http://www.wychmuz.pl

Wychowanie Muzyczne 3 2011

21

Materiały metodyczne

Joanna Kuzaj

Śladami Henryka Wieniawskiego
– scenariusz zajęć

Prezentowany scenariusz zajęć lekcyjnych, nagrodzony w  Ogólnopolskim konkursie
na scenariusz zajęć dla ucznia – Wieniawski 2010, to kolejna propozycja zajęć przybli-
żających sylwetkę wirtuoza w sposób angażujący ucznia i rozwijający zarówno jego
wiedzę i umiejętności muzyczne, jak i możliwości intelektualne.

Etap kształcenia:

klasa VI szkoły podstawowej.

Wymiar czasu:

45 minut.

Temat zajęć:

Śladami Henryka Wieniawskiego.

Cele kształcenia

Cel ogólny:

– przybliżenie życia i twórczości Henryka

Wieniawskiego oraz miejsc związanych
ze słynnym wirtuozem.

Cele szczegółowe:
Uczeń:

– potrafi wymienić zabytki XIX-wieczne-

go Lublina,

– potrafi wymienić kilka najważniejszych

miejsc związanych z  Henrykiem Wie-
niawskim,

– zna życiorys i twórczość Henryka Wie-

niawskiego,

– potrafi wyjaśnić pojęcia: wirtuoz, styli-

zacja muzyki ludowej,

– potrafi zaśpiewać piosenkę Czarodziej-

ska przejażdżka,

– potrafi na dzwonkach zagrać melodię

piosenki Czarodziejska przejażdżka.

Metody kształcenia:

– wykład,

– metody utrwalania materiału – samo-

dzielna praca uczniów (rozwiązywanie
zadań „prawda–fałsz”, zadań z luką oraz
logogryfu),

– metody działalności praktycznej – ćwi-

czebne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

– zbiorowa,

– indywidualna.

Środki dydaktyczne:

– tablica interaktywna,

– keyboard,

– dzwonki chromatyczne,

– płyta CD z muzyką i materiałami ikono-

graficznymi o Henryku Wieniawskim.

Zdjęcia: Kaplica Trójcy Świętej w Lu-

blinie; Trybunał Koronny w  Lublinie;
Brama Krakowska w  Lublinie; Zamek
Lubelski – rysunek z 1810 r.; Zamek Lu-
belski – rysunek z 1860 r.; Lublin – ka-
mienica Wieniawskich; ojciec H. Wie-
niawskiego; matka H. Wieniawskiego;
Paryż – konserwatorium; H. Wieniawski
i jego brat Józef; Petersburg – konserwa-
torium; Wieniawski i Rubinstein; Bruk-

22

Wychowanie Muzyczne 3 2011

http://www.wychmuz.pl

Materiały metodyczne

sela – konserwatorium; grób Wieniaw-
skiego; Wieniawski i jego żona.

Nagrania muzyczne ut worów

H.  Wieniawskiego: Wariacje A-dur
op. 15; Koncert skrzypcowy d-moll op. 22;
Kujawiak a-moll; Mazurek Dudziarz
op. 19 nr 2; Legenda op. 17.

Przebieg zajęć:

1. Czynności organizacyjne.

2. Przedstawienie celu lekcji.

3. Przybliżenie architektury miasta naro-

dzin kompozytora.

t W formie wykładu nauczyciel przedsta-

wia uczniom krótką historię Lublina;
informuje, że w mieście tym – jednym
z najstarszych miast Polski – zachowa-
ły się pamiątki architektury z różnych
epok.

t Nauczyciel wymienia najważniejsze za-

bytki Lublina, pokazując ich fotografie
na tablicy interaktywnej, i krótko cha-
rakteryzuje:

– Kaplica Trójcy Świętej – gotyk.

– Trybunał Koronny – nosi ślady róż-

nych stylów, ponieważ ulegał często
przebudowie i dwukrotnie został spa-
lony. Za czasów Henryka Wieniaw-
skiego budowla utrzymana była w sty-
lu klasycznym.

– Brama Krakowska – zbudowana w sty-

lu gotyckim, kilkakrotnie przebudo-
wywana.

