Prof. UJ dr hab. Tadeusz WAWAK - 2005
KOSZTY JAKOŚCI
KOSZTY JAKOŚCI
TEMATYKA WYKA
ADU
W SYSTEMIE ZARZ
DZANIA
PRZEDSI
BIORSTWEM
" Definicja
PROF. UJ DR HAB.TADEUSZ WAWAK
" Klasyfikacja
" Rachunek
" Analiza
UNIWERSYTET JAGIELLOC
SKI
" Optymalizacja
Instytut Ekonomii i Zarządzania
Zakład Ekonomii Stosowanej
" Pomiar
Dyżur: poniedziałek, środa
" Efekty
III Kampus UJ, ul. Gronostajowa 7, pokój ZES 6
e-mail: [e-mail]; materiały: www.econ.uj.edu.pl
2005-11-08 MADE
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 1 1 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 2
DEFINCJA
KOSZTÓW JAKOŚCI
Niespełnienie wymagań
jakościowych może
powodować koszty w
wysokości do 30% obrotów
przedsiębiorstwa!
2005-11-08 MADE
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 3 3 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 4
P. Crosby o kosztach jakości Koszty jakości
Koszt jakości nie powinien przekroczyć 2,5% wartości
nakłady lub straty jakie ponosi przedsiębiorstwo
sprzedaży,
Koszty dobrej jakości wynoszą zazwyczaj ok. 3-5% wartości
w związku z wytwarzaniem i sprzedażą produktów
sprzedaży,
o określonym poziomie jakości.
Koszty nieodpowiedniej jakości osiągają ok. 20% wartości
sprzedaży w firmach produkcyjnych oraz ok. 35% wartości
kosztów operacyjnych w firmach usługowych,
KJ = Kdj + Knj
Przy obliczaniu kosztów zazwyczaj ujawnione zostaje ok. 1/6
Kdj  koszty dobrej jakości,
całkowitych kosztów jakości, a 5/6 pozostaje w ukryciu.
Knj  koszty nieodpowiedniej jakości.
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 5 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 6
Prof. UJ dr hab. Tadeusz WAWAK - 2005
KOSZTY JAKOŚCI
Koszty jakości według Amerykańskiego
Stowarzyszenia Sterowania Jakością (ASQC)
KLASYFIKACJA
Koszty działalności zapobiegawczej (nakłady na poprawę
KOSZTÓW JAKOŚCI
jakości produkowanych wyrobów, zmniejszenie ilości braków),
Koszty oceny jakości (dokonywanie pomiarów i inne formy
kontroli jakości surowców, półproduktów i wyrobów finalnych),
Straty na brakach wewnętrznych (ujawnione u producenta),
Straty na brakach zewnętrznych (ujawnione u klienta).
2005-11-08 MADE
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 7 7 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 8
Koszty jakości Koszty jakości
w TQM w TQM
Szkolenia
Koszt prewencji
Opracowanie, wdrożenie procedur
Koszty zgodności - koszty zapobiegania błędom i wytwarzaniu
Koszt
Badania i oceny jednostki
Koszt kontroli i inspekcji
zewnętrznej
zgodności
produktów o zaniżonej jakości,
Braki ujawnione przed
dostawą do klienta
Braków naprawianych
Koszty braku zgodności - koszty korekty błędów i likwidacji
Braki ujawnione u klienta
Koszt
Nadwyżek produkcji
Przeceny
skutków niskiej jakości, Koszty
braku
Likwidacja
jakości
zgodności
Braków nienaprawialnych
organizacji
Koszty utraconych możliwości - koszty powstające z nadmiernej
Sprawy sądowe, odszkodowania
koncentracji na problemach przeszłości oraz nie zwrócenia uwagi na
Utracone rynki zbytu
Koszt
związek bieżącej jakości z przyszłymi zyskami.
Utracone zamówienia i utargi
utraconych
możliwości
Niższe ceny
Większe koszty sprzedaży
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 9 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 10
Koszty jakości
Społeczne koszty jakości
w normach ISO
Koszty jakości powstają w całym cyklu życia produktu, a
Operacyjne wewnętrzne koszty jakości (ponoszone dla
więc ostatecznie są ponoszone prze całe społeczeństwo.
osiągnięcia i utrzymania określonego poziomu jakości):
a. Koszty zapobiegania i oceny,
b. Koszty uszkodzeń/strat (wewnętrznych, zewnętrznych).
Koszty zewnętrznego zapewnienia jakości
(spowodowane auditami klientowskimi oraz certyfikacją):
a. Koszty szczególnego i dodatkowego zapewnienia jakości,
b. Koszty procedur,
c. Koszty prób pokazowych,
KS = KP + KH + KK
d. Koszty danych.
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 11 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 12
Prof. UJ dr hab. Tadeusz WAWAK - 2005
KOSZTY JAKOŚCI
Koszty jakości ponoszone
przez producenta
Koszty działalności zapobiegawczej ( nakłady na poprawę
jakości,zmniejszenie ilości braków, zmniejszenie wielkości strat z
tytułu niskiej jakości, np. naprawy gwarancyjne),
Koszty oceny jakości ( koszty pomiarów i innej kontroli, kontrola
surowców i półproduktów),
Straty na brakach wewnętrznych ( tylko wykryte u producenta),
Straty na brakach zewnętrznych ( odkryte przez odbiorcę i muszą
być zrekompensowane przez producenta).
