Koncentracja

1. Pierwszy uczestnik podaje dowolny wyraz. Zadaniem kolejnego uczestnika jest powtórzenie wyrazu i podanie następnego, tak, by tworzyło to historię. Wygrywa ten, kto zapamięta najwięcej i najdokładniej.

2. Każdy ze słuchaczy kładzie w kole jedną ze swoich rzeczy. Wszyscy zapamiętują ułożenie rzeczy. Jedna osoba wychodzi za drzwi. Pozostali zmieniają konfigurację. Zadaniem słuchacza zza drzwi jest odtworzenie pierwotnego układu.

Ćwiczenia oddechowe - teoria

1. W czasie mówienia skracać czasy wdechów, wydłużać wydechów.

2. zasada ekonomii oddechu, oszczędne gospodarowanie zasobem powietrza.

3. Przygotowanie do wygłoszeniu tekstu polega na zamieszczeniu długości pałz oddechowych: po przecinku /na 1, po kropce //na 2, nowy akapit /// na trzy.

Ćwiczenia oddechowe - praktyka

1. Ułóż się na plecach na twardej powierzchni, jedną rękę połóż na mostku, drugą na brzuchu powyżej pępka. Leżąc twój organizm oddycha prawidłowo - przeponowo, bardzo głęboko. Inaczej niż w pozycji stojącej, gdy oddech wypełnia tylko górną część płuc.

Kilka krotnie powtórz wdech nosem i wydech ustami. Zaobserwuj trzy fazy:

1. powietrze wędruje w głąb płuc (mamy wrażenie, że do brzucha), ręka unosi się wraz z brzuchem.

2. Rozszerzają się dolne partie żeber.

3. Powietrze wypełnia klatkę piersiową nieco unosząc ja do góry. Teraz na chwilę wstrzymaj oddech i powoli, bardzo równomiernie wypuść powietrze ustami. Zwróć uwagę, aby przy wydechu powietrze uchodziło najpierw z dolnej części płuc (pomóż sobie ręką spoczywającą na brzuchu, dociskając równomiernie przeponę).

2. W pozycji leżącej na plecach (następnie w pozycji stojącej), dłoń na brzuchu, pełny bezszmerowy wdech przez nos i usta (pamiętaj o trzech etapach), długi powolny wydech na zgłosce `s'. Proces kontroluje dociskająca brzuch ręka. Nie wydychaj powietrza do końca.

3. Wdech, jak w ćwiczeniu powyższym. Wydech w 2, 3, 4, 5 rytmicznych, gwałtownych dmuchnięciach z ręka na brzuchu.

4. Na `raz' szybki trzyetapowy wdech przez nos i usta, na 2, 3, 4, 5, równomierny wydech z dmuchaniem przy stulonych ustach.

5. Piesek, czyli szybkie wdechy i wydechy naśladujące zdyszanego pieska. Ćwiczenie należy wykonywać bez przerwy przez około minutę. Starając się o coraz głębsze, ale tak samo szybkie wdechy i wydechy.

6. Na `raz' wyprostowane ręce unieść w bok i do góry - wdech. Na 2, 3, 4, 5, aż do dziesięciu bardzo powoli opuszczaj ręce, równocześnie wydychając powietrze. Po serii bezgłośnych ćwiczeń dołącz do wydechu głoskę `a'.

7. Potrzebny jest arkusz papieru. Znajdź ścianę i przyciśnij do niej kartkę ręką na wysokości twarzy. W Momocie zabrania ręki kartka powinna spaść na podłogę, ty musisz ja utrzymać na ścianie jedynie za pomocą oddechu, ściślej wydechu. Tak szybko musi następować wdech, tak mocny wydech, aby kartka, jak najdłużej nie spadła.

8. Zrób głęboki trzyetapowy wdech. Na dwie sekundy zatrzymaj powietrze, po czym głośno policz do pięciu, ponownie na dwie sekundy wstrzymaj wydech i znów policz do pięciu. Lekko wypuść pozostałe powietrze.