– Zamek Lubelski – XII wiek, wielo-

krotnie przebudowywany, w  czasie
II wojny światowej i tuż po niej stał się
więzieniem i miejscem cierpień.

– Kamienica Wieniawskich – XVI wiek,

również wielokrotnie przebudowywa-
na, w momencie narodzin Wieniaw-
skiego miała charakter klasyczny.

t Nauczyciel podaje ciekawostkę o tym, że

archeolodzy datują najstarsze znaleziska
na terenie dzisiejszego Lublina (dzielni-
ca Sławin) na 3000 lat p.n.e., są to ruiny
cmentarzyska z monumentalnymi gro-
bowcami.

4. Informacja o życiu i twórczości Henryka

Wieniawskiego oraz zapoznanie z miej-
scami, w  których przebywał muzyk.
Przedstawiając sylwetkę H. Wieniaw-
skiego, nauczyciel prezentuje zdjęcia
osób i miejsc, a także fragmenty wymie-
nianych utworów muzycznych.

Henryk Wieniawski urodził się 10 lipca

1835 r. w Lublinie, ulica Rynek 17. Jego ojciec,
Tadeusz, był znanym i cenionym chirurgiem,
matka zaś, Regina, osoba twórczo uzdolniona,
bardzo dobrze grała na fortepianie. Dom pań-

Zamek Lubelski i dzielnica żydowska, rysunek L. Urmowskiego z 1810 roku

http://www.wychmuz.pl

Wychowanie Muzyczne 3 2011

23

Materiały metodyczne

stwa Wieniawskich słynął jako swoisty salon
odwiedzany przez wybitnych artystów. W nim
odbywały się koncerty i  spotkania literackie.
Miało to wpływ na późniejszą drogę życiową
Henryka i jego dwóch braci, Juliana i Józefa.

Pierwszą nauczycielką Henryka była

jego matka. W 1843 r., mając 8 lat, skrzypek
wyjechał do Paryża, aby studiować w  kon-
serwatorium. W  wieku 11 lat zaczął kom-
ponować. Początkowo Henryk występował
z  młodszym bratem – Józefem – wspólnie
odbyli wielkie tournée po Rosji i Niemczech.
W  tym czasie powstały jego liczne utwory,
między innymi: Wielki kaprys fantastycz-
ny op.  1 i  Wariacje A-dur op. 15. Po 1855 r.
drogi artystyczne braci się rozeszły, Henryk
rozpoczął wielkie tournée po świecie jako
wirtuoz porównywany z  Paganinim. W  la-

tach 1860–1872 mieszkał w  Petersburgu,
gdzie został solistą na dworze cara i profeso-
rem w miejscowym konserwatorium. Z tego
okresu pochodzi Koncert d-moll, który stał
się najbardziej cenionym jego utworem.

Wieniawski koncertował we wszystkich

krajach Europy. W 1872 r. wyjechał do Sta-
nów Zjednoczonych na długie tournée z An-
tonem Rubinsteinem. Po powrocie przyjął
stanowisko profesora konserwatorium
w Brukseli, gdzie pełnił rolę pedagoga i pro-
wadził klasę skrzypiec. Aktywne życie wirtu-
oza stało się przyczyną osłabienia jego stanu
zdrowia i spowodowało problemy z sercem.
31 marca 1880 r. muzyk umarł w Moskwie,
został pochowany w Warszawie na Powąz-
kach. Twórczość, jaką po sobie pozostawił,
obejmuje – oprócz licznych wariacji, fantazji,
etiud – także utwory nawiązujące do trady-
cji narodowej i muzyki ludowej (polonezy,
mazurki, kujawiaki). Jednym z najbardziej
znanych jego dzieł jest pełna liryzmu Legen-
da – stworzona jako wyznanie miłości do
Izabeli Hampton, jego przyszłej żony.

Zamek w Lublinie i ul. Kowalska, litografia Adama
Leure z roku 1860

5. Utrwalanie materiału.

Uczniowie rozwiązują zadanie „prawda–fałsz”.

Rozstrzygnij, które z poniższych zdań są prawdą, a które fałszem.
Jeśli zdanie jest prawdziwe, wstaw literę P, jeśli jest fałszywe – wstaw literę F.

