899

4.XXIII.9.3.

Połączenie

franczyzy i dystrybucji jako jeden z powodów identycznego

rozwiązania kolizyjnego ...........................................................................................

900

4.XXIII.9.4.

Ochrona słabszej strony umowy

v. nieograniczony wybór prawa ......................

4.XXIII.0.

Orzecznictwo .............................................................................................................

4.XXIII.0..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

4.XXIII.0.2.

Inna praktyka orzecznicza w prawie wspólnotowym oraz strukturach

wspólnotowych ..........................................................................................................

903

4.XXIII.0.3.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

904

4.XXIII.0.3.. (D) Niemcy .................................................................................................................

904

4.XXIII.0.3.2. (F) Francja ..................................................................................................................

904

4.XXIII.0.3.3. (I) Włochy ..................................................................................................................

906

Spis treści

XXXII

Bělohlávek

Spis treści

4.XXIII.0.3.4. (PL) Polska .................................................................................................................

907

4.XXIII.0.3.5. (UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

908

4.XXIV.

Rynki finansowe, instrumenty finansowe i inwestycyjne oraz niektóre

umowne stosunki zobowiązaniowe rynku kapitałowego – szczególna

regulacja kolizyjna – ad art. 4 ust. 1 lit. h) rozporządzenia .............................

909

4.XXIV..

Umowy zawierane na rynku finansowym oraz w ramach systemów

wielostronnych ..........................................................................................................

909

4.XXIV.2.

Rynek finansowy i umowy zawierane w ramach wielostronnych systemów [ad

art. 4 ust. lit. h)] ......................................................................................................

4.XXIV.2..

Zakres przedmiotowy i podmiotowy art. 4 ust. lit. h) rozporządzenia ...........

4.XXIV.2...

Umowy zawieranie w obrocie instrumentami finansowymi ...............................

4.XXIV.2..2.

Pojęcie instrumentów finansowych ........................................................................

4.XXIV.2..3.

Pojęcie

wielostronnych systemów [...] oraz umowy zawierane na platformie

takich systemów ........................................................................................................

4.XXIV.2.2.

Zakres podmiotowy art. 4 ust. lit. h) rozporządzenia ........................................

4.XXIV.2.2..

Węższy zakres podmiotowy .....................................................................................

4.XXIV.2.2.2.

Szerszy zakres podmiotowy .....................................................................................

4.XXIV.3.

Prawo właściwe dla umów zawieranych w ramach obrotu instrumentami

finansowymi ...............................................................................................................

4.XXIV.3..

Wybór prawa a uwzględnienie zasad świadczenia usług finansowych ..............

4.XXIV.3.2.

Prawo właściwe w przypadku braku wyboru ........................................................

4.XXIV.4.

Systemy płatności oraz ich ostateczność z punktu widzenia regulacji

kolizyjnej .....................................................................................................................

4.XXIV.4..

Pierwszeństwo prawa regulującego system płatności oraz pkt (3) preambuły

do rozporządzenia .....................................................................................................

4.XXIV.4.2.

Porównanie z przepisami wspólnotowymi dotyczącymi postępowania

upadłościowego z elementem międzynarodowym ...............................................

4.XXIV.4.3.

Pojęcie

systemu płatniczego z punktu widzenia prawa kolizyjnego ....................

4.XXIV.5.

Rynek finansowy ........................................................................................................

920

4.XXIV.6.

Podmiotowy zakres przepisów dotyczących płatności (uczestnik) ....................

4.XXIV.7.

Zabezpieczenia praw uczestników systemów płatniczych ...................................

922

4.XXIV.8.

Zabezpieczenie ...........................................................................................................

922

4.XXIV.9.

Systemy płatności regulacji prawnej (CZ) .............................................................

923

4.XXIV.9..

Uwzględnienie zasady nieodwołalności w przepisach pochodzenia

krajowego ...................................................................................................................

923

4.XXIV.9.2.

Lista systemów prowadzonych przez CNB (CZ) .................................................

924

4.XXIV.9.3.

Uwzględnienie

dyrektywy w sprawie zamknięcia rozliczeń w przepisach prawa

prywatnego międzynarodowego pochodzenia krajowego ...................................

925

4.XXIV.0.

Znaczenie kolizyjne pkt (3) preambuły do

rozporządzenia ...............................

925

4.XXIV..

Ochrona konsumentów w ramach systemów ........................................................

926

4.XXIV.2.

Umowa przechowania, powiernictwa oraz umowa o zarządzanie papierami

wartościowymi ...........................................................................................................

927

4.XXV.

Akredytywy ...............................................................................................................

928

4.XXV..

Charakterystyka akredytywy oraz jej rodzaje ........................................................

928

4.XXV.2.

Akredytywa z punktu widzenia prawa prywatnego międzynarodowego ..........

929

4.XXV.3.

Wybór prawa ..............................................................................................................

930

4.XXV.4.

Stosowanie

rozporządzenia a świadczenie charakterystyczne ............................

930

4.XXV.5.

Stosunek nabywcy (płatnika) i banków otwierających akredytywę ...................

4.XXV.6.

Roszczenia beneficjenta z samej akredytywy wobec banku otwierającego

akredytywę .................................................................................................................

4.XXV.7.

Stosunek banku wystawiającego akredytywę i banku awizującego/

negocjującego oraz stosunek banku awizującego/negocjującego i beneficjenta

(sprzedającego) ..........................................................................................................

932

4.XXV.7..

Relacje między bankami i beneficjentem ...............................................................

932

4.XXV.7...

Akredytywa potwierdzona .......................................................................................

932

4.XXV.7..2.

Akredytywa niepotwierdzona (awizowana) ..........................................................

932

XXXIII

Bělohlávek

4.XXV.7.2.

Stosunek między bankiem otwierającym akredytywę a bankiem awizującym/

potwierdzającym akredytywę ..................................................................................

934

4.XXV.8.

Przepisy materialne znajdujące bezpośrednie zastosowania i jednolite reguły

934

4.XXV.8..

Jednolite zwyczaje i praktyka dotyczące akredytyw dokumentowych (UCP) ..

934

4.XXV.8.2.

Dalsze jednolite zasady i analogiczne źródła pozapaństwowe ............................

936

4.XXVI.

Prawa na dobrach niematerialnych oraz umowy licencyjne ...........................

938

4.XXVI..

Prawo właściwe dla stosunków zobowiązaniowych w związku

z przeniesieniem oraz wykorzystaniem niektórych praw na dobrach

niematerialnych (własność intelektualna i przemysłowa) ...................................

938

4.XXVI...

Stosunek rozporządzenia do zobowiązań powstałych w związku

z przeniesieniem lub wykorzystaniem praw na dobrach niematerialnych

(rozwiązania przyjęte w rozporządzeniu w stosunku do tzw. dóbr

niematerialnych) ........................................................................................................

938

4.XXVI..2.

Regulacja kolizyjna rozporządzenia [in fine] w sprawie umownych stosunków

zobowiązaniowych dotyczących praw na dobrach niematerialnych i koncepcji

analogicznej do podejścia konwencji ......................................................................

940

4.XXVI.2.

Podstawowe cechy niektórych praw własności intelektualnej w kontekście

odpowiednich przepisów wspólnotowych .............................................................

940

4.XXVI.2..

Patent wspólnotowy ...................................................................................................

4.XXVI.2.2.

Wspólnotowe prawa do ochrony odmian roślin ....................................................

4.XXVI.2.3.

Wspólnotowy znak towarowy .................................................................................

942

4.XXVI.2.4.

Wzory wspólnotowe .................................................................................................

943

4.XXVI.2.5.

Nazwy pochodzenia i oznaczenia geograficzne ....................................................

943

4.XXVI.2.6.

Chronione oznaczenie geograficzne .......................................................................

944

4.XXVI.2.7.

Chroniona nazwa pochodzenia produktu .............................................................

944

4.XXVI.2.8.

Gwarantowane tradycyjne specjalności .................................................................

944

4.XXVI.3.

Orzecznictwo .............................................................................................................

944

4.XXVI.3..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

944

4.XXVI.3.2.

Z praktyki orzeczniczej .............................................................................................

945

Artykuł 5 rozporządzenia/Artykuł 4 ust. 4 konwencji .....................................................................

947

5.I.

Znaczenie transportu międzynarodowego i przedmiot stosunków

umownych .................................................................................................................

5.II.

Krajowa regulacja kolizyjna (CZ) .........................................................................

5.II..

Ustawa o międzynarodowym prawie prywatnym i procesowym (MPSaP) ......

5.II.2.

Planowana nowa regulacja krajowego prawa prywatnego międzynarodowego ....

5.II.3.

Bezpośrednia regulacja kolizyjna pochodzenia międzynarodowego .................

952

5.III.

Regulacja kolizyjna

konwencji i rozporządzenia (porównanie) ......................

952

5.IV.

Umowy przewozu zawierane w trybie konwencji ..............................................

952

5.IV..

Ogólne reguły kolizyjne ............................................................................................

952

5.IV.2.

Umowy konsumenckie .............................................................................................

952

5.V.