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 13 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 14
Koszty jakości ponoszone
Koszty jakości ponoszone
przez producenta
przez producenta /w normach ISO 9004/
Koszty działalności zapobiegawczej ( nakłady na poprawę
jakości,zmniejszenie ilości braków, zmniejszenie wielkości strat z
tytułu niskiej jakości, np. naprawy gwarancyjne),
Koszty oceny jakości ( koszty pomiarów i innej kontroli, kontrola
surowców i półproduktów),
Straty na brakach wewnętrznych ( tylko wykryte u producenta),
Straty na brakach zewnętrznych ( odkryte przez odbiorcę i muszą
być zrekompensowane przez producenta).
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 15 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 16
Koszty jakości powstałe Koszty jakości ponoszone
bezpośrednio w handlu przez konsumentów
Koszty jakości Koszty jakości
Koszty magazynowania wyrobów oraz ich przeceny na
użytkownika środków użytkownika surowców i
koszt przedsiębiorstwa handlowego,
trwałych paliw
Odsetki od kredytów zaciągniętych przez p.h. Dla
koszty napraw,
sfinansowania zapasów produktów,
koszty utraconej efektywności,
Koszt napraw gwarancyjnych na koszt przedsiębiorstwa
handlowego,
koszty dodatkowej konserwacji z tytułu przewidzianych braków,
Koszty zwrotów niesprawnych produktów do dostawcy,
koszty odszkodowań,
Koszty z tytułu uszkodzenia wyrobu spowodowanego
utrata dochodów,
jego złą jakością.
dodatkowe inwestycje w odniesieniu do wyrobów konkurencyjnych
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 17 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 18
Prof. UJ dr hab. Tadeusz WAWAK - 2005
KOSZTY JAKOŚCI
Zależność między kosztami zgodności,
Optimum
a niezgodności
kosztów jakości
Strefa projektów poprawy koszty wadliwości 50%
Wzrost wydatków na profilaktykę i ocenę powoduje
koszty oceny 40%
spadek liczby braków i związane z tym zmniejszenie
koszty prewencji 10%
kosztów braku zgodności
Skoncentrowanie wysiłków na technikach regulacji jakości
Całkowite koszty jakości dążą do minimum, przy
Strefa neutralna koszty wadliwości < 40%
jednoczesnym spadku kosztów złej jakości i wzroście
koszty oceny > 50%
kosztów dobrej jakości
koszty prewencji >10%
Przewaga kosztów dobrej jakości nad oszczędnościami z
Redukcja inspekcji i przeglądy systemu (audity), dążenie do perfekcjonizmu)
tytułu redukcji kosztów złej jakości może wpłynąć
Strefa doskonałości koszty wadliwości < 20%
pozytywnie na sytuację finansową firmy (wzrost jakości
koszty oceny < 20%
produktów i popytu na nie)
koszty prewencji > 60%
Koncentracja na profilaktyce
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 19 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 20
Rola kosztów profilaktyki Rola kosztów profilaktyki
w całości kosztów jakości w całości kosztów jakości
Wzrost wydatków na szkolenia, planowanie i
Przekroczenie
wymagań Utracone
doskonalenie produkcji
korzyści
Koszt całkowity
Redukcja kosztów oceny, kosztów braków
wewnętrznych i zewnętrznych oraz utraconych
Błąd
możliwości
Ocena
Profilaktyka
Czas
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 21 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 22
Wpływ poprawy jakości
Jakość projektowana i jakość wykonania
na sytuację przedsiębiorstwa
Wprost jakości projektowanej Wzrost jakości wykonania
Obniżka kosztów,
powoduje wzrost jej kosztów powoduje spadek kosztów
wykonania
Koszty jakości projektowanej
Polepszenie produktywności,
związane są z tworzeniem Koszty jakości wykonania
systemu umożliwiającego powstają w trakcie tworzenia
Zdobywanie rynku przez jakość i niskie ceny,
produkcję wyrobów o różnym systemu zapewnienia
poziomie jakości odpowiedniego poziomu
Stabilizacja pozycji rynkowej,
jakości w produkcji
Jakość projektowana musi być
dopasowana do potrzeb rynku Koszt jakości wykonania serii
Zapewnienie dotychczasowych stanowisk pracy oraz
próbnej umożliwiają
Koszty jakości projektowanej
optymalizację kosztów
są pomocne w ustalaniu
tworzenie nowych.
wykonania wyrobów
optymalnego poziomu jakości
wyrobów
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 23 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 24
Koszt jako
ś
ci
Prof. UJ dr hab. Tadeusz WAWAK - 2005
KOSZTY JAKOŚCI
Rachunek kosztów jakości
RACHUNEK
system obejmujący:
KOSZTÓW JAKOŚCI
rejestrowanie odpowiednich przekrojach i na odpowiednich
kontach kosztów związanych z jakością produkcji, powstających
na wszystkich etapach realizacji wyrobu ( od projektowania po
odpowiedzialność za wyrób),
analizę kosztów jakości i podejmowaniu działań na rzecz
poprawy jakości produkcji,
określenie optymalnego poziomu jakości wytwarzanych
wyrobów.