F

Miejscem narodzin Henryka Wieniawskiego był Poznań.

P

Żoną Henryka Wieniawskiego była Izabela Hampton.

F

Wieniawski był wirtuozem wiolonczeli.

F

Henryk Wieniawski zmarł 31 marca 1912 r.

Sala koncertowa konserwatorium w Paryżu w XIX w.

24

Wychowanie Muzyczne 3 2011

http://www.wychmuz.pl

Materiały metodyczne

Uczniowie rozwiązują zadanie na uzupełnianie (z luką).

Uzupełnij w zdaniach brakujące wyrazy.

1. Henryk Wieniawski urodził się 10 lipca 1835 r. w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2. W początkach swojej kariery koncertował z bratem, . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. Henryk Wieniawski stylizował polską muzykę ludową, m.in.: oberki, . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . .

4. W latach 1860–1872 został solistą na dworze cara i profesorem w konserwatorium w . . . . . . . . . . . . . . .

5. Jako wyraz miłości do swojej przyszłej żony Henryka Wieniawski skomponował . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6. Grób Henryka Wieniawskiego znajduje się w . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Klucz odpowiedzi:

1.

Lublinie

3.

mazurki, kujawiaki

5.

Legendę

2.

Józefem

4.

Petersburgu

6.

Warszawie

6. Granie i śpiewanie piosenki o Lublinie.

Nauka gry i śpiewania piosenki Czarodziejska przejażdżka.

7. Podsumowanie lekcji.

Wypowiedzi uczniów na temat lekcji połączone z głosowaniem – „urna wyborcza”.

8. Praca domowa: Rozwiąż logogryf.

1

I

Z A B E

L A

2

W I

R T

U O Z

3

P E T E R S

B U R G

4

P O

L O N E Z

5

W A R

I A C J A

6

R E G

I

N A

7

S O L

I S T A

8

W A R S Z

A W A

9

L U B L

I

N

10

K O N S E R W A T O R

I U M

11

K O

N C E R T

Logogryf

1. Imię żony Henryka Wie-

niawskiego.

2. Muzyk, który opanował

doskonale grę na danym
instrumencie.

3. Miasto, w którym Henryk

Wieniawski osiadł w la-
tach 1860–1872.

4. Polski taniec narodowy,

zwany „chodzonym”.

5. Forma muzyczna, w któ-

rej temat ulega prze-
kształceniom.

6. Imię matki Henryka Wie-

niawskiego.

7. Wykonawca utworu

przeznaczonego na jeden
instrument.

8. Miasto, w którym został

pochowany Henryk
Wieniawski.

9. Miasto narodzin Henryka

Wieniawskiego.

10. Dawniej wyższa szkoła

muzyczna.

11. Publiczna prezentacja

utworu muzycznego.

http://www.wychmuz.pl

Wychowanie Muzyczne 3 2011

25

Materiały metodyczne

Czarodziejska przejażdżka

muzyka i słowa: Janusz Nowosad

1. Wczoraj rano poznałem

bardzo miłą dziewczynkę,
miała z sobą koziołka
i złotą katarynkę.

Bardzo ładnie śpiewała
przy wtórze katarynki,
a koziołek tańcował,
robiąc zabawne minki.

Ref:

La, la, la....

2. Gdy wybiła dwunasta,

dorożka podjechała
i mnie miła dziewczynka
na przejażdżkę zabrała.

Czarodziejską dorożką
jechaliśmy przez wieki,
poznałem Lublin bliski,
poznałem i daleki.

Ref:

La, la, la....

3. Widziałem, jak na Rynek

wjechali nocą diabli,
widziałem, jak Tatarzy
historię Polski kradli.

Widziałem, jak Wieniawski
koncerty grywał pierwsze,
widziałem, jak Czechowicz
dla dzieci pisał wiersze.

Ref:

La, la, la....

4. Widziałem także Lublin,

Lublin pełen radości,
gdzie uśmiech wszystkich dzieci
był kluczem do przyszłości.

Dziewczynka i koziołek
powoli mi znikali,
zapewne po to, byście
tej piosenki koniec miały.