Spistreści

WstępdoPieśninadPieśniami

3

Pnp1

.5

TYTUŁ

.5

PIEŚŃPIERWSZA

..6

Pnp2

.9

PIEŚŃDRUGA

..10

Pnp3

.12

PIEŚŃTRZECIA

..13

Pnp4

.14

Pnp5

.17

PIEŚŃCZWARTA

..18

Pnp6

.20

PIEŚŃPIĄTA

..22

Pnp7

.23

Pnp8

.26

PIEŚŃSZÓSTA

..27

PieśńnadPieśniami

BibliaTysiąclecia

WydanieV

zkomentarzamiBibliiJerozolimskiej

WydawnictwoPallotinum

2006

WstępdoPieśninadPieśniami

Tytuł"PieśńnadPieśniami"znaczytyle,copieśńnajdoskonalsza,pieśńw

najpełniejszymznaczeniusłowa.Zewzględunaswoistygatunekliterackitej
księgiinterpretacjajejstanowiniełatwezadanie.Jesttobowiemjedynawcałym
Piśmieświętymksięga,wktórejniemamowyanioBogu,anionarodzie
wybranymiktóraniezawierażadnejmyślireligijnej.Rozumianawznaczeniu
dosłownym,jestonapoprostupoematemlirycznymotematycemiłosnej.Ztego
powoduhistoriaegzegezyPnpwykazujerozbieżnośćinterpretacjiniespotykaną
gdzieindziej.JużTeodorzMopswestii(350-428)wyraziłopinię,żePnptotylko
poematmiłosnywrodzajuUcztyPlatona.Wostatnichczasachwieluautorów
wznowiłownajrozmaitszychformachtęnaturalistycznąinterpretację,doktórej
odrodzeniaprzyczyniłasięnieumiarkowanatendencjadoszukiwaniasięźródeł
pozabiblijnychPnp,wpierwszymrzędziewpływówasyro-babilońskichi
egipskich.Niektóreniewątpliwepodobieństwa,zwłaszczazegipskąpoezją
miłosną,skłoniływieluautorówdoprzyjęciawniosku,żePnpjesttylko
wyjątkowopięknymokazemtegotypuliteratury,awięcjestutworemmiłosnym,
amożenawetzbiorempieśnimiłosnychlubweselnych.

Dziś,dziękirozwojowinaukbiblijnych,corazbardziejjasnymsięstaje,że

Pnp,mimopewnegopodobieństwadoutworówpozabiblijnych,korzeniami
swymitkwiwBibliiijestdojrzałymowocemmyśliteologicznejproroków:
Ozeasza,Jeremiasza,EzechielaorazDeutero-Izajasza(rozdz.40-66[->Iz40,1])
ooblubieńczymstosunkuBogadonaroduwybranego,atakżeonawróceniui
powrocienarodu-oblubienicypowieluniewiernościachdołaski.Powrótten,
dziękibezgranicznemumiłosierdziuObrażonego,mawsobiecałąświeżość
pierwszejmiłości(por.Iz54,4-10)icałąradośćzaślubin.

TazależnośćPnpodtradycjiprorockiejczyniłaksięgęzrozumiałądla

pierwszychczytelników,którzyznającnaukęproroków,moglibeztrudności
rozumiećjąalegorycznie,anienaturalistycznie.Obrazybowiem,jakimiautor
PnpokreślałOblubieńcaiOblubienicę(pasterz,król,winnica...),przypominały
Bogainaródwybranywujęciuksiągprorockich.

Wszystkietestarotestamentoweobrazy,naktórychzbudowanajestPnp,mają

sweprzedłużeniewNT:OblubienieciOblubienica:por.Mt9,15;Mt22,2;Mt
25,1;J3,29;2Kor11,2;Ef5,31n;Ap19,7nn;Ap21,2.9Chrystus-Król:por.Łk
1,32n;Łk19,38;J18,33-37;Dz2,34nn;1Kor15,25-28;Flp2,9nn;Hbr1,8;Ap
19,11-16.Chrystus-Pasterz:por.Mt25,32;Mt26,31;J10,11-16;J21,16n;Hbr
13,20;1P2,25;Ap7,17.Kościół-winnica:por.Mt20,1;Mt21,33-46.Tuleży
kluczdowłaściwegorozumienianaszejksięgi.

Idączagłównymnurtemkatolickiejinterpretacjitradycyjnej,trzeba

powiedzieć,żeoblubieńczytenstosunekrealizujesięwróżnychpłaszczyznach
znaczeniowych:a)WrelacjiBóg-IzraelalboMesjasz-Izrael.b)Wsensie
pełniejszym:Chrystus-KościółNT.c)Wsensienajogólniejszym:Bóg
(Chrystus)-ludzkośćodkupionaipowołanadozjednoczeniazNimwmiłości.
d)TasamaoblubieńczamiłośćmasięzrealizowaćtakżewrelacjiChrystus-
człowiekindywidualny,bowkażdymczłonkuKościołamasięprzejawiaćw
pewiensposóbcałemisteriumzaślubinChrystusazKościołem.e)Pnpma
równieżsensmaryjny,anawettreśćksięgirealizujesięnajdoskonalejwrelacji
Bóg-Maryja,otyleżewMaryiideaKościoła,jakodziewiczejoblubienicy
Boga,znajdujeswójnajpełniejszywyraz.

NiektórzywspółcześniautorzydostrzegająwPnpaluzjedokonkretnych

wydarzeńzhistoriinaroduizraelskiego,azwłaszczadopowrotuzniewoli
babilońskiej(np.Pnp3,6nn;Pnp4,8;Pnp8,5).TenIzraelhistorycznyniemoże
byćjednakostatecznątreściąalegorii,bosamjesttypemKościoła.

Wydajesięjednak,żewyidealizowanapostaćOblubienicyzPnpjestbliższa

Izraelawedługmesjańskichieschatologicznychwizjiproroków-awięc
ostatecznieIzraelaNT-niżkonkretnegoIzraelahistorycznego.ByłabywięcPnp
szczytemobjawieniaSTijakbyzłotąklamrą,któraspinaobydwaTestamentyw
jednomisteriummiłości.

PrzedmiotemPieśninadPieśniaminiejestludzkiemałżeństwoani

historyczne,aniidealne.Suponujeonajednakrdzennączystośćmiłości
oblubieńczejimałżeńskiej,boinaczejniemogłabyonabyćsymbolem
wzajemnejmiłościChrystusaiKościoła.

OblubienieczPnp,jakosymbolBoga,niewykazujeniedoskonałościani

rozwoju,wprzeciwieństwiedoOblubienicy,któraniejestbezpewnychsłabości
iktóradojrzewa.Wporównaniuzteologiąnawróceniapodawanąprzez
proroków,wPnpsilniejzaznaczonyjestczynnikosobistegowysiłkuczłowiekai
współpracywolizłaską.

OautorzePnpnicniewiemy.AutorstwoSalomonadziśjużniema

zwolenników.Imięjegowtytuleuważasięzafikcjęliteracką.Zarównojęzyk
jakizapożyczonaodprorokówteologiawskazująnadośćpóźnądatępowstania
utworu.Najprawdopodobniejszukaćjejnależyniewcześniejniżwostatnich
latachniewolibabilońskiej,aniepóźniejniżwIVwiekuprzedChrystusem.

PieśńnadPieśniamijestjednązKsiągświętychnajbardziejużywanychw

liturgiiinajczęściejkomentowanych.Wpływjejnamistykęchrześcijańskąjest
ogromny.UtworembiblijnymnajbardziejzbliżonymdoPnppodwzględem
treściirodzajuliterackiegojestPs45[44][->Ps45,1].

Pnp1

TYTUŁ

1

PieśńnadpieśniamiSalomona.

1,1OprzypisaniuautorstwaSalomonowizob.Wstęp.

PIEŚŃPIERWSZA

2

Oblubienica:

Niechmnieucałujepocałunkamiswychust!Bo

miłośćtwaprzedniejszaodwina.

1,2-4Tewierszesąjakbyprologiempodającymogólnytematpoematów,którenastępują.Jużtusiępojawiatonnamiętnejczułości,któryprzenikacałyzbiór.Nagłeprzejściaodosoby

trzeciejdodrugiejnależątakżedocechegipskichpieśnimiłosnych.Oblubieniecjestnieobecny,alepozostajewsercuumiłowanej,doktórejprzyłączająsięjejtowarzyszki(w.4b)—córkijerozolimskie
zw.5.Całośćmaparalelewkrólewskimepitalamium(pieśniweselnej)zPs45,8-9.15-16.

1,2.Pocałunek.PocałunekwustabyłnaBliskimWschodziewyrazemnamiętności,chociażwewczesnymokresieEgipcjaniewyrażalimiłośćdotykaniemsięnosami.

3

Wońtwychpachnidełsłodka,olejekrozlany–imiętwe,dlatego

miłująciędziewczęta.

1,3Wdrugimstychuprostyśrodekpoetyckizwanyaliteracjązużyciemsłówszem,„imię”,iszemen,„olej”.Tenostatnijestnawiązaniemdopachnidełzpoprzedniegostychu.
1,3.Pachnidła.Wstarożytnościużywanokilkurodzajówwonnościnabazieolejkulubżywicy,bynadaćciałuprzyjemnyzapachlubspalaćjejakokadzidło.Należaładonichmirra,

kadzidłoibdelium(zob.Iz60,6;Jr6,20).Szafran,kalamusialoessprowadzanozIndii,cynamonzCejlonu,anardzNepalu.Natematinnychbiblijnychzastosowańzob.komentarznatematprzepisuna
wonnekadzidło,zob.Wj30,34-38orazkomentarznatematpachnidełdotekstuPrz7,17;27,9.

4

Pociągnijmniezasobą!Pobiegnijmy!Królwprowadziłmniedo

swoichkomnat.Cieszmysięiweselmytobą!,sławmytwąmiłośćnad
wino,[jakże]słuszniecięmiłują!

1,4TymkrólemniejestaniJahwe,jaksięprzyjmujewinterpretacjialegorycznej,aniSalomonwpierwotnympoemacie.Wsyr.pieśniachweselnychtonarzeczonyinarzeczonasąnazywani

„królem”i„królową”.ByćmożetucałytenstychjestpoprostureminiscencjąPs45,15.

5

Czarnajestem,leczpiękna,córkijerozolimskie,jaknamioty

Kedaru,jakzasłonySzalma.

