Filozofia Kaizen i jej zastosowanie w polskich
przedsiębiorstwach
Paweł Tomalski, Karolina Korda, TaxFin, 29-05-2010
Nowoczesne metody zarządzania, takie jak
Kaizen, TQM czy techniki 5S cieszą się coraz większą
popularnością, nie tylko w rozwiniętych gospodarkach,
ale także w tych rozwijających się. Warto zatem bliżej
przyjrzeć się, co kryje się za tymi pojęciami oraz
przeanalizować najistotniejsze punkty z ich definicji.
TQM oznacza kompleksowe zarządzanie jakością. Jest to
bardzo szerokie pojęcie, bazujące na doświadczeniach
zarówno z Japonii, jak i z krajów Europy Zachodniej czy
Słownik pojęć:
Ameryki Północnej. Podkreślić należy, że TQM jest
Total Quality Management  filozofia
szerszym pojęciem od Kaizen, gdyż zasada ciągłego
kompleksowego zarządzania jakością, opierająca
się na 5 zasadach:
doskonalenia, czyli właśnie Kaizen, jest jedną z reguł, na
1. zaangażowanie managementu
których opiera się TQM. Pozostałe to: zaangażowanie
2. skupienie na kliencie oraz na pracowniku
3. koncentracja na faktach
kierownictwa, koncentracja na kliencie i pracowniku,
4. systematyczne doskonalenie (filozofia
Kaizen)
koncentracja na faktach i powszechne uczestnictwo.
5. powszechny współudział
Kaizen  wywodząca się z Japonii filozofia
Szczególny nacisk w myśleniu TQM kładzie się na
zarządzania, której celem ciągły proces ulepszania
wszystkich aspektów działalności firmy.
zintegrowaniu celów firmy z celami jej klientów, przy
5S - podejście do organizacji i zarządzania
pełnej współpracy wszystkich pracowników, w tym także
miejscem procesem pracy, zmierzającym do
zwiększenia produktywności
kadry zarządzającej. SixSigma, Just in time, Kanban,
Six Sigma  metoda zarządzania jakością mająca na
FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) to tylko
celu wyeliminowanie zmienności, uznawanej za
główny powód problemów związanych z jakością,
niektóre spośród metod, które oprócz Kaizen i 5S
wydajnością i wysokimi kosztami.
pozwalają skutecznie wprowadzić zasady TQM. Z kolei
QFD  metoda zarządzania mająca na celu analizę
informacji rynkowej oraz jej wdrożenie w celu
filozofia Kaizen jest oparta na dwóch głównych filarach:
ulepszenia produktu/usługi.
otwartego dialogu pomiędzy kadrą zarządzającą i
FMEA  metoda zarządzania polegająca na
regularnej identyfikacji wad produktu lub procesu
pracownikami oraz wykorzystywaniu technik Ciągłego
oraz ich redukcji lub minimalizacji skutków.
Ulepszania. W Kaizen niezwykle istotne są stosunki
Kanban  metoda zarządzania produkcja, której
celem jest odpowiednie sterowanie zapasami, co w
społeczne pomiędzy kadrą zarządzającą a pracownikami.
konsekwencji ma prowadzić do niemal całkowitej
eliminacji magazynów.
Według tej koncepcji menadżer jest charyzmatycznym
Just in Time  strategia zarządzania zapasami,
liderem, potrafiącym wyzwolić w pracownikach
której celem jest redukcja poziomu zapasów
Lean management  technika zarządzania
przedsiębiorstwem, która ma celu stworzenie
prostych struktur oraz przypisanie większego
znaczenia zasobom pracy.
innowacyjność i poczucie przynależności do danej firmy. Pracownicy natomiast biorą
aktywny udział w zarządzaniu firmą i są zaangażowani w jej rozwój. Taka jest idea koncepcji
Kaizen. Ze strony operacyjnej wdrażanie tej koncepcji polega na przeprowadzaniu częstych
spotkań z pracownikami, podczas których dyskutowane są możliwości ulepszeń miejsca
pracy, aktualna sytuacja finansowa i strategia firmy, redagowany jest periodyk zakładowy czy
wprowadza się skrzynki, do których pracownicy mogliby zgłaszać pomysły usprawnień.
Metoda 5S jest ściśle związana z filozofią Kaizen. 5S czyli selekcja (serii), systematyka
(seiton), sprzątanie (seiso), schludność (seiketsu) oraz samodyscyplina (shitsuke) to praktyki
porządkowania miejsc pracy. Menadżerowie wykorzystują ją do zwiększania zaangażowania
pracowników na rzec udoskonalania procesów w firmie.
