WSTĘPNE ĆWICZENIA
TEATRALNE

(wiek minimalny - uczniowie gimnazjum)

2

Koncentracja

1. Pierwszy uczestnik podaje dowolny wyraz. Zadaniem kolejnego uczestnika jest

powt€rzenie wyrazu i podanie następnego, tak, by tworzyło to historię. Wygrywa
ten, kto zapamięta najwięcej i najdokładniej.

2. Każdy ze słuchaczy kładzie w kole jedną ze swoich rzeczy. Wszyscy zapamiętują

ułożenie rzeczy. Jedna osoba wychodzi za drzwi. Pozostali zmieniają konfigurację.
Zadaniem słuchacza zza drzwi jest odtworzenie pierwotnego układu.

Ćwiczenia oddechowe – teoria

1. W czasie m€wienia skracać czasy wdech€w, wydłużać wydech€w.
2. zasada ekonomii oddechu, oszczędne gospodarowanie zasobem powietrza.
3. Przygotowanie do wygłoszeniu tekstu polega na zamieszczeniu długości pałz

oddechowych: po przecinku /na 1, po kropce //na 2, nowy akapit /// na trzy.

Ćwiczenia oddechowe – praktyka

Ćwiczenie 1

1. Uł€ż się na plecach na twardej powierzchni, jedną rękę poł€ż na mostku, drugą na

brzuchu powyżej pępka. Leżąc tw€j organizm oddycha prawidłowo – przeponowo,
bardzo głęboko. Inaczej niż w pozycji stojącej, gdy oddech wypełnia tylko g€rną
część płuc.

Kilka krotnie powt€rz wdech nosem i wydech ustami. Zaobserwuj trzy fazy:
a) powietrze wędruje w głąb płuc (mamy wrażenie, że do brzucha), ręka unosi się wraz

z brzuchem.

b) Rozszerzają się dolne partie żeber.
c) Powietrze wypełnia klatkę piersiową nieco unosząc ja do g€ry. Teraz na chwilę

wstrzymaj oddech i powoli, bardzo r€wnomiernie wypuść powietrze ustami. Zwr€ć
uwagę, aby przy wydechu powietrze uchodziło najpierw z dolnej części płuc
(pom€ż sobie ręką spoczywającą na brzuchu, dociskając r€wnomiernie przeponę).

2. W pozycji leżącej na plecach (następnie w pozycji stojącej), dłoń na brzuchu, pełny

bezszmerowy wdech przez nos i usta (pamiętaj o trzech etapach), długi powolny
wydech na zgłosce ‘s’. Proces kontroluje dociskająca brzuch ręka. Nie wydychaj
powietrza do końca.

3. Wdech, jak w ćwiczeniu powyższym. Wydech w 2, 3, 4, 5 rytmicznych,

gwałtownych dmuchnięciach z ręka na brzuchu.

4. Na ‘raz’ szybki trzyetapowy wdech przez nos i usta, na 2, 3, 4, 5, r€wnomierny

wydech z dmuchaniem przy stulonych ustach.

5. Piesek, czyli szybkie wdechy i wydechy naśladujące zdyszanego pieska. Ćwiczenie

należy wykonywać bez przerwy przez około minutę. Starając się o coraz głębsze,
ale tak samo szybkie wdechy i wydechy.

6. Na ‘raz’ wyprostowane ręce unieść w bok i do g€ry – wdech. Na 2, 3, 4, 5, aż do

dziesięciu bardzo powoli opuszczaj ręce, r€wnocześnie wydychając powietrze. Po
serii bezgłośnych ćwiczeń dołącz do wydechu głoskę ‘a’.

3

7. Potrzebny jest arkusz papieru. Znajdź

ścianę i przyciśnij do niej kartkę ręką

na wysokości twarzy. W Momocie zabrania ręki kartka powinna spaść na podłogę,
ty musisz ja utrzymać na ścianie jedynie za pomocą oddechu, ściślej wydechu. Tak
szybko musi następować wdech, tak mocny wydech, aby kartka, jak najdłużej nie
spadła.