9. Policz wrony na jednym oddechu: `Jedna wrona bez ogona, druga wrona bez ogona, trzecia wrona bez ogona,… piętnasta wrona bez ogona”. Pamiętaj, aby nie wykorzystywać oddechu do samego końca.

Oddech możesz wziąć tylko na końcu jednej części historyjki. Zabrania się oddychania pomiędzy wersami.

- Nad rzeką stoi dom, który zbudował Tom.

- To jest pies podwórzowy Burek, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest kot z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- To jest leniwy pastuch, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A oto gruba Aniela, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest łaciate ciele, które kopnęło Aniele, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest właśnie Tom, który ciągnie za ogon ciele, które kopnęło Aniele, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

Oddech możesz wziąć tylko na końcu jednej części historyjki. Zabrania się oddychania pomiędzy wersami.

- Nad rzeką stoi dom, który zbudował Tom.

- To jest pies podwórzowy Burek, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest kot z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- To jest leniwy pastuch, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A oto gruba Aniela, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest łaciate ciele, które kopnęło Aniele, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest właśnie Tom, który ciągnie za ogon ciele, które kopnęło Aniele, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

Oddech możesz wziąć tylko na końcu jednej części historyjki. Zabrania się oddychania pomiędzy wersami.

- Nad rzeką stoi dom, który zbudował Tom.

- To jest pies podwórzowy Burek, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest kot z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- To jest leniwy pastuch, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A oto gruba Aniela, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest łaciate ciele, które kopnęło Aniele, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest właśnie Tom, który ciągnie za ogon ciele, które kopnęło Aniele, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

Oddech możesz wziąć tylko na końcu jednej części historyjki. Zabrania się oddychania pomiędzy wersami.

- Nad rzeką stoi dom, który zbudował Tom.

- To jest pies podwórzowy Burek, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest kot z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- To jest leniwy pastuch, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A oto gruba Aniela, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest łaciate ciele, które kopnęło Aniele, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

- A to jest właśnie Tom, który ciągnie za ogon ciele, które kopnęło Aniele, co jest złośliwa, jak mucha, która ugryzła pastucha, co drażni kota z podwórka, który podrapał Burka, który szczeka na cały dom, który zbudował Tom.

Poniższy tekst wymawiaj szybko, monotonnie i wyraźnie. Pamiętaj, że oddech możesz wziąć tylko w miejscu znaku: /.

Marian Mikuta. Bajka o koguciku i kurce.

Był sobie raz kogucik i kurka i poszli ze sobą na spacer. / Kogucikowi strasznie zechciało się pić, / tak że wyciągnął nóżki i zemdlał. / Kurka bardzo się tym zmartwiła, biegnie do morza i mówi: /

-Morze, morze daj wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od panien wieniec./

Panny, panny dajcie wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od wieprza kieł./

-Wieprzu, wieprzu, daj kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od dębu żołądź./

- Dębie, dębie daj żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od lipy łyka./

- Lipo, lipo daj łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od krowy mleka./

- Krowo, krowo daj mleka, komu mleka, lipie mleka, żeby lipa dała łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od pana siana./

- Panie, panie daj siana, komu siana, krowie siana, żeby krowa dała mleka, komu mleka, lipie mleka, żeby lipa dała łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od pani chleba./

- Pani, pani daj chleba, komu chleba, panu chleba, żeby pan dała siana, komu siana, krowie siana, żeby krowa dała mleka, komu mleka, lipie mleka, żeby lipa dała łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci, / bo mi się kluczyki gdzieś zapodziały./

Kurka zmartwiła się jeszcze bardziej, / biegnie do ogródka patrzy jednym okiem: / `ko ko ko ko ko ko ko … nie ma'./ Patrzy drugim okiem: / `ko ko ko ko ko ko ko… są'./ Złapała kluczyki w dziobek i dyń dyń dyń dyń dyń … pobiegła prędko do pani. Pani dała panu chleba, pan dał siana krowie, krowa dała mleka lipie, lipa dała łyka dębowi, dąb dał żołądź wieprzowi, wieprz dał kieł pannom, panny dały wieniec morzu, morze dało wody kogucikowi, kogucik napił się, zapiał: `kukurukuuuu - ooo'/ i poleciał.