1,5Oblubienicamaopaleniznęzpowodupracpolowych,doktórychzostałaprzymuszona(w.6);porównujesięonazczarnyminamiotamiBeduinów,tkanymizkoziejsierści.Dawnipoeci

arabscyprzeciwstawialijasnynamiotcórekzeszlachetnegorodu(tusąnimicórkijerozolimskie)namiotomniewolnicisłużebniczajmującychsiępracaminazewnątrzdomu.

—CórkiJerozolimyalboSyjonu(3,11)stanowiąjakbyświtę,doktórejzakochanizwracająsięzpytaniamituiw2,7;3,5.11;5,8.16;8,4lubktórasięwłącza,bywprowadzićalbo

podtrzymaćwątekpoetycki(1,8;5,9;6,1;7,1).

—Szalma.Nazasadziedomysłu.Teksthebr.:„Salomon”.—SzalmaiKedartonazwyarabskichplemionnomadów.
1,5.NamiotyKedaru.KedarnależałdonajpotężniejszychpółnocnychgrupplemiennycharabskichBeduinówwokresieodVIIIdoIVw.przedChr.Wspominasięonichwasyryjskichi

neobabilońskichannałach.KsięgaRodzaju25,13podaje,żeKedarowiepochodząodIzmaela(zob.komentarzdoRdz25,12-16;Iz21,16i42,11).Ichskładającesięztrzechpomieszczeńnamioty
zbudowanebyłyzeskórzwierzęcychitkanychpłachtrozpiętychnasłupkach.Czarnabarwamogławynikaćzużywaniaczarnychskórkozich(zob.komentarzdoWj26,7-13).

6

Niepatrzcienamnie,żejestemczarna,żemniespaliłosłońce.

Synowiemejmatkirozgniewalisięnamnie,postawilimnienastraży
winnic,ajamejwłasnejwinnicynieustrzegłam.

1,6Sensostatniegostychu:Oblubienicaoddałasercetemu,kogokochała.

7

Oty,któregomiłujeduszamoja,wskażmi,gdziepasieszswe

stada,gdziedajeszimspocząćwpołudnie,abymsięniebłąkała
wśródstadtwychtowarzyszy.

1,7WdrugimstychumożliwareminiscencjaRdz37,16.Tematrozłąkiorazposzukiwaniawystępujewcałejliteraturzemiłosnejtaksamoczęstoalbonawetjeszczeczęściejniżtemat

obecnościiszczęśliwegoprzynależenia.WPnpjestwprowadzonyw3,1-4;4,8;5,2-8;6,1.Ramystanowituidyllapasterska(por.JakubiRachela—Rdz29,1-12).WPnp5,2-8ramybędąodmienne,nie
sątojużbowiemsytuacjerzeczywiste.

1,7.Zawoalowanakobieta[brakwBT],Chociażsenstejaluzjijestniepewny,możewskazywaćnaróżnicestrojuwróżnychokolicznościachżyciatowarzyskiego.Zgodniezprawami

ŚrodkowegoPaństwaasyryjskiegożony,wdowyiniezamężnekobietymusiaływmiejscachpublicznychnosićnatwarzyzasłonę(należyzwrócićuwagę,żeRebekazasłaniatwarzprzedspotkaniemz
IzaakiemwRdz24,65).Wdomuitam,gdziebyliobecnijedynieczłonkowierodzinylubsłudzy(np.wowczarnimęża),zasłonabyłaniepotrzebna.Przypomnijmysobie,żezasłonęnosiłarównież
TamarwRdz38,14-15.Możetowskazywaćnaużywaniezasłonywkontekściekananejskimjakoznakuprostytucjisakralnejlub,byćmoże,przeznierządnicepracującewśródpasterzy.

8

Chór:

Jeśliniewiesz,onajpiękniejszazniewiast,pójdźza

śladamitrzódipaśkoźlętatweprzyszałasachpasterzy.

9

Oblubieniec:

Doklaczymejwzaprzęgufaraonaprzyrównam

cię,przyjaciółkomoja.

1,9Porównanieoblubienicydoklaczygodnejkrólewskiegozaprzęgunamsięwydajedziwne,udawnychpoetówarabskichiuTeokrytabyłatojednakwyszukanapochwałakobiecej

piękności.

1,9.Klaczwzaprzęgufaraona.Egipcjaniestosowalitaktykęwalki(poświadczonąwliteraturzeegipskiej)polegającąnawypuszczaniuklaczywpobliżurydwanuwroga,byodwrócić

uwagęciągnącychgoogierów.Słowo„zaprzężona”,którepojawiasięwniektórychprzekładach,niewystępujewtekściehebrajskim.

METAFORYOCHARAKTERZESEKSUALNYM.DosłownycharakterpewnychfragmentówKsięgiPieśninadPieśniamimożesięwydaćniektórymczytelnikomniecoszokujący.

JednakmetaforycznaliteraturaerotycznaniebyłazjawiskiemnieznanymnaBliskimWschodzie,czegodowodząnp.egipskiepieśnimiłosne.Płodnośćtojedenzgłównychtematówdlaludówowych
kultur,bowiemżycieobracałosięwokółżniwibyłoodnichzależne.Większośćświątreligijnychorazuroczystościwiązałasięzwydarzeniamizkalendarzarolniczego,łatwowięcbyłozastosować
obrazyorki,siewu,kultywacjiiżniwdostosunkówmiędzyludzkich.Wrezultacieseksualnemetafory,którepojawiająsięwtekście,wyrażająintensywneemocjepatykochanków,którymtrudno
niekiedysięrozdzielićiktórzyczasamiwsposóbprzesadnyopisujązaletyipięknopartnera.Wkontekścieichnamiętnościbyłobyrzecząniemożliwąposługiwaniesięokreśleniamipozbawionymi
zmysłowegoiintymnegocharakteru.

Kryjesięwtymcelebracjażycia,zarównowświecienaturalnym,jakiwśródludzi.Gdy„ukochana”mówioswymoblubieńcu,żejestwdzięcznyniczymgazelanagórach(Pnp2,17),wten

sposóbukazujejegosilęizręczność,łatwonamwkroczyćdoświatajejnamiętności.Onporównujejądowszystkiegocopiękne:do„klaczywzaprzęgufaraona”(Pnp1,9),jejoczysąniczymgołębice
(Pnp1,15;4,1)iwargijak„wstążeczkapurpury”(Pnp4,3).Onazkoleiporównujegodowonnegoworeczkaminyzawieszonegonaszyiibliskiegojejsercu(Pnp1,13-14).Takieporównaniausuwałyna
dalszyplanbolączkicodziennegożyciainapewienczasprzywracałyidyllicznąatmosferęEdenu.

Większośćprzekładównieoddajenajbardziejśmiałychobrazówerotycznych,zastępującjeeufemizmamiimetaforami,cowydajesięstosowne,zważywszynapoetyckicharakterutworu

orazpotrzebęzachowaniapewnejprzyzwoitościprzyzwracaniusiędoczytelników.

10

Ślicznesąlicatwewśródwisiorków,szyjatwawkoliach.

11

Wisiorkizrobimycizłotezkuleczkamizesrebra.

1,11.Wisiorkizłotezkuleczkamizesrebra.PodobniejakwPrz25,11,autorposługujesięobrazemkunsztowniewykonanejozdoby,bywyrazićoddanieimiłość.Wtymprzypadkuchodzi

najprawdopodobniejozłotewisiorkilubkolczykioprawionewzłoto(zob.komentarzdoIz3,18-23).

12

Oblubienica:

Gdykrólnauczcieprzebywa,nardmójroztacza

wońswoją.

1,12-2,7Zakochanisąrazem,arzadkieiupajająceperfumy—nard,mirraiolejekkwiatuhenny—oznaczająprzyjemność,którejdoświadczająoniwtymspotkaniu(w.12-14).Oboje

prześcigająsięwkomplementach(w.15-16;2,1-3).Miejscespotkaniajestnieokreślone:łożezieleni(w.16),pałac(w.17),piwnicanawino(2,4,alepor.przyp.),natomiastjasnejestrozwinięcie:
oblubieniecioblubienicatrwająwobjęciach(2,6),aonzaklina,byniebudzonotej,którąkocha(2,7),cosięstanierefrenemw3,5i8,3-4.Niemusitoszokować,jeślisięrozpa-trzyPnpjakozbiór
pieśniomałżeństwieijeśliniebędziesięszukaćciągłościsytuacjiprzyprzejściuodjednegopoematudodrugiego(por.Wstęp).

1,12król.Por.w.4.

13

Mójmiłyjestmiworeczkiemmirry,międzypiersiamimymi

położonym.

1,13.Woreczekmirry.KrzakimirryrosływsuchymrejonierozciągającymsięnapółnocodgórJemenuiOmanu,wobszarzepołudniowo-zachodnichmonsunów.Czerwonaważywica

miny,uzyskiwanazrdzeniakolczastychłodyg,mapostaćoleistegomiąższu.Naturalnyzapachtejsubstancjibyłnatyletrwały,żeumieszczanojąwworeczkuwsytuacjachintymnychlubdla
zneutralizowaniaprzykregozapachuobecnegoczęstowstarożytnychdomach.Doworeczkówzawieszanychnaszyiwkładanoróżneprzedmioty.WEgipcieworeczkigrałyrolęamuletów.

14

GronemhennyjestmiumiłowanymójwwinnicachEngaddi.

1,14EngadditoŹródłoKoźlęcianazachodnimbrzeguMorzaMartwegozżyznąoazą,wktórejrosłytakżedrzewabalsamoweipalmowe,oczymświadcząinneteksty.
1,14.Gronohenny.Hennatokwitnącykrzew,LawonisinermisL.,posiadającypachnącebiałekwiaty.HennarośniewwielurejonachBliskiegoWschodu,zostałarównieżodnalezionaw

grobowcuTutenchamona.Liścieigałązkihennyużywanesądowytwarzaniaczerwonego,żółtegolubpomarańczowegobarwnikastosowanegodofarbowaniawłosówlubinnychczęściciała.Zapach
hennyprzypominawońróży.

1,14.Engaddi.Chodziooazępołożonąwodległości60kmnapołudniowywschódodJerozolimy,ulokowanąwwąwozieuzachodniegobrzeguMorzaMartwego.Nazwa„Engaddi”znaczy

„źródłomłodegokozła”.OdkryciewtymrejonieświątynipochodzącejzIVtysiącleciaprzedChr.dowodzi,żeodświeżającycharakterEngaddibyłznanyoddawna.Niezwykłepołożenieoazypomiędzy
zboczamiotaczającychjąwzgórzczyniEngadditrafnąmetaforąworeczkaminyznajdującegosiępomiędzypiersiamiukochanej.

