„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Joanna Stępień

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów społecznych
322[12].O1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
lek. med. Paweł Szymczyk
mgr Adam Zborowski



Opracowanie redakcyjne:
mgr Joanna Stępień



Konsultacja:
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa








Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[12].O1.03
„Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów społecznych”, zawartego w programie nauczania
dla zawodu technik masażysta.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

4

3. Cele kształcenia

5

4. Scenariusze zajęć

6

5. Materiał nauczania

10

5.1. Podział i charakterystyka procesów psychicznych, procesy poznawcze,

emocjonalne, motywacyjne

10

5.1.Ćwiczenia

10

5.2. Osobowość człowieka, sytuacje trudne, komunikowanie się, pomoc społeczna 12

5.2.Ćwiczenia

12

5.3. Strategie promocji zdrowia. System wartości etycznych a kodeks etyki

zawodowej, prawa pacjenta

16

5.3.Ćwiczenia

16

6. Ewaluacja

17

7. Literatura

30

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu „Poradnik dla nauczyciela ,,Nawiązywanie i utrzymywanie

kontaktów społecznych” 322[12].O1.03 w szkole kształcącej w zawodzie technik masażysta.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać już, aby bez
problemów mógł korzystać z poradnika dla ucznia,

–

cele kształcenia,

–

wykaz umiejętności, jakie uczeń opnauje podczas pracy z poradnikiem dla ucznia,

–

przykładowe scenariusze zajęć,

–

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, oraz środkami

dydaktycznymi, z których nauczyciel może skorzystać w całości lub wybrać jego
zdaniem najlepsze,

–

przykład narzędzi pomiaru dydaktycznego,

–

wykaz literatury.

Schemat układu jednostek modułowych

322[12].O1

Podstawy działalności usługowej

322[12].O1.01

Stosowanie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy

322[12].O1.02

Stosowanie przepisów prawa i zasad

ekonomiki w ochronie zdrowia

322[12].O1.03

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów

społecznych

322[12].O1.04

Prowadzenie promocji zdrowia i profilaktyki

322[12].O1.05

Charakteryzowanie budowy i czynności

organizmu człowieka

322[12].O1.06

Analizowanie zaburzeń w funkcjonowaniu

organizmu człowieka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:

−

określać związki między podstawowymi pojęciami: potrzeba, kontakt interpersonalny,
dyskusja, konflikt, negocjacje,

−

określać zasady etyki zawodowej,

−

określać pojęcia związane z systemem wartości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń, powinien umieć:

–

posłużyć się podstawową terminologią z zakresu psychologii,

–

określić znaczenie stosowania zasad psychologii i etyki w pracy technika masażysty,

–

scharakteryzować procesy psychiczne człowieka,

–

scharakteryzować procesy poznawcze, emocjonalne i motywacyjne,

–

określić składniki osobowości człowieka i czynniki kształtujące osobowość,

–

scharakteryzować sytuacje trudne oraz ich wpływ na stan psychiczny człowieka,

–

udzielić pacjentowi pomocy w radzeniu sobie z trudną sytuacja,

–

dobrać metody skutecznego rozwiązywania problemów w różnych sytuacjach
zawodowych i życiowych,

–

udzielić wsparcia osobie chorej, niepełnosprawnej i jej rodzinie,

–

nawiązać kontakt z pacjentem/klientem, jego rodziną i współpracownikami,

–

ocenić możliwości komunikacyjne osób w różnym wieku,

–

zastosować techniki ułatwiające skuteczne komunikowanie się,

–

rozpoznać problemy występujące w procesie komunikowania się,

–

zachować się asertywnie,

–

określić zasady i warunki skutecznego negocjowania,

–

zastosować techniki aktywnego słuchania, wyrazić empatię, zaobserwować emocje,

–

scharakteryzować procesy społeczne,

–

określić rolę grupy społecznej w procesie rehabilitacji osoby chorej lub
niepełnosprawnej,

–

scharakteryzować zachowania zdrowotne ludzi i ich uwarunkowania,

–

scharakteryzować społeczne uwarunkowania choroby,

–

określić społeczne konsekwencje choroby i niepełnosprawności,

–

scharakteryzować postawy wobec choroby i niepełnosprawności,

–

dotrzymać tajemnicy zawodowej.

