Kazus 1
25 maja 2103 r., w trakcie obowiązywania stanu wyjątkowego, Prezydent wydał Rozporządzenie z mocą ustawy - Specjalne środki bezpieczeństwa państwa, zawierające m.in. takie przepisy:
„Art. 10. Wobec osób posiadających obywatelstwo polskie i kraju trzeciego, które podżegają do zamieszek, można zastosować procedurę odebrania obywatelstwa polskiego i ekstradycji do drugiego kraju macierzystego.
Art. 11. Ze względu na konieczność dozbrojenia oddziałów Policji, zezwala się Radzie Ministrów na zaciągnięcie dodatkowych pożyczek zagranicznych, o ile nie spowodują wzrostu państwowego długu publicznego powyżej ¾ rocznego produktu krajowego brutto.
Art. 12 Upoważnia się ministra właściwego ds. wewnętrznych, po konsultacji z Ministrem Obrony Narodowej, do określenia warunków odbywania zgromadzeń w miastach w formie rozporządzenia.”
Poza tym, powyższe rozporządzenie z mocą ustawy nie zawierało żadnych przepisów odnoszących się do rozporządzenia wykonawczego, o którym mowa w art. 12.
Na podstawie upoważnienia zawartego w art. 12, Minister Spraw Wewnętrznych wydał Rozporządzenie ws. ustalenia warunków odbywania zgromadzeń, zawierające następującą treść:
„Art. 1. Celem wydania niniejszego rozporządzenia jest wykonanie Rozporządzenia z mocą ustawy - Specjalne środki bezpieczeństwa państwa, wydanego przez Prezydenta RP.
Art. 2. Zabrania się przeprowadzania zgromadzeń w terenie zabudowanym.”
26 maja 2103 r., w związku z upływającą kadencją Sejmu, Prezydent zarządził nowe wybory do Sejmu i Senatu, które miały zostać przeprowadzone w ciągu 28 czerwca 2103 r.
Proszę wskazać w punktach zaistniałe w przedstawionej sytuacji naruszenia przepisów Konstytucji RP
oraz odpowiedzieć na pytanie: Czy wprowadzone w powyższym kazusie ograniczenia praw i wolności były legalne?
Kazus 2
W związku ze zbliżającymi się wyborami w całym kraju zapanowały zamieszki pomiędzy stronnikami dwóch największych partii. Dochodziło do licznych pobić i bójek. W celu zapanowania nad sytuacją, Sejm uchwalił Ustawę o specjalnych środkach bezpieczeństwa publicznego.
Ustawa zawierała dwa artykuły:
Art. 1. Celem niniejszej ustawy jest zapewnienie bezpieczeństwa ludziom i majątkowi w sytuacji zaistnienia trwałych i niebezpiecznych wydarzeń.
Art. 2. Minister spraw wewnętrznych, po konsultacji z Ministrem Obrony Narodowej, może wydać rozporządzenie, w którym ustali kategorie czasopism o tematyce politycznej, których wydawanie jest zakazane.
Minister spraw wewnętrznych uznał, że organem bardziej kompetentnym do wydania rozporządzenia wykonawczego do w/w ustawy będzie minister administracji i za pomocą rozporządzenia przekazał mu swoje kompetencje. W rozporządzeniu wykonawczym do art. 2 w/w ustawy, wydanym przez minister administracji po konsultacji z Ministrem Obrony Narodowej znalazły się tylko dwa przepisy:
Art. 1. Ze względu na podżeganie do zamieszek, zakazuje się wydawania wskazanych w art. 2 kategorii czasopism.
Art. 2. Zakazuje się wydawania tygodników.
Oceń zgodność z Konstytucją przedstawionych działań organów państwowych.
Kazus 3
Ustawa Prawo o ruchu drogowym upoważniła Ministra Transportu do wydania rozporządzenia określającego znaki i sygnały obowiązujące w ruchu drogowym, ich znaczenie i zakres obowiązywania, aby zapewnić dostosowanie ich do postanowień umów międzynarodowych. Minister Transportu wydał zarządzenie określające znaki i sygnały obowiązujące na drogach, z wyjątkiem autostrad, a także - określił podmioty upoważnione do produkcji znaków drogowych. Jednocześnie uznał, że większą wiedzę w zakresie autostrad posiada Minister Infrastruktury i zarządzeniem przekazał mu kompetencję do wydania rozporządzenia w sprawie znaków i sygnałów obowiązujących na autostradach. Minister Infrastruktury wydał stosowne rozporządzenie. Prezes Rady Ministrów uchylił zarówno zarządzenie Ministra Transportu, jak i rozporządzenie Ministra Infrastruktury.