8. Zr€b głęboki trzyetapowy wdech. Na dwie sekundy zatrzymaj powietrze, po czym

głośno policz do pięciu, ponownie na dwie sekundy wstrzymaj wydech i zn€w
policz do pięciu. Lekko wypuść pozostałe powietrze.

9. Policz wrony na jednym oddechu: ‘Jedna wrona bez ogona, druga wrona bez ogona,

trzecia wrona bez ogona,… piętnasta wrona bez ogona”. Pamiętaj, aby nie
wykorzystywać oddechu do samego końca.

Ćwiczenie 2 (na prawidłowy oddech)

Oddech możesz wziąć tylko na końcu jednej części historyjki. Zabrania się oddychania
pomiędzy wersami.

- Nad rzeką stoi dom, kt€ry zbudował Tom.
- To jest pies podw€rzowy Burek, kt€ry szczeka na cały dom, kt€ry zbudował Tom.
- A to jest kot z podw€rka, kt€ry podrapał Burka, kt€ry szczeka na cały dom, kt€ry
zbudował Tom.
- To jest leniwy pastuch, co drażni kota z podw€rka, kt€ry podrapał Burka, kt€ry szczeka
na cały dom, kt€ry zbudował Tom.
- A to jest mucha, kt€ra ugryzła pastucha, co drażni kota z podw€rka, kt€ry podrapał
Burka, kt€ry szczeka na cały dom, kt€ry zbudował Tom.
- A oto gruba Aniela, co jest złośliwa, jak mucha, kt€ra ugryzła pastucha, co drażni kota z
podw€rka, kt€ry podrapał Burka, kt€ry szczeka na cały dom, kt€ry zbudował Tom.
- A to jest łaciate ciele, kt€re kopnęło Aniele, co jest złośliwa, jak mucha, kt€ra ugryzła
pastucha, co drażni kota z podw€rka, kt€ry podrapał Burka, kt€ry szczeka na cały dom,
kt€ry zbudował Tom.
- A to jest właśnie Tom, kt€ry ciągnie za ogon ciele, kt€re kopnęło Aniele, co jest
złośliwa, jak mucha, kt€ra ugryzła pastucha, co drażni kota z podw€rka, kt€ry podrapał
Burka, kt€ry szczeka na cały dom, kt€ry zbudował Tom.

Ćwiczenie 3 (na prawidłowy oddech)

Poniższy tekst wymawiaj szybko, monotonnie i wyraźnie. Pamiętaj, że oddech możesz
wziąć tylko w miejscu znaku: /.

Był sobie raz kogucik i kurka i poszli ze sobą na spacer. / Kogucikowi strasznie zechciało
się pić, / tak że wyciągnął n€żki i zemdlał. / Kurka bardzo się tym zmartwiła, biegnie do
morza i m€wi: /

4

-Morze, morze daj wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło
drogi i ani tchnie./
- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od panien wieniec./
Panny, panny dajcie wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu
wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./
- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od wieprza kieł./
-Wieprzu, wieprzu, daj kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu
wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo
kogucik leży koło drogi i ani tchnie./
- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od dębu żołądź./
- Dębie, dębie daj żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu
kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze
dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./
- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od lipy łyka./
- Lipo, lipo daj łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź,
wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec,
komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo
kogucik leży koło drogi i ani tchnie./
- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od krowy mleka./
- Krowo, krowo daj mleka, komu mleka, lipie mleka, żeby lipa dała łyka, komu łyka,
dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł,
komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby
morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./
- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od pana siana./
- Panie, panie daj siana, komu siana, krowie siana, żeby krowa dała mleka, komu mleka,
lipie mleka, żeby lipa dała łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu
żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały
wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi
wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./
- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od pani chleba./
- Pani, pani daj chleba, komu chleba, panu chleba, żeby pan dała siana, komu siana,
krowie siana, żeby krowa dała mleka, komu mleka, lipie mleka, żeby lipa dała łyka, komu
łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał
kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec,
żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani
tchnie./
- Nie dam ci, / bo mi się kluczyki gdzieś zapodziały./
Kurka zmartwiła się jeszcze bardziej, / biegnie do ogr€dka patrzy jednym okiem: / ‘ko ko
ko ko ko ko ko … nie ma’./ Patrzy drugim okiem: / ‘ko ko ko ko ko ko ko… są’./ Złapała
kluczyki w dziobek i dyń dyń dyń dyń dyń … pobiegła prędko do pani. Pani dała panu
chleba, pan dał siana krowie, krowa dała mleka lipie, lipa dała łyka dębowi, dąb dał żołądź
wieprzowi, wieprz dał kieł pannom, panny dały wieniec morzu, morze dało wody
kogucikowi, kogucik napił się, zapiał: ‘kukurukuuuu – ooo’/ i poleciał.