–

zastosować ogólnie przyjęte normy etyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Technik Masażysta 322[12]

Moduł:

322[12].O1 Podstawy działalności usługowej

Jednostka modułowa:

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów społecznych
322[12].O1.03

Temat: Osobowość człowieka, sytuacje trudne, komunikowanie się, pomoc społeczna.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności stosowania zasad skutecznego porozumiewania się.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojęcia: komunikowanie się, komunikacja interpersonalna, komunikacja
werbalna, komunikacja niewerbalna,

−

wyjaśnić zasady przekazywania komunikatów werbalnych,

−

wymienić cechy dobrego nadawcy i dobrego odbiorcy,

−

scharakteryzować techniki aktywnego słuchania,

−

uzasadnić znaczenie i stosowanie różnych technik komunikacji interpersonalnej
w tworzeniu właściwych stosunków w życiu osobistym, w szkole i miejscu pracy,

−

zaprezentować efekt wykonanej pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

metoda sytuacyjna,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

−

przygotowane przez uczniów prezentacje komunikatów werbalnych,

−

kamera wideo, magnetowid, DVD.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Przebieg zajęć:
1.

Czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości do zajęć.

2.

Podanie tematu lekcji, uświadomienie celu zajęć.

3.

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

4.

Realizacja tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat ogólnych wiadomości
dotyczących

komunikacji,

objaśnia

pojęcia:

komunikacja

interpersonalna,

komunikacja werbalna i niewerbalna,

−

nauczyciel zadaje pytanie: „Co rozumiesz przez pojęcie komunikowanie się?”,

−

nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie się do ćwiczeń.

5.

Realizacja ćwiczenia:

−

nauczyciel wyjaśnia, że celem ćwiczenia jest prezentacja przygotowanego przez
uczniów komunikatu werbalnego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

−

nauczyciel wybiera czterech lub pięciu uczniów chętnych do przedstawienia
przygotowanych materiałów,

−

uczniowie kolejno prezentują swoje prace, a nauczyciel nagrywa wystąpienie.

6.

Nauczyciel odtwarza nagranie i następuje dyskusja. Pytania do dyskusji:

−

Jak nadawca zachowywał się podczas wystąpienia?

−

W jaki sposób i jak mówił?

−

Czy komunikat został przedstawiony jasno i zrozumiale?

−

Co zmieniłbyś w przekazie informacji?

−

Czy podczas prezentacji zwracałeś uwagę na odbiorcę?

−

Jak zachowywał się odbiorca?

−

Czy odbiorca miał wpływ i jaki na Twój przekaz informacji?

Zakończenie zajęć

1.

Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prezentacji.

2.

Nauczyciel ocenia aktywność uczniów i dziękuje za lekcję.

Praca domowa

Nauczyciel rysuje na tablicy tabelę i zadaje do wykonania ćwiczenie: wpisz do tabeli cechy
dobrego nadawcy i dobrego odbiorcy.

Cechy dobrego nadawcy

Cechy dobrego odbiorcy

1.

………………………………………………….

2.

…………………………………………………

.

3.

…………………………………………………

.

……………………………………………………..

1.

………………………………………………….

2.

………………………………………………….

3.

………………………………………………….

……………………………………………………
…

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

Anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Technik Masażysta 322[12]

Moduł:

322[12].O1 Podstawy działalności usługowej

Jednostka modułowa:

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów społecznych
322[12].O1.03

Temat:

Podział i charakterystyka procesów psychicznych, procesy poznawcze,

emocjonalne, motywacyjne.
Cel ogólny: Poznanie podziału i charakterystyki procesów psychicznych w tym procesów
poznawczych, emocjonalnych i motywacyjnych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

wymienić procesy psychiczne, wrażenia zmysłowe, rodzaje wyobraźni,

−

zdefiniować pojęcie: spostrzeganie wyobrażenia, pamięć, proces pamięciowy, emocje,

−

scharakteryzować funkcje, rodzaje i cechy uwagi,

−

scharakteryzować rodzaje i cechy pamięci,

−

określić formy myślenia słowno-logicznego,

−

scharakteryzować indywidualne cechy myślenia oraz cechy procesów emocjonalnych,

−

wyjaśnić na czym polega proces emocjonalny i motywacyjny,

−

scharakteryzować źródła i rodzaje motywacji.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
– organizowania i planowania zajęć,
– pracy w zespole,
– czytania ze zrozumieniem,
– oceny pracy zespołów.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu,

−

pokaz.