Poniższy tekst wymawiaj szybko, monotonnie i wyraźnie. Pamiętaj, że oddech możesz wziąć tylko w miejscu znaku: /.

Marian Mikuta. Bajka o koguciku i kurce.

Był sobie raz kogucik i kurka i poszli ze sobą na spacer. / Kogucikowi strasznie zechciało się pić, / tak że wyciągnął nóżki i zemdlał. / Kurka bardzo się tym zmartwiła, biegnie do morza i mówi: /

-Morze, morze daj wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od panien wieniec./

Panny, panny dajcie wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od wieprza kieł./

-Wieprzu, wieprzu, daj kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od dębu żołądź./

- Dębie, dębie daj żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od lipy łyka./

- Lipo, lipo daj łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od krowy mleka./

- Krowo, krowo daj mleka, komu mleka, lipie mleka, żeby lipa dała łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od pana siana./

- Panie, panie daj siana, komu siana, krowie siana, żeby krowa dała mleka, komu mleka, lipie mleka, żeby lipa dała łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci / aż mi przyniesiesz od pani chleba./

- Pani, pani daj chleba, komu chleba, panu chleba, żeby pan dała siana, komu siana, krowie siana, żeby krowa dała mleka, komu mleka, lipie mleka, żeby lipa dała łyka, komu łyka, dębowi łyka, żeby dąb dał żołądź, komu żołądź, wieprzowi żołądź, żeby wieprz dał kieł, komu kieł, pannom kieł, żeby panny dały wieniec, komu wieniec, morzu wieniec, żeby morze dało wody, komu wody, kogucikowi wody, bo kogucik leży koło drogi i ani tchnie./

- Nie dam ci, / bo mi się kluczyki gdzieś zapodziały./

Kurka zmartwiła się jeszcze bardziej, / biegnie do ogródka patrzy jednym okiem: / `ko ko ko ko ko ko ko … nie ma'./ Patrzy drugim okiem: / `ko ko ko ko ko ko ko… są'./ Złapała kluczyki w dziobek i dyń dyń dyń dyń dyń … pobiegła prędko do pani. Pani dała panu chleba, pan dał siana krowie, krowa dała mleka lipie, lipa dała łyka dębowi, dąb dał żołądź wieprzowi, wieprz dał kieł pannom, panny dały wieniec morzu, morze dało wody kogucikowi, kogucik napił się, zapiał: `kukurukuuuu - ooo'/ i poleciał.

Fonetyka

1)Budowa narządów mowy

Narządy mowy nieruchome:

- tchawica;

- krtań;

- jama gardłowa;

- jama ustna;

- jama nosowa;

- żeby;

- dziąsła;

- podniebienie twarde;

Narządy mowy ruchome:

- wiązadła głosowe;

- podniebienie miękkie zakończone języczkiem;

- język;

2) Głoski litery, samogłoski, spółgłoski;

Głoska - najmniejsza mówiona i słyszalna cząstka mowy;

Litera znak graficzny głoski;

Wszystkie głoski dzielimy na samogłoski i spółgłoski. Samogłoski brzmią donośniej i pełniej niż spółgłoski.