Kwalifikacja umowy przewozu towarów oraz różnice między

konwencją

i rozporządzeniem ....................................................................................................

953

5.V..

Kwalifikacja umów przewozu towarów według konwencji ..................................

953

5.V.2.

Kwalifikacja umów przewozu towarów według rozporządzenia .........................

953

5.V.3.

Zasady autonomicznej, kolizyjnej kwalifikacji umowy przewozu na mocy

rozporządzenia i konwencji .......................................................................................

953

5.VI.

Różnice między umową przewozu, umową o świadczeniu usług

turystycznych i umową o zakwaterowanie ..........................................................

954

5.VI..

Umowa o świadczenie usług turystycznych (usługi turystyczne) .......................

954

5.VI...

Kwalifikacja usługi turystycznej (umowy) jako usługi (umowy) kompleksowej

(kombinowanej) ........................................................................................................

954

5.VI..2.

Świadczenie usług dodatkowych jako istotny element lub ponadstandardowe

świadczenie jednej usługi (przewoźnik zapewniający zakwaterowanie,

jednostki zapewniające zakwaterowania świadczące przewóz) ..........................

954

Spis treści

XXXIV

Bělohlávek

Spis treści

5.VI..3.

Przewoźnik zapewniający zakwaterowanie ...........................................................

955

5.VI..4.

Prawo właściwe dla umowy o świadczenie usług turystycznych ........................

955

5.VI.2.

Prawo właściwe dla umowy o zakwaterowanie .....................................................

956

5.VII.

Umowa przewozu w świetle przepisów rozporządzenia ...................................

956

5.VII..

Określenie pojęcia (kwalifikacja) i zakres przedmiotowy ....................................

956

5.VII...

Umowy przewozu towarów ......................................................................................

956

5.VII..2.

„Nadawca” i „przewoźnik” .......................................................................................

957

5.VII.2.

Umowy przewozu towarów ......................................................................................

957

5.VII.3.

Umowy przewozu osób ............................................................................................

958

5.VII.4.

Ograniczenie wyboru prawa ....................................................................................

959

5.VII.5.

Umowa przewozu w ramach stosunków konsumenckich ...................................

959

5.VII.6.

Klauzula korekcyjna (art. 5 ust. 3 rozporządzenia) ...............................................

959

5.VIII.

Regulacja kolizyjna i materialnoprawna inna niż pochodzenia krajowego ...

960

5.VIII..

Pierwszeństwo przepisów szczególnych Wspólnoty i umów

międzynarodowych ...................................................................................................

960

5.VIII.2.

Transport kolejowy (COTIF) ...................................................................................

960

5.VIII.2..

Znaczenie transportu kolejowego oraz podstawowe akty normatywne

i instytucje ..................................................................................................................

960

5.VIII.2.2.

Konwencja o międzynarodowym przewozie kolejami (COTIF) ........................

5.VIII.2.3.

CIV – transport kolejowy osób i ich bagaży ..........................................................

5.VIII.2.4.

CIM – transport kolejowy ładunków .....................................................................

962

5.VIII.3.

Transport drogowy ....................................................................................................

963

5.VIII.3..

Pozycja i znaczenie transportu drogowego ............................................................

963

5.VIII.3.2.

Drogowy transport towarowy w trybie CMR ........................................................

964

5.VIII.4.

Transport morski .......................................................................................................

965

5.VIII.4..

Źródła regulacji merytorycznej ...............................................................................

965

5.VIII.4.2.

Reguły hasko-visbijskie ..............................................................................................

965

5.VIII.4.3.

Reguły hamburskie .....................................................................................................

965

5.VIII.4.4.

Konosamenty .............................................................................................................

965

5.VIII.4.5.

Obowiązki i odpowiedzialność przewoźnika ........................................................

966

5.VIII.4.6.

Konwencja w sprawie umowy przewozu ładunków żeglugą śródlądową

(CMNI) .......................................................................................................................

966

5.VIII.5.

Transport lotniczy .....................................................................................................

967

5.VIII.5..

Znaczenie transportu lotniczego .............................................................................

967

5.VIII.5.2.

Regulacja przewidziana w konwencji warszawskiej ...............................................

967

5.VIII.5.3.

Odpowiedzialność przewoźnika .............................................................................

968

5.VIII.5.4.

Dalsza regulacja w zakresie transportu lotniczego ...............................................

968

5.VIII.5.5.

Regulacja przewidziana w konwencji montrealskiej ..............................................

969

5.VIII.5.6.

Konwencja warszawska i pozostałe przepisy pochodzenia międzynarodowego

w transporcie międzynarodowym w praktyce (orzecznictwo) ...........................

969

5.IX.

Dokumenty przewozowe (podczas transportu towarów) ................................

970

5.IX..

Funkcja dokumentów przewozowych ....................................................................

970

5.IX.2.

Znaczenie dokumentów przewozowych z punktu widzenia prawa prywatnego

międzynarodowego ...................................................................................................

970

5.IX.3.

Rodzaje dokumentów przewozowych ....................................................................

5.IX.3..

Zestawienie podstawowych dokumentów przewozowych ..................................

5.IX.3.2.

Konosament ..............................................................................................................

5.IX.3.3.

List załadunkowy ......................................................................................................

5.IX.3.4.

Karnety (zwłaszcza Karnety ATA) .........................................................................

5.IX.3.5.

Listy przewozowe ......................................................................................................

972

5.IX.3.6.

Pokwitowanie pocztowe ..........................................................................................

972

5.X.

Prawo flagi .................................................................................................................

972

5.X..

Prawo flagi jako jeden z możliwych łączników w transporcie

międzynarodowym ...................................................................................................

972

5.X.2.

Prawo flagi a konwencja/rozporządzenie ................................................................

974

XXXV

Bělohlávek

5.X.3.

Prawo flagi w innych stosunkach zobowiązaniowych powstałych w związku

z korzystaniem ze środków transportu ...................................................................

974

5.XI.

Orzecznictwo ............................................................................................................

975

5.XI..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

975

5.XI.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

976

5.XI.2..

(A) Austria ..................................................................................................................

976

5.XI.2.2.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

976

5.XI.2.3.

(D) Niemcy .................................................................................................................

977

5.XI.2.4.

(I) Włochy ..................................................................................................................

983

5.XI.2.5.

(NL) Holandia ............................................................................................................

984

5.XI.2.6.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

984

5.XI.3.

Orzecznictwo sądów państw nieczłonkowskich ...................................................

984

5.XI.3..

(CH) Szwajcaria .........................................................................................................

984

5.XI.3.2.

(US) Stany Zjednoczone Ameryki ..........................................................................

984

5.XI.4.

Z praktyki arbitrażowej ............................................................................................

985

Artykuł 6 rozporządzenia/Artykuł 5 konwencji ................................................................................

009

6.I.

Założenia i cel ochrony konsumenta regulacji materialnoprawnej

i kolizyjnej w normach wspólnotowych dotyczących ochrony konsumenta

6.II.

Wspólnotowa specyfika ochrony konsumenta ..................................................

6.II..

Cele ustawodawstwa wspólnotowego w zakresie ochrony konsumenta ............

6.II.2.

Podstawowe ramy prawne ustawodawstwa konsumenckiego .............................

6.III.

Dyrektywa Nr 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach

konsumenckich .........................................................................................................

6.III..

Cel i koncepcja regulacji zamieszczonej w dyrektywie Nr 93/13/EWG ..............

6.III.2.

Regulacja kolizyjna

dyrektywy 93/13/EWG i jej związek z rozporządzeniem

(konwencją) ................................................................................................................

6.III.3.

Wybór prawa i wybór forum (jako sposobu rozstrzygania sporów) z punktu

widzenia uczciwości/nieuczciwości ........................................................................

6.III.3..

Znaczenie załącznika do

dyrektywy 93/13/EWG (lista wskazująca nieuczciwe

klauzule) z punktu widzenia regulacji kolizyjnej ..................................................

6.III.3.2.

Obiektywna możliwość zaznajomienia się z regulacją umowną [punkt (i)

załącznika do dyrektywy 93/13/EWG] ....................................................................

6.III.3.3.

Ograniczenie konsumenta przy wykonaniu jego praw [punkt (q) załącznika

do dyrektywy 93/13/EWG], postępowanie arbitrażowe w sporach

konsumenckich i stosowanie przepisów dotyczących ochrony konsumentów

w postępowaniach przed arbitrami .........................................................................

6.III.3.4.

Zakaz ograniczania ciężaru dowodu i zakaz pogarszania sytuacji procesowej

strony w sporach konsumenckich ...........................................................................

023

6.III.3.5.

Porozumienie o przeprowadzaniu dowodów i postępowaniu; różnica między

konwencją a rozporządzeniem ..................................................................................

024

6.III.3.6.

Wzajemne oddziaływanie punktów (i) i (q) załącznika do dyrektywy

93/3/EWG w kontekście art. 6 rozporządzenia ....................................................

026

6.III.3.7.

Względna samodzielność postanowień o prawie właściwym i o sposobie

rozstrzygania sporów w pozostałej treści umowy konsumenckiej (zasada

samodzielności) ..........................................................................................................