Środki dydaktyczne:

−

teksty do analizy zawarte w poradniku dla ucznia, rozdział 4.1. „Podział i charakterystyka
procesów psychicznych, procesy poznawcze, emocjonalne, motywacyjne” lub ich kopie
przygotowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniów,

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
– uczniowie pracują w grupach 5–8 osobowych.

Czas trwania: 2 godziny dydaktyczne.

Przebieg zajęć
Faza wstępna – (10 minut).
1.

Wyjaśnienie uczniom tematu zajęć.

2.

Zapoznanie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.

3.

Podział grupy na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego, sporządzanie notatek z udzielaniem odpowiedzi na
podane pytania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Etap I: Informacje
Określenie źródła tekstów lub rozdanie kopii tekstów i pytań do analizy– 5 minut.

Pytania przewodnie:
1.

Jaka jest różnica między spostrzeżeniem a wrażeniem?

2.

Jakie jest znaczenie wyobraźni w nauce i pracy?

3.

Jakie są charakterystyczne cechy myślenia?

4.

Co to jest emocja i jakie są cechy procesów emocjonalnych?

5.

Jakie są źródła i składniki emocji?

6.

Jak jest rola uczuć w życiu człowieka?

7.

Czym jest motywacja.

8.

Jakie czynniki składające się na proces motywacyjny.

9.

Czym charakteryzuję się rodzaje motywacji?

Etap II Planowanie – (30 minut).
Analizowanie tekstu przewodniego i dołączonych pytań.
Uczniowie pracują w zespołach, analizują otrzymane teksty, dyskutują nad treścią pytań.

Etap III Ustalenie odpowiedzi – (10–15 minut).
Wszyscy uczniowie ustalają i zapisują w zeszytach odpowiedzi na kolejne pytania, konsultują
z nauczycielem poprawność odpowiedzi.

Etap IV Prezentacja wykonania przez uczniów zadań i sprawdzanie wyników pracy –
(20 minut). 5 zespołów po 3 minuty.
Przedstawiciele zespołów kolejno prezentują opracowane odpowiedzi. Każdy z 5 zespołów
powinien zaprezentować odpowiedzi na 2 kolejne pytania.
Etap V
Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania zadania.

Etap VI Analiza końcowa, pokaz – (10 minut):
– uczniowie i nauczyciel wskazują, które etapy zadania sprawiły trudności,
–

nauczyciel podsumowuje zajęcia, wskazuje, jakie umiejętności były ćwiczone, jakie
wystąpiły nieprawidłowości i jak unikać ich w przyszłości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

5. ĆWICZENIA

5.1. Podział i charakterystyka procesów psychicznych, procesy

poznawcze, emocjonalne, motywacyjne

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ przyczyny zdarzeń, które miały miejsce w Twoim życiu, których nigdy nie

zapomnisz.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dokonać analizy ćwiczenia,

2)

zaplanować tok postępowania,

3)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

4)

pracując w grupie wspólnie ustalić zdarzenie,

5)

zapisać wnioski,

6)

zaprezentować wyniki pracy grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

arkusz papieru A-4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Opisz typowe zachowanie osoby, która zwykle działa pod wpływem emocji i często im

ulega. Wyjaśnić, co wpływa na powstanie pierwszego wrażenia w kontakcie z nowo poznaną
osobą.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dokonać analizy ćwiczenia,

2)

zaplanować tok postępowania,

3)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

4)

wykonać ćwiczenie,

5)

zaprezentować wyniki pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

arkusz papieru A-4,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj swoje najważniejsze potrzeby biologiczne i psychiczne. Opisz sposób ich

zaspokajania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dokonać analizy ćwiczenia,

2)

zaplanować tok postępowania,

3)

zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,

4)

wypisać na kartce potrzeby biologiczne i psychiczne oraz sposoby ich zaspokajania,

5)

zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

dwie duże plansze: pierwsza przedstawia schemat potrzeb wg Maslowa, druga zawiera
listę (około 30) potrzeb człowieka w podziale na biologiczne i psychiczne,

−

arkusz papieru formatu A4,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5.2. Osobowość człowieka, sytuacje trudne, komunikowanie się,

pomoc społeczna

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przekaż kolegom z grupy kilka komunikatów, ale przy ograniczonym zakresie

przekazywania sygnałów niewerbalnych.

Tematy komunikatów i ograniczenia w ich przekazie przedstawia poniższa tabela.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Lp.

Temat komunikatu (wypowiedzi)

Ograniczenia w przekazie niewerbalnym

1.