Oceń podjęte przez premiera i ministrów kroki z punktu widzenia ich zgodności z Konstytucją RP.
Kazus 4
Minister Finansów skierował do Sejmu projekt ustawy budżetowej w dn. 3.10 2013 roku. Sejm uchwalił tę ustawę z 14 poprawkami, zaproponowanymi odpowiednio przez: ministra zdrowia(6) i grupę 34 posłów(8). Dnia 16.11 Sejm uchwalił ustawę. Ustawa została skierowana do Senatu, który zatwierdził ją bez poprawek 14.12. Ustawa została przedstawiona do podpisu Prezydentowi RP. Ten jednak ustawy nie podpisał i postanowił skierować ją do ponownego rozpatrzenia przez Sejm. Głosowało 300 posłów, za przyjęciem ustawy było 241, a przeciw 59. W związku z tym, że została osiągnięta większość (przekroczono 3/5 głosujących), a także wymagane kworum, ustawa ponownie została złożona Prezydentowi RP do podpisu. Ostatecznie ustawa weszła w życie dopiero 28.01, stąd też przez pierwsze 4 tygodnie stycznia gospodarka finansowa prowadzona była w oparciu o zeszłoroczny budżet.
Proszę wskazać w punktach zaistniałe w kazusie niezgodności z konstytucją.
Kazus 5
Grupa 46 posłów złożyła wniosek o wyrażenie wotum nieufności wobec Ministra Infrastruktury. Sześć dni po przedłożeniu wniosku odbyło się głosowanie. Za udzieleniem wotum nieufności opowiedziało się 220 posłów, 100 było przeciw, 20 wstrzymało się. Minister utrzymał stanowisko. W kolejnym tygodniu grupa 130 posłów złożyła kolejny wniosek przeciwko ministrowi. Marszałek Sejmu odmówił przyjęcia go, argumentując, że po nieudanej próbie odwołania ministra przez 3 miesiące nie można złożyć kolejnego wniosku.
Proszę ocenić zgodność z konstytucją opisanej sytuacji.
Kazus 6
Minister Ochrony Środowiska potrącił sarnę i uciekł z miejsca zdarzenia. Sytuację widzieli śledzący Ministra dziennikarze z tygodnika „Zieloni na gorąco”, który poinformował o całej sytuacji posłów i opinię publiczną. Posłowie z komisji ds. zrównoważonego rozwoju wnieśli do Prezydenta o postawienie ministra w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu. Prezydent skierował wniosek do Zgromadzenia Narodowego. Za postawieniem Ministra przed TS opowiedziało się 3/5 członków Zgromadzenia.
Proszę ocenić zgodność z konstytucją opisanej sytuacji.
Kazus 7
Podczas podróży zagranicznej Minister Gospodarki został zapytany przez jednego z dziennikarzy o stanowisko rządu ws. GMO. Odpowiedział, że rząd nie jest przeciwny żywności tego typu. Wypowiedź ta wywołała konsternację w kraju. Inni członkowie RM podkreślali, że sprawa ta nie była dotąd przedmiotem obrad. Prezes Rady Ministrów zwołał nadzwyczajne posiedzenie RM, na którym rozważano tę kwestię. Nie osiągnięto konsensusu, w związku z czym premier zarządził głosowanie. Oddano równą liczbę głosów „za” i „przeciw”. W tej sytuacji, premier stwierdził, że kwestię tę musi rozstrzygnąć Rada Gabinetowa i zwołał ją na posiedzenie.
Czy Minister Gospodarki był uprawniony do prezentowania stanowiska rządu?
Czy Premier prawidłowo zwołał Radę Gabinetową?
Czy procedura postępowania w RM była prawidłowa?
Czy zwołanie Rady Gabinetowej było potrzebne?
Kazus 8
Prezydent postanowił prowadzić aktywną politykę zagraniczną. Samodzielnie mianował i odwoływał ambasadorów, zawierał i ratyfikował umowy międzynarodowe oraz składał wizyty zagraniczne bez uzgodnienia z Prezesem RM i Ministrem Spraw Zagranicznych, a czasami wbrew ich stanowisku. Ponadto, wydawał polskim ambasadorom wiążące polecenia dot. kierowania ich placówkami. Ponadto, wydał zarządzenie o użyciu polskiej dywizji w akcji ONZ w Maroku.
Czy Prezydent może samodzielnie prowadzić politykę zagraniczną?
Czy Prezydent mógł samodzielnie mianować i odwoływać ambasadorów?