026

6.III.3.8.

Ochrona konsumenta przed nieuczciwymi postanowieniami w umowach

(warunkach umownych) z punktu widzenia wybranych krajów w związku

z postanowieniami o wyborze prawa właściwego i sposobie rozstrzygania

sporów .........................................................................................................................

027

6.III.3.9.

(A) Austria ..................................................................................................................

028

6.III.3.0.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

028

6.III.3..

(D) Niemcy .................................................................................................................

029

6.III.3.2.

(F) Francja ..................................................................................................................

030

6.III.3.3.

(IRL) Irlandia .............................................................................................................

030

Spis treści

XXXVI

Bělohlávek

Spis treści

6.III.3.4.

(PL) Polska .................................................................................................................

6.III.3.5.

(SE) Szwecja ...............................................................................................................

6.III.3.6.

(SK) Słowacja .............................................................................................................

032

6.III.3.7.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej ................

032

6.III.4.

Problematyka procesowa ochrony konsumenta w umowach z elementem

obcym .........................................................................................................................

032

6.III.4..

Znaczenie powiązania problematyki procesowej i materialnoprawnej .............

032

6.III.4.2.

Orzeczenie ETS w sprawie Mostaza-Claro v. Centro Movil .................................

034

6.III.5.

Inne źródła prawa wspólnotowego i orzecznictwo ETS znaczące dla

rozstrzygania sporów konsumenckich w postępowaniach innych niż przed

sądem powszechnym ................................................................................................

036

6.IV.

Struktury Wspólnoty/UE i ich zadania w związku z ochroną konsumentów ...

037

6.V.

Umowa konsumencka jako instytucja, a nie typ umowy .................................

038

6.V..

Umowy konsumenckie jako kwalifikowana podmiotowo grupa umów ............

038

6.V.2.

Grupy umów konsumenckich .................................................................................

039

6.V.3.

Umowy zawierane na odległość ..............................................................................

039

6.V.4.

Rodzaje zobowiązań umownych .............................................................................

040

6.VI.

Zasady ochrony konsumenta w konwencji ..........................................................

6.VII.

Geneza rozporządzenia w zakresie ochrony konsumenta ................................

6.VII..

Założenia ....................................................................................................................

6.VII.2.

Projekt rozporządzenia .............................................................................................

042

6.VII.3.

Założenia regulacji kolizyjnej rozporządzenia (konwencji) .................................

043

6.VII.4.

Radykalny charakter projektu rozporządzenia .......................................................

044

6.VIII.

Obowiązywanie ........................................................................................................

046

6.VIII..

Zakres podmiotowy art. 6 rozporządzenia .............................................................

046

6.VIII.2.

Pojęcie konsumenta i przedsiębiorcy ........................................................................

046

6.VIII.3.

Konsument .................................................................................................................

047

6.VIII.3..

Znaczenie i kwalifikacja strony umowy jako konsumenta ..................................

047

6.VIII.3.2.

Określenie konsumenta z punktu widzenia przedsiębiorcy ................................

048

6.VIII.3.3.

Podmiotowość konsumenta .....................................................................................

049

6.VIII.3.4.

Rozszerzenie ochrony na inne grupy osób ............................................................

6.VIII.3.5.

Pozycja organizacji ochrony zbiorowych interesów i stowarzyszeń ochrony

konsumentów .............................................................................................................

052

6.VIII.3.6.

Znaczenie celu umowy dla kwalifikacji konsumenta ...........................................

052

6.VIII.3.7.

Mieszany cel umowy .................................................................................................

053

6.VIII.3.8.

Wpływ charakteru świadczenia na kwalifikację konsumenta i stosunku

konsumenckiego ........................................................................................................

054

6.VIII.3.9.

Ogólna i szczególna definicja konsumenta ............................................................

054

6.VIII.3.0.

Wzajemny stosunek definicji konsumenta przyjętych w różnych źródłach

prawa wspólnotowego ..............................................................................................

055

6.VIII.3..

Definicje w przepisach prawa materialnego zawartych w dyrektywach ............

055

6.VIII.3.2.

Definicja konsumenta w regulacji kolizyjnej rozporządzenia .............................

060

6.VIII.3.3.

Przedsiębiorca ............................................................................................................

060

6.VIII.3.4.

Zakres przedmiotowy rozporządzenia ....................................................................

6.IX.

Ukierunkowanie na państwo konsumenta (obiektywny terytorialny wymóg

podmiotowego zakresu stosowania) ....................................................................

062

6.IX..

Ukierunkowanie działalności przedsiębiorcy na państwo (terytorium) miejsca

pobytu konsumenta ..................................................................................................

062

6.IX.2.

Połączenie działalności przedsiębiorcy i czynności zawarcia umowy w ramach

tej działalności ...........................................................................................................

063

6.IX.3.

Spór co do istnienia elementu obcego ....................................................................

063

6.IX.4.

Analogia do wykładni rozporządzenia Nr 44/2001 ...............................................

065

6.IX.5.

Sposób prezentacji działalności przedsiębiorcy ....................................................

066

6.IX.6.

Lokalna obecność przedsiębiorcy a lokalna obecność producenta i jego reklamy ..

069

XXXVII

Bělohlávek

6.X.

Rozstrzyganie niektórych granicznych przypadków ochrony konsumentów

i związek ze stosowaniem obowiązujących przepisów oraz wyłączną

jurysdykcją krajową (właściwością międzynarodową) ....................................

070

6.XI.

Miejsce pobytu konsumenta i oddziaływanie pozawspólnotowe ...................

072

6.XII.

Forma umowy konsumenckiej ..............................................................................

072

6.XII..

Szczególna regulacja alternatywnego wskazania prawa właściwego dla formy

umów ..........................................................................................................................

072

6.XII.2.

Stosowanie

legis electa korzystniejsze z punktu widzenia ochrony

konsumentów .............................................................................................................

072

6.XIII.

Ad art. 6 ust. 2 rozporządzenia – Ograniczenie wyboru prawa priorytetem

standardów ochrony gwarantowanej w przepisach kraju miejsca zwykłego

pobytu konsumenta .................................................................................................

073

6.XIII..

Możliwość wyboru prawa ........................................................................................

073

6.XIII.2.

Materializacja regulacji kolizyjnej (ograniczenie wyboru prawa jako standard

ochrony konsumenta) ...............................................................................................

074

6.XIII.3.

Bezwzględnie obowiązujący charakter regulacji konsumenckiej/wpływ

założeń dyrektyw implementowanych do regulacji merytorycznej krajów

członkowskich ............................................................................................................

075

6.XIII.4.

Porównanie

konwencji i rozporządzenia .................................................................

076

6.XIV.

Ad art. 6 ust. 4 rozporządzenia (i in.) – wyłączenie stosowania regulacji

(wyłączenie z zakresu przedmiotowego art. 6 rozporządzenia) .....................

077

6.XV.

Niektóre wspólne zagadnienia problematyki kolizyjnej zobowiązań

umownych w art. 6 ust. 4 rozporządzenia – stosowanie minimalnych

standardów ................................................................................................................

078

6.XVI.

Umowy wykonywane wyłącznie poza państwem miejsca zwykłego pobytu

konsumenta [ad art. 6 ust. 4 lit. a) rozporządzenia] .........................................

080

6.XVII.

Umowy przewozu inne niż umowy o imprezę turystyczną [ad art. 6 ust. 4.

lit. b)

rozporządzenia] .............................................................................................

6.XVII..

Dyrektywa 90/34/EWG z 3.6.990 r. w sprawie zorganizowanych podróży,

wakacji i wycieczek (dyrektywa 90/314/EWG) ......................................................

6.XVII.2.

Treść

dyrektywy 90/314/EWG ..................................................................................

082

6.XVII.3.

Proces przyjmowania dyrektywy .............................................................................

083

6.XVIII.

Problematyka kolizyjna pozostająca w związku z umowami, których

przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomości, umowami najmu

i timesharingiem (ad art. 6 ust. 4 lit. c) ................................................................

084

6.XVIII..

Ograniczenie zakresu przedmiotowego art. 6 rozporządzenia w stosunku

do timesharingu .........................................................................................................

084

6.XVIII.2.

Konkurencja stosowanych regulacji .......................................................................

084

6.XVIII.3.

Kolizyjne reguły stosowane dla umów, których przedmiotem nie jest

timesharing .................................................................................................................

085

6.XVIII.4.

Timesharing ................................................................................................................

085

6.XVIII.5.

Dyrektywa Nr 94/47/WE ..........................................................................................

085

6.XVIII.5..

Cel regulacji ...............................................................................................................

085

6.XVIII.5.2.

Model umowy

timesharingu ....................................................................................

086

6.XVIII.5.3.

Podstawa prawna regulacji harmonizacyjnej

timesharingu .................................

087

6.XVIII.5.4.

Harmonizacyjna regulacja prawa kolizyjnego zawarta

w dyrektywie Nr 94/47/WE (art. 9 dyrektywy 94/47/WE) ....................................