2005-11-08 MADE 25
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 25 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 26
Rola kosztów jakości
Zadania
w przedsiębiorstwie
systemu kosztów jakości
Pomoc przy ustalaniu polityki jakościowej,
Narzędzie zarządzania przedsiębiorstwem,
Wskazywanie słabych punktów jakościowych w wyrobie i procesie wg
Podstawa podejmowania decyzji strategicznych,
priorytetów kosztowych,
Dostarczanie informacji na temat stopnia realizacji systemu
Możliwość planowania jakości z uwzględnieniem kosztów połączeniu z analizą
sterowania jakością,
wartości,
Instrument poprawy jakości i efektywności gospodarowania,
Możliwość lepszego rozpoznania ekonomicznego znaczenia wymagań
jakościowych,
Narzędzie oceny działań projakościowych,
Optymalne pod względem kosztów planowanie kontroli jakości,
Wpływ na kształtowanie zysku,
Ujawnianie zawyżonych kosztów jakości, powstających na skutek przyjęcia
Narzędzie w wyznaczaniu optymalnego poziomu jakości
nieodpowiednich kryteriów jakościowych, które nie są wymagane przez
wyrobów.
rynek,
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 27 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 28
Efekty
Kryteria określenia kosztów jakości
rachunku kosztów jakości
do rejestracji i pomiaru
Poziom istotności kosztów,
Wzrost kosztów zapobiegania wadliwości i oceny,
Zdefiniowanie i zarejestrowanie kosztów umożliwiających zmiany w
Spadek strat na brakach, obniżenie ilości braków,
przedsiębiorstwie,
Spadek całkowitych kosztów jakości i obniżka kosztów własnych
Monitoring kosztów pozwalający na oddziaływanie na nie,
produkcji,
Związki między kosztami, aby koszty mogły spełnić rolę narzędzia
zarządzania (korelacje),
Wzrost poziomu jakości i wartości produkcji, a zatem wzrost
Przyczyny powstawania kosztów,
zysków przedsiębiorstwa.
A
atwość dostępu do danych z
ródłowych,
Wielkość, dokładność i kompletność oceny.
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 29 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 30
Prof. UJ dr hab. Tadeusz WAWAK - 2005
KOSZTY JAKOŚCI
Program kontroli kosztów jakości
Identyfikacja
(Quality Analysis Costs Control)
kosztów jakości
Metoda normatywna
Metoda opisowa
Utworzenie zespołu kontroli kosztów
opracowana z wykorzystaniem
opracowanie przez dział
Określenie punktu wyjścia (np. szacunkowy, obecny koszt
programu komputerowego z
zapewnienia jakości koncepcji
uwzględnieniem: nieodpowiedniej jakości, pozycja kosztowa względem
kosztów jakości zawierającej:
a. Opracowania klasyfikacji kosztów
konkurencji)
a. Pojęcie kosztów jakości, na podstawie norm,
y
ródłem w/w informacji mogą być: dane komputerowe działu
b. Odniesienia kosztów do
b. Powody, dla których się
finansów, dział kadr, raporty reklamacji i wad, raporty działu
poszczególnych procesów,
podejmuje analizę,
c. Opracowania metodyki sprzedaży)
c. Wskazanie metod pomiaru i
wdrożenia rkj zawartej w
Ustalenie najważniejszych celów (długoterminowo, ogólnie)
liczenia kosztów, schematach blokowych,
d. Zamieszczenia w/w schematów Pomiar kosztów jakości ( ustalenie mierników)
d. Wskazanie metody identyfikacji
w procedurach liczenia i analizy
miejsc powstawania kosztów
Ustalenie celu rocznego
kosztów.
jakości.
Wdrożenie programu i jego monitoring
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 31 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 32
Ewidencja kosztów jakości Ewidencja kosztów jakości
Podejście niemieckie Podejście duńskie
rodzaju kosztów (umożliwia ocenę udziału poszczególnych grup
Zakłada, że dla ustalenia Zakłada stworzenie
kosztów w całkowitej puli kosztów jakości w przedsiębiorstwie),
specjalnych form rachunku specjalnego systemu
miejsc powstawania kosztów przy uwzględnieniu funkcji spełnianych
kosztów nie należy rachunków kosztów,
w przedsiębiorstwie (koszty linii produkcyjnej, koszty stanowiska
zmieniać całego systemu który ułatwia księgowanie
roboczego),
księgowania, a raczej poszczególnych elementów
przyczyn powstawania kosztów,
opierać się na szacunkach. kosztów.
produktów, których dotyczą.
2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 33 2005-11-08 T.WAWAK  EKONOMIKA JAKOŚCI 34