Samogłoski: a, ą, e, ę, i, o, u, ó, y;

Spółgłoski: (wszystkie pozostałe, np. r, h, sz, p, b, ż, m, ć)

Klasyfikacja głosek:

Ustne: przy ich wymawianiu powietrze wydostaje się przez usta, np. a, e, sz, cz, t, g, h, ś, z;

Nosowe: przy ich wymawianiu powietrze wydostaje się przez nos, jak i przez usta, jest ich 6: ą, ę, m, m`, n, n`;

Dźwięczne: przy ich wymawianiu drgają wiązadła głosowe znajdujące się w krtani: ę, b, d, g, h, m, n, dz, ż.

Bezdźwięczne: przy ich wymawianiu nie drgają wiązadła głosowe: c, h, p, t, czy, sz, ć, ś;

Spółgłoski twarde: to takie, przy których wymawianiu środkowa część języka oddala się od podniebienia: p, dz, sz, g, ch, d, t;

Spółgłoski miękkie: to takie, przy których wymawianiu środkowa część języka unosi się ku podniebieniu miękkiemu: ś, ć, dź, ź, k`,g`;

Akcent:

Akcent wyrazowy: jest to mocniejsze wymówienie sylaby w wyrazie, z reguły pada na 2 sylabę od końca.

Wyjątki:

Na 3 sylabę od końca akcentujemy w wyrazach zakończonych na -ika i -yka, np. mate-ma-ty-ka; w liczebnikach złożonych zakończonych na -sta, -set;

np. czte-ry-sta; w 1 i 2 osobie liczby mnogiej czasowników w czasie przeszłym, np. zro-bi-li-my, za-śpie-wa-li-ście; w liczbie pojedynczej i w 3 osobie liczby mnogiej czasowników w trybie przypuszczającym, np. po-szedł-byś;

4 sylabę od końca akcentujemy w 1 i 2 osobie czasowników w trybie przypuszczającym, np. zje-dli-byś-my;

Dykcja

Przez mówienie wyraziste rozumiemy taka mowę, która przekazując treść, bez wątpliwości potrafi wzbudzić zainteresowanie przez swą formę dykcyjną i utrzymywać czynną uwagę słuchacza.

Pracuj nad tym, aby dykcja była:

- Słyszalna;

- Wyraźna;

- Giętka;

- Melodyjna;

Słyszalność, to nośność, której osiągnięcie połączone jest z wytrzymałością.

Wyraźność to czystość, która jest wynikiem precyzyjnej artykulacji i staranności w mowie i czytaniu.

Giętkość wynika z dobrego wyćwiczenia aparatu mowy.

Melodyjność to poprawna intonacja i logiczne prowadzenie głosu.

Przestrzegaj podstawowych zasad:

1. Nie wprowadzaj przydźwięków: w rodzaju `eee', `yyy' na początku lub między wyrazami.

2. Przeciwdziałaj zjadaniu końcówek zdań i wyrazów. Nie opuszczaj głoski w wygłosie- koniec wyrazu: blas(k); w śródgłosie- środek wyrazu: od(d)aj.

3. Starannie dociągaj do pełnego wybrzmienia samogłoski, zwracając uwagę na to, że zbytnie wydłużanie to maniera, a skracanie to niedbałość, co powoduje wymowę bełkotliwą i niezrozumiałą.

Ćwiczenia dykcyjne:

1. Spadł Bąk na strąk, a strąk na pąk. Pękł pąk, pękł strąk a bąk się zląkł.

2. W trzęsawisku trzeszczą trzciny, trzmiel trze w Trzciance trzy trzmieliny, a trzy byczki znad Trzebyczki z trzaskiem trzepią trzy trzewiczki.

3. Bzyczy bzyk znad Bzury zbzikowane bzdury, bzyczy bzdury, bzdurstwa bzdurzy i nad Bzurą w bzach bajdurzy, bzyczy bzdury, bzdurnie bzyka, bo zbzikował i ma bzika.