5

Fonetyka – informacje podstawowe

1)Budowa narządƒw mowy

Narządy mowy nieruchome:

- tchawica;
- krtań;
- jama gardłowa;
- jama ustna;
- jama nosowa;
- żeby;
- dziąsła;
- podniebienie twarde;

Narządy mowy ruchome:

- wiązadła głosowe;
- podniebienie miękkie zakończone języczkiem;
- język;

2) Głoski litery, samogłoski, spƒłgłoski;
Głoska – najmniejsza m€wiona i słyszalna cząstka mowy;
Litera znak graficzny głoski;
Wszystkie głoski dzielimy na samogłoski i sp€łgłoski. Samogłoski brzmią donośniej i
pełniej niż sp€łgłoski.
Samogłoski: a, ą, e, ę, i, o, u, €, y;
Sp€łgłoski: (wszystkie pozostałe, np. r, h, sz, p, b, ż, m, ć)

Klasyfikacja głosek:

Ustne: przy ich wymawianiu powietrze wydostaje się przez usta, np. a, e, sz, cz, t, g, h, ś,
z;
Nosowe: przy ich wymawianiu powietrze wydostaje się przez nos, jak i przez usta, jest ich
6: ą, ę, m, m`, n, n`;
Dźwięczne: przy ich wymawianiu drgają wiązadła głosowe znajdujące się w krtani: ę, b,
d, g, h, m, n, dz, ż.
Bezdźwięczne: przy ich wymawianiu nie drgają wiązadła głosowe: c, h, p, t, czy, sz, ć, ś;
Sp‚łgłoski twarde: to takie, przy kt€rych wymawianiu środkowa część języka oddala się
od podniebienia: p, dz, sz, g, ch, d, t;
Sp‚łgłoski miękkie: to takie, przy kt€rych wymawianiu środkowa część języka unosi się
ku podniebieniu miękkiemu: ś, ć, dź, ź, k`,g`;

6

Akcent:

Akcent wyrazowy: jest to mocniejsze wym€wienie sylaby w wyrazie, z reguły pada na 2
sylabę od końca.

Wyjątki:

Na 3 sylabę od końca akcentujemy w wyrazach zakończonych na -ika i –yka, np. mate-
ma-ty-ka; w liczebnikach złożonych zakończonych na –sta, -set;
np. czte-ry-sta; w 1 i 2 osobie liczby mnogiej czasownik€w w czasie przeszłym, np. zro-
bi-li-my, za-śpie-wa-li-ście; w liczbie pojedynczej i w 3 osobie liczby mnogiej
czasownik€w w trybie przypuszczającym, np. po-szedł-byś;
4 sylabę od końca akcentujemy w 1 i 2 osobie czasownik€w w trybie przypuszczającym,
np. zje-dli-byś-my;

Dykcja

Przez m€wienie wyraziste rozumiemy taka mowę, kt€ra przekazując treść, bez
wątpliwości potrafi wzbudzić zainteresowanie przez swą formę dykcyjną i utrzymywać
czynną uwagę słuchacza.

Pracuj nad tym, aby dykcja była:

- Słyszalna;

- Wyraźna;

- Giętka;

- Melodyjna;

Słyszalność

, to nośność, kt€rej osiągnięcie połączone jest z wytrzymałością.

Wyraźność

to czystość, kt€ra jest wynikiem precyzyjnej artykulacji i staranności w mowie i

czytaniu.

Giętkość

wynika z dobrego wyćwiczenia aparatu mowy.

Melodyjność

to poprawna intonacja i logiczne prowadzenie głosu.