15

Oblubieniec:

Ojakpięknajesteś,przyjaciółkomoja,jak

piękna,oczytwejakgołębice!

1,15.Oczytwejakgołębice.Postaćgołębiapojawiasięczęstonapieczęciachiinnychwytworachstarożytnejikonografiijakosymboluprawianiamiłościlubuwiedzenia.Gołąbbyłczasami

traktowanyjakoposłaniecmiłości.Oczyjegomiaływówczasposiadaćuwodzicielskąmoc.

16

Oblubienica:

Zaistepięknyjesteś,miłymój,ojakżeuroczy!

Łożenaszezzieleni.

17

Oblubieniec:

Belkamidomunaszegosącedry,acyprysy

ścianami.

Pnp2

1

Oblubienica:

JamnarcyzSzaronu,liliadolin.

2,1.NarcyzSaronu.Chociażniewiadomo,ojakądokładnieroślinętutajchodzi,użyciewtymwerseciehebrajskiegowyrazuszuszannaoznaczenie„lilii”wskazujenakwiatosześciu

płatkach.Ztegopowodunajbardziejprawdopodobnymkandydatemwydajesięnarcyz,któryrośnienawzgórzachiwwilgotnychdolinachrówninySaronu.Roślinakwitniezimą,kwiatmabiałepłatkii
pomarańczowykielichlubkoronę.NarcyzyskładanewofierzeodnalezionowhellenistycznychgrobowcachwEgipcie.

2

Oblubieniec:

Jakliliapośrodcierni,takprzyjaciółkamapośród

dziewcząt.

2,2Oblubienicaporównałasiędonarcyzaililii,aleoblubieniecprzelicytowujeto:jestonajakliliapomiędzycierniami,onkochatylkoją.Tuidalej(4,13-14)nienależypsućtejpoezji

poprzezdołączanieuwagzzakresubotaniki.

3

Oblubienica:

Jakjabłońwśróddrzewleśnych,takukochany

mójwśródmłodzieńców.Wupragnionymjegocieniuusiadłam,a
owocjegosłodkidlamegopodniebienia.

4

Wprowadziłmniedosali

biesiadnej,igodłemjegonademnąjestmiłość.

2,4salibiesiadnej.Dosł.:„domuwina”.BJ:„piwnicynawino”.CodotłumaczeniaBT,por.Est7,8;Koh7,2iJr16,8-9,gdzieznaleźćmożnaodniesieniedoucztyweselnej.
2,4.Sztandaremjegonademnąjestmiłość.Tłumaczeniehebrajskiegowyrazudegeljako„sztandar”jestniepewne.MurphyiFoxwskazująnajegoakadyjskiodpowiednik,diglu,

„spojrzenie”lub„zamiar”.Foxtłumaczyhebrajskąfrazęnastępująco:„jegozamiaremwobecmniebyłamiłość”.Wkażdymraziezatknięciesztandarujakosymboluwłasnościlubwyrażeniezamiaru
podjęciaokreślonychdziałańprowadzidotegosamegofinału-okazaniamiłościukochanej(zob.Jr2,33).

5

Posilciemnieplackamizrodzynek,wzmocnijciemniejabłkami,

bochorajestemzmiłości.

2,5AmnonteżbyłchoryzmiłościdoTamar(2Sm13,2),cojestjedynąparaleląbiblijną,innesięznajdujewpieśniachegipskich.
2,5.Rodzynki/jabłkajakoafrodyzjak.Kobietaprosiorodzynkiijabłkajakolekarstwona„chorobęzmiłości”(podobniejakchoryzmiłościmężczyznazpieśnimiłosnychChesterBeatty

zEgiptu).Chorobęuleczyćmożejednaktylkopowrótjejukochanego.Możliwe,żerodzynkimajązwiązekzplackiemzrodzynkamiwspominanymwzwiązkuzkultemboginiIsztar(zob.komentarzdo
Jr7,18).Jabłkauważanesązaafrodyzjakrównieżwzaklęciachasyryjskich.

6

Lewajegorękapodgłowąmoją,aprawicajegoobejmujemnie.

7

Oblubieniec:

Zaklinamwas,córkijerozolimskie,nagazele,na

łaniepolne:Niebudźciezesnu,nierozbudzajciemiłości,pókisama
niezechce.

2,7nałaniepolne.Nutapasterska,jakww.9i17.Małoprawdopodobne,byceba’ôt,„gazelę”,i’ajlôt,„łanie”(wtejkolejności)byłykryptogramemdla’eloheceba’ôt,BogaIzraela,

któregoimienianiechcianobywymawiaćwtychpieśniachświeckich.

2,7.Gazeleiłanie.GazeleiłaniesączęstoprzedstawianejakotowarzyszkiboginimiłościwsztuceBliskiegoWschodu.

PIEŚŃDRUGA

8

Oblubienica:

Głosmojegoukochanego!Otoon!Oto

nadchodzi!Biegnieprzezgóry,skaczepopagórkach.

2,8-3,4Tusceneriajestinna:oblubienicaprzebywaurodzicówwmieście,aoblubieniecprzybiegazewsiipokazujesięwoknie(w.8-9;por.5,2n).Poezjaegipskaigrec.znająskargi

zakochanegopodzamkniętymidrzwiami;tuoblubienieczapraszaukochaną,bysięprzyłączyładoniegoiopiewałaurokiwiosny—porykwiatów,ptakówimiłości(w.10-14).Jesttuwyczucie
przyrody,świeżośćorazwspółczesnyton,któreniemająsobierównychwcałymST.

9

Umiłowanymójpodobnydogazeli,domłodegojelenia.Otostoi

zanaszymmurem,patrzyprzezokno,zaglądaprzezkraty.

2,9.Motywpatrzeniaprzezokno.WkunsztownychrzeźbachzkościsłoniowejodnalezionychpodczaswykopaliskprowadzonychwSamariiiNimrudwwarstwachodpowiadających

okresowiżelazaodnajdujemymotyw„kobietywoknie”.NiektórzybadaczełączągozfenickąboginiąAsztartezwiązanązprostytucjąkultową(zob.cudzołożnicęwyglądającąprzezoknowPrz7,6).W
tymprzypadkutomężczyznaniecierpliwiewyglądaprzezokno,byzobaczyć,czyukochanajestgotowagoprzyjąć.

10

Miłymójodzywasięimówidomnie:Powstań,przyjaciółko

ma,pięknama,ipójdź!

11

Bootominęłajużzima,deszczustałi

przeszedł.

12

Naziemiwidaćjużkwiaty,nadszedłczasprzycinania

drzew,igłossynogarlicyjużsłychaćwnaszejkrainie.

13

Figowiec

wydałzawiązkiowocówiwinnekrzewykwitnącejużpachną.
Powstań,przyjaciółkoma,pięknama,ipójdź!

2,13.Młodefigi[BT:„zawiązkiowoców”].Hebrajskiesłowoużytetutajnaoznaczeniefig(pagga)niepojawiasięnigdzieindziejwBiblii,leczjegoaramejskiiarabskiodpowiednik

odnosisiędoniedojrzałegoowocupojawiającegosięnadrzewiefigowca.Zwykledrzewofigowewydajeowocedwarazywroku.Pierwszezbioryprzypadająwczerwcu,drugiewsierpniulubwrześniu
(zob.Jr24,3;Oz9,10).

14

Gołąbkoma,[ukryta]wrozpadlinachskały,wszczelinach

przepaści,ukażmiswątwarz,dajmiusłyszećswójgłos!Bosłodki
jestgłostwójitwarzpełnawdzięku.

15

Chór:

Schwytajcienamlisy,małelisy,copustosząwinnice,bo

wkwieciusąwinnicenasze.

2,15Niezależnyfragmentpoetycki,włączonyprawdopodobniezewzględunawzmiankęokwitnącychwinnicachww.13.Sąonetufigurąwdziękudziewcząt,którepragnąuwolnieniaod

swychwielbicieli,małychlisów.

2,15.Lisy.Wegipskiejpoezjimiłosnejlisoznaczamężczyznębardzoaktywnegoseksualnie,podobniejakpieswidiomie„piesnakobiety”.

16

Oblubienica:

Mójmiłyjestmój,ajajestemjego,onstadaswe

pasiewśródlilii.

2,16Tozapewnienieowzajemnymprzynależeniupowraca,wsłowachniemalidentycznych,w6,3i7,11,wtychtrzechprzypadkachteżjestonowyrażanepodnieobecnośćoblubieńca:to

pewnośćmiłości.Jegopragnieniemwszakżejestobecnośćiwtychtrzechprzypadkachzaufaniuoblubieńcatowarzyszywezwanieluboczekiwanie(tuw.17oraz6,1;7,12).

2,16.Lilie.Wniektórychtłumaczeniachzamiastliliiwymieniasiętukwiatylotosu,którewEgipcieiKanaaniebyłysymbolemzmysłowościipłodności.

17

Nimwiatrwieczornypowiejeizniknącienie,wróć,bądź

podobny,mójmiły,dogazeli,domłodegojelenianagórachBeter!

2,17Chodziowiatrwieczorny(por.Rdz3,8),którywPalestyniewieje,gdywydłużającesięcieniejakby„znikały”.Tochwilapowrotuoblubieńcazewsi,cosięłączyzpoczątkiem

fragmentu(w.8).Wkońcuw.17rzeczywiściezostająpodjętewyrażeniazw.8-9a.

—Beter!Wszelkiewyjaśnieniategosłowatraktowanegojakorzeczownikpospolitysąniewystarczające.Tozapewnejakaśnazwageograficznaitorzeczywista:Beternazachódod

Jerozolimy(Joz15,59,tupominięta),albopółlegendarna:paralelez4,6i8,14mówiąogórachmirryibalsamu.BeterbyłobypalestyńskimodpowiednikiemPuntu,krainy,skądEgipcjaniesprowadzali
wonności.Jednazpieśnimiłosnychmówi:„Gdyobejmująmniejegoramiona,tojakbymbyławkrainiePunt”.

Pnp3

1

Nałożumymnocąszukałamumiłowanegomejduszy,szukałam

go,lecznieznalazłam.