4. Trzynastego w Szczebrzeszynie chrząszcz się zaczął tarzać w trzcinie. Wszczęli wrzask Szczebrzeszynianie - cóż ma znaczyć to tarzanie? Wezwać trzeba by lekarza, zamiast brzmieć ten chrząszcz się tarza. Wszak Szczebrzeszyn z tego słynie, że w nim zawsze chrząszcz brzmi w trzcinie. A chrząszcz odrzekł nie zmieszany. Przyszedł wreszcie czas na zmiany. Drzewiej chrząszcze w trzcinie brzmiały, teraz będą się tarzały.

5. Trzódka piegży drży na wietrze, chrzęszczą w zbożu skrzydła chrząszczy, wrzeszczy w deszczu cietrzew w swetrze drepcząc w kółko pośród gąszczy.

6. Czesał czyżyk czarny koczek, czyszcząc w koczku każdy loczek, po czym przykrył koczek toczkiem, lecz część loczków wyszła boczkiem.

7. Czarny dzięcioł z chęcią pień ciął.

8. Hasał huczek z tłuczkiem wnuczka i niechcący huknął żuczka. Ale heca… - wnuczek mruknął i z hurkotem w hełm się stuknął. Leży żuczek, leży wnuczek, a pomiędzy nimi tłuczek. Stąd dla huczka jest nauczka by nie hasać z tłuczkiem wnuczka.

9. Za parkanem wśród kur na podwórku kroczył kruk w purpurowym kapturku, raptem strasznie zakrakał i zrobiła się draka, bo mu kura ukradła robaka.

10. Mała muszka spod Łopuszki chciała mieć różowe nóżki - różdżką nóżki czarowała, lecz wciąż nóżki czarne miała. Po cóż czary moja muszko, ruszże móżdżkiem a nie różdżką! Wyrzuć wreszcie różdżkę wróżki i unurzaj w różu nóżki!

Ćwiczenia główne

Po wykonaniu powyższych ćwiczeń nauczyciel omawia z dziećmi ruch twardy i ruch miękki, jaki stosuje się w ruchu teatralnym ręki.

Ruch twardy: ręka pracuje od łokcia.

Ruch miękki: ręka pracuje od nadgarstka.

Dzieci wykonują ćwiczenia obrazujące dwa ruchy ręki. Nauczyciel prosi dzieci o zaprezentowanie i wybór odpowiedniego ruchu charakterystycznego dla następujących postaci:

    ·        Baletnica,

    ·        Żołnierz,

    ·        Księżniczka,

     ·        Lis,

     ·        Dziecko

Ograniczony język Cele: rozwijanie wyobraźni i komunikowania się

Nauczyciel zwraca się do grupy: Jestem potężną czarownicą. Za dużo mówicie. Odbieram wam prawo mówienia. Jednakże jestem wspaniałomyślna i pozwalam wam zostawić sobie cztery wybrane przez was słowa. Napiszcie je na kartce. Dobierzcie się parami i spróbujcie porozumieć się z drugą osobą używając-  ty swoich , ona swoich czterech słów.

I. Film — to teatr w puszce od konserw

II. ,,Do aktorstwa potrzeba końskiego zdrowia i odporności psychicznej betonu".

III. ”Życie jest jak jazda na rowerze. Aby utrzymać równowagę, trzeba stale jechać do przodu.”              Albert Einstein

IV. "Kto chce tworzyć, musi promieniować radością." Theodor Fontane

V. Wielkie czyny powstają z wielkich marzeń” - Demostenes

VI. "Wychodząc z teatru człowiek powinien mieć wrażenie, że obudził się z jakiegoś dziwnego snu”.

VII. Sięgnij gwiazd, byś mógł innym wskazać do nich drogę.”

VIII. Poszukaj dobra w świecie, świat znajdzie je w Tobie.

U kołyski teatru stał taniec i pierwszym aktorem był tancerz.

Świat podobny jest do amatorskiego teatru, więc nieprzyzwoicie jest pchać się w nim do ról pierwszych, a odrzucać podrzędne. Wreszcie, każda rola jest dobra, byle grać ją z artyzmem i nie brać jej zbyt poważnie.