Jak samodzielnie usunąłem usterkę
przy moim rowerze.

Opowiadający powinien trzymać ręce
złączone z tyłu.

2.

Jak nauczyłem się jeździć na rowerze
lub jak nauczyłem się pływać.

Opowiadający powinien stać nieruchomo.

3.

Moje pasje i hobby.

„Kamienna twarz”.

4.

Moja pierwsza miłość lub mój
najlepszy przyjaciel.

Jednostajny, monotonny przekaz słowny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przygotować się do prezentacji poszczególnych komunikatów,

2)

udzielić odpowiedzi na poniższe pytania:

−

czy łatwo było Ci znosić narzucone ograniczenia w przekazie niewerbalnym?

−

czy Twoi koledzy zauważyli nieświadome (instynktowne) stosowanie przez Ciebie
zakazanych sygnałów?

−

czy mieli wrażenie, że Twój przekaz nie jest pełny? Czy byłeś dla nich wiarygodny?

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

rzutnik do folii,

−

foliogram,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Na zamieszczonym rysunku zapisz różne możliwości przekazywania informacji w sposób

niewerbalny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

1………………………………

7……………………………..

2. ……………………………..

8……………………………..

3………………………………

9……………………………..

4………………………………

10…………………………….

5………………………………

11…………………………….

6………………………………

12……………………………..

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wypełnić zamieszczony powyżej rysunek,

2)

ocenić wagę komunikatu przekazywanego drogą niewerbalną,

3)

zaprezentować wyniki na forum grupy,

4)

wyjaśnić wątpliwości, które nasuwały się podczas wypełniania rysunku,

5)

skonfrontować swoje wyniki z wynikami innych uczestników ćwiczenia,

6)

dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kopia rysunku do wypełnienia,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 3

Korzystając z zamieszczonej listy, wpisz w odpowiednie miejsca emocje, jakie wyrażają

twarze przedstawione na rysunkach.
Emocje: gniew, zdziwienie, strach, irytacja, radość, smutek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wypełnić zamieszczony powyżej rysunek,

2)

skonfrontować swoje wyniki z wynikami innych uczestników ćwiczenia,

3)

dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kopia rysunku do wypełnienia,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Strategie promocji zdrowia. System wartości etycznych

a kodeks etyki zawodowej, prawa pacjenta

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ co jest dla Ciebie cenne i stanowi Twój system wartości. Uzupełnij schemat.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeanalizować materiał nauczania,

2)

zgromadzić materiał do wykonania ćwiczenia,

3)

uzupełnić schemat,

4)

przedstawić na forum grupy własny system wartości i skomentować go.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

foliogramy,

−

plansze,

−

literatura zgodna z rozdziałem 7.

Ćwiczenie 2

Opracuj kodeks etyki zawodowej dla zawodu technik masażysta.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

wykonywania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

wyszukać informacji w literaturze na temat kodeksu etyki zawodowej,

2)

opracować kodeks etyki zawodowej technika masażysty,

3)

przedstawić na forum klasy opracowany kodeks etyki zawodowej.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie.

System wartości

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ś

rodki dydaktyczne:

−

foliogramy,

−

plansze,

−

literatura zgodna z rozdziałem 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test

jednostopniowy

do

jednostki

modułowej

„Nawiązywanie

i utrzymywanie kontaktów społecznych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 5, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 17, 18, 19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 7, 11, 14, 17, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. d, 3. d, 4. a, 5. b, 6. c, 7. c, 8. a, 9. a, 10. a, 11. a,

12. d, 13. a, 14. a, 15. a, 16. d, 17. a, 18. c, 19. d, 20 a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Rozróżnić procesy konfliktowe

B

P

a

2.

Wskazać możliwości uniknięcia

konfliktu

A

P

d

3.

Określić stosowanie argumentacji

C

PP

d

4.

Rozróżnić formę obwiniania

B

P

a

5.

Określić fazy negocjacji prowadzące

do kompromisu

A

P

b

6.

Wymienić główną zasadę negocjacji

A

P

c

7.

Zastosować technikę „dobry- zły facet”

C

PP

c

8.

Wskazać cechy etyki

A

P

a

9.

Wyjaśnić cele etyki pracownika wobec

pracodawcy

B

P

a

10.

Przedstawić zasady kodeksu etyki

zawodowej

B

P

a

11.

Określić zasady kodeksu etyki

zawodowej

C

PP

a

12.