3,1W.1-4tworząpewnącałość,doktórejjestdołączonyw.5—takisamrefrenjak2,7i8,4.Możnabytenfragmentzatytułować:oblubienieczaginionyiodnaleziony.Mamytemat

poszukiwania,jakw1,7-8;5,2-8.Turamystanowimiasto,aporąjestnoc.Tennocnybiegdziewczynyijejdecyzjapociągnięciaukochanegododomumatkisątakdalecesprzecznezobyczajami
żydowskimi,iżmyślano,żetoopowiadaniesnu,jednakżepoeciizakochanilubiąprzedstawiaćsytuacjenierzeczywiste.Odwagapościguiwola,byniepozwolićoblubieńcowiznowuodjechać,są
dowodaminamiętnejmiłości.

2

Wstanę,obejdęmiastopoulicachiplacach,szukaćbędę

ukochanegomejduszy.Szukałamgo,lecznieznalazłam.

3,2.Motywprzeszukiwaniamiasta.Zob.komentarzdoJr5,1,wktórymporównanoposzukiwaniaJeremiaszadoposzukiwańprowadzonychprzezgreckiegofilozofaDiogenesa.

Wypatrywałonwcałymmieście„człowiekauczciwego”.MotywprzeszukiwaniamiastawystępujerównieżwwizjipisarzaorazegzekutorówzEz9.Atmosferanapięciaobecnawtymwerseciema
związekzrozpacząiniepokojem,któreodczuwakobietanamyśloswoimkochanku.Skłaniajątonawetdopodjęcianiebezpiecznychposzukiwań.Zwykleszanującesiękobietyniewychodziłysamena
ulicemiasta(wprzeciwieństwiedocudzołożnicyzPrz7,6-20).Równieżwliteraturzemitologicznejopisujesięposzukiwaniakochankaprzezjegooblubienicę.WmitologiikananejskiejAnatwyrusza
zaBaalem,wliteraturzeegipskiejIzispróbujeodnaleźćOzyrysa.

3

Spotkalimniestrażnicy,którzyobchodząmiasto.Czy

widzieliściemiłegoduszymej?

3,3Cinocnistrażnicy(por.Ps127,1;130,6-7;Iz21,11-12)powrócąwPnp5,7.Byłytoprawdopodobniepostacietypowedlapoezjiludowej,takjakstrażealbopolicjawnaszychpieśniach

średniowiecznychiwspółczesnych.

4

Zaledwieichminęłam,znalazłamumiłowanegomejduszy,

pochwyciłamgoiniepuszczę,ażgowprowadzędodomumejmatki,
dokomnatymejrodzicielki.

3,4.Dodomumejmatki.PodobniejakwRdz24,28(wopowieścioRebece)iwRt1,8(gdyNoemipolecasynowympowrótdo„domumatki”),termin„dommatki”oznaczamiejsce

rozumianewsensieprzestrzennymispołecznym.Hebrajskiesłowobet’em,pojawiającesięwkażdymzwymienionychfragmentów,jesttożsamezbet’ab(„domojca”).Chociażwiększośćtekstów
biblijnych,byćmożezewzględunakwestieprawnezwiązanezdziedziczeniemiwłasnościąziemi,posługujesięokreśleniem„domojca”(zob.Rdz38,11;Kpł22,13),ważnarolakobietywdomu,w
sferzeprokreacjiizarządzaniajegosprawami(zob.Prz31,10-31),czyniłaobydwaokreśleniarównoważnymipodwzględemwartościspołecznejuIzraelitów.

5

Oblubieniec:

Zaklinamwas,córkijerozolimskie,nagazeleina

łaniepolne:niebudźciezesnu,nierozbudzajcieukochanej,póki
samaniezechce.

PIEŚŃTRZECIA

6

Chór:

Kimjestta,cosięwyłaniazpustyniwśródsłupówdymu,

owianawoniąmirryikadzidła,iwszelkimwyszukanymzapachem.

3,6-11Tenpoematniemówijużomiłości,jegosłowaniesąwłożonewustaktóregośzdwojgapartnerówiniemogągowygłaszać„córySyjonu”,wezwanedopieroww.11.Tym,ktotu

mówi,jestpoetaopisującyorszakkrólewski,cow.11połączyzucztąweselną.Komentarzdotegomożnaznaleźćwopowieściz1Mch9,37-39:„synowieJambriegourządzająwielkiewesele,apannę
młodą...zwielkimorszakiemprowadzą...Kiedypodnieślioczy,oto[ujrzeli]hałaśliwyorszakidużąilośćpodarunków.Wyszedłimnaprzeciwpanmłody,jegoprzyjacieleibraciazbębnami,muzykąi
znacznąbronią”.Analogicznezwyczaje,sięgająceczasówstarożytnych(Ps45,15-16),zachowałysięuArabówwSyriiiwPalestynie.Ww.6-10znajdujesięopisorszakuieskorty,wysłanychprzez
panamłodegonaspotkanienarzeczonej,onosamozaśjestwspomnianeww.11.Wniniejszymzbiorzetenniewielkipoematstajesiędobrymwprowadzeniemdopochwałyoblubienicywrozdz.4.Opis
jestprzesadny,narzeczonyto„król”(por.1,4.12),„Salomon”.

3,6.Kupcyhandlującywonnościami.Kupieckiekarawanydostarczaływieluwonności,m.in.kadzidłaiminy,zpustynnychrejonówpołudniowejArabiiiSomalii.Owekosztownetowary

nietylkootaczaływonnymobłokiemopisanątutajprocesję,leczpodkreślałyseksualnąatrakcyjnośćkobiety.Egipskiepieśnimiłosnewielokrotniewspominająo„namaszczonejmirrąpiękności”oraz
innychwoniachwywołującychseksualneodurzenie.

7

OtolektykaSalomona:sześćdziesięciumężnychjąotacza

spośródnajmężniejszychIzraela.

8

Wszyscywprawniwewładaniu

mieczem,wyćwiczeniwboju.Każdymamieczubokuprzezwzgląd
nanocneprzygody.

9

KrólSalomonuczyniłsobiepalankinzdrewna

libańskiego:

3,9palankin.Słowo’appirjônwystępujetylkorazwtekściehebr.iprawdopodobniezostałoprzejętezgrec.foreion,„lektyka”.
3,9.Drewnianytron.KochankowieporównująswojąaltanędokrólewskiegobaldachimuSalomonawzniesionegoznajlepszegodrewnasprowadzonegozLibanu.Słowohebrajskie

przetłumaczonejako„tron”mawieleróżnychinterpretacjinawiązującychdoterminówpokrewnychzjęzykówegipskiego,aramejskiegoigreckiego.Wymieniasięróżnerzeczy-odlektykilubkrzesła
umieszczonegonadrążkachposalętronowąlub„wspaniałąbudowlę”.HipotezaFoksa,żechodzioprzykrytydachempawilonwogrodzie(zob.Est1,6)lubogrodowąbudkę,podobnądotych,które
pojawiająsięwtekstachmezopotamskichinaegipskichmalowidłagrobowych,wydajesięnajbardziejprawdopodobnymwytłumaczeniem.

10

kolumnyzrobiłzesrebra,baldachimzezłota,siedzeniez

purpury,awnętrzewyścielonezmiłościąprzezcórkijerozolimskie.

3,10miłością.Zatekstemhebr.,gdzie’ahaba.BJ:„hebanem”,lekcjahobnîm,nazasadziedomysłu.
—córkijerozolimskie.Dodanewtekściehebr.,comożnadołączyćdopoczątkuw.11,usuwająctam„córkiSyjonu”,czego—jakoglosy—brakwgrec.

11

Wyjdźcieipopatrzcie,córkiSyjonu,nakrólaSalomonaw

koronie,którąukoronowałagojegomatkawdniujegozaślubin,w
dniuradościjegoserca.

3,11wkoronie.DiademnarzeczonegojestwspomnianyjeszczetylkowIz61,10,aletamużytoinnegosłowaniżtu.
3,11.Ukoronowałagojegomatkawdniujegozaślubin.Państwomłodzinosiliwieńceweselnepodczasuroczystościślubnej(Iz61,10;por.perskiegokrólaumieszczającegokoronęna

głowieEstery,gdyogłaszałjąkrólową(Est2,17).Niemadowodówwinnychtekstachbiblijnych,żematkakoronowałasynanakróla,chociażzważywszynamądrepanowanieSalomona,możetobyć
wzmiankanatemat„koronychwały”,którąNiewiastaMądrośćumieściłanagłowieswojegowybrańca(Prz4,9).Wsprawachzwiązanychzmiłościąmatkamiaławrodziniedecydującezdanie.

Pnp4

1

Oblubieniec:

Ojakpięknajesteś,przyjaciółkomoja,jakże

piękna!Oczytwejakgołębicezatwojązasłoną.Włosytwejakstado
kózfalującenagórachGileadu.

4,1-7Tenniewielkipoematjestpochwałąwygląduoblubienicy,coczęściowozostaniepodjętew6,5-7ijeszczerazw7,2-10,apochwaławygląduoblubieńcaznajdziesięw5,10-16.Można

zapytać,czyobrazkobietydoskonałejwPrz31,10-31niejestreakcją„mędrca”przeciwtakimutworom,dośćwtedypowszechnym.WodnalezionymwQumranApokryfieGenesispoRdz12,15jest
dołączonapochwałapięknościSary,zresztąpospolita,analogiczneutworyzawierałyegipskiepieśnimiłosne,jesttoteżjedenzklasycznychgatunkówpoezjiarabskiej,zwanywacf,„opis”.Potraktowane
dosł.,opisyterysowałybygroteskowyobrazoblubienicyczyoblubieńca;równienieprawdopodobnajestinterpretacjaalegoryczna,wedługktórejdopatrywanosiętuopisuZiemiŚwiętejiświątyni.W
istocietekstytenie„opisują”,leczzestawiająmetaforyzaczerpniętezeświataprzyrodynieożywionej,zwierzęcej,roślinnej,którezapośrednictwemwrażeńzmysłowych,wzrokuiwęchu,wyrażają
uczuciapodziwu,radościorazrozkoszy,jakiebudziobecnośćukochanejosoby.

4,1Wczwartymstychuchodzioto,żenarzeczonabyłazasłonięta,gdyprzedstawianojąnarzeczonemu(Rdz24,65).

2

Zębytwejakstadoowiecstrzyżonych,gdywychodzązkąpieli;

każdaznichmabliźniaczą,niebrakżadnej.

4,2Zębyporównanodobieliowiec,wykąpanychprzedstrzyżeniem.

3

Jakwstążeczkapurpurywargitweimowatwapełnawdzięku.

Jakokrawekgranatuskrońtwojazatwojązasłoną.