"Artystą jest się dlatego, że się wie coś, czego inni nie wiedzą."

"Wychodząc z teatru człowiek powinien mieć wrażenie, że obudził się z jakiegoś dziwnego snu, w którym najpospolitsze nawet rzeczy miały dziwny, niezgłębiony urok, charakterystyczny dla marzeń sennych, nie dających się z niczym porównać [...]"

„Spróbuj zapalić maleńką świeczkę zamiast przeklinać ciemność”. Konfucjusz

” Dzieci nie myślą ani o tym, co było, ani o tym, co będzie, ale cieszą się chwilą obecną, jak mało kto potrafi.” Jean Bruyere

"Dobry Nauczyciel wówczas znajdzie drogę do dziecka,
 kiedy sam sobie swoje talenty i swoje środowisko
 wykorzysta dla swoich uczniów i ich zadowolenia." A. W. Combs

"Dzieci są zwierciadłami. Kiedy znajdują się w obecności miłości, to ją odbijają. Kiedy miłości nie ma, nie mają czego odbijać." Anthony de Mello

"Żaden promień słońca nie ginie, lecz zieleń, którą on budzi,
potrzebuje czasu, aby wzrosnąć."      Albert Schweitzer
   

"Musimy uczyć się być najlepszymi przyjaciółmi nas samych, bo łatwo wpadamy w pułapkę bycia swymi najgorszymi wrogami" - Roderick Torp

"Droga od człowieka do człowieka prawdziwego wiedzie przez człowieka szalonego" Foucault
        

„Wierz w siebie, abyś także mógł uwierzyć w ludzi.
Poszukaj dobra w świecie, świat znajdzie je w Tobie.
Rywalizuj ze sobą, nie narzekaj - zmieniaj.
Sięgnij gwiazd, byś mógł innym wskazać do nich drogę.”

ABSTRAHOWANIE

 Ćwiczenie 1(podobieństwa) 

Wymieniamy 2 przedmioty np. żelazko, smalec i szukamy podobieństw między nimi.

 Np. żelazko i smalec mogą się przypalić.....

słońce i biurko są nam potrzebne

testament i tatarak

stary but i więzień

hotel i drzewo

chińskie pióro i słoń

Ćwiczenie 2 (lista atrybutów) 

Wybieramy dowolny obiekt np. las i uzupełniamy go przymiotnikami.

Ćwiczenie 3 (archiwum) 

Pytamy uczniów o rzeczy białe, następnie białe i miękkie, następnie białe, miękkie i nadające się do jedzenia, itd.

ROZUMOWANIE DEDUKCYJNE

Ćwiczenie 1

Uczniowie odpowiadają na pytania np. Co by było, gdyby padał złoty deszcz?

Co było, gdyby ludzie nie znali mowy? itd.

ROZUMOWANIE INDUKCYJNE

Ćwiczenie 1 (budowanie analogii ) 

Uczniowie tworzą dwie grupy obiektów

A	B
Pies	Przyjaciel
Teatr	Generał
Uczeń	Pojazd kosmiczny
Matka	Kopiec mrówek
Szkoła	Gazeta
Radio	Fabryka

Wybrany element ze zbioru A jest taki jak dowolny element ze zbioru B, bo.......np. radio jest takie samo jak gazeta, bo dostarczają nam wiadomości.

Ruch twardy: ręka pracuje od łokcia.

Ruch miękki: ręka pracuje od nadgarstka.

Dzieci wykonują ćwiczenia obrazujące dwa ruchy ręki. Nauczyciel prosi dzieci o zaprezentowanie i wybór odpowiedniego ruchu charakterystycznego dla następujących postaci:

    ·        Baletnica,

    ·        Żołnierz,

    ·        Księżniczka,

     ·        Lis,

     ·        Dziecko

Każde zajęcia rozpoczynamy od określenia własnego samopoczucia.

Każde dziecko uzupełnia zdanie: „Czuję się teraz jak.......”