Czy Prezydent mógł zawierać i ratyfikować umowy międzynarodowe?
Czy Prezydent mógł wydawać wiążące polecenia ambasadorom?
Kazus 9
Pomiędzy Premierem a jednym z ministrów - Janem R. - doszło do konfliktu. W związku z tym grupa 76 posłów, popierających Premiera, złożyła wniosek o wyrażenie wotum nieufności temu ministrowi. Za wnioskiem zagłosowało 233 posłów. W związku z tym wynikiem Prezydent stwierdził, iż nie ma podstaw do odwołania ministra.
Jesteś doradcą Premiera, który chciałby usunąć z rządu Jana R. Jaka będzie Twoja opinia w opisanej sprawie? Czy można było dokonać zmiany ministra w innej, prostszej formie?
Kazus 10
Na pierwszym posiedzeniu nowego Sejmu, które odbyło się 10 dni po wyborach, Prezes Rady Ministrów Antoni Hwast złożył dymisję. Prezydent odmówił przyjęcia dymisji, argumentując to problemami budżetowymi i koniecznością zachowania ciągłości władzy państwowej, jednocześnie desygnował na premiera, powierzając mu misję sformowania rządu szefa największego ugrupowania w nowym parlamencie, Jaromira Szwarca.
25. dnia po wyborach, Jaromir Szwarc przedstawił Prezydentowi nową Radę Ministrów, którą Prezydent powołał tego samego dnia, jednocześnie powierzając pełnienie obowiązków poprzedniej Radzie Ministrów do momentu otrzymania przez nowy rząd wotum zaufania.
38. dnia po wyborach, w Sejmie odbyło się głosowanie nad wotum zaufania dla rządu Jaromira Szwarca. W głosowaniu wzięło udział 400 posłów, „za” głosowało 180, „przeciw” 80, wstrzymało się 140 posłów. W tej sytuacji, Jaromir Szwarc złożył dymisję.
Prezydent ponownie powołał rząd Antoniego Hwasta. Sejm przyjął ten wybór przez aklamację. Po pewnym czasie 46 posłów opozycji złożyło jednak do marszałka sejmu wniosek o wotum nieufności wobec nowego-starego ministra spraw zagranicznych, Barabasza Ostrygi. W 4 dni po złożeniu wniosku, odbyło się głosowanie. W głosowaniu wzięło udział 300 posłów, za odwołaniem ministra zagłosowało 210, przeciw odwołaniu 40, wstrzymało się 50 (13). Prezydent odwołał ministra.
Proszę ocenić zgodność z konstytucją opisanej sytuacji.
Kazus 11
60 posłów złożyło wniosek o wyrażenie Radzie Ministrów wotum nieufności. Jednocześnie wskazali oni Piotra C. jako swojego kandydata na nowego Premiera. Po 14 dniach posłowie głosowali nad wnioskiem dotyczącym wotum nieufności i nad powołaniem Piotra C. W pierwszym głosowaniu za wyrażeniem wotum nieufności było 233 posłów, przeciwko było 107, a pozostali wstrzymali się od głosu. Następnie w Sejmie przeprowadzono drugie głosowanie, pod które poddano kwestię wyboru Piotra C. na Prezesa Rady Ministrów. W drugim głosowaniu za wnioskiem opowiedziało się 204 posłów, 200 było przeciw, pozostali wstrzymali się od głosu.
W Sejmie rozgorzał spór co do tego, czy Piotr C. będzie nowym Premierem. Marszałek Sejmu uważał bowiem, że nie uzyskał on bezwzględnej większości głosów.
Czy głosowanie nad wnioskiem o wotum nieufności przebiegało prawidłowo? Dlaczego?
Czy Piotr C. będzie Premierem?
Kazus 12
Do Sądu Okręgowego w Warszawie wpłynął wniosek o ujawnienie w rejestrze zmienionego statutu Partii X. Rozpoznając wniosek, Sąd Okręgowy nabrał wątpliwości co do tego, czy zmieniony statut partii jest zgodny z Konstytucją, gdyż przewidywał on niedemokratyczne zasady obowiązujące w stosunkach wewnątrzpartyjnych oraz budził wątpliwości co do tego, czy partia będzie demokratycznymi metodami wpływała na kształtowanie polityki państwa.
Czy w takiej sytuacji Sąd może zwrócić się do innego organu o zbadanie zgodności zasad działania partii z Konstytucją RP? Jeżeli tak- jaki jest to organ i jaki jest skutek prawny jego rozstrzygnięcia?