1
PROWADZENIE PRAC NIEBEZPIECZNYCH POŻA-
ROWO
1. ZAGROŻENIE POŻAROWE. PODSTAWOWE DEFINICJE
I METODYKA OCENY
Ogień stanowi ogromną siłę niszczącą, zarówno w czasie wojny, jak i pokoju.
Pożary domostw, fabryk, lasów, plonów przynoszą społeczeństwu corocznie
olbrzymie straty. Ofiarami są również ludzie, szczególnie dzieci, osoby starsze
i niedołężne. Każdy pożar charakteryzuje się pewnymi zjawiskami chemicznymi lub
fizycznymi. Różne materiały palą się we właściwy sobie sposób. Jedne palą się
płomieniem, gdyż pod wpływem ciepła wydzielają gazy palne, inne się żarzą, np.
koks. Pyły węgla, drewna, niektórych metali, pary cieczy łatwo palnych i gazy palne
wymieszane w odpowiednim stosunku z powietrzem mogą spowodować bardzo
niebezpieczne wybuchy.
Aby skutecznie zapobiegać pożarom, należy znać środki i sposoby ochrony
przeciwpożarowej, obowiązki władz administracyjnych i ludności oraz umieć gasić
w zarodku zarzewie ognia [1].
Szczególne niebezpieczeństwo związane z możliwością wystąpienia pożaru lub
wybuchu dotyczy prac niebezpiecznych pożarowo, dlatego też celem poniższego
opracowania jest zapoznanie siÄ™ z problematykÄ… i zasadami prowadzenia oraz
zabezpieczenia tych prac.
Aby odpowiedzieć sobie na pytanie co to jest zagrożenie pożarowe należy
zdefiniować pojęcie bezpieczeństwa pożarowego. Otóż zgodnie z definicją zawartą
w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych [2] przez  bezpieczeństwo pożarowe
rozumie się stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, uzyskiwany
przez funkcjonowanie systemu norm prawnych i technicznych, środków
zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych
przed pożarem .
Mówiąc o bezpieczeństwie pożarowym czy też zagrożeniu pożarem trzeba
zdefiniować jeszcze pojęcie pożaru. Otóż powszechnie przyjęto, że  pożar jest to
niekontrolowany proces palenia w miejscu do tego nie przeznaczonym zgodnie z PN
[3]. Aby zaistniał pożar muszą być spełnione jednocześnie trzy warunki,
a mianowicie: musi być materiał palny, musi być dostateczna ilość tlenu oraz musi
wystąpić w tym układzie bodziec energetyczny. Eliminacja jednego z tych trzech
czynników czy też warunków, stworzy stan, w którym pożar nie może zaistnieć. Nie
wystąpi wówczas stan zagrożenia pożarowego [4].
Wyznacznikiem zagrożenia pożarowego w systemie ochrony
przeciwpożarowej jest tzw. obciążenie ogniowe, które określa całkowitą energię
wyrażoną w jednostkach, powstającą podczas spalania materiałów palnych
zgromadzonych w określonej ograniczonej przestrzeni wraz z materiałami palnymi
wbudowanymi w konstrukcję (ściany, podłogi, dachy, wykładziny, okładziny,
izolacje, itp.). Minimalną wielkość obciążenia ogniowego określa się na poziomie do
500 MJ"m-2, a maksymalnÄ… ponad 4000 MJ"m-2 zgodnie z PN [5].
 2
Oprócz wartości obciążenia ogniowego, nie mniej istotnymi elementami
zagrożenia pożarowego są ponadto [6]:
- powierzchnia, wysokość, liczba kondygnacji budynków,
- odległość od obiektów sąsiednich,
- parametry pożarowe występujących substancji palnych,
- podział obiektu na strefy pożarowe,
- kategoria zagrożenia ludzi, przewidywalna liczba osób w poszczególnych
pomieszczeniach,
- klasa odporności pożarowej budynku oraz odporność ogniowa i stopień
rozprzestrzeniania ognia poszczególnych konstrukcyjnych elementów
budowlanych,
- warunki ewakuacji,
- zastosowane urządzenia przeciwpożarowe,
- wyposażenie w podręczny sprzęt gaśniczy, urządzenia ratownicze oraz sposób
i warunki ich rozmieszczenia,
- drogi pożarowe,
- inne ważne dane z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego.
