Z

warcia z ziemią uzwojenia sto-
jana należą do najczęściej wy-

stępujących zakłóceń w pracy gene-
ratora, a ich przyczyną jest uszko-
dzenie izolacji uzwojenia. Skutkiem
może być nie tylko poważne uszko-
dzenie uzwojenia stojana, lecz też
awaria żelaza rdzenia magnetyczne-
go. Rozmiar zniszczenia zależy od
wartości prądu zwarcia z ziemią i
od czasu trwania zwarcia. Wymaga
się zatem, aby każdy generator o na-
pięciu większym niż 1 kV był wypo-
sażony w zabezpieczenie reagujące
na zwarcia z ziemią obejmujące
uzwojenia stojana w możliwie du-
żym zakresie. Przyjmuje się, że przy
zwarciach w zakresie od 0 do 95%
uzwojenia stojana, zabezpieczenie
ziemnozwarciowe działa szybko, z
opóźnieniem (0,3÷1,0) s. Wymaga
się również, aby zabezpieczenie
ziemnozwarciowe generatora, któ-
rego uzwojenia stojana chłodzone
są wodą, obejmowało 100% tych
uzwojeń. To ostatnie wymaganie
dotyczy generatorów wielkiej
mocy.

generator bezpośrednio

powiązany z szynami zbiorczymi

Bezpośrednia praca generatora

na szyny zbiorcze stosowana jest na
ogół w sieci z izolowanym punktem
neutralnym. W przypadku sieci roz-
ległej, charakteryzującej się dużym
prądem ziemnozwarciowym, naj-
lepszym kryterium wykrywania
zwarcia z ziemią uzwojenia stoja-
na generatora jest składowa zero-
wa prądu. Filtrem składowej zero-

wej jest najczęściej przekładnik prą-
dowy typu Ferranti (rys. 1).

Wartość prądu rozruchowego

wybiera się tak, aby zabezpieczenie
reagowało na zwarcia w uzwojeniu
stojana i nie działało przy zwarciach
zewnętrznych. Wartość prądu roz-
ruchowego określa poniższa zależ-
ność:

Wzór 1

gdzie:

Wzór 2

– prąd zewnętrznego zwarcia z zie-

mią na szynach:

C

0G

– pojemność zerowa uzwojenia

stojana generatora,

U

NG

– międzyprzewodowe napięcie

znamionowe generatora,

ω = 314 pulsacja
k

b

=1,2 – współczynnik bezpieczeń-

stwa

k

p

= 0,98 – współczynnik powrotu

Wzór 3

– minimalny prąd zwarcia w uzwoje-

niu stojana generatora, mierzony

za pośrednictwem filtru składowej
zerowej, przy którym zabezpiecze-
nie powinno działać,

C

0S

– pojemność zerowa sieci ze-

wnętrznej,

k

c

= 2 – współczynnik czułości,

α - miejsce zwarcia określone licz-

bą zwojów liczonych od punk-
tu neutralnego. Zakres działa-
nia zabezpieczenia wynosi zatem
(1-

α). Wymaga się, żeby zabezpie-

czenie obejmowało co najmniej
70% uzwojeń stojana, a wówczas
α ≤ 0,3.

Zakres działania omawiane-

go rodzaju zabezpieczenia na ogół
nie przekracza 70% liczby zwojów
stojana generatora, licząc od jego
zacisków.