Przestrzegaj podstawowych zasad:

1. Nie wprowadzaj przydźwięk€w: w rodzaju ‘eee’, ‘yyy’ na początku lub między
wyrazami.

2. Przeciwdziałaj zjadaniu końc€wek zdań i wyraz€w. Nie opuszczaj głoski w wygłosie-
koniec wyrazu: blas(k); w śr€dgłosie- środek wyrazu: od(d)aj.

7

3.

Starannie

dociągaj

do

pełnego wybrzmienia samogłoski, zwracając uwagę

na to, że zbytnie wydłużanie to maniera, a skracanie to niedbałość, co powoduje wymowę
bełkotliwą i niezrozumiałą.

Ćwiczenia dykcyjne:

1. Spadł Bąk na strąk, a strąk na pąk. Pękł pąk, pękł strąk a bąk się zląkł.
2. W trzęsawisku trzeszczą trzciny, trzmiel trze w Trzciance trzy trzmieliny, a trzy byczki
znad Trzebyczki z trzaskiem trzepią trzy trzewiczki.
3. Bzyczy bzyk znad Bzury zbzikowane bzdury, bzyczy bzdury, bzdurstwa bzdurzy i nad
Bzurą w bzach bajdurzy, bzyczy bzdury, bzdurnie bzyka, bo zbzikował i ma bzika.
4. Trzynastego w Szczebrzeszynie chrząszcz się zaczął tarzać w trzcinie. Wszczęli wrzask
Szczebrzeszynianie – c€ż ma znaczyć to tarzanie? Wezwać trzeba by lekarza, zamiast
brzmieć ten chrząszcz się tarza. Wszak Szczebrzeszyn z tego słynie, że w nim zawsze
chrząszcz brzmi w trzcinie. A chrząszcz odrzekł nie zmieszany. Przyszedł wreszcie czas
na zmiany. Drzewiej chrząszcze w trzcinie brzmiały, teraz będą się tarzały.
5. Trz€dka piegży drży na wietrze, chrzęszczą w zbożu skrzydła chrząszczy, wrzeszczy w
deszczu cietrzew w swetrze drepcząc w k€łko pośr€d gąszczy.
6. Czesał czyżyk czarny koczek, czyszcząc w koczku każdy loczek, po czym przykrył
koczek toczkiem, lecz część loczk€w wyszła boczkiem.
7. Czarny dzięcioł z chęcią pień ciął.
8. Hasał huczek z tłuczkiem wnuczka i niechcący huknął żuczka. Ale heca… - wnuczek
mruknął i z hurkotem w hełm się stuknął. Leży żuczek, leży wnuczek, a pomiędzy nimi
tłuczek. Stąd dla huczka jest nauczka by nie hasać z tłuczkiem wnuczka.
9. Za parkanem wśr€d kur na podw€rku kroczył kruk w purpurowym kapturku, raptem
strasznie zakrakał i zrobiła się draka, bo mu kura ukradła robaka.
10. Mała muszka spod Łopuszki chciała mieć r€żowe n€żki – r€żdżką n€żki czarowała,
lecz wciąż n€żki czarne miała. Po c€ż czary moja muszko, ruszże m€żdżkiem a nie
r€żdżką! Wyrzuć wreszcie r€żdżkę wr€żki i unurzaj w r€żu n€żki!

8

Ćwiczenia dodatkowe

1. Po wykonaniu powyższych ćwiczeń nauczyciel omawia z dziećmi ruch
twardy i ruch miękki, jaki stosuje się w ruchu teatralnym ręki.

Ruch twardy: ręka pracuje od łokcia.

Ruch miękki: ręka pracuje od nadgarstka.