2. PRACE NIEBEZPIECZNE POŻAROWO
Zgodnie z definicją zawartą w rozporządzeniu ministra spraw wewnętrznych
[2] pod pojęciem prac niebezpiecznych pożarowo rozumie się te prace, których
prowadzenie może powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru
lub wybuch.
Przedstawiona definicja dotyczy takich prac, jak:
- remontowo-budowlane z użyciem ognia otwartego prowadzone wewnątrz
obiektu i na terenie instytucji, na placach składowych, gdzie występują
materiały palne,
- prace ze stosowaniem gazów, cieczy i pyłów palnych, przy których mogą
powstawać mieszaniny wybuchowe,
- wszelkie prace prowadzone w strefach zagrożonych wybuchem,
- inne prace z ogniem otwartym, podczas których występuje iskrzenie lub
nagrzewanie, np. spawanie, cięcie gazowe i elektryczne,
- podgrzewanie instalacji, urządzeń z substancjami palnymi,
- konserwacje dachów z podgrzewaniem smoły, lepików itp.,
- spalanie materiałów, rozpalania ognisk,
- używanie materiałów pirotechnicznych,
- stosowanie płynów, gazów i materiałów palnych do malowania, lakierowania,
klejenia, mycia itp.,
- suszenie materiałów oraz substancji palnych,
- prace porządkowe przy usuwaniu materiałów niebezpiecznych pożarowo.
2.1. ZASADY ZABEZPIECZANIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH
POŻAROWO
Szczegółowe zasady zabezpieczenia przeciwpożarowego tych prac, jak
również warunki uzyskania zezwolenia na ich przeprowadzenie, określa w odrębnej
instrukcji właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu. Obowiązek ten nie dotyczy
właścicieli, zarządców lub użytkowników jednorodzinnych domów.
 3
Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pożarowo właściciel, zarządca lub
użytkownik obiektu oraz wykonawca jest obowiązany [6]:
- ocenić zagrożenie pożarowe w rejonie, w którym prace będą wykonywane,
- ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania
i rozprzestrzeniania się pożaru lub wybuchu,
- wskazać osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy,
za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca pracy po zakończeniu pracy.
Przy wykonywaniu prac trzeba przestrzegać następujących zasad:
- wszelkie materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz
w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku
i znajdujących się w nim instalacji technicznych, należy zabezpieczyć przed
zapaleniem,
- prace niebezpieczne pożarowo w pomieszczeniach (urządzeniach) zagrożonych
wybuchem lub w pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne
prace związane z użyciem łatwo palnych lub palnych gazów, mogą być
prowadzone wyłącznie wtedy, gdy stężenie par cieczy nie przekracza 10% ich
dolnej granicy wybuchowości,
- w miejscu wykonywania prac powinien znajdować się sprzęt umożliwiający
likwidacjÄ™ wszelkich z
ródeł pożaru,
- po zakończeniu prac należy poddać kontroli miejsce, w którym prace były
wykonywane oraz rejony przyległe,
- prace niebezpieczne pożarowo mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby
do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje,
- właściciel zarządca lub użytkownik obiektu jest obowiązany przed
rozpoczęciem prac zapoznać wyznaczone osoby z zagrożeniami pożarowymi
występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z rodzajem przedsięwzięć
mających na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu,
- sprzęt używany do wykonywania prac powinien być sprawny technicznie
i zabezpieczony przed możliwością wywołania pożaru.