Z podanych wyżej zależności

wynika, że najmniejsza liczba nie
zabezpieczonych zwojów uzwoje-
nia stojana wynosi:

Wzór 4

Aby zapobiec nie selektywne-

mu działaniu zabezpieczenia przy
prądach wyrównawczych spowo-
dowanych zewnętrznymi zwarcia-
mi międzyfazowymi, stosuje się
blokowanie jego działania przy po-
budzeniu zabezpieczenia reagujące-
go na zwarcia zewnętrzne. Funkcję
ochrony generatora przed skutkami
zwarć zewnętrznych spełnia na ogół
zabezpieczenie impedancyjne (21)
lub nadprądowe z blokadą napię-
ciową (51/27). Zabezpieczenie ziem-
nozwarciowe stojana generatora po-
winno działać na wyłączenie turbo-

zespołu z opóźnieniem (0,5÷1,0) s.
W przypadku sieci charakteryzują-
cej się małym prądem ziemnozwar-
ciowym, kryterium wyboru warto-
ści rozruchowej (1) nie może być
spełnione, bo trzeba wtedy zasto-
sować zabezpieczenie ziemnozwar-
ciowe, kierunkowe (rys. 2).

Zabezpieczenie mierzy prąd

zerowy za pośrednictwem filtru
składowej zerowej prądu oraz na-
pięcie zerowe za pośrednictwem
filtru składowej zerowej napięcia
(otwarty trójkąt przekładników
napięciowych). Wartość rozrucho-
wą wybiera się według poniższej
zależności:

Wzór 5

Selektywność działania uzysku-

je się dzięki kierunkowości przekaź-
nika pomiarowego. Pomiar kąta
między prądem i napięciem po-
zwala na stwierdzenie, czy zwarcie
z ziemią zlokalizowane jest w gene-
ratorze, czy na zewnątrz.

Rys. 1 Zabezpieczenie ziemnozwarciowe ge-

neratora powiązanego bezpośrednio z

szynami zbiorczymi

Rys. 2 Zabezpieczenie ziemnozwarciowe sto-

jana generatora, zerowoprądowe, kie-

runkowe

26

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 3 / 2 0 0 4

a u t o m a t y k a z a b e z p i e c z e n i o w a

25

zabezpieczenie

ziemnozwarciowe

stojana generatora

dr inż. Sylwia Wróblewska – Instytut Energetyki, Warszawa

generator pracujący

w bloku z transformatorem

W przypadku generatora pra-

cującego w bloku z transformato-
rem, wielkością kryterialną umoż-
liwiającą wykrywanie zwarć z zie-
mią w uzwojeniu stojana jest skła-
dowa zerowa napięcia. Może ona
być mierzona zarówno w punkcie
neutralnym generatora (I na rys. 3),
jak i na jego zaciskach (II na rys.
3). Wymaga się, aby zabezpieczenie
ziemnozwarciowe stojana generato-
ra nie działało przy zwarciach z zie-
mią w obwodach górnego napięcia
(GN) bloku.

W przypadku zwarcia z ziemią

w obwodach GN bloku, do obwo-
dów generatora przenosi się na-
pięcie zerowe określone zależno-
ścią:

Wzór 6

gdzie:

U

fGN

– fazowe, znamionowe fazowe

napięcie obwodów GN bloku,

k = 0,5 ÷ 0,6
C

T

– pojemność między uzwojeniami

GN i dolnego napięcia (DN) jednej
fazy transformatora,

C

T2

– pojemność jednej fazy uzwo-

jenia DN transformatora wzglę-
dem ziemi,

C

G

– pojemność jednej fazy uzwoje-

nia generatora względem ziemi.

Wartość rozruchowa przekaź-

nika zerowonapięciowego 59GN1
(rys. 3) musi zatem spełniać waru-
nek:

Wzór 7

a wartość rozruchową przekaźnika
zerowonapięciowego 59GN2 wy-
znacza zależność:

Wzór 8t

gdzie:
k

n

= 1,2÷1,4 – współczynnik bez-

pieczeństwa,

J

u1

, J

u2

– przekładnia przekładników

napięciowych.

Ze względu na zagrożenia, jaki-

mi są dla generatora zwarcia z zie-
mią, należy dążyć do tego, aby były
wykrywane w możliwie najszer-
szym zakresie uzwojenia stojana.
Dla generatorów o mocy większej
lub równej 50 MW wymaga się, aby
zakres ten wynosił 95% uzwojeń.
Oznacza to, że wartość rozrucho-
wa przekaźnika zerowonapięcio-
wego powinna wynosić 0,05 U

N

.