089

6.XVIII.5.5.

Materialnoprawna (harmonizacyjna) regulacja w dyrektywie Nr 94/47/WE ....

090

6.XVIII.5.5..

Przedmiot regulacji ...................................................................................................

090

6.XVIII.5.5.2.

Zakres przedmiotowy (art. 2 dyrektywy Nr 94/47/WE) .......................................

090

6.XVIII.5.5.3.

Obowiązek informacyjny (art. 3 i 4 dyrektywy 94/47/WE) .................................

6.XVIII.5.5.4.

Odstąpienie od umowy (art. 5 dyrektywy 94/47/WE) ..........................................

092

6.XVIII.5.5.5.

Zakaz wpłacania zaliczek (art. 6 dyrektywy 94/47/WE) .......................................

092

6.XVIII.5.5.6.

Finansowanie z kredytu (art. 7 dyrektywy 94/47/WE) .........................................

092

6.XVIII.5.5.7.

Zakaz zrzeczenia się praw (art. 8 dyrektywy 94/47/WE) ......................................

092

Spis treści

XXXVIII

Bělohlávek

Spis treści

6.XVIII.5.5.8.

Wybór prawa właściwego (art. 9 dyrektywy 94/47/WE) ......................................

092

6.XVIII.5.5.9.

Standard ochrony ......................................................................................................

093

6.XVIII.5.6.

Proces uchwalania (przyjmowania) dyrektywy Nr 94/47/WE .............................

093

6.XVIII.5.7.

Postępowanie w związku z niewystarczającą implementacją i/lub naruszaniem

standardów dyrektywy 94/47/WE ............................................................................

093

6.XVIII.5.8.

Orzecznictwo dotyczące stosowania dyrektywy 94/47/WE .................................

094

6.XVIII.5.8..

Orzeczenie ETS z 3.0.2005 r., C-73/04 [w sprawie Brigitte et Marcus Klein

(D) v. Rhodos Management Ltd.] .............................................................................

094

6.XVIII.5.8.2.

Dalsze orzecznictwo ..................................................................................................

097

6.XVIII.5.9.

Implementacja do systemu prawnego (CZ) ...........................................................

098

6.XVIII.6.

Dyrektywa PE i Rady 2008/122/WE ........................................................................

098

6.XVIII.6..

Regulacja zastępująca dyrektywę 94/47/WE i jej założenia ..................................

098

6.XVIII.6.2.

Proces przygotowania i przyjęcia dyrektywy 2008/122/WE ................................

099

6.XVIII.6.3.

Stosowanie dyrektywy 2008/122/WE w stosunkach z elementem obcym

i regulacja kolizyjna ...................................................................................................

6.XVIII.6.4.

Zasady regulacji dyrektywy 2008/111/WE .............................................................

6.XVIII.6.4..

Zakres przedmiotowy ...............................................................................................

6.XVIII.6.4.2.

Nowe definicje niektórych pojęć .............................................................................

6.XVIII.6.4.3.

Sprecyzowanie warunków reklamy oraz wymagań dotyczących informacji

udzielanych przed podpisaniem umowy i treści umowy .....................................

6.XVIII.6.4.4.

Odstąpienie od umowy .............................................................................................

6.XVIII.6.4.5.

Umowa dodatkowa ...................................................................................................

6.XVIII.6.4.6.

Zastosowanie w stosunkach z elementem obcym .................................................

6.XIX.

Obrót instrumentami finansowymi i rynek kapitałowy [art. 6 ust. 4 lit. d)

rozporządzenia] ........................................................................................................

6.XIX..

Zakres rzeczowy art. 6 ust. 4 lit. d) rozporządzenia ..............................................

6.XIX.2.

Termin rynek kapitałowy a rynek pieniężny ...........................................................

6.XIX.2..

Definicja rynku w sensie ekonomicznym i prawnym ..........................................

6.XIX.2.2.

Ramy prawne handlu instrumentami finansowymi na rynku pieniężnym/

rynku kapitałowym/rynku regulowanym – prawo pochodne UE ......................

6.XIX.3.

Regulacja pochodzenia krajowego (CZ – Czechy) ...............................................

6.XIX.4.

Termin instrumenty finansowe ...............................................................................

6.XIX.5.

Zasady inwestowania za pomocą instrumentów finansowych ............................

6.XIX.6.

Powody wyłączenia z zakresu przedmiotowego regulacji kolizyjnej umów

konsumenckich ..........................................................................................................

6.XIX.7.

Oferty przejęcia .........................................................................................................

6.XIX.8.

Udziały w podmiotach (przedsiębiorstwach) zbiorowego inwestowania ...........

6.XIX.8..

Terminologiczna nieścisłość czeskiej wersji językowej (podmiot

a przedsiębiorstwo) .....................................................................................................

6.XIX.8.2.

Wyłączenie ochrony konsumentów w regulacji kolizyjnej art. 6

rozporządzenia ...........................................................................................................

6.XIX.9.

Transakcje w ramach wielostronnego systemu, który kojarzy lub ułatwia

kojarzenie wielu transakcji kupna i sprzedaży instrumentów finansowych

[art. 6 ust. 4 lit. e) rozporządzenia] ..........................................................................

6.XIX.0.

Wspólne aspekty problematyki kolizyjnej zobowiązań umownych

uregulowanych w art. 6 ust. 4 lit. d) i e) rozporządzenia ......................................

6.XIX.0..

Udział konsumenta w systemach wielostronnych ................................................

6.XIX.0.2.

Zobowiązania konsumentów powstałe w związku z zawieraniem umowy

(przedumowne zobowiązania konsumenckie) ......................................................

6.XX.

Ocena ochrony kolizyjnej konsumenta w rozporządzeniu ..............................

6.XXI.

Regulacja kolizyjna zawarta w wybranych dyrektywach ..................................

6.XXI..

Znaczenie [quasi] kolizyjnych postanowień zawartych w dyrektywach i ich

stosunek do norm kolizyjnych art. 5 konwencji i art. 6 rozporządzenia .............

6.XXI.2.

Niektóre wspólne cechy regulacji kolizyjnej zawartej w dyrektywach

dotyczących ochrony konsumentów .......................................................................

XXXIX

Bělohlávek

6.XXI.3.

Dwie podstawowe metody zastosowane w regulacji kolizyjnej zawartej

w dyrektywach ...........................................................................................................

6.XXI.4.

Regulacja kolizyjna w wybranych dyrektywach ....................................................

6.XXI.4..

Artykuł 6 ust. 2 dyrektywy Rady 93/3/EWG z 5.4.993 r. w sprawie

nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich .......................................

6.XXI.4.2.

Artykuł 2 ust. 2 dyrektywy PE i Rady 97/7/WE z 20.5.997 r. w sprawie

ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość ............

6.XXI.4.3.

Artykuł 7 ust. 2 dyrektywy PE i Rady 999/44/WE z 25.5.999 r. w sprawie

niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych

z tym gwarancji ..........................................................................................................

6.XXI.4.4.

Artykuł 2 ust. 2 dyrektywy PE i Rady 2002/65/WE z 23.9.2002 r. dotyczącej

sprzedaży konsumentom usług finansowych na odległość oraz zmieniającej

dyrektywę Rady 90/69/EWG oraz dyrektywy 97/7/WE i 98/27/WE ...............

6.XXI.4.5.

Artykuł 22 ust. 4 dyrektywy PE i Rady 2008/48/WE z 23.4.2008 r. w sprawie

umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/02/EWG

6.XXI.4.6.

Artykuł 2 ust. 2 dyrektywy PE i Rady 2008/22/WE z 4..2009 r. w sprawie

ochrony konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów

timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży

oraz wymiany .............................................................................................................

6.XXI.4.7.

Znaczenie załącznika do dyrektywy 93/3/EWG (lista wskazująca nieuczciwe

klauzule) z punktu widzenia regulacji kolizyjnej ..................................................

6.XXII.

Orzecznictwo ............................................................................................................

6.XXII..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości ........................................................

6.XXII.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

6.XXII.2..

(A) Austria ..................................................................................................................

6.XXII.2.2.

(B) Belgia ....................................................................................................................

6.XXII.2.3.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

6.XXII.2.4.

(D) Niemcy .................................................................................................................

6.XXII.2.5.

(F) Francja ..................................................................................................................

6.XXII.2.6.

(I) Włochy ..................................................................................................................

6.XXII.2.7.

(SK) Słowacja .............................................................................................................

6.XXII.2.8.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

6.XXII.2.9.

(DK) Dania .................................................................................................................

6.XXII.3.

Orzecznictwo sądów arbitrażowych .......................................................................

6.XXII.3..

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

Artykuł 7 rozporządzenia ......................................................................................................................

7.I.

Znaczenie ubezpieczenia z punktu widzenia prawa prywatnego

międzynarodowego .................................................................................................

7.II.

Stan prawny przed wejściem w życie rozporządzenia .......................................

7.III.

Kolizyjna regulacja prawna zawarta w dyrektywach ........................................

7.IV.

Stan prawny w czasie obowiązywania konwencji ...............................................