Dzieci wykonują ćwiczenia obrazujące dwa ruchy ręki. Nauczyciel prosi dzieci o
zaprezentowanie i wyb€r odpowiedniego ruchu charakterystycznego dla następujących
postaci:

•

Baletnica,

•

Żołnierz,

•

Księżniczka,

•

Lis,

•

Dziecko

2. Ograniczony język Cele: rozwijanie wyobraźni i komunikowania się

Nauczyciel zwraca się do grupy: Jestem potężną czarownicą. Za dużo m€wicie. Odbieram
wam prawo m€wienia. Jednakże jestem wspaniałomyślna i pozwalam wam zostawić sobie
cztery wybrane przez was słowa. Napiszcie je na kartce. Dobierzcie się parami i
spr€bujcie porozumieć się z drugą osobą używając - ty swoich , ona swoich czterech
sł€w. (Uczestnicy najpierw wybierają dowolne cztery słowa, kt€rymi chcą się posługiwać,
następnie otrzymują poniższe powiedzenia nt. teatru na karteczce i maja przy uzyciu
swoich sł€w i gest€w wyjaśnić dane powiedzenie)

Film — to teatr w puszce od konserw
,,Do aktorstwa potrzeba końskiego zdrowia i odporności psychicznej betonu".
”Życie jest jak jazda na rowerze. Aby utrzymać r€wnowagę, trzeba stale jechać do przodu.”
Albert Einstein
"Kto chce tworzyć, musi promieniować radością." Theodor Fontane
Wielkie czyny powstają z wielkich marzeń” – Demostenes
"Wychodząc z teatru człowiek powinien mieć wrażenie, że obudził się z jakiegoś dziwnego snu”.
Sięgnij gwiazd, byś m€gł innym wskazać do nich drogę.”
Poszukaj dobra w świecie, świat znajdzie je w Tobie.
U kołyski teatru stał taniec i pierwszym aktorem był tancerz.
Świat podobny jest do amatorskiego teatru, więc nieprzyzwoicie jest pchać się w nim do r€l pierwszych,
a odrzucać podrzędne.
Każda rola jest dobra, byle grać ją z artyzmem i nie brać jej zbyt poważnie.

9

"Artystą jest się dlatego, że się wie coś, czego inni nie wiedzą."
"Wychodząc z teatru człowiek powinien mieć wrażenie, że obudził się z jakiegoś dziwnego snu

„Spr€buj zapalić maleńką świeczkę zamiast przeklinać ciemność”.

” Dzieci nie myślą ani o tym, co było, ani o tym, co będzie, ale cieszą się chwilą obecną”.
"Dzieci są zwierciadłami. Kiedy znajdują się w obecności miłości, to ją odbijają. Kiedy miłości nie ma,
nie mają czego odbijać."
"Musimy uczyć się być najlepszymi przyjaci€łmi nas samych, bo łatwo wpadamy w pułapkę bycia swymi
najgorszymi wrogami"

Wierz w siebie, abyś także m€gł uwierzyć w ludzi.

Poszukaj dobra w świecie, świat znajdzie je w Tobie.
Rywalizuj ze sobą, nie narzekaj - zmieniaj.
Sięgnij gwiazd, byś m€gł innym wskazać do nich drogę.

ABSTRAHOWANIE

Ćwiczenie 1(podobieństwa)

Wymieniamy 2 przedmioty np. żelazko, smalec i szukamy podobieństw między nimi.

Np. żelazko i smalec mogą się przypalić.....

słońce i biurko są nam potrzebne

testament i tatarak

stary but i więzień

hotel i drzewo

chińskie pi€ro i słoń

Ćwiczenie 2 (lista atrybutƒw)

Wybieramy dowolny obiekt np. las i uzupełniamy go przymiotnikami.

Ćwiczenie 3 (archiwum)

Pytamy uczni€w o rzeczy białe, następnie białe i miękkie, następnie białe, miękkie i
nadające się do jedzenia, itd.

ROZUMOWANIE DEDUKCYJNE

Ćwiczenie 1

Uczniowie odpowiadają na pytania np. Co by było, gdyby padał złoty deszcz?

10

Co było, gdyby ludzie nie znali mowy? itd.

ROZUMOWANIE INDUKCYJNE

Ćwiczenie 1 (budowanie analogii )

Uczniowie tworzą dwie grupy obiekt€w

A

B

Pies

Przyjaciel

Teatr

Generał

Uczeń

Pojazd kosmiczny

Matka

Kopiec mr€wek

Szkoła

Gazeta

Radio

Fabryka

Wybrany element ze zbioru A jest taki jak dowolny element ze zbioru B, bo.......np. radio
jest takie samo jak gazeta, bo dostarczają nam wiadomości.

