Cykle rozwojowe paprotników

1. Paprotniki jednakozarodnikowe wytwarzają zarodniki identyczne morfologicznie, a

więc tej samej wielkości. Przedrośla są przeważnie obupłciowe, wyjątek stanowią
skrzypy.
a) widłaki jednakozarodnikowe, np. widłak goździsty;
b) paprociowe, np. narecznica samcza (większość paproci jest jednakozarodnikowa);
c) skrzypowe, np. skrzyp polny (zarodniki są identyczne morfologicznie, ale różnią

się fizjologicznie, dlatego powstają z nich dwupienne (rozdzielnopłciowe)
przedrośla).

Cykl rozwojowy widłaka jednozarodnikowego (na przykładzie widłaka
goździstego):

dojrzały sporofit

2n

kłos zarodnionośny

2n

liście zarodnionośne (sporofile)

2n

zarodnie z archesporem

2n

zarodniki (identyczne)

1n

obupłciowe przedrośle

1n

plemnie
z dwuwiciowymi
plemnikami
1n

rodnie z komórką jajową

1n

mejoza

mitozy

zapłodnienie z
udziałem wody

zygota

2n

mitozy

młody sporofit

2n

Cykl rozwojowy paproci jednozarodnikowej (na przykładzie narecznicy samczej):

dojrzały sporofit

2n

blaszki liściowe

2n

kupki zarodni

2n

zarodnia z archesporem

2n

zarodniki (identyczne)

1n

gametofit (przedrośle obupłciowe)

1n

plemnie

1n

rodnie

1n

mejoza

mitozy

zapłodnienie z
udziałem wody

zygota

2n

mitozy

młody sporofit

2n

wielowiciowe plemniki

1n

komórka jajowa

1n

Cykl rozwojowy skrzypu:

dojrzały sporofit

2n

pęd wiosenny (zarodnionośny)

2n

kłos zarodnionośny

2n

zarodnia z archesporem

2n

zarodniki

1n

przedrośle żeńskie

1n

plemnie

1n

rodnie

1n

mejoza

mitozy

zapłodnienie z
udziałem wody

zygota

2n

mitozy

młody sporofit

2n

wielowiciowe plemniki

1n

komórka jajowa

1n

liście zarodnionośne (sporofile)

2n

przedrośle męskie

1n

mitozy

(mają 4 sprężyce = elatery,
dzięki którym się sczepiają)

2. Paprotniki różnozarodnikowe wytwarzają zarodniki, które różnią się wielkością i

fizjologicznie. Powstają z ich rozdzielnopłciowe przedrośla.
Np. widłakowe: poryblin jeziorny i widliczka ostrozębna, paprocie: salwinia
pływająca.

Cykl rozwojowy widłaka różnozarodnikowego (na przykładzie poryblinu
jeziornego):

Cykl rozwojowy paproci różnozarodnikowej (na przykładzie salwinii pływającej):

mitozy

mikrosporofile

(młodsze, umieszczone wewnątrz, mają małe

zarodnie)

2n

plemnie

1n

mejoza archesporu

zapłodnienie z
udziałem wody

wielowiciowe plemniki

1n

przedrośle męskie

1n

mitozy

mikrosporangium

2n

mikrospory

1n

dojrzały sporofit

2n

przedrośle żeńskie

1n

rodnie

1n

zygota

2n

mitozy

młody sporofit

2n

komórka jajowa

1n

mikrosporofile

(młodsze, umieszczone wewnątrz, mają małe

zarodnie)

2n

mejoza archesporu

makrosporangium

2n

mikrospory

1n

Cykl rozwojowy widliczki:

mikrosporofile

(młodsze, umieszczone wewnątrz, mają małe

zarodnie)

2n

plemnie

1n

mejoza archesporu

dwuwiciowe plemniki

1n

przedrośle męskie

1n

mitozy

mikrosporangium

2n

mikrospory (wiele)

1n

kłos zarodnionośny

2n

mikrosporofile

(młodsze, umieszczone wewnątrz, mają małe

zarodnie)

2n

przedrośle żeńskie

1n

rodnie

1n

mitozy

mejoza archesporu

makrosporangium

2n

mikrospory

1n

zapłodnienie z
udziałem wody

zygota

2n

młody sporofit

2n

komórka jajowa

1n

dojrzały sporofit

2n

3. Wnioski:

Pokoleniem dominującym u paprotników jest wieloletni, diploidalny, dobrze
przystosowany do środowiska lądowego sporofit (nieliczne żyją w wodzie, np.
poryblin, salwinia), natomiast haploidalny gametofit = przedrośle jest zredukowany
(mały), plechowaty, żyje przeważnie krótko (wyjątek – np. widłak goździsty, którego
przedrośle rozwija się kilkanaście lat). Pełni funkcje rozmnażania płciowego
uzależnionego od wody oraz odżywia rozwijający się młody sporofit.

4. Znaczenie paprotników:



przyczyniły się do powstania ogromnych złóż węgla kamiennego;



stanowią istotny składnik biocenoz leśnych, szczególnie w klimacie tropikalnym;



w niektórych lasach stanowią podstawowy składnik podszytu;



nieliczne gatunki są stosowane w medycynie, np. widłak goździsty, skrzyp polny,
narecznica samcza;



hodowane w celach dekoracyjnych, np. orliczka kreteńska.

5. Paprotniki są sztuczną jednostką systematyczną, gdyż zaliczamy do nich rośliny

należące do trzech odrębnych linii rozwojowych. Wykazują jednak podobny stopień
organizacji anatomicznej i zbliżone sposoby rozrodu.

6. Porównanie cyklu życiowego mszaków i paprotników:

Cecha

MSZAKI

PAPROTNIKI

pokolenie dominujące

gametofit

sporofit

postać gametofitu

splątek jako stadium
młodociane; ulistniona
łodyżka

plechowate przedrośle

postać sporofitu

bezlistna łodyżka seta

zróżnicowany na łodygę,
korzeń i liście

zapłodnienie z udziałem
wody

+

+

zarodniki

haploidalne

plemniki

dwuniciowe

dwu- lub wieloniciowe

miejsce występowania
zarodni

szczyt sety

liście zarodnionośne
(sporofile)

pokolenie krótkotrwałe
zależne od dominującego

tak

nie