7.IV..

Źródła regulacji i wyznaczenie granic pojęciowych ............................................

7.IV.2.

Prawo kolizyjne reguluje zobowiązania z umów ubezpieczenia zawarte

w konwencji ................................................................................................................

7.IV.3.

Umowy reasekuracyjne ............................................................................................

7.IV.4.

Umowy ubezpieczenia jako umowy konsumenckie w świetle konwencji ..........

7.IV.5.

Kwalifikacja wierzytelności z umów ubezpieczeń .................................................

7.IV.6.

Regulacja zawarta w projekcie rozporządzenia .....................................................

7.IV.7.

Rozporządzenie [in fine] jako wynik rokowań dotyczących regulacji

kolizyjnej ubezpieczenia ..........................................................................................

7.V.

Doświadczenia państw członkowskich i wejście w życie rozporządzenia .....

7.VI.

Tryb regulacji i zastosowania rozporządzenia ...................................................

7.VI..

Podstawowy podział regulacji .................................................................................

Spis treści

Bělohlávek

Spis treści

7.VI.2.

Cel rozporządzenia i przeznaczenie regulacji ........................................................

7.VI.3.

Zakres regulacji .........................................................................................................

7.VI.3..

Zakres terytorialny i przedmiotowy .......................................................................

7.VI.3.2.

Znaczenie łącznika

umiejscowienia ryzyka ............................................................

7.VI.4.

Koncepcja regulacji kolizyjnej w rozporządzeniu .................................................

7.VI.5.

Wskazanie prawa za pomocą

umiejscowienia ryzyka ...........................................

7.VI.6.

Wskazanie miejsca przeniesienia ryzyka ...............................................................

7.VI.7.

Umowy ubezpieczenia obejmujące duże ryzyka ...................................................

7.VI.8.

Umowy ubezpieczenia obejmujące ryzyka zbiorowe ...........................................

7.VI.9.

Ryzyko umiejscowione w państwach członkowskich ...........................................

7.VI.0.

Szerszy zakres swobody wyboru prawa w świetle przepisów krajowych

państw członkowskich ..............................................................................................

7.VI..

Prawo właściwe w przypadku braku wyboru prawa .............................................

200

7.VI.2.

Ryzyka umiejscowione poza terytorium państw członkowskich ........................

200

7.VI.3.

Szczególny przypadek umów dotyczących obowiązkowego ubezpieczenia ......

7.VII.

Umowy ubezpieczenia zawierane przez konsumentów (w ramach

rozporządzenia) ........................................................................................................

7.VIII.

Umowy reasekuracyjne (w ramach rozporządzenia) ........................................

202

7.IX.

Bezpośrednie ubezpieczenie inne niż ubezpieczenie na życie ........................

202

7.IX..

Normatywna podstawa regulacji bezpośredniego ubezpieczenia innego niż

ubezpieczenie na życie w prawie Wspólnoty ..........................................................

202

7.IX.2.

Cel regulacji ...............................................................................................................

203

7.IX.3.

Regulacja powiązana: dyrektywa 88/357/EWG i dyrektywa 92/49/EWG .........

203

7.IX.4.

Przedmiot, koncepcja regulacji i treść dyrektywy 73/239/EWG ........................

204

7.IX.5.

Treść – zasady regulacji przewidzanej w dyrektywie 73/239/EWG .....................

206

7.IX.6.

Regulacja prawa właściwego – normy kolizyjne ...................................................

207

7.IX.6..

Artykuł 7 drugiej dyrektywy o ubezpieczeniach innych niż ubezpieczenia na

życie .............................................................................................................................

207

7.IX.6.2.

Wybór prawa ..............................................................................................................

208

7.IX.6.3.

Prawo właściwe dla umów ubezpieczenia obejmujących duże ryzyko

i ich związek z niektórymi postanowieniami konwencji i rozporządzenia.

Ograniczenie wyboru prawa ....................................................................................

208

7.IX.7.

Jurysdykcja krajowa ..................................................................................................

209

7.IX.8.

Przepisy wymuszające swoje zastosowanie (art. 7 ust. 2 dyrektywy 73/239/EWG) ...

209

7.IX.9.

Pozostałe przepisy kolizyjne ....................................................................................

209

7.IX.0

Procedura uchwalania

dyrektywy ............................................................................

7.IX.

Orzecznictwo dotyczące wspólnotowych przepisów o ubezpieczeniach

innych niż ubezpieczenie na życie ..........................................................................

7.IX...

Sprawa

Skandia (wyrok ETS z 20.4.999 r., C-24/97, Försäkringsaktiebolaget

Skandia) – dopuszczalność majątkowego udziału zakładów ubezpieczeń

według prawa szwedzkiego ......................................................................................

7.IX..2.

Sprawa

Epikouriko (wyrok ETS z 6.9.2004 r., C-28/03) – zastosowanie rezerw

dla zobowiązań z umów ubezpieczenia do zapłaty zobowiązań ubezpieczyciela

wynikających z umów o pracę .................................................................................

7.IX..3.

Sprawa

Association basco-béarnaise des opticiens indépendants (wyrok ETS

z .9.2000 r., C-09/99) – zaangażowanie finansowe ubezpieczyciela .............

7.X.

Ubezpieczenie na życie ...........................................................................................

7.X..

Ogólne ramy i koncepcja regulacji zwartej w dyrektywie 2002/83/WE .............

7.X...

Cel

dyrektywy .............................................................................................................

7.X..2.

Powszechna właściwość ............................................................................................

7.X..3.

Uniwersalność licencji ..............................................................................................

7.X.2.

Zasada minimalnego standardu według

dyrektywy 2002/83/WE ......................

7.X.3.

Prawo właściwe i wybór prawa (rozdział 4 dyrektywy 2002/83/WE) .................

7.X.3..

Prawo państwa członkowskiego zobowiązania .....................................................

7.X.3.2.

Wybór prawa ..............................................................................................................

XLI

Bělohlávek

7.X.3.3.

Technika i zasady regulacji kolizyjnej wyboru prawa właściwego. Autonomia

umowna v. wymóg ochrony .....................................................................................

7.X.3.4.

Ogólna regulacja kolizyjna wskazująca możliwość i limity wyboru prawa .......

7.X.3.5.

Zmaterializowana norma kolizyjna i powiązanie legis electa z obywatelstwem ....

7.X.3.6.

Państwo multilegalne (państwo posiadające kilka systemów prawnych) ..........

7.X.3.7.

Pierwszeństwo przepisów bezwzględnie obowiązujących

legis fori i regulacja

wymuszająca swoje zastosowanie ............................................................................

7.X.4.

Stosunek

dyrektywy 2002/83/WE do rozporządzenia (konwencji) i innych

przepisów Wspólnoty ................................................................................................

220

7.X.4..

Stosunek do konwencji, rozporządzenia, ew. innych norm kolizyjnych

stosowanych w poszczególnych państwach członkowskich ................................

220

7.X.4.2.

Stosunek do innych przepisów

Wspólnoty .............................................................

7.X.5.

Wyrok ETS z 8.7.2007 r., C-50/04 [KE v. (E)] ...................................................

7.X.6.

Ochrona słabszej strony inna, niż na podstawie regulacji kolizyjnej umów

ubezpieczenia/nawiązanie do pozycji konsumenta i regulacji w tym względzie ...

222

7.X.6..

Pośrednia ochrona konsumenta – ubezpieczonego ..............................................

222

7.X.6.2.

Formy pośredniej ochrony konsumenta – ubezpieczonego według

dyrektywy

2002/83/WE ...............................................................................................................

222

7.X.6.2..

Ogólne dobro (art. 33 dyrektywy 2002/83/WE) ....................................................

222

7.X.6.2.2.

Zasady odnoszące się do warunków ubezpieczenia i stawek składek (art. 34

dyrektywy 2002/83/WE) ...........................................................................................

222

7.X.6.2.3.

Okres unieważnienia indywidualnego ubezpieczenia na życie (art. 35

dyrektywy 2002/83/WE) ...........................................................................................

223

7.X.6.2.4.

Obowiązek informowania ubezpieczającego/informacje dla ubezpieczających

(art. 36 dyrektywy 2002/83/WE) .............................................................................

223

7.XI.

Orzecznictwo ............................................................................................................

223

7.XI..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

223

7.XI.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

227

7.XI.2..

(A) Austria ..................................................................................................................

227

7.XI.2.2.

(CZ) Czechy ...............................................................................................................

229

7.XI.2.3.

(D) Niemcy .................................................................................................................

230

Artykuł 8 rozporządzenia/Artykuł 6 konwencji ................................................................................

243

8.I.

Stosunki prawa pracy z elementem transgranicznym a uregulowania prawa

prywatnego międzynarodowego pochodzenia krajowego ..............................

245

8.II.

Czeskie regulacje prawa prywatnego międzynarodowego pochodzenia

krajowego ...................................................................................................................

246

8.II..

Autonomia woli stron umowy w czeskiej ustawie o prawie prywatnym

międzynarodowym ...................................................................................................

246

8.II.2.