Wymaganie
nie działania
zabezpiecze-
nia ziemno-
zwarciowe-
go generato-
ra przy zwar-
ciach w ob-
wodach GN

bloku, często uniemożliwia czułe
nastawienie przekaźnika ziemno-
zwarciowego bez stosowania środ-
ków specjalnych. Napięcie zero-
we, przenoszone do obwodów DN
bloku przy zwarciach w obwodach
GN bloku, wynosi bowiem na ogół
(0,2÷0,3) UN. Napięcie to można
ograniczyć przez włączanie między
punkt neutralny generatora i zie-
mię rezystora (R) lub kondensato-
ra (C

D

), rozszerzając przez to zakres

działania zabezpieczenia zerowona-
pięciowego do 95% uzwojeń.

W przypadku zastosowania re-

zystora uziemiająceego R (rys. 4),
napięcie przenoszone do obwo-
dów generatora przy zwarciu z zie-
mią w obwodach GN bloku wyno-
si:

Wzór 9

Na ogół wystarczającą wartością

rezystancji uziemiającej do uzyska-

nia 95-procentowego zakresu dzia-
łania zabezpieczenia, jest wartość
R = 1000 W. Pozostałe parametry
rezystora powinny wynosić:

Napięcie znamionowe:

Maksymalna wartość prądu obcią-
żenia krótkotrwałego:

na ogół I

max10s

= 10 A

Zastosowanie rezystancji uzie-

miającej w punkcie neutralnym ge-
neratora jest również korzystne, ze
względu na tłumienie przepięć re-
zonansowych i ziemnozwarcio-
wych, które mogą występować w
obwodach DN bloku.

W przypadku kondensatora

uziemiającego (C

D

) punkt neutral-

ny (rys. 5), napięcie przenoszone
do obwodów generatora przy zwar-
ciu z ziemią w obwodach GN bloku
wynosi:

Wzór 10

gdzie:
C

D

– wartość pojemności kondensa-
tora uziemiającego punkt neutral-
ny generatora.

Zwykle przy wyborze omawia-

nego sposobu rozszerzania zakre-
su działania zabezpieczenia ziem-
nozwarciowego, do punktu neutral-
nego generatora przyłącza się dwa
szeregowo połączone kondensatory
(C

D1

i C

D2

na rys. 5). Powstaje wów-

czas pojemnościowy dzielnik na-
pięcia, który może spełniać funkcję

przekładnika na-
pięciowego, wy-
korzystywanego
do pomiaru na-
pięcia zerowego
w punkcie neu-
tralnym genera-
tora. Przekładnia

Rys. 3 Zabezpieczenie ziemnozwarciowe generatora z izolowanym punk-

tem neutralnym pracującego w bloku z transformatorem: a|układ

blokowy, b|schemat zastępczy dla składowej zerowej napięcia

a

b

a

Rys. 4 Zabezpieczenie ziemnozwarciowe generatora z punktem neu-

tralnym uziemionym przez rezystor, pracującego w bloku z

transformatorem: a|układ blokowy, b|schemat zastępczy dla

składowej zerowej napięcia

b

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 3 / 2 0 0 4

a u t o m a t y k a z a b e z p i e c z e n i o w a

26

25

napięciowa tego dzielnika wynosi:

Wzór 11

gdzie:

Wzór 12

– wypadkowa po-

jemność dzielnika.

Omówiony sposób realizacji za-

bezpieczenia ziemnozwarciowego,
stosowany często w krajowej ener-
getyce dla generatorów blokowych
o mocy 50 MW i 125 MW, umożli-
wia obejmowanie uzwojeń stojana
generatora w zakresie 95% lub na-
wet szerszym. Kondensatory po-
trzebne do realizacji zabezpiecze-
nia, produkowane są w kraju. Ich
zainstalowanie w punkcie neutral-
nym generatora eliminuje potrze-
bę stosowania w tym miejscu prze-
kładnika napięciowego.

