1

SYLABUS PRZEDMIOTU

WSTĘP DO SOCJOLOGII

Elementy składowe sylabusu

Opis

Nazwa przedmiotu

Metody badań jakościowych

Kod przedmiotu

Nazwa kierunku

Socjologia

Nazwa jednostki prowadzącej kierunek

Instytut Socjologii

Język przedmiotu

Polski

Charakterystyka przedmiotu

• Obowiązkowy

• Kierunkowy

Rok studiów/ semestr

II/ I

Liczba godzin zajęć dydaktycznych oraz
forma prowadzenia zajęć

30 godzin ćwiczeń

Punkty ECTS

5

Prowadzący

Mgr Małgorzata Dmochowska
Dr Katarzyna Sztop-Rutkowska

Założenia i cele przedmiotu

Zapoznanie uczestników kursu z wybranymi metodami i technikami
pozyskiwania danych jakościowych. Przedstawienie teorii
ugruntowanej.

Wymagania wstępne

brak

Treści merytoryczne przedmiotu

1. Typy badań empirycznych we współczesnej socjologii i ich

funkcje

2.

Badania empiryczne reformatorów społecznych.
Socjologia humanistyczna.

3. Techniki

obserwacyjne.

4. Monografia terenowa, case studies.
5. Wywiad

swobodny.

6. Metoda

autobiograficzna.

7. Polskie

pamiętnikarstwo konkursowe.

8. Socjologia

wizualna.

9. Nowe propozycje badań biograficznych w ramach

symbolicznego interakcjonizmu.

10. Analiza treści. Wykorzystywanie danych urzędowych.
11. Badania działań społecznych. Teoria ugruntowana.
12. Techniki jakościowe w badaniach marketingowych.

Forma i warunki zaliczenia
przedmiotu

Studenci oceniani są w systemie punktowym. Punkty otrzymują
za:
- obowiązkowe przygotowanie referatu (student winien przybyć na
dyżur poprzedzający dane zajęcia z gotowym pomysłem na referat,
student-referent przed wystąpieniem powinien rozdać wszystkim
uczestnikom kursu, uprzednio powielony konspekt referatu [W
nagłówku konspekt powinien zawierać: imię i nazwisko referenta,
bibliografię referowanych tekstów oraz datę. Konspekt nie powinien
przekraczać jednej strony A4 i winien być maszynopisem.
Konspekt będzie oceniany w skali: 0-3 punktów], student-referent
powinien referować na podstawie własnego konspektu (wykluczone
jest czytanie z kserówek lub notatek). Referat będzie oceniany w
skali 0-10

- Aktywność na zajęciach jest mile widziana. Dla osób, które są
bardzo aktywne w czasie całych zajęć przewiduje się 1 punkt
ekstra.

- Przed zajęciami może pojawić się krótki sprawdzian zwany
wejściówką. Pytania na sprawdzianie będą dotyczyć tylko tekstów
obowiązkowych. Mogą się pojawić pytania o definicje czy pojęcia
zawarte w tekstach obowiązkowych. Student, który zaliczy
wejściówkę nie dostaję dodatkowych punktów (chyba, że zaskoczy
prowadzącego swoją wiedzą wykraczająca poza ramy kursu) jeśli
jej nie zaliczy traci jeden punkt.

- Kolokwium: dotyczyć będzie treści poruszanych na zajęciach –

2

obejmować będzie również treść referatów. Przewidziane jest 1
kolokwium - test, oceniane w skali 0-20 punktów. Obecność na
kolokwium jest obowiązkowa.

- Obecność: Bez specjalnego usprawiedliwienia student może
opuścić 2 zajęcia. Przy 3 nieobecności muszą Państwo zaliczyć
zajęcia na dyżurze w terminie nieprzekraczającym 2 tygodni od
absencji. Jeśli opuszczą Państwo więcej niż 3 zajęcia – otrzymają
Państwo ocenę ndst. na koniec semestru (z wyłączeniem
udokumentowanych przypadków losowych).
- Praca pisemna
Osoby, które chcą otrzymać ocenę bardzo dobrą muszą napisać
pracę semestralną, która ma być zreferowaniem
przeprowadzonego przez siebie badania. Praca taka ma być mini-
monografią wybranej przez siebie grupy społecznej. Nie może być
to ta sama grupa co w przypadku mikrostruktur ☺. Dodatkowo
powinna zawierać dzienniczek badawczy (obserwacji, bądź
wywiadu). W szczególnym przypadku dopuszczam możliwość
pisania pracy wraz z inną osobą i przestrzegam przed korzystaniem
z „doświadczeń” starszych studentów, lub

zasobów internetowych.