Przedstawić prawidłową klasyfikację
potrzeb

A

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

13.

Określić styl asertywnego zachowania

A

P

a

14.

Określić potrzeby fizjologiczne

C

PP

a

15.

Wskazać istotę komunikacji werbalnej

A

P

a

16.

Rozróżnić przebieg komunikacji
dwustronnej

B

P

d

17.

Sklasyfikować bariery występujące
w komunikacji społecznej

C

PP

a

18.

Scharakteryzować dyskusję
konstruktywną

C

PP

c

19.

Wymienić główną zasadę uczestnictwa
w dyskusji

A

P

d

20.

Określić czynniki konfliktu ukrytego

A

P

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

5.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

6.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.

8.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

9.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test pisemny zawiera 20 zadań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu nawiązywania i
utrzymywania kontaktów międzyludzkich

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną
odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zakreślić
kółkiem i zaznaczyć odpowiedź poprawną.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu pisemnego masz 40 minut.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Procesy konfliktowe mogą być

a) destrukcyjne, konstruktywne.
b) tylko konstruktywne.
c) destrukcyjne, rzeczowe.
d) destrukcyjne, strukturalne, konstruktywne.

2.

Aby uniknąć konfliktu należy

a) wycofać się z niego.
b) pójść na kompromis.
c) współpracować z przeciwnikiem.
d) zastosować każdą z metod.

3.

Argumentację stosujemy

a) w sytuacjach kryzysowych.
b) w sytuacjach konfliktowych.
c) w negocjacjach.
d) najczęściej w codziennych sytuacjach.

4.

Zdanie charakteryzujące obwinianie, to

a) jeśli nie posłuchasz, zadasz mi cierpienie.
b) jeśli nie posłuchasz, źle się ułoży.
c) nie posłuchasz – będziesz cierpiał.
d) demonstracja siły i złości przez rozmowy.

5.

Faza negocjacji która nie prowadzi do kompromisu, to

a) zdefiniowanie problemu.
b) demonstracja siły.
c) porozumiewanie stron.
d) opracowanie możliwości.

6.

Główną zasadą w negocjacjach jest

a) porozumienie.
b) różnica w postrzeganiu faktów.
c) opracowanie możliwości.
d) malejące ustępstwa.

7.

Technika „dobry – zły facet” polega na

a) zadawaniu pytań.
b) odrzucaniu reguł.
c) występowaniu negocjatora stawiającego wygórowane żądania.
d) występowaniu żądań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

8.

Etyka jest formą zapisu

a) norm moralnych.
b) norm kulturalnych.
c) zakazu i nakazu.
d) norm moralnych i społecznych.

9.

Etyka nakazuje pracownikowi wobec pracodawcy

a) lojalność wobec firmy.
b) wydawanie poleceń.
c) dążenie do sukcesu.
d) tylko zakazy i nakazy.

10.

Kodeks etyki zawodowej powinien uwzględniać zasady

a) uczciwości i rzetelności.
b) bezpieczeństwa.
c) tylko w obszarach działalności firmy.
d) żadną z wymienionych.

11.

Kodeks etyki zawodowej określa

a) zasady postępowania pracowników.
b) przyjęte normy.
c) zasady postępowania tylko przełożonych.
d) gwarantuje sukces życiowy.

12.

Prawidłowa klasyfikacja potrzeb, to

a)

fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności.

b)

bezpieczeństwa, przynależności, samorealizacji.

c)

samorealizacji, szacunku, przynależności.

d)

fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności, szacunku, samorealizacji.

13.

Osoba zachowująca się asertywnie

a)

szanuje swoje prawa i uczucia innych.

b)

poniża innych przez zabawne sytuacje.

c)

ukrywa wyraz oczu za przymrużonymi oczami.

d)

trudno nawiązuje kontakt wzrokowy.

14.

Do potrzeb fizjologicznych zaliczamy

a)

jedzenie.

b)

miłość.

c)

przynależność do organizacji.

d)

awans zawodowy.

15.

Komunikacją werbalna jest
a)

przekaz informacji za pomocą wyrazów.

b)

język ciała.

c)

wyraz uczuć lub władzy.

d)

komunikacja człowieka za pomocą kontaktu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

16.

Przebiega komunikacji dwustronnej, to

a)

nadawca, odbiorca.

b)

nadawca, kodowanie, odbiorca.

c)

nadawca, kodowanie, zachowanie, odbiorca.

d)

nadawca, kodowanie, zachowanie, dekodowanie, odbiorca.