4,3.Jakokrawekgranatuskrońtwoja.Keelwskazuje,żeniechodzitutajopołówkigranatu,leczokrawekodsłaniającydelikatnyczerwonyowoc.Pasowałobytodowargwspomnianych

wewcześniejszejczęściwersetu.Jeślitakjest,hebrajskiesłowoprzetłumaczonejako„skroń”należałobyoddawaćjako„policzki”.

4

SzyjatwojajakwieżaDawida,zbudowanawarstwami;tysiąc

tarcznaniejzawieszono,wszystkąbrońwalecznych.

4,4.WieżaDawida.Wedlekanonówpięknaopisanychwegipskichpieśniachmiłosnychiodmalowanychwsztuce(popiersieNefretete)długaszyjabyłacharakterystycznącechąpięknej

kobiety.Zatemporównaniedowysokiej,dobrzezbudowanejwieżywydajesięstosowne(zob.Pnp7,4orazporównaniedo„wieżyzkościsłoniowej”).Niestety,takabudowlaniezostałaodkrytaprzez
archeologów,niejestteżjasne,czyznajdowałasięwJerozolimieczywinnymmieście.Ważniejszeodkształtujestjednakto,żewieżasymbolizowaładumęichwałęowegomiasta.Obraztenjest
stosowanyrównieżwodniesieniudoszyi(naprzykładPs75,5-6).

4,4.Tarczezawieszonenawieży.Autorrozwijametaforęozdobionejklejnotamikobiecejszyi,porównująctarczeużywanedoudekorowaniabudowli(porównaj1Krl10,16-17)z

naszyjnikamiisznuramiperełnoszonymiprzezzamożnelubumiłowanekobiety(zob.Prz1,9;Pnp1,10;Ez16,11).Wswoim„LamencienadTyrem”prorokEzechielopisujetarcze,któreniegdyś
wisiałynamurachmiasta,przydającimpiękna(Ez27,10-11).

5

Piersitwejakdwojekoźląt,bliźniątgazeli,copasąsiępośród

lilii.

6

Nimwiatrwieczornypowiejeizniknącienie,pójdękugórze

mirry,kupagórkowikadzidła.

4,6Wtymwierszujestpodjęcie2,17,byćmożewtórne,wywołaneostatnimisłowamiw.5,podobnymidokońca2,16.

7

Całapięknajesteś,przyjaciółkomoja,iniemawtobieskazy.

4,7Por.pochwałęAbsaloma(2Sm14,25).—WliturgiitenwierszjestodnoszonydoniepokalanegopoczęciaMaryi.
4,1-7.Opisciałaukochanej.JakzauważaKeel,opistenwwiększymstopniukoncentrujesięnadynamicznymdziałaniuniżnakształcie.Naprzykład,oczyniemająwyglądugołębi,lecz

jakgołąbprzykuwająwzrok(zob.komentarzdoPnp1,15).

8

ZLibanuprzyjdź,oblubienico,zLibanuprzyjdźiprzybliżsię!

ZstąpzeszczytuAmany,zwierzchołkaSeniruiHermonu,zjaskiń
lwów,zgórlampartów.

4,8przyjdź.Lekcja’etîwedługprzekładówstarożytnych.Teksthebr.:’ittî,„Zemną”.Tosamownastępnymstychu.
—oblubienico.Dziewczynajesttaknazywanatylkowtympoemacie4,8-5,1,gdzietosłowopowracasześciokrotnie.
—Strofatrudnadowyjaśnienia,możetofragmentjakiegośdłuższegopoematu.Dołączeniejejdostrofnastępnych,któresięwiążązpoematemdziękikluczowymsłowom„oblubienica”

(użytepięćrazy)oraz„Liban”(w.11i15),sprawia,żemogłobytobyćwezwanieoblubienicy,byporzuciłakrainętrudnąiniebezpieczną,adołączyładooblubieńcaistałasięjego„ogrodem”(por.6,2).

4,8.SzczytAmany.Kochanekwzywaswojąoblubienicę,byzeszłazniedostępnychwyżyniwróciłazdalekichkrain.Jesttoraczejmetaforapragnieniajejobecnościniżokreślenie

geograficznegomiejsca,wktórymsięznajduje.AmanatojedenzeszczytówwpaśmieAntylibanu,wznoszącysięwpobliżurzekiAmanus.

4,8.Senir/Hermon.Sątodwaróżneokreśleniategosamegoszczytu-góryHermon(zob.komentarzdoPwt3,9).WdokumentachasyryjskichwspominasięogórzeSenirwpaśmieLibanu,

położonejwpółnocnejczęściZajordania.Wpieśnimetaforycznieużytotegoniedostępnegoregionujakosynonimupoczuciaosamotnieniadoświadczanegoprzezkochanka,oddzielonegoodswojej
ukochanej.

4,8.Lwyilamparty.Tedzikiezwierzętaczęstotowarzyszyłyboginiom,szczególnieIsztar,mezopotamskiejboginimiłości.ZdaniemKeelamotywtenpojawiasięjużwsztuceepokineolitu

iobecnyjestnieprzerwanieażdookresugreckiegoirzymskiego.

9

Oczarowałaśmeserce,siostroma,oblubienico,oczarowałaśme

sercejednymspojrzeniemtwychoczu,jednympaciorkiemtwych
naszyjników.

4,9siostroma.Wyrażenietowystępujejeszczeww.10i12orazw5,1.2.Zostałobyćmożezapożyczonezesłownikaegipskiejpoezjimiłosnej,gdziejestzwyczajne,jednakżeużywasięw

niejsłowa„brat”naokreślenieoblubieńca,czegoPnpnigdynieczyni(por.dlakontrastu8,1).

10

Jakpięknajestmiłośćtwoja,siostroma,oblubienico,oileż

lepszajestmiłośćtwojaodwina,azapacholejkówtwychnad
wszystkiebalsamy!

11

Nektaremociekająwargitwe,oblubienico,miód

imlekopodtwoimjęzykiem,azapachtwoichszatjakwońLibanu.

4,11Oblubieniecjestzachwyconyspojrzeniaminarzeczonej(w.9),słodycząjejpocałunków(w.11),woniąszat(w.10i11).Możnatucytowaćpara-lelezpoezjiegipskiejczyarabskiej,

znajdująsięonezresztąwewszystkichliteraturach.

12

Ogrodemzamkniętymjesteś,siostroma,oblubienico,ogrodem

zamkniętym,źródłemzapieczętowanym.

4,12Jakwinnicez1,6i2,15,ogródzeźródłemorazzwyszukanąroślinnością,jakby„raj”(w.13;por.Rdz2,9-10),jestobrazemwdziękówoblubienicy.Tematy„pięknaogrodniczka”lub

„sadmiłości”spotykasięwpoezjiegipskiej,lecztenogródjestzamknięty(w.12)ażdochwili,gdynarzeczonaotworzygooblubieńcowi(w.16),bygopoślubić(5,1).Por.Prz5,15-20omiłości
małżeńskiej.

—ogrodem.Lekcjaganwedługprzekładówstarożytnych.Teksthebr.:gal,„fala”,przyczymtosłowowinnychmiejscachmazawszeformę1.mn.;tu—zwykłybłądzapisu.
4,12.Ogrody.Ogrodybyłymiejscemrozkoszyiodpoczynku,zatemmogłyłatwopełnićrolęmetaforyukochanego.Wliteraturzesumeryjskiejpojawiasięmotywpięknieutrzymanego

ogrodujakometaforyukochanejosoby,zaśprzysłowiaakadyjskieopisująkobietęjakoogródrozkoszy.Wegipskichpieśniachmiłosnychkobietanazywasamąsiebiepolemobsianymróżnymi
roślinami.

13

Pędytwe–granatówgajzowocemwybornym,kwiatyhennyi

nardu,

4,13granatówgaj.Whebr.pardes,jakwKoh2,5iNe2,8—słowoperskieoznaczające„park”,zktóregozrobiliśmy„raj”.
—hennyinardu.Zatekstemhebr.,gdzie„cyprysówinardu”.WBJpominiętejakododatek.

14

nardiszafran,wonnatrzcinaicynamon,iwszelkiedrzewa

żywiczne,mirraialoes,iwszystkienajprzedniejszebalsamy.

4,14Roślinyww.13-14niemogąwystępowaćrazemizwyjątkiemgranatowcanierosnąwPalestynie.Ogród,októrymtumowa,jesttworemwyobraźni:gromadziwonienajrzadsze,

zgodnieztematemczęstymwtakichpoematach(1,2-3.12-14;3,6;5,5.13).Por.MądrośćwSyr24,12-21.

4,13-14.Wonności.Podobniejakwprzypadkuegipskichpieśnimiłosnychpięknoiczarukochanejkobietyporównanodopachnącychowoców,drzewiwonności(zob.komentarzdoPrz

7,17i27,9).Przesadnaliczbairóżnorodnośćwymienionychtutajegzotycznychroślinmożebyćzwyczajnieprzejawem„komplementówkochanka”.Zdziewięciuwymienionychgatunkówwonnych
roślintrzyrosłynaterenieIzraela(balsam,hennaiszafran).Kwiatszafranukarmazynowegowytwarzatakniewielkąilośćwonności,żedowyprodukowaniajednejuncjipachnidłapotrzebabyłoponad
czterechtysięcykwiatów.Kadzidło,aloesinardsprowadzanozArabii,Indii,NepaluiChin,byływięcbardzodrogie.Spikenard,otrzymywanyzwielbłądziejtrawyrosnącejnapustyniachArabiii
AfrykiPółnocnej,jestteżokreślanyjako„prawdziwyolejeknardowy”(zob.Mk14,3).WytwarzanogotakżezkwiatówrosnącychnazboczachHimalajów(nawysokościok.4000mn.p.m.)i
przypisywanomuwłaściwościafrodyzjaku.Mirra,cynamoniwonnatrzcinabyłyrównieżsprowadzanezzagranicy.WonnątrzcinęwytwarzanozaromatycznejtrawyrosnącejwHimalajach,którą
dzisiajwykorzystujesiędoprodukcjiolejkucytrynowego.

15

[Jesteś]źródłemogrodów,zdrojemwódżywychspływającychz

Libanu.

16

Oblubienica:

Powstań,wietrzepółnocny,nadleć,wietrzez

południa,wiejpoprzezogródmój,niechpopłynąjegowonności!
Niechwejdziemiłymójdoswegoogroduispożywajegonajlepsze
owoce!