Szczególne obowiązki są nałożone na wykonawcę prac niebezpiecznych
pożarowo. Należy do niego przede wszystkim [7]:
- sprawdzanie, czy sprzęt i narzędzia są technicznie sprawne i należycie
zabezpieczone przed możliwością zainicjowania i rozprzestrzeniania się
pożaru,
- ścisłe przestrzeganie zaleceń zawartych w protokole i zezwoleniu na
prowadzenie prac,
- znajomość przepisów przeciwpożarowych, obsługi podręcznego sprzętu
gaśniczego oraz zasad postępowania w przypadku powstania pożaru,
- sprawdzenie przed przystąpieniem do prac, czy zostały wykonane wszystkie
zabezpieczenia przewidziane dla danego rodzaju prac niebezpiecznych
pożarowo,
- ścisłe przestrzeganie wytycznych zabezpieczenia ustalonych dla prowadzenia
danego rodzaju prac niebezpiecznych,
- sprawdzenie przed przystąpieniem do pracy, czy stanowisko zostało
zaopatrzone w odpowiednią ilość sprzętu podręcznego i gaśniczego,
 4
- rozpoczynanie prac niebezpiecznych pożarowo tylko po otrzymaniu pisemnego
zezwolenia, względnie na wyraz
ne polecenie bezpośredniego przełożonego
kierujÄ…cego tokiem prac,
- poinstruowanie pomocników na temat wymagań przeciwpożarowych,
obowiązujących przy wykonywaniu prac niebezpiecznych pożarowo,
- przerwanie pracy w przypadku stwierdzenia sytuacji lub warunków
umożliwiających powstanie i rozprzestrzenienie pożaru oraz zgłoszenie tego
faktu przełożonemu,
- meldowanie bezpośredniemu przełożonemu o zakończeniu prac
niebezpiecznych pożarowo oraz informowanie o ewentualnych faktach
zaistnienia ognia ugaszonego w czasie wykonywania prac niebezpiecznych
pożarowo,
- dokładne sprawdzenie po zakończeniu pracy stanowiska i jego otoczenia w celu
stwierdzenia, czy podczas wykonywania prac nie zainicjowano pożaru,
- wykonywanie wszelkich poleceń przełożonych i organów kontrolnych
w sprawach związanych z zabezpieczeniem przeciwpożarowym prac
i czynności niebezpiecznych pożarowo.
3. ZAGROŻENIE POŻAREM PRZY SPAWANIU
Celem dokładniejszego poznania problemu prac niebezpiecznych pożarowo
warto przyjrzeć się procesowi spawania, który jest jednym z procesów
technologicznych często wykorzystywanym w zakładach przemysłowych,
budownictwie, podczas remontów itp., stwarzającym bezpośrednie niebezpieczeństwo
powstania pożaru lub wybuchu [7,8].
Zagrożenie pożarowe od prowadzonych prac spawalniczych spowodowane jest
przede wszystkim wytwarzaniem się z urządzeń spawalniczych z
ródeł ciepła o bardzo
wysokich temperaturach, powstawaniem odprysku metali i żużla, a także
przewodnictwem cieplnym metali, które przy zetknięciu się z materiałem palnym
mogą łatwo spowodować ich zapalenie, a w konsekwencji pożar. Pożar powstaje
często po upływie kilku czy kilkudziesięciu godzin po zakończeniu prac
spawalniczych, gdyż iskry początkowo mogą spowodować żarzenie się materiału
palnego przy niewielkiej generacji dymu, nie powodujÄ…c od razu powstania spalania
płomieniowego.
Najwięcej pożarów odnotowuje się w trakcie prowadzenia różnych robót
remontowych i instalacyjnych rurociągów, kotłów, zbiorników itp., przede wszystkim
przy pracach wykonywanych poza wyznaczonym na stałe do tego celu miejscem lub
nieprzewidzianych instrukcjÄ… technologicznÄ… zgodnie z rozporzÄ…dzeniem ministra
gospodarki [9].
Procesy spawalnicze wykonuje siÄ™ przy zastosowaniu spawalniczych z
ródeł
ciepła, do których zalicza się: płomień gazowy, łuk elektryczny, wiązka laserowa
i wiązka elektronów [8].
Ogrzewają one spajane lub cięte termicznie metale i niemetale poprzez:
- promieniowanie świetlne (elektromagnetyczne),
- bombardowanie elektronami i innymi cząstkami o dużej energii,
- konwekcjÄ™.
 5
Najbardziej rozpowszechnione w praktyce metody spawania to spawanie za
pomocą płomienia gazowego oraz spawanie za pomocą łuku elektrycznego.