METAFORYZOWANIE

Ćwiczenie

Szkoła jest jak beczka prochu, bo........................

Cukier jest jak kwiat polny, bo............................

Krzesło jest jak miłość, bo...................................

Kot ministra

Jeden z uczestnik€w wymienia bezgłośnie kolejne litery alfabetu, drugi w pewnym
momencie mu przerywa. Litera, przy kt€rej był uczestnik w momencie przerwania staje
się pierwsza literą przymiotnik€w, kt€rymi możemy określić kota ministra. Uczestnik
uzupełniwszy zdanie wskazuje swojego następcę, jeżeli nie odpowie, odpada z gry i
wskazuje następcę.

Tysiąc definicji

Ustalamy przedmiot: „(but, szkoła, dziecko)…. jest to…”.

Ukryta zasada

Grupę dzielimy na dwie podgrupy. Podgrupa ma za zadanie ustawić się w szeregu, jednak
o kolejności os€b w tym szeregu decyduje obmyślona przez podgrupę zasada. Tę zasadę

11

musza odkryć pozostali uczestnicy. Może to być wzrost, wiek, rozmiar buta, kolejność
odpowiadająca alfabetycznemu porządkowi imion lub inne.

O co im chodzi?

Jedna z os€b wychodzi z Sali, grupa ustala w jaki spos€b będzie udzielać odpowiedzi na
jej pytania. Zasada winna zawierać elementy werbalne (ale, no więc) i niewerbalne
(założenie nogi na nogę podczas udzielania odpowiedzi). Wszyscy winni się trzymać tej
reguły. A osoba pytająca winna ją odkryć. Odgadujący ma znaleźć odpowiedź na pytanie
o co im chodzi?

Druga wersja tego ćwiczenia. To dana osoba nie trzyma się reguł, ale pozostali uczestnicy
zachowują się zgodnie z ustaloną regułą, np. sąsiad odpowiadającego dotychczas siedzący
po prawej stronie zamienia się z nim miejscem.

Skojarzenia

Wybieramy dowolne hasło wyjściowe (chleb, sen, dom, armata). Każdy uczestnik
indywidualnie w ciągu trzech minut ma zapisać jak najwięcej skojarzeń.

Skojarzenie typu łańcuch: sen, ziarno, zarodek, pł€d, dziecko, szkoła, pi€rnik, pi€ro,
strzała, łuk, sport, olimpiada, igrzyska;

Skojarzenie typu gwiazda: chleb, żyto, pszenica, rolnik, piec, maka, bułka, s€l, dom, żur,
zakwas;

Moje trzy cechy na pierwszą literę mojego imienia.

Uczestnik przedstawia się podając swoje imię oraz trzy charakterystyczne dla siebie
cechy.

Indiańskie imiona

Uczestnik przybiera sobie nowe imię na wz€r indiańskich. Np. Trawa, kt€rą podeptano,
ale się podniosła. Człowiek urodzony w miejscu, gdzie padało, ale już wyschło. Imię ma
coś znaczyć, metaforycznie oznaczać jakąś prawdę o danej osobie.

Czuję się jak

1. Uczestnik wykonuje rysunek oddający jego stan emocjonalny w danej chwili. 2. Po
wykonaniu rysunk€w przez wszystkich 3. grupa interpretuje rysunek: jak czuje się osoba,
kt€ra wykonała ten rysunek. 4. Po podaniu opinii Autor rysunku m€wi, czy grupa
prawidłowo zinterpretowała jego rysunek.