17.

Bariery w komunikacji społecznej następują przez

a)

wybiórczość uwagi, różnice kulturowe, stereotypy.

b)

tylko stereotypy.

c)

brak przygotowania odpowiedzi na dany temat.

d)

głównie przez samopoczucie.

18.

Dyskusja konstruktywna jest

a) sposobem rozmowy dwóch osób.
b) dialogiem zawierającym spis punktów różniących osoby.
c) wymianą poglądów na określony temat.
d) zawarciem kompromisu.

19.

Główna zasada uczestnictwa w dyskusji, to

a) mów głośno, przekrzykując innych.
b) nie pozwól innym do wyrażania swoich zdań.
c) używaj także fałszywych informacji.
d) mów w sposób uporządkowany.

20.

Czynnikami prowadzącymi do konfliktu ukrytego są

a) konkurencja i konflikt ról.
b) brak wiedzy.
c) brak własnych poglądów.
d) postawa agresywna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:……………………………………………………………………....................

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów społecznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Test 2

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test

jednostopniowy

do

jednostki

modułowej

„Nawiązywanie

i utrzymywanie kontaktów społecznych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20

są z poziomu podstawowego,

−

zadania 6, 7, 10 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. a, 3. c, 4. a, 5. c, 6. c, 7. c, 8. d, 9. a, 10. c, 11. a,

12. a, 13. c, 14. b, 15. c, 16. c, 17. a, 18. a, 19. a, 20 a.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Określić podstawowe doznania

człowieka

B

P

a

2.

Określić procesy psychiczne

B

P

a

3.

Zdefiniować pojęcie wyobraźnia

B

P

c

4.

Podać cechy myślenia

B

P

a

5.

Określić rodzaje pamięci

B

P

c

6.

Sklasyfikować potrzeby wg. Maslowa

D

PP

c

7.

Określić rodzaje osobowości

C

PP

c

8.

Zdefiniować pojęcie stresu

A

P

d

9.

Określić czynniki stresogenne

B

P

a

10.

Wymienić typy reakcji na stres

C

PP

c

11.

Wyjaśnić znaczenie stresu

B

P

a

12.

Określić rodzaje konfliktów

B

P

a

13.

Określić sposoby rozwiązywania
konfliktów

B

P

c

14.

Zdefiniować komunikację niewerbalną

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

15.

Określić rodzaje ekspresji niewerbalnej

B

P

c

16.

Rozpoznać znaczenie mowy ciała

B

P

c

17.

Wyjaśnić znaczenie mowy ciała

B

P

a

18.

Określić znaczenie mowy ciała

B

P

a

19.

Zdefiniować pojęcie mobbingu

B

P

a

20.

Zinterpretować znaczenie mowy ciała

B

P

a

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).

5.

Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.

6.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony na
udzielanie odpowiedzi.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wyjaśnij ewentualne wątpliwości.

8.

Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

9.

Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test pisemny zawiera 20 zadań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu nawiązywania
i utrzymywania kontaktów międzyludzkich

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną
odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zakreślić
kółkiem i zaznaczyć odpowiedź poprawną.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż zadania
rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu pisemnego masz 40 minut.

9.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Wrażenia zmysłowe to
a)

składniki procesu poznawczego.

b)

składniki procesu negowania.

c)

składniki procesu.

d)

składniki procesu akceptacji.

2.

Proces spostrzegania jest
a)

złożony aktywny cykliczny.

b)

nieaktywny.

c)

zmienny.

d)

optymalny.

3.

Wyobraźnią nazywamy
a) wymuszony proces tworzenia obrazów.
b)

paniczny proces tworzenia obrazów.

c)

samodzielny proces tworzenia obrazów.

d)

roztargniony proces tworzenia obrazów.

4.

Jedną z cech myślenia jest
a)

samodzielność.

b)

semantyzm.

c)

mimowolna.

d)

odtwórczość.

5.

Jednym z rodzajów pamięci jest
a)

definicja pamięci.

b)

regulacja.

c)

zapamiętywanie i odtwarzanie zdarzeń.

d)

porozumienie.

6.

Potrzeby, które muszą być spełnione wg. Maslowa, to
a)

miłości.

b)

wiedzy.

c)

potrzeby niższego rzędu i wyższego rzędu.

d)

naturalnych.

7.