METAFORYZOWANIE 

Ćwiczenie

 Szkoła jest jak beczka prochu, bo........................

Cukier jest jak kwiat polny, bo............................

Krzesło jest jak miłość, bo...................................

Kot ministra

Jeden z uczestników wymienia bezgłośnie kolejne litery alfabetu, drugi w pewnym momencie mu przerywa. Litera, przy której był uczestnik w momencie przerwania staje się pierwsza literą przymiotników, którymi możemy określić kota ministra. Uczestnik uzupełniwszy zdanie wskazuje swojego następcę, jeżeli nie odpowie, odpada z gry i wskazuje następcę.

Tysiąc definicji

Ustalamy przedmiot: „(but, szkoła, dziecko)…. jest to…”.

Ukryta zasada

Grupę dzielimy na dwie podgrupy. Podgrupa ma za zadanie ustawić się w szeregu, jednak o kolejności osób w tym szeregu decyduje obmyślona przez podgrupę zasada. Tę zasadę musza odkryć pozostali uczestnicy. Może to być wzrost, wiek, rozmiar buta, kolejność odpowiadająca alfabetycznemu porządkowi imion lub inne.

O co im chodzi?

Jedna z osób wychodzi z Sali, grupa ustala w jaki sposób będzie udzielać odpowiedzi na jej pytania. Zasada winna zawierać elementy werbalne (ale, no więc) i niewerbalne (założenie nogi na nogę podczas udzielania odpowiedzi). Wszyscy winni się trzymać tej reguły. A osoba pytająca winna ją odkryć. Odgadujący ma znaleźć odpowiedź na pytanie o co im chodzi?

Druga wersja tego ćwiczenia. To dana osoba nie trzyma się reguł, ale pozostali uczestnicy zachowują się zgodnie z ustaloną regułą, np. sąsiad odpowiadającego dotychczas siedzący po prawej stronie zamienia się z nim miejscem.

Skojarzenia

Wybieramy dowolne hasło wyjściowe (chleb, sen, dom, armata). Każdy uczestnik indywidualnie w ciągu trzech minut ma zapisać jak najwięcej skojarzeń.

Skojarzenie typu łańcuch: sen, ziarno, zarodek, płód, dziecko, szkoła, piórnik, pióro, strzała, łuk, sport, olimpiada, igrzyska;

Skojarzenie typu gwiazda: chleb, żyto, pszenica, rolnik, piec, maka, bułka, sól, dom, żur, zakwas;

Moje trzy cechy na pierwszą literę mojego imienia.

Uczestnik przedstawia się podając swoje imię oraz trzy charakterystyczne dla siebie cechy.

Indiańskie imiona

Uczestnik przybiera sobie nowe imię na wzór indiańskich. Np. Trawa, którą podeptano, ale się podniosła. Człowiek urodzony w miejscu, gdzie padało, ale już wyschło. Imię ma coś znaczyć, metaforycznie oznaczać jakąś prawdę o danej osobie.

Czuję się jak

1. Uczestnik wykonuje rysunek oddający jego stan emocjonalny w danej chwili. 2. Po wykonaniu rysunków przez wszystkich 3. grupa interpretuje rysunek: jak czuje się osoba, która wykonała ten rysunek. 4. Po podaniu opinii Autor rysunku mówi, czy grupa prawidłowo zinterpretowała jego rysunek.