Zabezpieczenie ziemnozwarcio-

we stojana, obejmujące 95% uzwo-
jeń stojana generatora pracującego

w bloku z transformatorem, powin-
no działać na wyłączenie bloku i za-
trzymanie turbiny z opóźnieniem t
= (0,3÷0,6) s.

Dla generatora wielkiej mocy,

zwłaszcza wówczas, gdy jego uzwo-
jenia stojana chłodzone są wodą,
wymaga się, aby zabezpieczenie
ziemnozwarciowe obejmowało
100% uzwojeń stojana. Do iden-
tyfikacji zwarć w pobliżu punktu
neutralnego generatora stosowa-
ne są dwa sposoby:

ƒ

wymuszanie prądu doziemnego

przez wprowadzenie napięcia z

obcego źródła mię-
dzy punkt neutral-
ny generatora i
ziemię,

ƒ

wykorzystanie

istnienia trzeciej
harmonicznej w
napięciu fazowym

generatora.

Pierwszy sposób polega na

wprowadzeniu do punktu neutral-
nego napięcia o częstotliwo-

Rys. 5 Zabezpieczenie ziemnozwarciowe generatora z punktem neu-

tralnym uziemionym kondensator, pracującego w bloku z

transformatorem: a|układ blokowy, b|schemat zastępczy

dla składowej zerowej napięcia

a

b

Rys. 6 Zabezpieczenia ziemnozwarciowe

obejmujące 100% uzwojeń stojana ge-

neratora pracującego w bloku z trans-

formatorem: 59 GN – przekaźnik ziem-

nozwarciowy obejmujący 95% uzwo-

jeń, 64 – przekaźnik ziemnozwarciowy

obejmujący 100% uzwojeń

28

27

ści mniejszej od 50 Hz z generatora
GS (rys. 6). W europejskich rozwią-
zaniach częstotliwość tego napięcia
wynosi 12,5 Hz lub 20 Hz.

Przy zwarciu z ziemią zostaje

wymuszony prąd o częstotliwo-
ści generatora GS, który powodu-
je działanie przekaźnika prądowe-
go (64S). Wartość prądu rozrucho-
wego przekaźnika ziemnozwarcio-
wego jest miarą rezystancji izola-
cji uzwojenia stojana generatora.
Poza kryterium prądowym, układ
pomiarowy przekaźnika ziemno-
zwarciowego kontroluje sygnaly
kodowane, które emitowane są w
czasie przepływu prądu o często-
tliwości generatora GS. Kodowa-
nie ma zapobiegać nieselektywne-
mu działaniu zabezpieczenia przy
sygnalach zakłócających (np. ferro-
rezonans) o częstotliwosci subhar-
monicznej. Poza zabezpieczeniem
100-procentowym ziemnozwarcio-
wym, należy stosować omówione
wyżej zabezpieczenie obejmujące
95% uzwojeń 596N.

Drugi sposób realizacji zabez-

pieczenia ziemnozwarciowego
obejmującego 100% uzwojeń stoja-
na polega na wykorzystaniu obec-

ności trzeciej harmonicznej w na-
pięciu fazowym generatora. Ry-
sunek 7 przedstawia rozkład trze-
ciej harmonicznej napięcia wzdłuż
uzwojenia stojana dla różnych sta-
nów pracy generatora.

W rozwiązaniach światowych,

do wykrywania zwarć w pobli-
żu punktu neutralnego generato-
ra, wykorzystywane są następują-
ce kryteria:

ƒ

zmniejszenie się wartości trzeciej

harmonicznej napięcia mierzone-
go w punkcie neutralnym,

ƒ

wzrost wartości trzeciej harmo-

nicznej napięcia mierzonego na
zaciskach,

ƒ

pojawienie się rożnicy trzecich

harmonicznych napięć mierzo-
nych na zaciskach i w punkcie
neutralnym generatora.

