plik

181

mgr Aneta Żbik, Wydział Zarządzania UŁ, Katedra Przedsiębiorczości i Polityki

Przemysłowej

Żbik A., Odnawialne mechanizmy finansowania inwestycji ze środków unijnych

STRESZCZENIE

Artykuł prezentuje rolę i znaczenie instrumentów finansowych jako narzędzi

finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych ze środków polityki spójności. Opisuje

mechanizmy wdrażania instrumentów odnawialnych w perspektywach finansowych 2004-

2006 i 2007-2013 oraz doświadczenia z wdrażania Inicjatywy JEREMIE w województwie

łódzkim. W tekście przedstawiono również założenia Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Łódzkiego na lata 2014-2020 w zakresie wykorzystania instrumentów

finansowych do realizacji inwestycji rozwojowych w regionie.

182

Od czasu wstąpienie Polski w struktury wspólnotowe fundusze strukturalne stały się

jednym z głównych źródeł finansowania inwestycji rozwojowych zarówno przedsiębiorców

jak i podmiotów sektora publicznego. Pogarszająca się sytuacja gospodarcza państw

członkowskich Wspólnoty Europejskiej wymusiła dyskusję na temat efektywności pomocy

finansowej udzielanej beneficjentom. Jej rezultatem jest zwiększenie roli i zakresu wsparcia

odnawialnego przekazywanego ze środków polityki spójności, w formie pożyczek

i gwarancji, na realizację opłacalnych ekonomicznie projektów inwestycyjnych. Celem

artykułu jest prezentacja zwrotnych form wsparcia inwestycji ze środków polityki spójności

w tym: roli i znaczenia instrumentów finansowych w realizacji polityki spójności, skali

i zakresu wdrażania instrumentów rewolwingowych w Polsce, postępów w realizacji

Inicjatywy JEREMIE w województwie łódzkim oraz perspektyw wykorzystania

odnawialnych mechanizmów finansowania w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa Łódzkiego na lata 2014-2020.

Instrumenty inżynierii finansowej

weszły do katalogu narzędzi wsparcia polityki

spójności w połowie lat dziewięćdziesiątych XXI wieku. Po raz pierwszy wykorzystano je do

finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych w okresie programowania 1993-1999.

Rola i zakres wdrażania zwrotnych form wsparcia systematycznie wzrasta, jednakże do dnia

dzisiejszego podstawową formą finansowania projektów rozwojowych pozostają granty.

W pierwszych latach członkostwa Polski w Unii Europejskiej wsparcie zwrotne udzielane

było podmiotom sektora MSP za pośrednictwem funduszy pożyczkowych i poręczeniowych,

w oparciu o dotacje przyznawane instytucjom finansowym w ramach Sektorowego Programu

Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw 2004-2006 (SPO WKP)

Powiększenie kapitałów funduszy miało na celu ułatwienie dostępu przedsiębiorstwom

zaliczanym do grupy mikro, małych i średnich podmiotów do źródeł finansowania inwestycji,

a zatem ograniczenie problemu luki finansowej. Dokapitalizowane instytucje udzielały

przedsiębiorcom wsparcia, w postaci pożyczek lub gwarancji, na realizację przedsięwzięć

rozwojowych. Bezzwrotna pomoc finansowa udzielona lokalnym i regionalnym funduszom

przełożyła się m.in. na wzrost kapitału pożyczkowego oraz obniżenie wysokości prowizji

i oprocentowania zobowiązań finansowych zaciąganych przez podmioty gospodarcze.

w perspektywie finansowej 2014‐2020 instrumenty finansowe

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Raport z ewaluacji Poddziałania 1.2.1 oraz 1.2.2 SPO WKP, Polska Agencja Rozwoju

Przedsiębiorczości, str. 3‐6, Warszawa 2008 https://www.ewaluacja.gov.pl/Wyniki/Documents/2_49_50.pdf (dostęp 23.06.2015 r.)

Pokorski J., Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności przedsiębiorstw Działania 2.1, 2.3, 1.2.1, 1.2.2. Efekty wsparcia

przedsiębiorstw i otoczenia biznesu, str. 40, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2009

183

Wdrażanie mechanizmów wsparcia rewolwingowego kontynuowane było

w perspektywie finansowej 2007-2013. Zwiększono wówczas pulę środków przeznaczonych

na pomoc zwrotną, poszerzono katalog wdrażanych instrumentów finansowych oraz krąg

potencjalnych odbiorców pomocy. Szacunki Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju wskazują,

że w zakończonym okresie programowania na wsparcie zwrotne przeznaczono około 1 mld

EUR tj. 1,5% alokacji przyznanej Polsce w ramach siedmioletniego okresu programowania

Mechanizm wsparcia odnawialnego wdrożono zarówno w ramach programów operacyjnych

szczebla krajowego jak i regionalnego. Instrumenty finansowe wsparły realizację projektów

rozwojowych w ramach: Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (inwestycje

kapitałowe, pożyczki), Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (pożyczki

i gwarancje), Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (pożyczki) oraz 16 regionalnych

programach operacyjnych (pożyczki i gwarancje).