Zakres stosowania norm prawa prywatnego międzynarodowego

w odniesieniu do stosunków z elementem międzynarodowym .........................

248

8.II.3.

Zastosowanie obcego prawa do kwestii z zakresu prawa pracy w sytuacji

świadczenia pracy na terenie kraju .........................................................................

249

8.II.3..

Zasada oryginalnego stosowania obcego prawa ...................................................

249

8.II.3.2.

Ograniczenia wynikające z klauzuli porządku publicznego w stosunkach

prawa pracy ................................................................................................................

249

8.II.3.3.

Ograniczenie wynikające z przepisów wymuszających swoje zastosowanie

(przepisy międzynarodowe bezwzględnie obowiązujące) ..................................

252

8.II.3.4.

Regulacja kolizyjna pochodzenia krajowego (CZ) w projekcie ustawy o prawie

prywatnym międzynarodowym ..............................................................................

253

8.II.3.5.

Bilateralna regulacja kolizyjna stosunków prawa pracy pochodzenia

międzynarodowego ...................................................................................................

254

8.III.

Unijne i wspólnotowe zasady dotyczące świadczenia pracy i stosunków

prawa pracy ...............................................................................................................

255

8.III..

Swoboda wykonywania pracy, swoboda przemieszczania się i osiedlania się

w ramach jednolitego rynku (wymiar cywilnoprawny) ........................................

255

Spis treści

XLII

Bělohlávek

Spis treści

8.III...

Obywatelstwo unijne, swoboda przemieszczania się i swoboda wykonywania

pracy, jako podstawowe zasady wynikające z pierwszeństwa prawa

wspólnotowego ..........................................................................................................

255

8.III..2.

Wdrożenie podstawowych zasad w prawie pochodnym ......................................

256

8.III.2.

Równość kobiet i mężczyzn w stosunkach prawa pracy jako podstawowa

zasada europejskiego porządku (prawa pracy) .....................................................

256

8.III.3.

Zakres swobody przemieszczania się i swobody wykonywania pracy ...............

259

8.III.3..

Miejsce wykonywania pracy i statut personalny jako prywatnoprawna

przeciwwaga łącznika o charakterze publicznoprawnym w postaci

obywatelstwa ..............................................................................................................

259

8.III.3.2.

Uniwersalny charakter konwencji/rozporządzenia jako wyraz równości

prywatnoprawnej niezależnej od związku ze statusem państwowo-

obywatelskim .............................................................................................................

260

8.III.3.3.

Zastosowanie kolizyjnych przepisów legis fori ......................................................

260

8.IV.

Regulacja kolizyjna rozporządzenia i konwencji ................................................

8.V.

Wspólna koncepcja zakresu przedmiotowego rozporządzenia i konwencji ...

8.V..

Przedmiot (zakres przedmiotowy) ..........................................................................

8.V...

Pojęcie indywidualnej umowy o pracę a wykładnia w nawiązaniu do

rozporządzenia 44/2001 ............................................................................................

8.V....

Cechy charakterystyczne indywidualnej umowy o pracę (indywidualnego

stosunku prawa pracy) ..............................................................................................

8.V...2.

Istotne znaczenie rzeczywistej treści umowy i stosunku umownego .................

262

8.V..2.

Umowy o pracę i stosunki prawa pracy .................................................................

264

8.V..3.

Znaczenie pojęć „indywidualna umowa o pracę” oraz „indywidualne stosunki

prawa pracy” ..............................................................................................................

264

8.V..3..

Indywidualne umowy o pracę .................................................................................

264

8.V..3.2.

Indywidualne stosunki prawa pracy .......................................................................

265

8.V..3.2.

Faktyczne stosunki prawa pracy ..............................................................................

265

8.V..3.2.2.

Specjalność regulacji kolizyjnoprawnej w stosunku do ogólnej regulacji

skutków prawa właściwego na konsekwencje nieważności według art. 2

ust. lit. e) rozporządzenia [art. 0 ust. lit. e) konwencji] .................................

266

8.V.2.

Kolejne rodzaje indywidualnych stosunków prawa pracy wchodzące w zakres

art. 8 rozporządzenia/art. 6 konwencji ....................................................................

266

8.V.2..

Tzw. rodzinne stosunki prawa pracy, zarówno pomiędzy małżonkami, jak

i między rodzicami a dziećmi ..................................................................................

266

8.V.2.2.

Stosunek uczniowski .................................................................................................

266

8.V.2.3.

Praktykanci, wolontariusze ......................................................................................

268

8.V.2.4.

Pracownicy w sektorze publicznym ........................................................................

268

8.V.2.4..

Prywatnoprawny stosunek pracy i wykonywanie władzy publicznej

z kolizyjnego punktu widzenia ................................................................................

268

8.V.2.4.2.

Pracownicy misji dyplomatycznych i konsularnych, organizacji

międzynarodowych i innych podmiotów prawa międzynarodowego

(publicznego) .............................................................................................................

270

8.VI.

Zmiany w stosunku do konwencji .........................................................................

8.VI..

Formalne terminologiczne wyjaśnienie zakresu przedmiotowego ....................

8.VI.2.

Specyfika umów dystrybucyjnej i franczyzowej a jakościowe różnice

pomiędzy koncepcją rozporządzenia i koncepcją konwencji w nawiązaniu do

zmian koncepcji art. 4 konwencji wobec art. 4 rozporządzenia ...........................

8.VII.

Regulacja kolizyjna

konwencji i rozporządzenia ................................................

272

8.VII..

Autonomia umowna .................................................................................................

272

8.VII...

Wybór prawa ..............................................................................................................

272

8.VII..2.

Ograniczenie autonomii stron umowy w celu ochrony pracownika ..................

273

8.VII.2.

Porozumienie o ważności prawa poza suwerennym terytorium właściwego

państwa .......................................................................................................................

273

8.VII.2..

Efekty klauzuli o handlu wewnętrznym .................................................................

273

8.VII.2...

Prawo właściwe w wypadku braku możliwości wyboru prawa ...........................

273

XLIII

Bělohlávek

8.VII.2..2.

Określenie miejsca zwyczajnego wykonywania pracy w rozporządzeniu

w stosunku do konwencji ..........................................................................................

274

8.VII.2..2..

Dokładniejsze określenie miejsca wykonywania pracy w rozporządzeniu

w stosunku do konwencji ..........................................................................................

274

8.VII.2..2.2.

Wpływ wyroku ETS w sprawach Mulox i Rutten na rozporządzenie 44/2001 ...

274

8.VII.2.2.

Personel lotniczy ........................................................................................................

275

8.VII.2.2..

Personel pokładowy ..................................................................................................

275

8.VII.2.2.2.

Piloci ...........................................................................................................................

275

8.VII.2.3.

Wykonywanie pracy na odległość ...........................................................................

276

8.VII.2.4.

Czasowa działalność w innym państwie członkowskim ......................................

277

8.VII.2.4..

Delegowanie pracowników ......................................................................................

277

8.VII.2.4.2.

Delegowanie w ramach [koncernowej] grupy przedsiębiorstw ..........................

278

8.VII.2.4.3.

Stosunek do dyrektywy o delegowaniu pracowników ..........................................

279

8.VII.2.4.4.

Zakres prawa właściwego/statusu kolizyjnego stosowanego w ramach

delegowania pracowników .......................................................................................

8.VII.3.

Czynności wykonywane poza suwerennym terytorium państwa .......................

282

8.VII.3..

Zakończony niepowodzeniem projekt regulacji w rozumieniu projektu

rozporządzenia ...........................................................................................................

282

8.VII.3.2.

Stosunki prawa pracy pracowników na statkach morskich .................................

282

8.VII.4.

Klauzula korekcyjna ..................................................................................................

283

8.VII.5.

Kolejny obszar dla orzecznictwa .............................................................................

283

8.VIII.

Pracodawca jako konsument – indywidualna doktryna niemieckiego

prawa pracy i konsumenckiego .............................................................................

284

8.VIII..

Specjalny przejaw ochrony słabszego uczestnika jako uzasadnienie dla

specjalnego omówienia koncepcji niemieckiej .....................................................

284

8.VIII.2.

Stosunki prawa pracy z elementem międzynarodowym z punktu widzenia

niemieckiego prawa kolizyjnego .............................................................................

284

8.VIII.3.

Stosowanie ochrony konsumenckiej wobec stosunków prawa pracy ................

286

8.IX.

Przepisy o zabezpieczeniach społecznych i ich zastosowanie

w umownych stosunkach zobowiązaniowych (prawa pracy) z elementem

międzynarodowym ..................................................................................................

286

8.X.

Orzecznictwo ............................................................................................................

287

8.X..

ETS – Europejski Trybunał Sprawiedliwości .........................................................

287

8.X.2.

Orzecznictwo sądów państw członkowskich .........................................................

299

8.X.2..

(A) Austria ..................................................................................................................

299

8.X.2.2.

(CZ) Czechy ..............................................................................................................

305

8.X.2.3.

(D) Niemcy .................................................................................................................

309

8.X.2.4.

(F) Francja ..................................................................................................................