Kojarzysz mi się z… (1/3,1/3,1/3)

Ćwiczenie to jest ryzykowne, bądźmy spokojni, coś możemy się o sobie dowiedzieć, czego nie wiemy. Dowiemy się pewnych sygnałów, jak inni nas widzą, ale może to nie prawda o nas od końca. 1. Uczestnicy za pomocą porównania komunikują sobie wzajemnie, jak się spostrzegają. Każdy ma każdemu powiedzieć z czym mu się tamten kojarzy. Np. Kojarzysz mi się z poranną mgłą, albo poranną rosą, albo groźnym wilkiem, albo śpiącym misiem; 2. Słuchający może poprosić o dodatkowe informacje, np. z poranną mgłą - czy coś przez nią widać? 3. Nie wolno zaprzeczać, ani wyjaśniać;

Części samochodowe

1. Każdy uczestnik przedstawia siebie jako element większej całości. 2. Wybieramy jedną z części samochodu: kierownicę, klakson, światła, karoseria, silnik, koło, zderzak, lusterko, światła, skrzynia biegów, lusterka odbijające światło. 3. Grupa usiłuje złożyć z poszczególnych części całe auto. 4. Sprawdzamy czego nam brakuje, a czego mamy w nadmiarze. 5. Omówienie - ćwiczenie wyzwala przekonanie o wewnętrznej różnorodności grupy i jednocześnie jej spójności, o byciu potrzebnym niezależnie od pełnionej roli i samopoczucia.

Obora

1. Przygotować karteczki z nazwami zwierząt domowych i gospodarskich. 2. Każdy uczestnik losuje jedną karteczkę. 3. Na znak zaczynają zachowywać się, jak zwierzątko, które wylosował - także dźwięki i ruchy. 4. Wszyscy nagle kończą przedstawienie. 5. Omówienie - ćwiczenie jest nakierowane przede wszystkim na uczestników zahamowanych. Chodzi o zdolność do spontanicznych zachowań na forum publicznym.

Wymiana myśli

1. Grupę dzielimy na dwie części, jedna grupa zapisuje, co powiedziała osoba A, a druga, co powiedziała osoba B. 2. Prosimy, by dwie osoby dwie osoby wspólnie poprzez rozmowę próbują zaprojektować biurko, które zachęcałoby do nauki; albo razem zaprojektowały idealny plac zabaw dla dzieci. 3. Po kilku minutach sprawdzamy, czy a) osoby mówiły na temat; b) czy wypowiedzi tworzą logiczną całość - czy to był dialog, czy dwa monologi; c) czy rozmówcy byli sobie nawzajem potrzebni; d) czy następowała wymiana ról mówcy i słuchacza; d) czy nawzajem porządkowali swoje myśli; e) czy występują między wypowiedziami tzw. `dziury', czyli brak logicznego przejścia między fragmentem wypowiedzi osoby A, a fragmentem wypowiedzi osoby B. f) liczba `dziur' to tzw współczynnik wymiany myśli;

Zanim ci odpowiem najpierw się upewnię, czy dobrze rozumiem, co chcesz powiedzieć.

Podstawową barierą skutecznego porozumiewania się jest postawa: dobrze wiem, co chcesz powiedzieć. Opacznie rozumie się treści a uważa się, że wszystko jest jasne i zrozumiałe.

1. Dwóch rozmówców prowadzi dialog na temat, jak zainteresować słuchaczy trudnym i nieatrakcyjnym, choć ważnym tematem. 2. Najpierw wypowiada swoje zdanie osoba A; 3. potem osoba B parafrazuje tę wypowiedź [inaczej mówiąc …, lub jeśli Cię dobrze rozumiem, to chcesz powiedzieć, że…]; 4. Jeśli osoba B dobrze wyraziła myśl osoby A to osoba A akceptuje wypowiedź mówiąc: tak, jeśli źle wyraziła to mówi nie; 5. Wtedy osoba B wyraża swoją własną opinię; 6. następnie osoba A parafrazuje wypowiedź towarzysza itd. 7. Omówienie - parafrazy nie mogą być prostym powtórzeniem, muszą zawierać inne słowa, choć tę sama myśl. W parafrazowaniu używać zwrotów: to znaczy, że według ciebie; inaczej mówiąc; innymi słowy; ja to widzę w ten sposób; Nawyki językowe mogą dopomóc w wytworzeniu właściwych nawyków intelektualnych.

---