Definicję instrumentu finansowego reguluje Rozporządzenie Parlamentu

Europejskiego i Rady (UE, EURATOM) z dnia 25 października 2012 r. w sprawie zasad

finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające

rozporządzenie Rady (WE, RURATOM) nr 160/2002

. Zgodnie z art. 2 pkt p) dokumentu

„instrumenty finansowe oznaczają unijne środki wsparcia finansowego przekazywane

z budżetu na zasadzie komplementarności w celu realizacji określonego celu lub określonych

celów polityki Unii. Instrumenty takie mogą przyjąć formę inwestycji kapitałowych lub

quasi-kapitałowych

, pożyczek lub gwarancji lub innych instrumentów opartych na podziale

ryzyka

, a w stosownych przypadkach mogą być łączone z dotacjami”. Warto podkreślić,

że instrumenty zwrotne nie są mechanizmem zastępującym wsparcie dotacyjne. Stanowią

jedynie jego uzupełnienie. Wykorzystywane są do finansowania potencjalnie rentownych

projektów rozwojowych tj. takich, które rokują uzyskanie nadwyżek pieniężnych

umożliwiających spłatę zobowiązań (kapitału wraz z odsetkami) zaciągniętych na ich

realizację. Projekty nieopłacalne ekonomicznie (np.: inicjatywy społeczne) oraz inwestycje

obarczone ponadprzeciętnym ryzykiem (np.: prace badawczo-rozwojowe) finansowane są w

oparciu o mechanizm bezzwrotny (granty). Zgodnie z art. 140 ust. 2 analizowanego

rozporządzenia pomoc zwrotna wdrażana jest „w celu zaradzenia słabościom rynkowym lub

niedostatecznemu poziomowi inwestycji, w przypadkach finansowo opłacalnych, ale

Materiały ze spotkania Międzybankowego Zespołu ds. funduszy Unii Europejskiej „Programy na lata 2014‐2020 finansowane

i współfinansowane

środków

Unii

Europejskiej.

Stan

prac,

Warszawa

09.01.2015

http://instrumentyfinansoweue.gov.pl/wydarzenia/2015/20150109/ (Dostęp 22.06.2015 r.)

http://eur‐lex.europa.eu/legal‐content/pl/TXT/PDF/?uri=CELEX:32012R0966&from=EN (dostęp 23.06.2015 r.)

np.: finansowanie mezzanine

np.: instrument sekurytyzacyjny

184

niegenerujących wystarczającego finansowania ze źródeł rynkowych”. Instrumenty zwrotne

przyczyniają się, jak wspomniano we wstępie, do ograniczenia zjawiska luki finansowej

w sektorze MSP. W dłuższym horyzoncie czasowym zwiększają również szansę na uzyskanie

wsparcia inwestycyjnego instytucji finansowych działających na warunkach rynkowych

Zaangażowanie instrumentów odnawialnych do finansowania potencjalnie opłacalnych

ekonomicznie inwestycji niesie ze sobą wiele korzyści. Najistotniejsza wynika

z rewolwingowego (zwrotnego) charakteru wsparcia i przekłada się bezpośrednio na

możliwość sfinansowania kilku inwestycji z jednej, ograniczonej puli środków. Kolejną zaletą

pomocy odnawialnej, w stosunku do wsparcia dotacyjnego, jest efekt mnożnikowy

wynikający z faktu, iż wkład unijny w instrument finansowy służy uruchomieniu łącznej

inwestycji (której wartość przewyższa środki wspólnotowe) a zatem wymaga pozyskania

dodatkowego (prywatnego) finansowania. Konieczność zwrotu zainwestowanych środków

publicznych, przez biorcę wsparcia zwrotnego, przekłada się na obniżenie ryzyka inwestycji.