3.1. CHARAKTERYSTYKA SPAWALNICZYCH y
RÓDEA
CIEPA
A
3.1.1. PA
OMIEC
GAZOWY
Płomień gazowy jest stosunkowo elastycznym i uniwersalnym z
ródłem ciepła,
łatwym do regulacji w dość szerokim zakresie mocy. Jest stosowany do spawania,
napawania, cięcia, zgrzewania, lutowania, metalizacji, prostowania, czyszczenia
powierzchniowego oraz różnych zabiegów cieplnych powierzchniowych. Spawanie
płomieniem gazowym polega na stapianiu brzegów metali łączonych przez
nagrzewanie płomieniem powstającym ze spalania się gazu palnego w atmosferze
dostarczanego tlenu. Gazem palnym stosowanym do spawania gazowego jest prawie
wyłącznie acetylen, natomiast do cięcia termicznego mogą też być stosowane propan
i metan.
Płomień acetylenowo-tlenowy, ma najwyższą temperaturę i największą
szybkość spalania. W płomieniu acetylenowo-tlenowym, spalającym się
dwustopniowo, rozróżnia się trzy zasadnicze strefy:
- strefę pierwszą, zwaną jądrem płomienia, ograniczoną ostro zarysowanym,
jasno świecącym stożkiem, na powierzchni którego odbywa się wstępne
spalanie mieszanki acetylenowo-tlenowej dostarczanej z palnika. Na zewnÄ…trz
wierzchołka jądra, tuż poza strefą wstępnego spalania, istnieje obszar
najwyższej temperatury, dochodzÄ…cej do 3100ºC,
- strefę drugą, w której gazy łączą się z tlenem z powietrza, przenikającym do
płomienia,
- strefę trzecią, tzw. kitę, powstałą w wyniku spalania wtórnego, którą stanowią
produkty spalania się gazów strefy redukcyjnej.
Płomień wodorowo-tlenowy jest mało stosowany do spawania metali,
jakkolwiek może być stosowany do spawania np. ołowiu i aluminium. W wyniku
spalania się wodoru w tlenie wytwarza się para wodna i wydziela się ciepło. Jeżeli
spalanie wodoru w tlenie jest całkowite, to maksymalna temperatura płomienia może
osiÄ…gnąć 2870ºC. Jeżeli do spalania wodoru doprowadzi siÄ™ tylko poÅ‚owÄ™ iloÅ›ci tlenu,
to temperatura takiego pÅ‚omienia wynosi wtedy okoÅ‚o 2500ºC.
3.1.2. A
UK ELEKTRYCZNY
A
uk elektryczny wykorzystywany w spawalnictwie jest wyładowaniem
elektrycznym, przeważnie w atmosferze znacznie zjonizowanych różnych par i
gazów. W atmosferze łuku elektrycznego występują zawsze pary metali, ale w
zależności od metody spawania przyjmuje się, że łuk jarzy się w środowisku żużli i
topników, w środowisku gazów i w środowisku powietrza. Spawanie łukowe polega
na stapianiu metali w miejscu ich Å‚Ä…czenia lub metali i elektrody za pomocÄ… Å‚uku
elektrycznego, który powstaje pomiędzy przedmiotem spawanym, a elektrodą lub
między elektrodami. A
uk elektryczny jest stosowany w większości procesów
spawania, ponieważ stanowi bardzo skoncentrowane z
ródło ciepła o bardzo wysokiej
temperaturze, dochodzÄ…cej w osi od 5000 do 30000ºC, zwÅ‚aszcza w Å‚ukach
plazmowych i bardzo szybko obniża się w miarę oddalania się od osi łuku. Natomiast
temperatura plamek katodowych i anodowych na elektrodach stalowych wynosi około
 6
3500ºC, a na elektrodach grafitowych okoÅ‚o 4800ºC. PrÄ™dkość przemieszczania siÄ™
łuku spawalniczego względem spawanego przedmiotu zależą od metody i technologii
stosowania spawania.
Zasadniczym zadaniem łuku spawalniczego jest topienie materiału rodzimego
i spoiwa. Za pośrednictwem łuku jest przenoszony ciekły z elektrod do spoiny i są
usuwane często trudno topliwe warstewki tlenków. Podczas spawania łukowego
elektrodą węglową, nadtapiane są brzegi łączonego metalu, a ubytki w postaci
rozżarzonych czÄ…stek o temperaturze poczÄ…tkowej 1000÷2000ºC sÄ… rozrzucane
w różnych kierunkach na odlegÅ‚ość 2÷3 m, przy czym po odbiciu siÄ™ od podÅ‚oża
zasięg rozrzutu może się zwiększyć nawet do 10 m.