Największą czułością charak-

teryzuje się zabezpieczenie re-
agujące na różnicę trzecich har-
monicznych napięć mierzonych
na zaciskach i w punkcie neu-
tralnym generatora. Na rysun-
ku 8 przedstawiono zabezpiecze-
nie, które realizuje to kryterium.
W krajowej energetyce uzyskano
z takim rozwiązaniem bardzo do-
bre doświadczenia ruchowe. Przy
pracy normalnej, stan równowa-
gi układu pomiarowego zabezpie-
czenia, określony stosunkiem trze-
cich harmonicznych napięć mierzo-
nych na zaciskach i w punkcie neu-
tralnym generatora, zależy od po-
jemności zerowych obwodów DN
bloku. Warunek równowagi ukła-
du pomiarowego określony jest
zależnością:

Wzór 13

U

U

C

C

hN

hZ

z

N

3

3

= Σ

gdzie:

– suma pojem-

ności obwodów DN bloku, po-

cząwszy od środka uzwojenia ge-
neratora,

– pojemność uzwojenia

stojana począwszy od jego środka
do punktu neutralnego,

U

3hZ

– trzecia harmoniczna napię-

cia mierzonego za zaciskach ge-
neratora,

U

3hN

– trzecia harmoniczna napięcia

mierzonego w punkcie neutral-
nym generatora.

Zabezpieczenie zrównoważo-

ne w stanie pracy normalnej dzia-
ła przy zakłóceniu tej równowagi,
a więc wówczas, kiedy pojawia się
różnica trzecich harmonicznch na-
pięć, przy zwarciu z ziemią uzwo-
jeń w pobliżu punktu neutralnego
oraz w pobliżu zaciskow generato-
ra. Omawiany sposób zabezpiecze-
nia charakteryzuje się martwą stre-
fą w środkowej części uzwojeń.

Dla zapewnienia odpowiedniej

czułości zabezpieczenia, punkt neu-
tralny generatora powinien być izo-
lowany. Nie należy do punktu neu-
tralnego włączać omówionych wy-
żej rezystorów ani kondensato-
rów uziemiających. W przypadku,
gdy punkt neutralny generatora

jest izolowany, czułość omawiane-
go układu jest bardzo duża. Możli-
we jest wykrywanie obniżenia izo-
lacji punktu neutralnego do ok. 3
kiloomów. Zabezpieczenie ziemno-
zwarciowe, obejmujące 100% uzwo-
jeń stojana, powinno działać z opóź-
nieniem t = (1÷5) s i powodować
wyłączenie bloku wraz z turbiną.
Poza stuprocentowym zabezpie-
czeniem ziemnozwarciowym (64S
na rys. 8) należy stosować zabezpie-
czenie reagujące na składową zero-
wą napięcia (59GN na rys. 8). Za-
bezpieczenie to powinno być od-
strojone od napięć zerowych prze-
noszonych do obwodów generatora
przy zwarciach z ziemią i w obwo-
dach GN bloku (U

0G

– zależność 6).

Zakres tego zabezpieczenia, wobec
izolowanego punku neutralnego,
nie przekracza na ogół 85% uzwo-
jeń stojana generatora.

generator powiązany z transfor-

matorem blokowym przez wy-

łącznik

W ostatnich latach, ze wzglę-

dów ruchowych i ekonomicznych,
między generatorem i transforma-
torm blokowym często jest insta-
lowany wyłącznik, tzw. wyłącznik
generatorowy. Z uwagi na koniecz-
ność ograniczenia przepięć, między
każdy z biegunów tego wyłącznika
i ziemię włączony jest kondensa-
tor (na rys. 9 to C