Pnp5

1

Oblubieniec:

Wchodzędomegoogrodu,siostroma,

oblubienico;zbierammirręmązmoimbalsamem;spożywamplaster
zmiodemmoim;pijęwinomojewrazzmlekiemmoim.Jedzcie,
przyjaciele,pijcie,upajajciesię,najdrożsi!

5,1Dwuostatnichstychówniewypowiadaoblubieniec,jesttozakończeniepochodząceodpoety.

PIEŚŃCZWARTA

2

Oblubienica:

Jaśpię,leczsercemeczuwa.Dźwięk!Miłymój

puka!Otwórzmi,siostromoja,przyjaciółkomoja,gołąbkomoja,ty
mojanieskalana,bopełnarosymagłowaikędzioryme–kroplinocy.

5,2-8Jeszczerazpowracatematposzukiwań(por.przyp.1,7).Tapełnawdziękuscenamatakiesameramy,jakw3,1-4:noc,biegprzezmiasto,straże,alekierunekruchujestodmienny:

oblubieniecjestudrzwiichcewejść(por.2,9),aoblubienicaprzekomarzasięznimpodającbłahepreteksty,któreprzecząjejgotowości,bypójśćotworzyć,aleotoonzniknąłionagonieznajduje!

3

Suknięzsiebiezdjęłam,mamwięcznówjąwkładać?Stopy

umyłam,mamwięcznówjebrudzić?

4

Ukochanymójprzezotwór

włożyłrękęswą,ałonomojezadrżałoodtego.

5,4Oblubieniecpróbujesforsowaćwejściemanipulujączasuwą,którązzewnątrzpodnosisiędrewnianymkluczem(Sdz3,25;Iz22,22).

5

Wstałam,abyotworzyćmiłemumemu,aręcemojeociekały

mirrą,palcemojemirrąspływającą–nauchwytzasuwy.

5,5Namaściłasięoblubienicaalbooblubieniecpozostawiłtenśladswejpróbywejściaitojestwszystko,coponimpozostało!

6

Otworzyłamukochanemumemu,leczukochanymójjuż

odszedł,oddaliłsię;życiezemnieuszłozjegopowodu.Szukałamgo,
lecznieznalazłam,wołałamgo,leczminieodpowiedział.

5,6zjegopowodu.BJ:„Jegoucieczka(sprawiła,że)”,bedobrô,nazasadziedomysłu.Teksthebr.:bedabberô,„jegosłowo”.

7

Spotkalimniestrażnicy,którzyobchodząmiasto,zbiliiporanili

mnie,płaszczmójzdarlizemniestrażnicymurów.

5,7Strażjakw3,3,alewinnejroli:bierzedziewczynęzaosobęlekkichobyczajów(por.Prz7,11-12).
5,7.Sposóbpotraktowaniaprzezstraże.Możliwe,żestrażeuznałykrążącąnocąsamotnąmłodąkobietęzanierządnicę.Zdjęlijejzasłonęlublekkąchustę(zob.Iz3,18.23),byćmoże

zgodniezprawemŚrodkowegoPaństwaasyryjskiego,zezwalającymjedynie„matkomrodziny,wdowomiinnymwolnymkobietom”nosićzasłonęwmiejscachpublicznych.Kobietamogławyruszyćna
poszukiwaniatakpospiesznie,żebyłatylkoczęściowoubrana,podobniejakusychającaznamiętnościbohaterkazegipskichlirykmiłosnych.

8

Zaklinamwas,córkijerozolimskie:jeśliumiłowanegomego

znajdziecie,cóżmuoznajmicie?Żechorajestemzmiłości.

9

Chór:

Jakiżtojesttentwójmiłyznajmilszych,onajpiękniejsza

zniewiast?Jakiżtojesttentwójmiłyznajmilszych,żenastak
zaklinasz?

5,9Wkroczeniechóru,będącewprowadzeniemdoopisuoblubieńcaipołączeniemtejscenyzpoprzednią.

10

Oblubienica:

Miłymójśnieżnobiałyirumiany,najznakomitszy

spośródtysięcy.

5,10-16Ogatunkuliterackimpor.przyp.4,1.DoszukiwanosiętuopisuświątyniwJerozolimie,zwłaszczazpowoduw.11i14-15.Najbardziejprawdopodobnymwzorcembyłbyjedenz

tychposągów(wykonanychzezłotaizkościsłoniowej),którewytworzyłastarożytnośćorientalnaiklasyczna.Jesttobyćmożeobrazowewyrażenieideałumęskiejurody:wysokiwzrost,gęsta
czupryna,zdrowacera,pięknapostawa(por.Saula(1Sm9,2;10,23-24),Dawida(1Sm16,12),Absaloma(2Sm14,25-26)).Przesadajestregułąwtymgatunkuliterackim,por.opisarcykapłana
SzymonawSyr50,5-12.

11

Głowajego–najczystszezłoto,kędzioryjegowłosówtokiście

[winogron],czarnejakkruk.

12

Oczyjegojakgołębicenadbrzegami

wód.Zębyjegowymytewmlekuspoczywająwswejoprawie.

13

Jego

policzkijakbalsamicznekwietniki,zapewniającewzrostwonnym
ziołom.Jakliliewargijego,kapiącemirrąnajprzedniejszą.

5,13Chodziodolnączęśćtwarzy,gdziewyrastabroda;toonajestnamaszczonaolejkiem(por.Ps133,2).

14

Ręcejegojakwalcezezłota,wysadzanezłocistymitopazami.

Torsjego–jakrzeźbazkościsłoniowej,pokrytaszafirami.

15

Jego

nogi–jakkolumnyzalabastru,wspartenaszczerozłotych
podstawach.Postaćjego[wyniosła]jakLiban,wysmukłajakcedry.

5,15.Kolumnyzbiałegomarmuru.Terazkobietaopisujeukochanegowprzesadnysposób.Porównaniejegonógdopatykunsztownierzeźbionychmarmurowychkolumnosadzonychw

złotejpodstawieprzypominaopisSyrachakształtnychnógistópkobiecych(Mdr26,18).PodobnyobrazdoskonałejsymetriifizycznejznaleźćmożnawopisiebabilońskiegobogaMardukazawartymw
epiceostworzeniu,EnumaElisz.

16

Ustajegoprzesłodkieicałyjestpełenpowabu.Takijestmiły

mój,takijestprzyjacielmój,córkijerozolimskie!

Pnp6

1

Chór:

Dokądodszedłtwójumiłowany,onajpiękniejszaz

niewiast?Wktórązwróciłsięstronęmiłytwój,byśmygowrazztobą
szukały?

6,1Ponownewkroczeniechóru,przygotowującezakończenie,którymsąw.2-3:nienależyszukaćoblubieńca,bopozostajeonwsercuoblubienicy—jego„ogrodzie”(por.4,12+).Pewność

wzajemnejmiłościjestwyrażonaww.3słowamipodobnymidotychz2,16.

2

Oblubienica:

Miłymójzszedłdoswegoogrodu,kukwietnikom

balsamicznym,abypaść[stadoswoje]wogrodachizbieraćlilie.

3

Jammiłegomego,amójmiłyjestmój,on[stadoswoje]pasiewśród

lilii.

4

Oblubieniec:

Pięknajesteś,przyjaciółkomoja,jakTirsa,

wdzięcznajakJeruzalem,groźnajakzbrojneoddziały.

6,4-10Tewierszetworząniewielkipoemat,któregogranicewyznaczapowtórzenietychsamychsłównakońcuw.4i10.Ww.5b-7jestczęściowopodjętamyślz4,l-2.3bimogąonebyć

dodatkiem.Oblubieniecoświadcza,żeoblubienicajestdlaniegokimśjedynym,wartymwięcejniżcałyharemkrólewski(w.8;por.1Krl11,3;2Krn11,21;13,21).

6,4Jeruzalemto„cudpiękna,/radośćcałegoświata”(Lm2,15).Tirsa,pierwszastolicaKrólestwaPółnocnego(1Krl14,17),jesttuprzedmiotemporównania,gdyżjejnazwaznaczy,żejest

„miła,przyjemna”.

—Senstrzeciegostychuniepewny.
6,4.Tirsa.ChociażstolicaPółnocnegoKrólestwaIzraelazostałaprzeniesionazTirsa(Tellel-Fara)zapanowaniaOmriego,nieoznaczato,żemiastozupełnieopustoszało.Możliwe,żeautor

pragnąłuniknąćporównywaniadoJerozolimyiSamarii,politycznychrywali,odpowiednimmiastemokazałasięwięcTirsa.Nazwamiastapozwalarównieżnagręsłówopartąnahebrajskimrdzeniu
rsh,„rozkoszny”lub„piękny”.Pozwalakochankowipodkreślić,żejegooblubienicajest„pięknajakTirsa”.

5

Odwróćodemnietweoczy,boniepokojąmnie.Włosytwojejak

stadokózfalującena[górach]Gileadu.

6,5tweoczy,/...niepokojąmnie.BJ:„twespojrzenia,/...obezwładniająmnie”.Innipoecimówiąo„zabójczychspojrzeniach”.

6

Zębytwojejakstadoowiecwychodzącychzkąpieli,każdaz

nichmabliźniaczą,niebrakżadnej.

7

Jakokrawekgranatuskrońtwoja

zatwojązasłoną.

8

Sześćdziesiątjestkrólowychinałożnic

osiemdziesiąt,adziewczątbezliku,

6,8Ostatnistychtoprawdopodobnieglosa.
6,8.Harem.Królewskiharemskładałsięz:(1)kobietnoszącychtytuł„królowej”,którychsynowieautomatyczniedziedziczylitron;(2)posiadającychniższystatuskonkubin(żon

drugorzędnych),którychsynowiepozbawienibyliprawadziedziczeniabezwyraźnegożyczeniakróla;(3)panien,któreniezostałyjeszczeformalnieprzedstawionekrólowi(zob.Est2,8-14)lubjeszcze
nieurodziłydziecka.Wtymprzypadkumężczyznachlubisię,żejegoukochanajestpiękniejszaodwszystkich(60+80towyobrażenienieskończoności)wkrólewskimharemie.

9

[lecz]jedynajestmojagołąbka,mojanieskalana,jedynadla

swejmatki,wybrankaswejrodzicielki.

Chór:

Podziwiająjądziewczętaizwąjąszczęśliwą,królowei

nałożnicejąwysławiają:

10

Kimżejestta,któraświecizwysokajak

zorza,pięknajakksiężyc,jaśniejącajaksłońce,groźnajakzbrojne
oddziały?