323

8.X.2.5.

(I) Włochy ..................................................................................................................

326

8.X.2.6.

(NL) Holandia ............................................................................................................

327

8.X.2.7.

(SK) – Słowacja ..........................................................................................................

328

8.X.2.8.

(UK) Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej – prawo:

Anglia i Walia (UK/EN) ...........................................................................................

8.X.2.9.

(DK) Dania .................................................................................................................

Spis treści

Bělohlávek

PROLOGUS/WSTĘP

P.I.

Rozwój historyczny europejskiego prawa prywatnego

międzynarodowego

P.I.1.

Współpraca sądowa jako centralne pojęcie europejskiego prawa

prywatnego międzynarodowego

Konwencją o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych za-

wartą w Brukseli 27.9.968 r. (konwencja brukselska)

oraz konwencją o prawie właściwym dla zobowią-

zań umownych z 9.6.980 r. (w niniejszej publikacji określanej za pomocą skrótu konwencja)

struktury

europejskie dały wyraz dążeniu do harmonizacji przepisów europejskiego prawa prywatnego międzynaro-

dowego. Obie cytowane konwencje zostały przyjęte jako umowy międzypaństwowe, czyli jako akty prawa

międzynarodowego [publicznego], ponieważ wówczas Wspólnocie nie przysługiwała jeszcze kompetencja

prawodawcza w tym zakresie. Za podstawę można było uznać tylko art. 220 TWE (obecnie art. 293 TWE

zgodnie z którym państwa członkowskie – w przypadku pojawienia się takiej potrzeby – powinny podjąć

wspólne negocjacje mające na celu uproszczenie formalności związanych z uznawaniem i wykonywaniem

orzeczeń sądowych. Ani konwencja brukselska, ani konwencja (konwencja rzymska) nie mogły być ratyfi-

kowane przez państwa niebędące członkami WE. Znaczący wzrost liczby stosunków prawnych z elemen-

tem międzynarodowym w procesach sądowych – w szczególności w kontekście europejskim – wywołał

wzmożone zainteresowanie państw niebędących członkami współpracą w dziedzinie międzynarodowego

postępowania cywilnego, w celu ułatwienia uznawania wydawanych w tych państwach orzeczeń sądowych

i podjęcia innych form współpracy sądowej pomiędzy organami poszczególnych państw. Potrzeba jesz-

cze ściślejszej współpracy, na płaszczyźnie innej niż tylko dwustronna, okazała się niezbędna. Dlatego też

w 988 r. WE i EFTA podpisały konwencję lugańską

Pomimo tego, że w większym lub mniejszym stopniu, przeważająca część kontynentalnych systemów praw-

nych dość dokładnie odróżnia problematykę procesową od materialnoprawnej (nieco inaczej przedstawia

się w tym zakresie system common law), rozwój prawa prywatnego międzynarodowego w kontekście euro-

pejskim można obserwować i interpretować w znacznej mierze wspólnie, tak pod względem prawa właś-

ciwego (problematyki kolizyjnej), jak i pod względem prawa procesowego. W końcu wyrazem ich współ-

istnienia i wzajemnego oddziaływania w prawie prywatnym międzynarodowym większości krajów jest

okoliczność, że wprawdzie koncepcyjnie rozróżnia się aspekt materialnoprawny (merytoryczny) od aspek-

tu procesowego, jednakże oba elementy ujmuje się jako wzajemnie połączonone integralne części prawa

prywatnego międzynarodowego. Pojęciowe odróżnianie w ustawodawstwie prawa prywatnego międzyna-

rodowego i międzynarodowego prawa procesowego w znacznym stopniu traci swoje uzasadnienie i nawet

kodeksy (regulacje) państw, w których dochodzi lub zamierzona jest nowelizacja regulacji prawnej, już ta-

kiego rozróżnienia nie przewidują

. W kontekście wspólnotowym ostatecznie nawet nie używa się okreś-

Konwencja opublikowana w: Dz.Urz. UE z 3.2.972 r., L 299, s. 32–42. Konwencja o jurysdykcji i uznawa-

niu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych zawarta w Brukseli 27.9.968 r.; w wersji elektro-

nicznej dostępna np. pod adresem: http://curia.europa.eu/common/recdoc/convention/en/c-textes/brux-idx.htm

(strona ostatnio odwiedzana w dniu .4.2009 r.), ew. również pod adresem: http://eur-lex.europa.eu/smartapi/

cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=EN&numdoc=4968A0927(0)&model=guichett (stro-

na ostatnio odwiedzana w dniu 2.5.2009 r.).

Konwencja o prawie właściwym dla zobowiązań umownych otwarta do podpisu w Rzymie 9.6.980 r.

(80/934/EWG); Dz.Urz. UE z 9.0.980 r., L 266, s. –9.

TWE: Artykuł 293: Państwa Członkowskie w miarę potrzeby prowadzą wspólne rokowania w celu zapewnienia

swoim obywatelom: (–) ochrony osób, jak również korzystania z praw i ich ochrony na warunkach przyznanych przez

każde Państwo własnym obywatelom, (–) zniesienia podwójnego opodatkowania wewnątrz Wspólnoty, (–) wzajemne-

go uznania spółek w rozumieniu artykułu 48 akapit drugi, utrzymania osobowości prawnej w przypadku przeniesienia

siedziby z kraju do kraju oraz możliwości łączenia spółek podlegających ustawodawstwu różnych krajów, (–) uprosz-

czenia formalności dotyczących wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych i arbitrażowych.

Konwencja 88/592/EWG; opublikowana w: Dz.Urz. UE z 25..988 r., L 39, s. 9–48. W wersji elektronicz-

nej dostępna pod adresem: http://eur-lex.europa.eu/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumd

oc&lg=EN&numdoc=4988A0592&model=guichett (tutaj wersja angielska; strona ostatnio odwiedzana w dniu

2.5.2009 r.).

Patrz np. MPS-n (CZ), MPS-n (PL) – teksty tych przepisów (ew. tłumaczeń orientacyjnych) – projektów ustaw

– zostały wydrukowane w oddzielnej części niniejszej publikacji.

P.1

P.2

Bělohlávek

lenia „międzynarodowe prawo procesowe” lub „cywilne prawo procesowe”. Mówi się raczej o europejskim

obszarze sądowym, który w węższym znaczeniu obejmuje zagadnienia jurysdykcji, właściwości, uznawa-

nia i wykonywania orzeczeń sądowych oraz współpracę organów sądowych poszczególnych państw, zaś

w szerszym znaczeniu to samo określenie obejmuje element kolizyjnoprawny, tzn. normy prawa prywatne-

go międzynarodowego. Rozmaite były powody przemawiające za podkreśleniem różnic między aspektem

kolizyjnym a aspektem procesowym, które w znacznym stopniu były typowe przede wszystkim dla państw

tzw. bloku wschodniego (przynajmniej jeśli chodzi o drugą połowę ubiegłego stulecia). Chodziło między

innymi o przejaw władzy, wyraźnie ujawniający się w postępowaniu sądowym, podczas którego w znacz-

nym stopniu została ograniczana autonomia stron, czyli uczestników postępowania (w znacznej mierze co

wynika już z samej istoty funkcjonowania władzy publicznej). Aczkolwiek nie można zaprzeczyć ani za-

trzeć, zasadniczych różnic między istotą i celem regulacji kolizyjnoprawnej z jednej strony, a regulacją mię-

dzynarodowych aspektów postępowania cywilnego z drugiej strony, jak również wspominanym przejawom

władzy zwierzchniej w postępowaniu sądowym (wręcz przeciwnie – należy dostrzec ich naturalny charak-

ter) jednakże owo restrykcyjne, tudzież formalne i legislacyjne rozróżnienie traci w obecnej rzeczywistości

swoje uzasadnienie.
Trudno nie zauważyć, że kwestia prawa właściwego jest zazwyczaj rozpatrywana i autorytatywnie rozstrzy-

gana dopiero wówczas, gdy dojdzie do sporu między stronami umowy (choć niekoniecznie spór doty-

czyć będzie wyłącznie ich). Zatarcie formalnej różnicy między aspektem merytorycznym a aspektem pro-

cesowym prawa prywatnego międzynarodowego jest spowodowane szeregiem przyczyn. Jedna z nich to

znaczny wzrost i ogólne poparcie – wyrażane na różnych poziomach w sposób koncepcyjny, formalny lub

wyłącznie faktyczny – dla najróżniejszych innych sposobów rozwiązywania sporów prywatnoprawnych

(wśród których z całą pewnością najistotniejsze jest postępowanie arbitrażowe), a w wielu państwach rów-

nież dla innych pozasądowych sposobów rozstrzygania sporów (jak np. mediacja itp.), powszechnie okre-

ślanym jako alternatywne sposoby rozwiązywania sporów (tzw. ADR – Alternative Dispute Resolution).