W1

, C

W2

) o dużej

wartości pojemności (ok. 130 nF –
260 nF). Wynikają stąd rozmaite ob-
wody dla składowej zerowej napię-
cia przy otwartym i przy zamknię-
tym wyłączniku generatorowym.
Przy otwartym wyłączniku genera-
torowym (na rys. 9 to b), w przypad-
ku zwarcia z ziemią w obwodach GN
bloku, do obwodów DN przenoszo-
ne jest napięcie:

Wzór 14

Rys. 8 Zabezpieczenie ziemnozwarciowe

obejmujące 100% uzwojeń stojana

reagujące na różnicę trzecich harmo-

nicznych napięć mierzonych na zaci-

skach i w punkcie neutralnym gene-

ratora: 64S – człon pomiarowy zabez-

pieczenia 100-procentowego, 59GN –

człon pomiarowy zabezpieczenia obej-

mującego ok. 80% uzwojeń stojana

27

Rys. 7 Rozkład trzeciej harmonicznej napię-

cia wzdłuż uzwojenia stojana genera-

tora: a|stan pracy normalnej, b|zwar-

cie w punkcie neutralnym generatora,

c|zwarcie na zaciskach generatora

a

b

c

w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 3 / 2 0 0 4

a u t o m a t y k a z a b e z p i e c z e n i o w a

28

gdzie:
C

W2

– pojemność włączona między

biegun wyłącznika generatoro-
wego od strony transformatora i
ziemię.

Przy zamkniętym wyłączni-

ku generatorowym (na rys. 9 to
c), w przypadku zwarcia z zie-
mią w obwodach GN bloku, do
obwodów DN przenoszone jest
napięcie:

Wzór 15

gdzie:
C

W1

– pojemność włączona między

biegun wyłącznika generatorowe-
go od strony generatora i ziemię.

W przypadku istnienia rezy-

stora uziemiającego, punkt neu-
tralny generatora i napięcie prze-

noszone do obwodów generatora
wynosi:

Wzór 16

Widać, że napięcie zerowe U

0DN

jest znacznie większe niż napięcie
U

0G

. Przy wymaganiu odstrojenia

zabezpieczeń ziemnozwarciowych
obwodów DN bloku, wartość roz-
ruchowa przekaźnika zerowona-
pięciowego powinna być inna w
warunkach zamkniętego, a inna
w warunkach otwartego wyłącz-
nika generatorowego. Oznacza to
konieczność przewidywania co naj-
mniej dwóch zabezpieczeń ziem-
nozwarciowych (rys. 9):

ƒ

z przekaźnikiem zerowonapięcio-

wym (59GN1), który mierzy napię-
cie zerowe w punkcie neutralnym
generatora; wartość napięcia roz-
ruchowego (U

r1

) tego przekaźni-

ka, wyznaczona wg zależności (7),
powinna być odstrojona od napie-
cia U

OG

; przekaźnik ten, obejmują-

cy zwarcia z ziemią w 95% uzwo-
jeń stojana, powinien działać z
krótkim czasem (t

1

=0,3 s) na wy-

łączenie i odwzbudzenie genera-
tora i wyłączenie turbiny;

ƒ

z przekaźnikiem zerowonapięcio-

wym (59GN2), który mierzy na-
pięcie zerowe między transfor-
matorem blokowym i generato-
rem; wartość napięcia rozrucho-
wego (U

r2

) tego przekaźnika, wy-

znaczona wg zależności (8), po-
winna być odstrojona od

Rys. 9 Zabezpieczenie ziemnozwarciowe stojana generatora pracującego w bloku z transforma-

torem przez wyłącznik generatorowy: a) układ blokowy, b) schemat zastępczy dla skła-

dowej zerowej napięcia przy otwartym wyłączniku generatorowym, c) schemat zastęp-

czy dla składowej zerowej napięcia przy zamkniętym wyłączniku generatorowym, d)

schemat funkcjonalny zabezpieczeń ziemnozwarciowych; W1 – wyłączenie i odwzbudze-

nie generatora , wyłączenie turbiny; W2 – wyłączenie bloku

a

b

c

d

30

29

napięcia U

0DN

; na ogół wyma-

ganie odstrojenia tego przekaźni-
ka od napięcia U

0Gwo

pozwala na

zabezpieczenie jedynie ok. 40-50%
uzwojeń stojana generatora; prze-
kaźnik 59GN2 powinien działać z
nieco dłuższym czasem (t

2

=0,6 s)

na wyłączenie bloku.