6,10Por.pochwałęmałżonkiwSyr26,16-18.ArcykapłanSzymonsamjestporównywanydoksiężycaisłońca(Syr50,6-7).Wpewnejegipskiejpieśnimiłosnejporównujesięumiłowaną,

jedynąiniemającąsobiepodobnych(por.tuw.9),doSyriusza—najjaśniejszejgwiazdy.

PIEŚŃPIĄTA

11

Oblubienica:

Zeszłamdoogroduorzechowego,bypodziwiać

świeżązieleńdoliny,byzobaczyć,czyrozkwitakrzewwinny,czyw
kwieciusąjużgranaty.

6,11.Drzewaorzechowe.ChociażpistacjeisosnoweorzechywystępowałypowszechniewPalestynie,wnaturzeniebyłotypowych„orzechów”,takichjaknp.orzechywłoskie(Juglans

regiaL.).Hebrajskitermin‘egoz,którypojawiasiętylkowtymfragmencieBiblii,byłtłumaczonyjako„orzechwłoski”,tozaśsugeruje,żedrzewotomogłozostaćprzeniesionezeswojegonaturalnego
środowiskawPersjiiIndiachprzednastaniemhellenizmu.

12

Niespodziewanieznalazłamsię[wśród]wozówksiążęcego

orszaku.

6,12W.11-12sąniezależneodpoprzedzającegojepoematuizagadkowe.Niewiadomo,ktotuprzemawia:oblubieniec,jeśliogródzw.11przedstawiajegoukochaną,jakw4,12.16;5,1,

albooblubienica,jeślisięuwzględni,żedrugaczęśćwierszabędziewypowiedzianaprzezniąw7,13.

—DrugistychwBJ:„nawozachAmminadiba!”.W.12jestnajtrudniejszyzcałejPnpiopierasięwszelkiejpróbieinterpretacji.ByćmożewspomnianytuAmminadibjestpalestyńskim

odpowiednikiem„KsięciaMehi”,drugorzędnejpostacipieśniegipskich,krążącejnarydwanieiwtrącającejsiędomiłościinnych.

Pnp7

1

ChórI:

Wróćsię,wróć,Szulamitko,wróćsię,wróćsię,niechsię

twymwidokiemnacieszymy!

7,1-6Wezwaniezestronychóruiwłączeniesiępoety(raczejjegoniżoblubieńca)sąwprowadzeniemdonowegoopisuoblubienicy(w.2-6).Jestonsymetrycznywstosunkudoopisuz4,1-

6,skądczerpiepewneelementy:bliźniętagazeli(dosł.:jelenia)orazwieżę,alejestbardziejzmysłowyimaod-miennyporządek—oddołukugórze.Słowaużytewporównaniachsąróżnorakie:kolia,
czasza,ziarnopszeniczne(dosł.:pszenica),koźlęta(dosł.:jelonki),wieża,potemszczegółygeograficzne.NiemożnasiętudopatrywaćalegorycznegoopisuZiemiŚwiętej:oblubienicamaoczyw
Zajordaniu(Cheszbon),noswLibanieigłowęnaKarmelu.Sątohiperbolewyrażającepodziw,jakiwzbudzajejwidok.

7,1Imię„Szulamitka”występujetylkotuipozostajeniewyjaśnione.ProponowanodostrzeżeniealuzjidoSzunemitkiogrzewającejDawida,którejpięknosławi1Krl1,2-4,alboformę

żeńskąwyprowadzonąodimieniaSalomon,„należącadoSalomona”,któregowyobrażaoblubieniec(por.3,7-11).—DwaostatniestychywBJ:„DlaczegopatrzycienaSzulamitkę,/tańczącąjakpośród
podwójnegochóru?”.Szulamitkajestprzedstawiona,gdyśpiewapomiędzydwomachórami,którepodkreślająjejruchypowtarzaniem„obróćsię”jaknapoczątkuwiersza.Jesttotyptańcaorientalnego,
znanynietylkowzwiązkuzzaślubinami.Touzasadnia,dlaczegodalszyopisrozpoczynasięodstóptańczącej.Tekstmógłbyrecytowaćchór,anieoblubieniec:tenwkraczawyraźniedopierow
kolejnymfragmencie(w.7-10).

7,1.Szulamitka.Ponieważhebrajskiesłowopoprzedzaprzedimekokreślony,jesttoprzypuszczalnieepitet(takijak„doskonała”),niezaśimięwłasne.Możebyćonopartynażeńskiej

formieutworzonejodimieniaSalomona,możeteżmiećzwiązekzmezopotamskąboginiąSzulmanitulubSala.Wydajesięmałoprawdopodobne,byokreślenietoodnosiłosiędomieszkankiSzunem,
bowiemwpieśniachoblubienicajestbliskozwiązanazJerozolimą.

7,1.TaniecMachanaim/obozów.ZMachanaim,miejscemnaterenieZajordania,położonymnadrzekąJabbok(zob.2Sm2,9),niebyłzwiązanyżadenkonkretnytaniec.Nazwaznaczy

dosłownie„dwaobozy”,dlategoniektórzykomentatorzyuznali,żechodziotaniecwykonywanyoddzielnieprzezmężczyznikobietystojącychnaprzeciwsiebie.Taniecbyłczęstozwiązanyze
świętowaniemzwycięstwa(1Sm18,6-7),stanowiłteżwyrazradości(Wj15,20;Sdz11,34).

ChórII:

CóżsięwampodobawSzulamitce,wtańcuobozów?

2

Obydwachóry:

Jakpięknesątwestopywsandałach,

księżniczko!Liniatwychbioderjakkolia,dziełorąkmistrza.

3

Łono

twe–jakczaszaokrągła,niechajniezbrakniewniejwina
korzennego!Brzuchtwójjakstospszenicznegoziarnaokolony
wiankiemlilii.

7,3.Wino.Wokresiehellenistycznymwinoczęstomieszanozwodą,bymożnabyłospożywaćwiększąilośćtegonapojuibymimotegojęzyksięnieplątał.Jednakżewokresie

wcześniejszymrozpowszechnionebyłomieszanewinoosilniejszychwłaściwościachodurzających.Takitrunektrzebabyłopićzwiększymumiarkowaniem(zob.Sdz9,13;Prz9,2).WMezopotamiiaż
doczasówimperiumasyryjskiegowinobyłomniejrozpowszechnioneipodawanogojedyniepodczasszczególnychokazji.Rolędostępnegonapojualkoholowegopełniłsokwinogronowyzmieszanyz
miodem.

4

Piersitwejakdwojekoźląt,bliźniątgazeli.

5

Szyjatwajakwieża

zesłoniowejkości.OczytwejaksadzawkiwCheszbonie,ubramy
Bat-Rabbim.NostwójjakbasztaLibanu,spoglądającaku
Damaszkowi.

7,5.Wieżazesłoniowejkości.Zob.komentarzdoPnp4,4,gdzieomówionoporównaniekształtnejkobiecejszyidowysokiejbudowli.
7,5.SadzawkiwCheszbonie.Ponieważsadzawkiodbijałyświatło,stanowiłydoskonałąmetaforębłyszczącychoczuukochanej.PracewykopaliskoweprowadzonewCheszbonie,

położonym16kmnapółnocodMadaba,naobszarzeZajordania,doprowadziłydoodkryciadużejcysternylubzbiornikapochodzącegozVIIIw.przedChr.,którymógłbyćpodstawątegoobrazu.
Długiesuchemiesiąceletniewymagałyprzechowywaniazapasówwodywcysternach.Sadzawkizaśmogływydawaćsiępięknemieszkańcommiasta,oglądającympromienieświatłaodbijającesięw
ichtoni.

7,5.BramaBat-Rabbim.Nieudałosięzlokalizowaćtegomiejsca,chociażmożnasiędomyślać,żestanowiłoonowejścieprowadzącedomiejskiegozbiornikawody.Możemymiećtu

równieżdoczynieniazgrąsłów,bowiemfraza„córkawielu”brzmipodobniejaktytułbatnadib,„córkaszlachetnegorodu”,oblubieniecprzyznajewięcukochanejzaszczytnytytuł.

7,5.BasztaLibanu.Możetutajchodzićowysokągórę,np.góręHermonwpołudniowymLibanie.TymniemniejhipotezaFoksa,którysugeruje,żemamytudoczynieniazgrąsłówopartą

napodobieństwiebrzmieniaLebonah(„kadzidło”)inazwyLibanu,wydajesięinteresująca.

6

Głowatwa[wznosisię]nadtobąjakKarmel,włosygłowytwej

–jakkrólewskapurpura,splecionewwarkocze.

7,6OstatnistychwBJ:„królzostałpochwyconytymisplotami”.Przekładwierszaniepewny,ajeślijestwłaściwy,tomożnagoporównaćzegipskąpieśniąmiłosną:„Swewłosyzarzuciłana

mniejaksieci”.O„królu”ztegowierszaio„córceksięcia”(tu:„księżniczka”)zw.2por.1,4.12.

7

Oblubieniec:

Ojakpięknajesteś,jakżewdzięczna,umiłowana,

pełnarozkoszy!

7,7DrugistychwBJ:„Omiłości,orozkoszy!”.„O,rozkoszy”,dosł.:„córkorozkoszy”,takprzekładsyr.iAkwila.Teksthebr.:„wrozkoszach”.
—W.7-10wyrażająnamiętneporuszeniekufizycznemuposiadaniuumiłowanej.

8

Postaćtwojawysmukłajakpalma,apiersitwejakgronawinne.

7,8TrzykobietywBiblii(Rdz38,6;2Sm13,1;14,27)nosząimięTamar,„palma”,symbolkobiecegopiękna,jaktojasnowyrażajądwaostatnieodesłania.

9

Rzekłem:wespnęsięnapalmę,pochwycękiśćdaktyli.Tak!

Piersitweniech[mi]będąjakogronawinne,aoddechtwójjak
zapachjabłek.

10

Ustatwojejakwinowyborne.Spływaonoprostowe

mnie,zwilżającwargiuśpione.

7,10wemnie.BJ:„kumemuoblubieńcowi”.Drugistychjesttampoczątkiemwypowiedzioblubienicy.Tapodejmujeostatniesłowoukochanego(„wino”)ipotwierdzawzajemnośćich

miłości.

—wargiuśpione.Grec:„powargachizębach”.WBJ:„powargachtych,którzydrzemią”,aletekstisenssąniejasne.

11

Oblubienica:

Jammiłegomegoikumniezwracasięjego

pożądanie.

7,11AluzjadoRdz3,16,gdzietosamosłowo
—„pożądanie”-bardzorzadkie,oznaczapociągkobietydojejmęża.