Aby uniknąć plagiatów, wszystkie prace muszą również zostać
złożone w wersji elektronicznej. Praca będzie oceniana w skali od 0
do 10 punktów, ale mogą ją pisać tylko studenci, którzy marzą i
mają realną szansę by otrzymać piątkę.
- „Prace domowe”: W trakcie zajęć student będzie miał do
wykonania kilka „prac domowych”, które pozwolą wiedzę
teoretyczną zamienić na praktyczną.
Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest uzyskanie przez studenta co
najmniej 17 punktów. Skala ocen w semestrze zimowym jest
następująca:

0-16 ndst

17-21 dst

22-23 dst+

24-30 db

31 -32 db+

powyżej 33 bdb

Wykaz literatury podstawowej

1.
- Wyka. Anna. 1993. Ku nowym wzorom badań społecznych w Polsce. w: Badacz społeczny wobec
doświadczenia, Warszawa: IFiS PAN. ss. 11-39;
- Konecki. Krzysztof. 2000. Podział i problem sprzeczności badań ilościowych i jakościowych w naukach społecznych.
w: Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Warszawa: PWN. ss. 16-24;
2.
- Szczepański. Jan. 1969. Le Play i jego szkoła. w: Socjologia. Rozwój problematyki i metod. Warszawa: PWN. ss.
90-98;
- Szczepański. Jan. 1969. Socjologia rozumiejąca Maxa Webera. w: Socjologia. Rozwój problematyki i metod. War-
szawa: PWN. ss. 334-349;
- Szacki. Jerzy. 1986. Koncepcja współczynnika humanistycznego w: J. Szacki. Znaniecki, Warszawa: Wiedza
Powszechna, ss. 90-102;
3.
- Goode. William. P. K. Hatt.1965. Ogólne zasady i typy obserwacji. w: Metody badań socjologicznych Stefan Nowak
[red.]. Warszawa: ss. 45-60, a także w: Badania empiryczne w socjologii. 1997 Wybór tekstów. Marian Malikowski,
Marian Niezgoda. [red.]. t. II. Tyczyn: WSSG;
- Bukowski. Andrzej. Stanisław. Marmuszewski. 1995. Żebrak i przechodzeń w przestrzeni publicznej w: Żebracy w
Polsce, Stanisław Marmuszewski, Andrzej Bukowski [red.]. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński; ss. 155-176;
- Miszewski. Kamil. 2007. Kiedy badacz jest tajnym agentem. O postrzeganiu niejawnej obserwacji
uczestniczącej jako etycznie problematycznej, metodach badań ilościowych, zakulisowych wymiarach życia
społecznego i ich związku ze wszystkim tym, o czym przed chwilą, Przegląd Socjologii Jakościowej, nr 2 (do
pobrania: http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/volume4_pl.php)
4.
- Turowski. Jan. 1992. Metoda monograficzna. w: Socjologia wsi i rolnictwa. Metody i wyniki badań Jan Turowski,
Lublin, ss. 17-41; oraz w: Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, Marian Malikowski, Niezgoda Marian
[red.] Tyczyn 1997; t. II. ss. 408-431;