Korzystnym rozwiązaniem, ze

względu na rednundancję zabezpie-
czeń ziemnozwarciowych generato-
ra, byłoby przewidywanie dodatko-
wego przekaźnika ziemnozwarcio-
wego (59GN3 – rys. 9) w obwodach
DN bloku, włączanego do pracy przy
zamkniętym wyłączniku generato-
rowym. Przy realizacji zabezpie-
czeń w technice cyfrowej, powie-
lanie funkcji zabezpieczeniowych
nie stwarza problemów ani dodat-
kowych kosztów. Wartość rozrucho-
wa tego przekaźnika odstrojona od
napięcia U

0G

umożliwiałaby obej-

mowanie zwarć w zakresie 95%
uzwojeń stojana. Opóźnienie dzia-
łania tego przekaźnika mogłoby być
krótkie (t

1

=0,3 s).

Różne pojemności zerowe ob-

wodów DN bloku przy zamknię-
tym i otwartym wyłączniku gene-
ratorowym mają również wpływ
na poprawność pomiaru zabez-
pieczenia ziemnozwarciowego
obejmujacego 100% uzwojeń sto-
jana, reagującego na różnicę trze-
cich harmonicznych napięć, mie-
rzonych na zaciskach i w punkcie
neutralnym generatora.

Przy zamkniętym wyłącz-

niku WG stan równowagi ukła-
du pomiarowego określa zależ
ność:

Wzór 17

Przy otwartym wyłączniku ge-

neratorowym, warunek równowagi
układu pomiarowego zabezpiecza-
nia określony jest zależnością:

Wzór 18

Wartość określona zależnością

(17) jest, często dwukrotnie więk-
sza od wartości określonej zależno-
ścią (18). Wówczas układ pomiaro-
wy zabezpieczenia zrównoważony
przy zamkniętym wyłączniku ge-
neratorowym, staje się niezrówno-
ważony przy otwartym wyłączniku.
Nie można więc oczekiwać czułego
wykrywania zwarć z ziemią.

Dla zapewnienia optymalnej

czułości omawianego zabezpiecze-
nia należałoby stosować zabezpie-
czenie cyfrowe z dwiema opcjami
wielkości nastawieniowych. Wy-
bór odpowiedniej opcji powinien
zależeć od stanu położenia wy-
łącznika generatorowego.

literatura

1.

Żydanowicz J., Elektroenergetycz-

na automatyka zabezpieczeniowa,
t. II, WNT, Warszawa 1985.

2.

IDEE Power Engineering Society,

Protection of Synchronous Gene-
rators, 1995.

3.

Wróblewska S., Winkler W., Ten-

dencje rozwojowe urządzeń elek-
troenergetycznej automatyki za-
bezpieczeniowej, Konferencja Ju-
bileuszowa 45-lecie Służb Zabez-
pieczeń i Automatyki w Energety-
ce, 1996.

4.

Winkler W., Wiszniewski A., Auto-

matyka zabezpieczeniowa w sys-
temach elektroenergetycznych,
WNT, Warszawa 1999.

5.

Lohmann M., Ograniczenia wy-

maganej czułości zabezpieczenia
ziemnozwarciowego obejmujące-
go 100% uzwojeń stojana genera-
tora, Automatyka Elektroenerge-
tyczna, Nr 4 2003.

29

30