12

Pójdź,mójmiły,powędrujmywpola,nocujmypowioskach!

7,12Przypomnieniewiosnyjakw2,10-14,aletuzaproszeniewypływaodoblubienicy.Ogrodystanowiąulubioneramyegipskichscenmiłosnych.

13

Oświciepośpieszmydowinnic,zobaczyć,czykwitnie

winorośl,czypączkisięotwarły,czywkwieciusąjużgranaty,tamci
dammojepieszczoty.

7,13mojepieszczoty.BJ:„darmychmiłości”.Należytorozumiećjaknajbardziejdosł.,cojestrozwiniętewnastępnymstychu:mandragoręuważanozaśrodekwzbudzającymiłośći

przynoszącypłodność(por.Rdz30,14-16).Owocezachowanedlaoblubieńcanieprzywołująjużwiosny,leczjesień,czasmiłościspełnionej.

14

Mandragorysiejąwoń,naddrzwiaminaszymiwszelkiowoc

wyborny,świeżyizeszłoroczny,dlaciebie,miłymój,chowałam.

7,14.Mandragora.Owocmandragorypojawiasięrównieżwegipskichpieśniachmiłosnychjakoafrodyzjak.Rachelawyruszaszybkonaposzukiwaniemandragory,gdysynjejsiostry,Lei,

znajdujegonapolu(zob.komentarzdoRdz30,14-15).Roślinatamiałaszerokieliście,fioletowekwiatyosilnymzapachuorazmałeżółteowoce.

Pnp8

1

Ogdybyśbyłmoimbratem,któryssałpierśmojejmatki,

ucałowałabymcię,spotkawszynaulicy,iniktbymnąniemógł
pogardzić.

8,1Tusięzaczynainnyniewielkipoemat,któregoramysąodmienne.Dziewczynajestnielogiczna:pragnieprzecieżczegośzupełnieinnegoniżmiłośćbraterska;„wino”i„moszcz”,BJ:

„likier”,zw.2sąodpowiednikami„owoców”zpoprzedniegopoematu.Tenfragmentkończysięrefrenemnastępującympo2,6-7(por.też3,4-5iodpowiednikw8,2.4).

2

Powiodłabymcięiwprowadziławdommatkimej,któramnie

wychowała;napoiłabymcięwinemkorzennym,moszczemz
granatów.

8,2.Winokorzenne.Zob.komentarznatematmieszaniawinawPnp7,2.Czasamiwinowytwarzanozsokuowoców,np.granatu.Źródłaegipskiepodają,żeużywanowtymcelurównież

sokupalmowego,syropuzdaktyliorazfig.Słodkismaktakiegonapojuporównanyzostałtutajdosłodyczypocałunku(Pnp1,2;5,16).

3

Lewajegorękapodgłowąmoją,aprawicajegoobejmujemnie.

4

Oblubieniec:

Zaklinamwas,córkijerozolimskie,nacóżbudzić

zesnu,nacóżrozbudzaćumiłowaną,pókisamaniezechce?

PIEŚŃSZÓSTA

5

Chór:

Kimjestta,cosięwyłaniazpustyni,wspartana

oblubieńcuswoim?

Oblubieniec:

Podjabłoniąobudziłemcię;tampoczęłacięmatka

twoja,tampoczęłacięta,cocięzrodziła.

8,5Żadnazdwumałychstrofw.5niewiążesięztymi,którenastępują,iobiesąniezależneodsiebie.Zdajesię,żetopoczątkidwupoematów,któreniezostałyprzepisane,podobniejak

dalejw.13.Tenbrakkontekstuudaremniawszelkiepróbyinterpretacji,możnatylkozaznaczyćnamarginesiezbieżnościzinnymipoematami.Zaimki-przyrostkizw.5bsąwhebr.rodz.m.,apoprawia
sięjenaprzyrostkirodz.ż.wedługprzekładusyr.

6

Oblubienica:

Połóżmniejakpieczęćnatwoimsercu,jak

pieczęćnatwoimramieniu,bojakśmierćpotężnajestmiłość,a
zazdrośćjejnieprzejednanajakSzeol,żarjejtożarognia,uderzenie
boskiegogromu.

8,6-7DotądwżadnejczęściPnpmiłośćniezostałazdefiniowana.Oblubienicaczynitotutaj,używającsłównajmocniejszychinajpiękniejszych,abymówićojejniezwyciężonejsile,

nieodwracalnymcharakterze,ojejwartości,któraniemasobierównych.Zrozumiałe,żetenpoematumieszczononakońcuzbiorujakojegozwieńczenie.To,conastępuje,jestdodatkiem.

8,6Pieczęć,zastępującąosobyiznakjejwładzy,noszonozawieszonąnaszyi(Rdz38,18.25)ispoczywającąnapiersi(tu:„nasercu”)lubzakładanojąnapalecręki(Rdz41,42;Jr22,24;Ag

2,23,przyczymużytetuhebr.„ramię”obejmujeteżrękę).Pewnapieśńegipskamówi:„O,gdybymbyłjejpieczęcią,noszonąprzezniąnapalcu!”

—zazdrość.BJ:„namiętność”,terminparalelnydo„miłość”zpoprzedniegostychu.Tym,cosiętuopisuje,jestzatemmiłośćnamiętna,aniezazdrość.
—Szeol,podziemnemiejsceprzebywaniazmarłych,tustanowirównoważnik„śmierci”zpoprzedniegostychu.
—Miłośćpożerajakogieńznieba,jakpiorun(Hi1,16).
8,6.Metaforapieczęci.Metaforatanawiązujedoustawicznegoibliskiegokontaktu,któregosymbolembyłapieczęćsygnetowa(zob.Jr22,24)lubpieczęćcylindrycznanoszonanaszyi

jakoamulet,awięcwmiejscubliskimsercu(zob.komentarzdoRdz38,18.25).JednazpieśnimiłosnychzKairu(grupaB,znanapodnazwą„siedemżyczeń”)zawierapodobnąfrazę:„O,gdybymmógł
byćmałympierścieniemujmującymjejpalec!”.

7

Wodywielkieniezdołająugasićmiłości,niezatopiąjejrzeki.

Jeślibyktośoddałzamiłośćcałebogactwoswegodomu,zpewnością
nimpogardzą.

8

Bracia:

Siostrzyczkęmałąmamy,piersijeszczeniema.Cóż

zrobimyzsiostrąnaszą,gdyzacznąmówićoniej?

8,8-12TedwafragmentywtórnieprzyłączonodoPnp,zktórąniemająbezpośredniegozwiązkuanipoprzezosoby,anipoprzeztemat.Wpierwszym(w.8-10)braciatroszcząsięochwilę,

gdybędąwydawaćzamążmłodsząsiostrę,ataodpowiada,żejestjużwystarczającodorosła,bysamasiępilnować.PrzyłączeniudoPnpsprzyjałaaluzjadomałżeństwa.—Wdrugimfragmencie(w.
11-12)jestukazanypewienwłaściciel,którybardziejceniswojąwinnicęniżwinnicęSalomonazjejbogatymdochodem,coprzywodzinamyślwinnicęNabota(1Krl21,1-3).Metaforawinnicylub
ogrodu,wPnp1,6;2,15;4,12noznaczającaoblubienicę,orazimię„Salomon”sprawiły,żetenfragmentinterpretowanojakopieśńmiłosną,stądjejumieszczenietutaj.

8,8KońcowystychwBJ:„będziechodzićonią?”Wzwiązkuzmałżeństwem.

9

Jeślimuremjest,zwieńczymyjągzymsemzesrebra;jeślibramą

jest,wyłożymyjądeskamicedrowymi.

8,9wyłożymyją.BJ:„wzniesiemyprzyniej”,naccîb,nazasadziedomysłu.Teksthebr.:nacur,„będziemyoblegać”.

10

Oblubienica:

Muremjestemja,apiersimesąbasztami,odkąd

stałamsięwoczachjegojakota,któraznalazłapokój.

8,10jego.Zatekstemhebr.WBJ:„ich”,zagrec.

11

Bracia:

SalomonmiałwinnicęwBaal-Hamon;oddałją

dzierżawcom.Zaowocjejpłacićmiałkażdytysiącsyklówsrebra.

8,11Wymienionamiejscowośćjestnieznana.
8,11.Baal-Hamon.Nieudałosięzidentyfikowaćmiejsca,któreBibliawymieniajedyniewtymwersecie.Podobnanazwa,Belamon,pojawiasięwJdt8,3,leczmożetobyćzwyczajnyzbieg

okoliczności.Nazwęwybranozapewnedlatego,żeoznacza„posiadaczabogactwa”,jestwięcsynonimemurodzajnejwinnicy-równieżharemuSalomonazłożonegoztysięcykobiet.

12

Oblubieniec:

Otoprzedemnąwinnicamoja,mojawłasna:

tysiącsyklówtobie,Salomonie,adwieściestróżomjejowocu.

13

Oty,

któramieszkaszwogrodach–druhowienasłuchujątwegogłosu–o
dajmigousłyszeć!

8,13-14W.11jestprawdopodobniepoczątkiemniezachowanegopoematu,doktóregododanowersetinspirowanytekstem2,17.
8,13druhowie.Zatekstemhebr.WBJ:„moidruhowie”,nazasadziedomysłu.

14

Oblubienica:

Biegnij,miłymój,bądźpodobnydogazelilubdo

młodegojelenianagórach[wśród]balsamowychdrzew!

8,14.Górywśródbalsamowychdrzew.Górytenależyutożsamićz„góramiBeter”wspomnianymiwPnp2,17.Wobydwuprzypadkachjesttozaproszenieskierowanedomłodego

mężczyzny,bycieszyłsięzmysłowymiradościamiofiarowanymiprzezmłodąkobietę,symbolicznieprzedstawionąpodpostaciągórlubwzgórz.ObraztenkojarzysięzobrazemTammuza,boskiego
kochankaIsztar,któryjakopasterz„przechadzałsiępogórach”.

TableofContents

WstępdoPieśninadPieśniami3
Pnp1.5
TYTUŁ.5
PIEŚŃPIERWSZA..6
Pnp2.9
PIEŚŃDRUGA..10
Pnp3.12
PIEŚŃTRZECIA..13
Pnp4.14
Pnp5.17
PIEŚŃCZWARTA..18
Pnp6.20
PIEŚŃPIĄTA..22
Pnp7.23
Pnp8.26
PIEŚŃSZÓSTA..27