Ubezpieczenia obowiÄ…zkowe 
tendencje rozwojowe
Dr Marcin Orlicki, LL.M.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu
Pojęcie ubezpieczenia
obowiÄ…zkowego
Pojęcie ubezpieczenia obowiązkowe dotyczy
ubezpieczeń obowiązkowych, które zostały
zdefiniowane w ustawie o ubezpieczeniach
obowiązkowych, jak i innych ubezpieczeń, o
których obowiązku zawierania jest mowa w
innych ustawach, a które mieszczą się w
definicji ubezpieczenia obowiÄ…zkowego z
ustawy o ubezpieczeniach obowiÄ…zkowych.
Czym jest ubezpieczenie
obowiÄ…zkowe?
Art.4 ustawy o ubezpieczeniach
obowiÄ…zkowych, UFG i PBUK:
Ubezpieczeniami obowiÄ…zkowymi sÄ…:
oð
ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów
mechanicznych,
oð
ubezpieczenie OC rolników,
oð
ubezpieczenie budynków rolnych,
oð
ubezpieczenia wynikające z przepisów
innych ustaw lub umów międzynarodowych
ratyfikowanych przez RP.
Ubezpieczenia obowiÄ…zkowe z innych ustaw
to tylko ubezpieczenia OC
Obowiązkowymi ubezpieczeniami, o których
mówi art.4 pkt 4, jest objęta
odpowiedzialność cywilna podmiotów
objętych ubezpieczeniem za szkody
wyrządzone przy wykonywaniu czynności,
wykonywaniu zawodu albo prowadzeniu
działalności lub będące następstwem wad
produktu, określona w ustawie
wprowadzajÄ…cej dany obowiÄ…zek lub
umowie międzynarodowej ratyfikowanej
przez RP.
Ratio legis art.11
Ubezpieczeniami obowiÄ…zkowymi
powinny być wyłącznie niektóre
ubezpieczenia odpowiedzialności
cywilnej dotyczące działalności
szczególnie niebezpiecznej dla dużej
części społeczeństwa.
Nie ma powodu, by nakazywać
komukolwiek zawarcie ubezpieczenia,
które służy wyłącznie interesowi
ubezpieczajÄ…cego.
Ubezpieczenia  obowiÄ…zkowe
Choć nie jest celowe i (w myśl ustawy
o ubezpieczeniach obowiÄ…zkowych) nie
jest dopuszczalne uznawanie za
obowiązkowe ubezpieczeń
majątkowych innych niż ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej, jak również
ubezpieczeń osobowych, to jednak
ustawodawca ustanawia nowe
ubezpieczenia  obowiązkowe inne niż
OC.
Praktyka stosowania pojęcia
ubezpieczenie obowiÄ…zkowe
oð
obowiÄ…zkowe ubezpieczenia majÄ…tku,
oð
obowiÄ…zkowe ubezpieczenia OC bez
określenia sumy gwarancyjnej,
oð
obowiÄ…zkowe ubezpieczenia
następstw nieszczęśliwych wypadków.
Ubezpieczenia  obowiÄ…zkowe -
przykłady
MajÄ…tkowe ubezpieczenia
 obowiązkowe inne niż OC, to na
przykład:
oð
ubezpieczenie organizatorów
turystyki,
oð
ubezpieczenie upraw rolnych.
Ubezpieczenia  obowiÄ…zkowe -
przykłady
 ObowiÄ…zkowe ubezpieczenia
osobowe, to na przykład:
oð
ubezpieczenie zawodników od
następstw nieszczęśliwych wypadków
wynikłych na skutek uprawiania
sportu.
Minimalna suma gwarancyjna
ObowiÄ…zek zawarcia umowy
ubezpieczenia OC uważa się za
spełniony, jeżeli umowa została
zawarta zgodnie z przepisami
ustawowymi, z sumÄ… gwarancyjnÄ… nie
niższą niż minimalna suma
gwarancyjna ustalona dla danego
ubezpieczenia.
ObowiÄ…zek bez sumy gwarancyjnej
Czy w przypadku, gdy ustawodawca
zadeklarował istnienie obowiązku
ubezpieczenia, a nie wskazał
minimalnej sumy gwarancyjnej,
obowiązek ubezpieczenia może być
spełniony? Czy taki obowiązek istnieje
i czy ubezpieczenie jest w istocie
obowiÄ…zkowe?
Próżnia regulacyjna
Ubezpieczenia  obowiÄ…zkowe
pozbawione sÄ… regulacji dotyczÄ…cych:
oð
obowiÄ…zku przyjmowania oferty przez
ubezpieczyciela,
oð
konwalidacji treści umowy zawartej w
sposób nieprawidłowy,
oð
sposobu kształtowania taryf przez
ubezpieczycieli,
Próżnia regulacyjna
oð
zasad stwierdzenia wykonania
obowiÄ…zku ubezpieczenia,
oð
zasad trwania ochrony
ubezpieczeniowej,
oð
klauzul prolongacyjnych,
oð
zasad odpowiedzialności za winę
umyślną, itp.
Ustawa   matka
Ustawa o ubezpieczeniach
obowiązkowych nie stała się
podstawÄ… dla kreowania nowych
rodzajów ubezpieczeń
obowiÄ…zkowych. Ustawodawca nie
przestrzega ustanowionych przez
siebie samego reguł ogólnych
zawartych w tej ustawie.
Postulaty
Zasady ogólne dotyczące wszystkich
ubezpieczeń obowiązkowych powinny
być uregulowane w sposób jednolity
w ustawie o ubezpieczeniach
obowiÄ…zkowych. ObowiÄ…zek
ubezpieczenia i jego szczegółowy
zakres mogą być uregulowane w
ustawach szczegółowych.
Postulaty
W każdym przypadku kreowania
obowiÄ…zkowego ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej
ustawodawca powinien określić
zakres obowiÄ…zku ubezpieczenia
poprzez wskazanie kręgu podmiotów
zobowiązanych, wysokości
minimalnej sumy gwarancyjnej
i sankcji za niespełnienie obowiązku.