Sangwinik to człowiek
a)

człowiek powolny, cierpliwy, opanowany.

b)

człowiek działający szybko, niecierpliwy.

c)

człowiek pogodny, otwarty, wrażliwy, wesoły.

d)

człowiek uczciwy, wrażliwy, delikatny.

8.

Stresem nazywamy
a)

przyjęte normy.

b)

normy moralne.

c)

demonstrację siły.

d)

reakcję na codzienne wyzwania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

9.

Jeden z czynników stresogennych, to
a)

zewnętrzny, wewnętrzny.

b)

zakaz i nakaz.

c)

gwarantujący sukces życiowy.

d)

stereotypy.

10.

Jednym z typów reakcji na stres jest
a)

gustres.

b)

neustres.

c)

eustres.

d)

bimstres.

11.

Stres powoduje
a)

wypalenie.

b)

wymontowanie.

c)

brak własnych poglądów.

d)

brak wiedzy.

12. Rodzajem konfliktu jest

a)

konflikt danych.

b)

konflikt ról.

c)

konflikt stron.

d)

konflikt jednostkowy.

13.

Sposób rozwiązania konfliktów wg. Thomasa, to
a)

wzmaganie.

b)

napieranie.

c)

unikanie.

d)

wycofanie się z niego.

14.

Komunikacją niewerbalną jest
a)

wybiórczość uwagi.

b)

mowa ciała.

c)

samopoczucie w danym momencie.

d)

fałszywe informacje.

15.

Jednym z rodzaji ekspresji niewerbalnej jest
a)

groksemika.

b)

binezjetyka.

c)

kinezjetyka.

d)

anizjetyka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

16. Poniższy rysunek przedstawia

a)

przyjmowanie kontroli.

b)

przejmowanie kontroli.

c)

oddawanie kontroli.

d)

kontrola zależy od mocniejszego uścisku.

17. Poniższy rysunek przedstawia

a)

oddawanie szacunku i zrozumienia.

b)

oddawanie kontroli.

c)

wyrazy współczucia.

d)

przyjmowanie kontroli.

18. Poniższy rysunek przedstawia

a)

zespół oszustwa.

b)

zamyślenie.

c)

znużenie.

d)

uciekanie od koncentracji.

19. Mobbingiem nazywamy

a) działanie lub zachowanie dotyczące człowieka lub skierowane przeciwko niemu,

polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu.

b) stałe zagrożenie utrata pracy.
c) praca w uporczywych warunkach.
d) egzekwowanie

przez

pracodawcę

prawidłowego

wypełniania

obowiązków

pracowniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

20. Poniższy rysunek przedstawia

a)

wyraźna dezaprobata.

b)

obrażona

c)

dumna.

d)

zdenerwowana.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:……………………………………………………………………....................

Nawiązywanie i utrzymywanie kontaktów społecznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

7.

LITERATURA

1.

Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Zeszyt ćwiczeń dla
ucznia. Operon, Gdynia 2006

2.

Gasiul H.: Teorie emocji i motywacji, WKSW, Warszawa 2007

3.

Ekman P., Davidson R.: Natura emocji. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,
Gdańsk 1998

4.

Laguna M.: Motywacja wewnętrzna i zewnętrzna. "Edukacja i Dialog" nr 1 (74), 1996

5.

Matczak A, Zarys psychologii rozwoju, śak, Warszawa 2003

6.

Pease A.: Mowa ciała. Jak odczytywać myśli innych ludzi z ich gestów. Jedność, Kielce
2001

7.

Przetacznik-Gierowska M., Makieło–Jarża G.: Podstawy psychologii ogólnej. WSiP,
Warszawa 1989.

8.

Sobiecki R. (red.): Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach. Difin,
Warszawa 2003

9.

Strelau J. (red.): Psychologia. Podręcznik akademicki T.II, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk 2003

10.

Szewczuk W. (red.): Słownik psychologiczny. Wiedza Powszechna, Warszawa 1979

11.

Tomaszewski T. (red.): Psychologia ogólna. Wyd. PWN, Warszawa 1995

12.

http://www.soc-org.edu.pl/PL/emp_Pawlowska/res/proces_motywacji.pdf

Literatura metodyczna
1.

Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.
Wydawnictwo ITeE, Radom 2001

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S.A., Warszawa 1999

3.

Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „śak”.
Warszawa 2003

4.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE , Radom 2000

5.

Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II.
Wydawnictwo ITeE, Radom 1999