3.2. PRZYCZYNY POWSTAWANIA POŻARÓW
Do najczęstszych przyczyn powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów
podczas prowadzenia prac spawalniczych należy zaliczyć zgodnie z rozporządzeniem
ministra gospodarki [9]:
- brak odpowiedniego przygotowania pomieszczeń, urządzeń oraz instalacji
technologicznych i technicznych do prowadzenia prac spawalniczych,
- prowadzenie prac spawalniczych w obiektach o szczególnym zagrożeniu
pożarowym bez odpowiedniego do wielkości zagrożenia pożarowego
zabezpieczenia,
- nieznajomość wymagań przeciwpożarowych lub nieprzestrzeganie ustalonej
technologii prac spawalniczych,
- dopuszczenie do prowadzenia prac spawalniczych osób nie posiadających
uprawnień spawalniczych oraz koniecznych w tym zakresie wiadomości,
- brak odpowiedniego nadzoru nad przestrzeganiem prac spawalniczych oraz
kontroli obiektów po zakończeniu tych prac.
Przeważnie na zjawisko powstawania pożarów przy pracach spawalniczych ma
wpływ nieznajomość przez spawaczy, a także osób nadzorujących spawanie zagrożeń
występujących przy spawaniu, brak zastosowania przedsięwzięć mających na celu
niedopuszczenie do powstania pożaru oraz nieostrożność w czasie wykonywania tych
prac.
3.3. ZASADY ZABEZPIECZENIA PRZECIWPOŻAROWEGO
Ważnym punktem ochrony przeciwpożarowej w czasie prowadzenia prac
spawalniczych jest stosowanie środków ochrony osobistej i odzieży ochronnej, która
w odróżnieniu od odzieży roboczej jest przystosowana do warunków narażenia
wynikającego z czynności wykonywanych przez pracownika.
Zadaniem ochron osobistych jest zabezpieczenie pracownika przed działaniem
czynników szkodliwych, występujących w miejscu pracy lub mogących tam wystąpić
na skutek potencjalnego zagrożenia.
Ochrony osobiste eliminują lub ograniczają działanie szkodliwe czynników,
stwarzając dodatkowe obciążenie fizjologiczne zmniejszające zdolność człowieka do
pracy. Wzrost obciążenia dotyczy bezpośrednio układu mięśniowo-ruchowego
i równowagi cieplnej, a pośrednio układu oddechowego oraz układu termalnego.
W związku z tym czas pracy w wyposażeniu ochronnym powinien być skrócony
w stosunku do czasu pracy w warunkach normalnych.
 7
Badania i ocenę własności ochronnych rozwiązań krajowych i zagranicznych,
jak również opracowywanie nowych wzorów, przeprowadza Zakład Ochron
Osobistych Centralnego Instytutu Ochrony Pracy. Instytut ten opracowuje karty
informacyjne ochron osobistych, w których zawarte są charakterystyki wyrobu, ich
własności ochronne i użytkowe, sposób użytkowania, przechowywania i konserwacji
oraz dane o producencie ochrony [7].
Wymagania dotyczące odzieży ochronnej dla spawaczy i osób wykonujących
zawody pokrewne określa PN [8]. Jest to pierwszy arkusz normy określającej
wymagania i metody badań odzieży ochronnej stosowanej przy pracach
spawalniczych i innych o podobnym zagrożeniu. Odzież ta chroni przed małymi
kroplami stopionego metalu, krótkotrwałym działaniem płomienia oraz
promieniowaniem ultrafioletowym w sposób ciągły na określonym stanowisku pracy.
Jednym z ważnych środków ochrony osobistej, zwłaszcza przy prowadzeniu
prac spawalniczych na wysokości są szelki bezpieczeństwa dostosowane do ubioru
i wyposażenia spawacza (rys.1.).