W teorii, a w większym jeszcze stopniu w praktyce, występują różnice poglądów na temat tego, czy np. sąd

arbitrażowy związany jest przepisami kolizyjnymi, zgodnie z którymi mają stosować normy prawa wspól-

notowego (a jeśli tak, w jakim stopniu?), itp. Również w tym przypadku chodzi o coraz szerszy zakres zasto-

sowania regulacji prawnych, które są doniosłe z punktu widzenia stosunków prywatnoprawnych zawiera-

jących element międzynarodowy. Właśnie wzrost znaczenia sposobów rozstrzygania sporów innych niż te,

w trakcie których wyłącznie sądy powszechne ustalają wykładnię norm prawa prywatnego międzynarodo-

wego powoduje, że traci na ostrości różnica między aspektem kolizyjnoprawnym (odnoszącym się wyłącz-

nie do prawa właściwego dla meritum sporu) a aspektem procesowym (jako tym, w zakresie którego w toku

postępowania sądowego przejawia się element publicznoprawny).
W Traktacie z Maastricht ustanawiającym Unię Europejską (EU) stworzono trzy filary wzajemnej współ-

pracy; do trzeciego filaru została włączona m.in. współpraca sądowa państw członkowskich dotycząca kwe-

stii prywatnoprawnych, a zatem współpraca już nie tylko w zakresie wyłącznie procesowym.
Na skutek włączenia art. 6 lit. c) i art. 65 do

Traktatu ustanawiającego Unię Europejską (TWE)

w Trak-

tacie amsterdamskim z 997 r.

stworzono możliwość regulowania zagadnień z zakresu prawa prywatnego

międzynarodowego aktami prawa wspólnotowego, w szczególności drogą bezpośrednio stosowanych roz-

porządzeń. O procesie, który nastąpił po podpisaniu Traktatu amsterdamskiego mówi się jako o procesie

uwspólnotowiania współpracy sądowej w sprawach cywilnych, która w dodatku na podstawie tego same-

go traktatu została przeniesiona z filaru trzeciego do filaru pierwszego. Współpraca sądowa uregulowa-

na w rozdziale IV TWE (wizy, azyl, imigracja i inne polityki związane ze swobodnym przepływem osób) jest

oparta przede wszystkim na art. 65 TWE, który wyraźnie stanowi, że: „W zakresie niezbędnym do zapew-

nienia należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego środki z zakresu współpracy sądowej w sprawach cy-

wilnych, mające skutki transgraniczne, które powinny być podjęte zgodnie z artykułem 67 [TWE], zmierzają

m.in. do: a) poprawy i uproszczenia: 1) systemu transgranicznego dostarczania aktów sądowych i pozasądo-

wych; 2) współpracy w dziedzinie gromadzenia dowodów; 3) uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach

cywilnych i handlowych, w tym decyzji pozasądowych; b) wspierania zgodności norm mających zastosowa-

nie w Państwach Członkowskich w dziedzinie kolizji ustaw i sporów o właściwość; c) usuwania przeszkód

w należytym biegu procedur cywilnych, wspierając w razie potrzeby zgodność norm procedury cywilnej mają-

Wersja skonsolidowana (uwzględniająca wszystkie zmiany) Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską

(TWE) Dz.Urz. UE z 24.2.2002 r., C 325, s. 33 dostępna pod adresem: http://www.lisbon-treaty.org/wcm/index.

php?option=com_docman&task=cat_view&gid=20 (strona ostatnio odwiedzana w dniu .4.2009 r.).

Traktat amsterdamski zmieniający Traktat o Unii Europejskiej (TUE), Traktat ustanawiający Wspólnotę Eu-

ropejską (TWE) oraz inne akty powiązane, Dz.Urz. UE z 0..997 r., C 340.

P.3

P.4

P.5

Prologus/Wstęp

Bělohlávek

cych zastosowanie w Państwach Członkowskich”. Poniekąd pomijany jest w tym zakresie art. 67 ust. 3 lit. a)

TWE, biorąc pod uwagę jego literalne brzmienie, gdyż przez użycie spójnika „i” oznaczającego koniunkcję

dla oddzielenia kwestii jurysdykcji (właściwości międzynarodowej), która oczywiście jest wyłączną dome-

ną sfery procesowej, podkreślony został fakt, że przez sformułowanie wspieranie zgodności norm mających

zastosowanie w państwach członkowskich w dziedzinie kolizji ustaw (czyli w sensie ogólnym) należy rozu-

mieć zarówno element kolizyjnoprawny jak jurysdykcyjny.
Konwencja brukselska została transponowana do bezpośrednio stosowanego ustawodawstwa europejskie-

go na skutek przyjęcia w 200 r. tzw. rozporządzenia Nr 44/2001 (określanego również jako rozporządzenie

Bruksela I)

Czas od początku tego wieku można nazwać okresem dynamicznego rozwoju norm harmonizujących

prawo procesowe. Jeszcze przed wydaniem rozporządzenia Nr 44/2001 w 2000 r. przyjęto rozporządzenie

w sprawie postępowania upadłościowego (rozporządzenie Nr 346/2000), co oznaczało wyjście Wspól-

noty z okresu sporów politycznych dotyczących koncepcji współpracy sądowej, które dały się zaobserwo-

wać przede wszystkim po 995 r., kiedy to doszło do zablokowania przyjęcia regulacji (w formie aktu prawa

międzynarodowego publicznego) ujednolicającej postępowanie upadłościowe z elementem międzynarodo-

wym (konwencje analogicznie jak w przypadku konwencji brukselskiej itp.). Po rozporządzeniu Nr 44/2001

następuje np.:
Rozporządzenie Rady WE Nr 220/2003 z 27..2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykony-

wania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej,

uchylające rozporządzenie (WE) Nr 347/2000 (tzw. rozporządzenie Bruksela II),
Rozporządzenie Rady WE Nr 348/2000/WE w sprawie doręczania w Państwach Członkowskich sądowych

i pozasądowych dokumentów w sprawach cywilnych i handlowych, rozporządzenie Rady WE Nr 206/200

z 28.5.200 r. w sprawie współpracy między sądami Państw Członkowskich przy przeprowadzaniu dowo-

dów w sprawach cywilnych lub handlowych,
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady WE Nr 805/2004 w sprawie utworzenia Europejskiego

Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych itp.
Wzmacnianie współpracy sądowej było i jest jednak realizowane również za pomocą innych instrumen-

tów. Chodzi np. o:
• Dyrektywę Rady Nr 2003/8/WE w celu usprawnienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sporach

transgranicznych poprzez ustanowienie minimalnych wspólnych zasad odnoszących się do pomocy

prawnej w sporach o tym charakterze,

• Decyzję Rady Nr 200/470/WE ustanawiającą Europejską Sieć Sądową w sprawach cywilnych i handlo-

wych,

• Plan działania Komisji i Rady z 0.6.2005 r. (implementacja programu haskiego mającego na celu wzmac-

nianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości) itp.

W dniu 22.6.2003 r. Komisja Europejska (KE) przedłożyła projekt rozporządzenia dotyczącego prawa właś-

ciwego dla zobowiązań pozaumownych

(tzw. Rzym II – w ramach niniejszej publikacji określanego za po-

mocą skrótu rozporządzenie Nr 864/2007) co oznacza, że konwencja pozostała jedynym instrumentem,

który przetrwał w formie umowy międzynarodowej, jako aktu prawa międzynarodowego, a nie wspólno-

towego.

Rozporządzenie (WE) Nr 44/200 z 22.2.2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz

ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, Dz.Urz. UE z 6..200 r., L 2, s. –23.

Wynikiem było przyjęcie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 864/2007 z .7.2007 r.,

dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II), Dz.Urz. UE, lipiec 2007 r., L 99.

P.6

P.7

P.8

P.9

P.10

P.11

P.12

P.13

P.14

P.15

Prologus/Wstęp

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Rzym - skrypt wz z komentarzami2 + korekta, UAM PRAWO, Rzym Prawo Rzymskie
Rzym - skrypt wz z komentarzami Haribo, Studia, I ROK, I ROK, II SEMESTR, Prawo rzymskie
Podstawa programowa z komentarzami Tom 8 WF
1534 Rozporzadzenie Rzym II
opracowane 440 pytania krótkie rzym, Prawo Rzymskie
pc notatka notatki rzym, prawo rzymskie
Podstawa programowa z komentarzem tom 3
prawo rzezczowe - rzym, prawo rzymskie
kazusyZSP2014-2015, UAM PRAWO, Rzym Prawo Rzymskie
KAZUSY RZYM, UAM PRAWO, Rzym Prawo Rzymskie
ZOBOWIĄZANKA CZ. SZCZEGÓLNA, UAM PRAWO, Rzym Prawo Rzymskie
rzym-zagadnienia rzym, Prawo rzymskie
1532 Konwencja rzymska
rzym, Prawo Rzymskie
Prawo rzeczowe Rzym, Prawo rzymskie
Ostatnie ćwiczenia, ostatni wykład - PPM, Prawo właściwe w braku wyboru prawa wedle rozporządzenia R
Rzym- skrypt bez zobowiązań, UAM PRAWO, Rzym Prawo Rzymskie
Podstawa programowa z komentarzami Tom 8 WF

więcej podobnych podstron