3

- Kwaśniewicz. Władysław. 1993. Badania monograficzne. „Kultura i Społeczeństwo” nr 3.
5.
- Silverman David. 2009. Wywiad w: Interpretacja danych jakościowych. Warszawa:PWN
- Lutyńska. Krystyna. 2000. Bieda w rodzinie. Psychologiczny, społeczny i kulturowy kontekst wywiadów z
przedstawicielami trzech pokoleń, w: Elżbieta Tarkowska [red.] Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w
Polsce, Warszawa: IFiS PAN: Typografika. 199-232;
6.
- Helling. Ingeborg. 1990. Metoda badań biograficznych, w: Metoda biograficzna w socjologii, Jan Włodarek ,
Ziółkowski M. [red], Warszawa-Poznań: PWN, ss. 13-38;
- Leoński. Jacek. 1993. Różne sposoby ujmowania metody biograficznej w socjologii, w: Jacek Leoński, T. Rzepa,
[red.], O biografii i metodzie biograficznej, Poznań: Nakom. ss. 25-32;
- Kaźmierska. Kaja. 1990. O metodzie dokumentów biograficznych. „Kultura i Społeczeństwo” nr 1. ss. 111-118.
7.
- Chałasiński. Józef. 1982. Pamiętnikarstwo jako świadectwo przeobrażeń narodu polskiego, wstęp do: Pamiętniki
Polaków 1918-1978: antologia pamiętnikarstwa polskiego, Warszawa: IFiS PAN t. I: Druga Rzeczpospolita 1918-
1939, ss. 9-29;
- Palska. Hanna. 1997. Polskie pamiętnikarstwo konkursowe. Ideologia w autobiografii, autobiografia w ideologii,
„Ask" nr 1-2 (5-6); ss. 9-17;
8.
- Sztompka. Piotr. 2005. Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN. ss. 17-46;
- Kaczmarek. Jerzy. Poznań w fotografii i świadomości swoich mieszkańców. Maszynopis. ss. 1-18.
9.
- Schutze. Fritz. 1997. Trajektoria cierpienia jako przedmiot badań socjologii interpretatywnej w: „Studia
Socjologiczne". nr 1. ss 11-55;
- Szkuta Katarzyna. Cześć chłopaku. Rytualne aspekty okazywania zaangażowania w rozmowę w audycji radiowej.
W: Przegląd socjologii jakościowej. Tom 5 nr 2 –lipiec 2009.
10.
- Cartwright Don. P. 1965. Analiza treści przekazów masowych, w: Metody badań socjologicznych, S. Nowak
[red.]. Warszawa ss. 149-161; a także w: Badania empiryczne w socjologii. Wybór tekstów, Malikowski M.,
Niezgoda M., red. Tyczyn 1997.ss. 286-293;
- Palska Hanna. 2002. Dane i metoda, w: Bieda i dostatek. O nowych stylach życia w Polsce końca lat
dziewięćdziesiątych, Warszawa: IFiS PAN. ss. 27-44;
11.
- Nowak. Krzysztof. 1989. Interwencja socjologiczna – socjologia działania i socjologia w działaniu. w: Poza granicami
socjologii ankietowej. Antoni Sułek, Krzysztof Nowak, Anna Wyka [red.]. Warszawa: UW. ss. 297-318;
- Gliński. Piotr. 1989. Z doświadczeń jakościowych badań stylu życia. w: Poza granicami socjologii ankietowej. Antoni
Sułek, Krzysztof Nowak, Anna Wyka [red.]. Warszawa: UW. ss. 61- 76;
- Konecki Krzysztof . 2000. Z metodologii teorii ugruntowanej. w: Studia z metodologii badań jakościowych, Teoria
ugruntowana. Warszawa: PWN, roz. 2.1. – 2.3. (dostępne również na :

http://krzysztofkonecki.prv.pl/

)

12.
- Dukaczewska-Nałęcz. Aleksandra. 1999. Zogniskowane wywiady grupowe – jakościowa technika badawcza. w:
Spojrzenie na metodę. Henryk Domański, Krystyna Lutyńska, Andrzej Rostocki. [red.]. Warszawa: IFiS PAN. ss.
149-160;
- Dyjas-Pokorska. Anna. 2004. Geneza i rozwój badań jakościowych w marketingu. W: Nowe metody, nowe
podejścia badawcze w naukach społecznych. Paweł. B. Sztabiński, F. Sztabiński, Z. Sawiński [red.]. Warszawa:
IFiS PAN. ss. 199-218.

Lektury dodatkowe:
2.
- Krasnodębski. Zdzisław. 1986. Maxa Webera projekt socjologii rozumiejącej. w: Rozumienie ludzkiego
zachowania. Warszawa: PiW. ss. 90-111;
Mokrzycki. Edmund. 1971. Pojęcie rozumienia. w: Założenia socjologii humanistycznej, Warszawa: PWN. ss. 40-
61;
Szczepański. Jan. 1969. Metodologiczne koncepcje W.I. Thomasa i F. Znanieckiego. w: Socjologia. Rozwój prob-
lematyki i metod, Warszawa: PWN. ss. 354-373;
Thomas. William. Florian Znaniecki. 1976. Nota metodologiczna, tom I, Chłop polski w Europie i Ameryce,
Warszawa: ss. 41-97;
3.
Doktór. Kazimierz. 1961. O stosowalności obserwacji uczestniczącej jako metody badań socjologicznych w przemyśle,
"Studia Socjologiczne" nr 2. ss.76-90;
Szlendak. Tomasz. 1998. Technomania. Toruń: Graffitti BC. ss. 52-80;