12

Kojarzysz mi się z… (1/3,1/3,1/3)

Ćwiczenie to jest ryzykowne, bądźmy spokojni, coś możemy się o sobie dowiedzieć,
czego nie wiemy. Dowiemy się pewnych sygnał€w, jak inni nas widzą, ale może to nie
prawda o nas od końca. 1. Uczestnicy za pomocą por€wnania komunikują sobie
wzajemnie, jak się spostrzegają. Każdy ma każdemu powiedzieć z czym mu się tamten
kojarzy. Np. Kojarzysz mi się z poranną mgłą, albo poranną rosą, albo groźnym wilkiem,
albo śpiącym misiem; 2. Słuchający może poprosić o dodatkowe informacje, np. z poranną
mgłą – czy coś przez nią widać? 3. Nie wolno zaprzeczać, ani wyjaśniać;

Części samochodowe

1. Każdy uczestnik przedstawia siebie jako element większej całości. 2. Wybieramy jedną
z części samochodu: kierownicę, klakson, światła, karoseria, silnik, koło, zderzak,
lusterko, światła, skrzynia bieg€w, lusterka odbijające światło. 3. Grupa usiłuje złożyć z
poszczeg€lnych części całe auto. 4. Sprawdzamy czego nam brakuje, a czego mamy w
nadmiarze. 5. Om€wienie - ćwiczenie wyzwala przekonanie o wewnętrznej r€żnorodności
grupy i jednocześnie jej sp€jności, o byciu potrzebnym niezależnie od pełnionej roli i
samopoczucia.

Obora

1. Przygotować karteczki z nazwami zwierząt domowych i gospodarskich. 2. Każdy
uczestnik losuje jedną karteczkę. 3. Na znak zaczynają zachowywać się, jak zwierzątko,
kt€re wylosował – także dźwięki i ruchy. 4. Wszyscy nagle kończą przedstawienie. 5.
Om€wienie –

ćwiczenie jest nakierowane przede wszystkim na uczestnik€w

zahamowanych. Chodzi o zdolność do spontanicznych zachowań na forum publicznym.

Wymiana myśli

1. Grupę dzielimy na dwie części, jedna grupa zapisuje, co powiedziała osoba A, a druga,
co powiedziała osoba B. 2. Prosimy, by dwie osoby dwie osoby wsp€lnie poprzez
rozmowę pr€bują zaprojektować biurko, kt€re zachęcałoby do nauki; albo razem
zaprojektowały idealny plac zabaw dla dzieci. 3. Po kilku minutach sprawdzamy, czy a)
osoby m€wiły na temat; b) czy wypowiedzi tworzą logiczną całość – czy to był dialog, czy
dwa monologi; c) czy rozm€wcy byli sobie nawzajem potrzebni; d) czy następowała
wymiana r€l m€wcy i słuchacza; d) czy nawzajem porządkowali swoje myśli; e) czy
występują między wypowiedziami tzw. ‘dziury’, czyli brak logicznego przejścia między
fragmentem wypowiedzi osoby A, a fragmentem wypowiedzi osoby B. f) liczba ‘dziur’ to
tzw wsp€łczynnik wymiany myśli;

13

Zanim ci odpowiem najpierw się

upewnię, czy dobrze rozumiem, co

chcesz powiedzieć.

Podstawową barierą skutecznego porozumiewania się jest postawa: dobrze wiem, co
chcesz powiedzieć. Opacznie rozumie się treści a uważa się, że wszystko jest jasne i
zrozumiałe.

1. Dw€ch rozm€wc€w prowadzi dialog na temat, jak zainteresować słuchaczy trudnym i
nieatrakcyjnym, choć ważnym tematem. 2. Najpierw wypowiada swoje zdanie osoba A; 3.
potem osoba B parafrazuje tę wypowiedź [inaczej m€wiąc …, lub jeśli Cię dobrze
rozumiem, to chcesz powiedzieć, że…]; 4. Jeśli osoba B dobrze wyraziła myśl osoby A to
osoba A akceptuje wypowiedź m€wiąc: tak, jeśli źle wyraziła to m€wi nie; 5. Wtedy
osoba B wyraża swoją własną opinię; 6. następnie osoba A parafrazuje wypowiedź
towarzysza itd. 7. Om€wienie – parafrazy nie mogą być prostym powt€rzeniem, muszą
zawierać inne słowa, choć tę sama myśl. W parafrazowaniu używać zwrot€w: to znaczy,
że według ciebie; inaczej m€wiąc; innymi słowy; ja to widzę w ten spos€b; Nawyki
językowe mogą dopom€c w wytworzeniu właściwych nawyk€w intelektualnych.

14

15

16

17

18