2
10
2 1
3
4
9
7
5
6
6
8
Rys.1. Spawalnicze szelki bezpieczeństwa: 1-część górna, 2-pas barkowy, 3-pas
plecowy, 4-pas bojowy, 5-część dolna, 6 -opaski udowe, 7-pasek biodrowy,
8-pętla, 9-łącznik, 10-pas piersiowy [9]
 8
Szelki bezpieczeństwa mają zakładaną na kurtkę ochronną część górną (1),
w której pasy barkowe (2) i pas plecowy (3) połączone są z osobistym pasem
bojowym (4). Dolna część szelek (5) zakładana pod kurtkę ma opaski udowe (6)
zawieszone na pasku biodrowym (7) i połączone ze sobą pętlą (8). Przy przejściu do
prac na wysokości, do pętli doczepia się dolny koniec łącznika (9), który wprowadza
się przez niewielkie rozpięcie kurtki u dołu, wykorzystując odwrotny system
rozpinania kurtek spawalniczych, a jego górny koniec łączy się z zatrzaskiem do pasa
piersiowego (10) i liny asekuracyjnej.
Przedstawione szelki bezpieczeństwa są wynalazkiem grupy pracowników ze
Szkoły Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie. Wynalazek został zgłoszony do
opatentowania 4 grudnia 2001 r.
Bardzo istotnym elementem ochrony przeciwpożarowej jest zapobieganie
powstawaniu pożaru. Aby uniknąć niebezpieczeństwa powstania pożaru należy
zabezpieczyć stanowisko spawalnicze w następujący sposób [10,11].
Przed rozpoczęciem prac spawalniczych:
- zapoznać się z zagrożeniem pożarowym występującym w rejonie spawania,
- ustalić, czy prace spawalnicze nie będą stwarzały zagrożenia pożarowego
w miejscu wykonywania prac,
- sprawdzić, czy sprzęt i narzędzia spawalnicze są technicznie sprawne, należycie
zabezpieczone przed możliwością wybuchu pożaru, oraz czy są tak ustawione
w miejscu pracy, aby istniała możliwość wyłączenia dopływu prądu lub gazu,
- przygotować i ustawić w pobliżu miejsca pracy sprawny technicznie
i odpowiednio dobrany sprzęt przeciwpożarowy (gaśnica, hydronetka wodna)
umożliwiający likwidację wszelkich z
ródeł pożaru oraz naczynie z wodą na
odpadki drutu spawalniczego i elektrod, a także odpadki odcinanych
elementów metalowych,
- w zależności od sytuacji w miejscu spawania:
a) zabezpieczyć sąsiednie pomieszczenia przed przeniknięciem płomieni, iskier
i cząstek metalu, uszczelniając wszelkie szczeliny i otwory w ścianach,
podłogach i stropach, w tym również otwory w kanałach, tunelach,
przewodach wentylacyjnych itp., niepalnymi materiałami, np. kocem
gaśniczym,
b) usunąć na bezpieczną odległość poza promień zasięgu iskier, wszelkie
materiały palne, w tym również z pomieszczeń sąsiednich, jeśli w ich
ścianach, podłogach lub stropach przyległych do miejsca spawania występują
otwory i szczeliny niezabezpieczone jak w punkcie a),
c) przykryć szczelnie wszelkie materiały palne osłonami z materiałów
niepalnych i nieprzewodzących ciepła, jeśli niemożliwe jest zastosowanie
zabezpieczeń określonych w punkcie b),
d) zabezpieczyć palne elementy budynku przed możliwością zapalenia, stosując
w tym celu osłony z materiałów niepalnych i nieprzewodzących ciepła oraz
stosujÄ…c zraszanie wodÄ… itp.,
e) zdjąć palną izolację z przewodów, konstrukcji itp. na taką odległość od
miejsca spawania, aby nie istniała możliwość jej zapalenia,
f) zabezpieczyć palne materiały przed zapaleniem wskutek przewodnictwa
cieplnego, stosując np. odsunięcie materiałów, w tym również
 9
w pomieszczeniach sąsiednich, od przewodów, konstrukcji i urządzeń
metalowych poddawanych spawaniu, stałe chłodzenie wodą itp.,
g) ze zbiorników i przewodów po gazach i cieczach palnych usunąć resztki
gazów i cieczy palnych, a także zanieczyszczenia i osady palne oraz dokonać
pomiarów par stężeń gazów w atmosferze. Prace spawalnicze
w pomieszczeniach lub urządzeniach zagrożonych wybuchem mogą być
prowadzone wyłącznie wtedy, gdy stężenie par cieczy lub gazów
w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza
10% ich dolnej granicy wybuchowości.