4

Janiszewski. Ludwik. 1970. O obserwacji uczestniczącej na statku morskim. “Studia Socjologiczne” nr 1. ss. 303-318;
4.
Kwaśniewicz W. 1993. Kazimierza Dobrowolskiego koncepcja badań historyczno-terenowych. w: Metoda
biograficzna w socjologii Jan Włodarek, Marek Ziółkowski [red:], Poznań, ss. 159-169; oraz w: Badania
empiryczne w socjologii. Wybór tekstów. Marian Malikowski, Marian Niezgoda [red.] Tyczyn 1997; t. II. ss. 432-
442;
Lutyński. Jan. 2000. Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia. Łódź: ŁTN. ss. 292-307;
5.
Grabowska. Mirosława. 1989. Wywiad w badaniu zjawisk „trudnych”. Przypadek polskiej religijności. w: Antoni Sułek,
Krzysztof Nowak, Anna Wyka [red.]. Poza granicami socjologii ankietowej. Warszawa: UW. ss. 141-166
Beata Borawska. 2006. Ja siebie na wsi nie widziałam. Białystok: UwB – dowolny fragment opisujący realizację
wywiadów. Np. ss 58-66.
6.
Giza. Anna. 1990. Biografia jako fakt empiryczny i jako kategoria teoretyczna, w: Metoda biograficzna w socjologii.
Jan Włodarek, Marek Ziółkowski [red.]. Warszawa-Poznań, ss. 39-55;
Bertaux. Daniel. 1990. Funkcje wypowiedzi autobiograficznych, w: Metoda biograficzna w socjologii, Jan
Włodarek, Marek Ziółkowski. [red.]. Warszawa-Poznań, PWN, 1990; 71-83;
Domiecka Markieta, Mrozowicki Adam. Robotnicy i ludzie biznesu. Wzory karier zawodowych a zmiana społeczna
w Polsce w: Przegląd socjologii Jakościowej Tom 4 nr 1 luty 2008.
7.
Konkursy na pamiętniki w Polsce 1921 - 1966, oprac. F. Jakubczak, wstęp: J. Chałasiński, Warszawa, 1966;
Konkurs na „Pamiętnik Wielkiej Zmiany”:

http://www.polityka.pl/konkurs-pamietniki-wielkiej-zmiany-

rozwiazany/Lead30/933/289461,18/

8.
Olechnicki. Krzysztof. Tomasz. Szlendak. 2002. Wywiad z użyciem fotografii w metodologii badań socjologicznych i w
praktyce społecznej. „ASK” nr 11. ss. 7-24.
Olechnicki. Krzysztof. 2003. Antropologia obrazu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Olechnicki. Krzysztof. 1999. Obraz i wizualność w naukach społecznych. „Kultura i Społeczeństwo” nr 3. ss. 39-
68.
9.
Kaźmierska. Kaja. 1999. Konstruownie narracji o doświadczeniu wojennej biografii. Na przykładie analizy narracji
kresowych. w: Charakterystyka swoistych cech narracji kresowych. Warszawa: IFiS PAN ss. 21-48;
Rokuszewska-Pawełek. Anna. 1996. Miejsce biografii w socjologii interpretatywnej. Program socjologii biografistycznej
Fritza Schutzego. „ASK” nr 1. ss. 37-54.
10.
Palska. Hanna. 1994. Nowa inteligencja w Polsce Ludowej. Świat przedstawień i elementy rzeczywistości,
Warszawa: , rozdz. II, cz. I. ss. 53-98;
Szczepański. Jan. 1979. Techniki interpretacji i wykorzystania dokumentów osobistych. w: Antoni Sułek. [red.]. Logika
analizy socjologicznej. Wybór tekstów, Warszawa: UW. ss. 287-289;
Sułek. Antoni. 1990. W terenie, w archiwum, w laboratorium, Warszawa: UW IS.

ss. 91-157;

Nasalska. Ewa. 1982. Kierunki rozwoju analizy treści, w: „Studia Socjologiczne", nr 3-4. ss. 51-67;
11.
Jawłowska. Aldona. 1993. Interwencja socjologiczna. „Kultura i Społeczeństwo” nr 3. ss. 161-169.
12.
Nicińska. Magdalena. 2000. Indywidualne wywiady pogłębione i zogniskowane wywiady grupowe – analiza
porównawcza. „ASK”. 9/2000. ss. 39-50;