Nasuwa się pytanie czy takie metody zarządzania mają prawo bytu w polskiej
rzeczywistości? Wydaje się, że jest to możliwe, chociaż trudne. Przedsiębiorstwa, którym się
to udaje, zdają sobie sprawę z trudności wprowadzenia tych technik. Jeśli chodzi o samą
filozofię Kazein, menadżerowie muszą pamiętać o najczęstszych przyczynach niepowodzeń
jej wprowadzania, czyli o zbyt silnym nastawieniu na krótkookresowe wyniki,
wygórowanych oczekiwaniach odnośnie charakteru usprawnień, zbyt dużej ilości propozycji
wdrażanych jednocześnie. Główna przyczyna trudności to przede wszystkim różnice
kulturowe. Polacy nie są przyzwyczajeni do otwartego dialogu z kadrą zarządzającą i nie
wierzą, że ich pomysły mogą znalez
ć zastosowanie w faktycznym zarządzaniu
przedsiębiorstwem. A nawet jeśli ten warunek byłby spełniony, nie czują potrzeby ulepszania
i dążenia do rozwoju przedsiębiorstwa, w którym pracują bez jakichkolwiek korzyści
ekonomicznych. Oczywiście jest to szeroka idąca generalizacja, ale w tym wypadku jest ona
potrzebna. Trzeba także zaznaczyć, że wprowadzanie koncepcji Kaizen, 5S lub innych ma
jedynie możliwość powodzenia w przypadku, gdy sytuacja finansowa w przedsiębiorstwie
jest uporządkowana, gdyż tylko w takich warunkach mogą one przynieść pożądane efekty.
Filozofia Kaizen w czystej postaci nie znajdzie zastosowanie na gruncie polskim i
trudno się z tym faktem nie zgodzić. Próby zaangażowania pracowników w faktyczne
zarządzanie przedsiębiorstwem w polskiej rzeczywistości nie będą efektywne bez zmiany
nastawienia. I trzeba zaznaczyć także, że wina nie leży jednie po stronie pracowników, ale
także managerów. Kadra zarządzająca, angażując pracowników i próbując pobudzić ich
innowacyjność musi faktycznie wierzyć w efektywność działań, a nie tylko naśladować
zachodnie wzorce. Jednak, można spróbować dostosować technikę Kaizen do naszych
warunków. Do pionierów wdrożenia tych technik należą Warszawskie Zakłady Mechaniczne,
które jako pierwsze wprowadziły zasady komunikacji w firmie przypominające te z Japonii.
W firmie tej kierownictwo raz w miesiącu spotyka się z menadżerami liniowymi, a
mistrzowie i pracownicy spotykają się 2-3 razy w tygodniu. Celem spotkań jest pobudzenie
innowacyjności wśród pracowników i jak twierdzi dyrekcja cel ten jest osiągany, gdyż ilość
uwag, pomysłów usprawnień jest bardzo duża. Z kolei w Masterfoods Polska od dawna
istnieje specjalny menadżer do spraw Ciągłego Ulepszania. W firmie widać działalność
zespołową, gdyż spotkania pracowników odbywają się nie na zasadzie spotkania
przełożonego z podwładnym, lecz spotykają się całe zespoły pracownicze, dyskutując i
wspólnie analizując innowacyjne pomysły. Kaizen został także wprowadzony w zakładach
Hochland w Kazimierzu. Przykładami zastosowania tej metody zarządzania było stworzenie
specjalnych skrzynek, do których pracownicy mogli wrzucać kartki z propozycjami
usprawnień, wprowadzenie nagród dla 3 najlepszych pomysłodawców czy seria szkoleń,
pokazujących pracownikom najlepsze rozwiązania u konkurencji.
Przykłady tych firm pokazują zatem, że w Polsce możliwe jest zastosowanie filozofii
Kaizen w procesie zarządzania. Kluczową rolę odgrywa odpowiednie przygotowanie
pracowników oraz wypracowanie indywidualnych rozwiązań dopasowanych do specyfiki
firmy oraz ludzi w niej zatrudnionych. Niezbędny jest również odpowiedni system
monitorujący efekty wprowadzonych zmian oraz odpowiedni system motywujący
pracowników do zaangażowania w proces Ciągłego Ulepszania.
y
ródło:
1. Dorota Olejniczak, Praktyczne aspekty systemu Kaizen w zakładach produkcyjnych Hochland, Polskie
Centrum Produktywności, 23 sierpnia 2007, www.pcp.com.pl
2. Andrzej Góralczyk, KAIZEN w Polsce, marzec 2005, CEO Magazyn Top Menażdzerów,
www.ceo.cxo.pl