Podczas prowadzenia prac spawalniczych należy:
- ściśle przestrzegać zaleceń zawartych w protokole komisji lub w zezwoleniu na
spawanie,
- stale obserwować miejsce upadku rozprysków spawalniczych, niezwłocznie
likwidować zauważone z
ródło ognia, zbierać do wiadra lub pojemnika
z piaskiem pozostałości elektrod i rozżarzone części metali,
- niezwłocznie likwidować zauważone z
ródło ognia,
- okresowo zraszać wodą zagrożone palne elementy budynku,
- przerwać pracę w przypadku zaistnienia sytuacji grożącej powstaniem pożaru,
- w razie powstania pożaru przystąpić do gaszenia pożaru za pomocą
podręcznego sprzętu gaśniczego oraz zaalarmować straż pożarną.
Po zakończeniu prac spawalniczych należy:
- dokładnie sprawdzić, czy w miejscu oraz przyległych pomieszczeniach,
kanałach, tunelach itp. nie wystąpiły objawy ognia, tlenia, iskrzenia, nagrzania,
dymu,
- zrosić wodą nagrzane palne elementy budynku i miejsca, w którym mogłyby
powstać zarzewia ognia,
- po zakończeniu prac spawalniczych okresowo, w kolejnych odstępach czasu,
przeprowadzić kontrolę miejsca i rejonu spawania.
Bezpieczne wykonywanie prac spawalniczych jest uzależnione w dużym
stopniu od kwalifikacji spawaczy. Dlatego roboty spawalnicze mogą wykonywać
osoby wykwalifikowane, posiadające  Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia albo
 Świadectwo egzaminu spawalniczego lub  Książkę spawacza [12].
 10
LITERATURA
1. Adamczyk G., Breitkopf B., Worwa Z.: Przysposobienie obronne, WSiP,
Warszawa, 1998.
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3 listopada 1992 r.
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów
budowlanych i terenów (Dz.U. Nr. 92 poz. 460 z póz
n. zm.).
3. Polska Norma PN-75/M-51001. Podział pożarów.
4. Ryng M.: Bezpieczeństwo techniczne w przemyśle technicznym-poradnik,
WNT, Warszawa, 1985.
5. Polska Norma PN-70/B-02852. Ochrona przeciwpożarowa w budownictwie.
Obliczanie obciążenia ogniowego oraz wyznaczanie względnego czasu trwania
pożaru.
6. Kołodziejczyk E., Kizyn M.: Praktyczny poradnik dla specjalisty bhp,
WEKA-WIZ, Warszawa 2001.
7. Ochrony osobiste. Katalog-informator. Centralny Instytut Ochrony Pracy,
Warszawa, 1981.
8. Polska Norma PN-EN 470:1999. Odzież ochronna dla spawaczy i osób
wykonujÄ…cych zawody pokrewne. Wymagania.
9. Atest-miesięcznik, 2/2002.
10. Gilewicz A.: BHP w budownictwie, WSiP, Olsztyn, 1977.
11. Przyjaciel przy pracy-miesięcznik, wydawany pod patronatem GJP, 12/2002.
12. RozporzÄ…dzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (Dz.U. Nr. 40
poz. 45).
SPIS TREÅšCI
ZAGROŻENIE POŻAROWE. PODSTAWOWE DEFINICJE
1. 1
I METODYKA OCENY& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
2. PRACE NIEBEZPIECZNE POŻAROWO................................................... 2
3.1. DEFINICJA I KLASYFIKACJA............................................................... 2
3.2. ZASADY ZABEZPIECZANIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POŻAROWO 4
3. ZAGROŻENIE POŻAREM PRZY SPAWANIU& & & & & & & & & & . 4
3.1. CHARAKTERYSTYKA SPAWALNICZYCH y
RÓDEA
CIEPA
A 5
3.1.1. PA
OMIEC
GAZOWY& & & & & & & & & & & & & & & & ..... 5
3.1.2. A
UK ELEKTRYCZNY................................................................... 5
3.2 PRZYCZYNY POWSTAWANIA POŻARÓW......................................... 6
3.3. ZASADY ZABEZPIECZENIA PRZECIWPOŻAROWEGO& & & & ... 6
LITERATURA& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .. 9