Jest ono efektem pogłębionych analiz opłacalności alternatyw rozwojowych skutkującej

wyborem potencjalnie najbardziej opłacalnego planu inwestycyjnego, gwarantującego spłatę

zaciągniętych zobowiązań finansowych. Należy podkreślić również, iż po 31.12.2015 r.,

a zatem po zakończeniu okresu kwalifikowalności wydatków dla perspektywy finansowej

2007-2013, środki zaangażowane we wdrażanie instrumentów inżynierii finansowej nie

podlegają zwrotowi do budżetu ogólnego UE. Oznacza to, że będą nadal cyrkulować

w gospodarce finansując realizację projektów inwestycyjnych podmiotów sektora MSP oraz

inwestycji z zakresu rozwoju obszarów miejskich, zgodnie z art. 78 ust. 7 Rozporządzenia

Rady (WE)1083/2006

oraz art. 98 ustawy wdrożeniowej

Przytoczone zalety instrumentów zwrotnych przekładają się na podniesienie

efektywności wydatkowania środków unijnych, co jest celem nadrzędnym w okresie

pogarszającej się kondycji finansów publicznych państw członkowskich Wspólnoty

Europejskiej.

Budowa historii kredytowej zwiększa szansę mikro i małych przedsiębiorców na pozyskanie wsparcia finansowego na warunkach

komercyjnych.

Art. 140 ust. 2 pkt d)

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające Rozporządzenie nr 1260/1999:
http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:210:0025:0078:PL:PDF (dostęp 23.06.2015 r.)

Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej

2014–2020: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140001146 (dostęp 23.06.2015 r.)

185

Wykorzystanie instrumentów zwrotnych w ramach RPO WŁ 2007-2013

Instrumenty zwrotne wdrożone zostały w województwie łódzkim, w minionym

okresie programowania, w ramach Inicjatywy JEREMIE (Joint European Resources for Micro

to Medium Enterprises). Wkład do instrumentów finansowych został wniesiony w ramach

działania III.4 Rozwój otoczenia biznesu Regionalnego Programu Województwa Łódzkiego

(RPO WŁ). Decyzją Zarządu Województwa wsparcie zwrotne łódzkich przedsiębiorców

realizowane jest za pośrednictwem modelu wdrażania z udziałem Menedżera Funduszu

powierniczego (MFP), który został wyłoniony w drodze konkursu nr RPLD.03.04.00-1/09

przeprowadzonego w 2009 r. przez Instytucję Wdrażającą III oś priorytetową programu

operacyjnego - Centrum Obsługi Przedsiębiorcy. Zarząd Województwa Łódzkiego Uchwałą

Nr 1499/09 z dnia 2 września 2009 r. wyłonił do dofinansowania projekt pn.: „Wsparcie

przedsiębiorczości poprzez rozwój instrumentów inżynierii finansowej w ramach inicjatywy

JEREMIE w województwie łódzkim” złożony przez Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK),

któremu na mocy umowy zawartej 25 września 2009 r. powierzył utworzenie i zarządzanie

Łódzkim Regionalnym Funduszem Powierniczym (ŁRFP)

. Do obowiązków BGK należy

m.in.: wybór pośredników finansowych udzielających wsparcia przedsiębiorcom oraz

monitoring i raportowanie na potrzeby Instytucji Zarządzającej RPO WŁ i Komisji

Europejskiej. Wyłoniony MFP realizuje powierzone zadania w oparciu o zaakceptowaną

strategię inwestycyjną

Od 2009 roku MFP przeprowadził 11 konkursów

, których celem było wyłonienie

pośredników finansowych uruchamiających zwrotne instrumenty finansowe dla sektora MSP.

Z wyłonionymi pośrednikami podpisano 29 umów operacyjnych o łącznej wartości 297 mln

PLN

W latach 2011-2014 przeprowadzono 5 konkursów na wybór pośredników w ramach

produktu pożyczka globalna, 3 konkursy w ramach produktu poręczenie portfelowe oraz

3 konkursy w ramach produktu reporęczenie. W ramach produktu pożyczka globalna

w drodze konkursów wyłoniono: Łódzką Agencję Rozwoju Regionalnego S.A. (ŁARR),

Stowarzyszenie Ostrowskie Centrum Wspierania Przedsiębiorczości, Fundację Rozwoju

Gminy Zelów, Bank Spółdzielczy Towarzystwo Oszczędnościowo-Pożyczkowe PA-CO-

BANK, Koneckie Stowarzyszenie Wspierania Przedsiębiorczości, Polską Fundacją

O Inicjatywie JEREMIE dla rozwoju regionu łódzkiego: http://www.jeremie.com.pl/lodzkie/o‐jeremie/ (dostęp 23.06.2015 r.)

http://www.cop.lodzkie.pl/index.php/jeremie‐w‐lodzkiem/o‐inicjatywie‐jeremie.html (dostęp 23.06.2015 r.)

W ramach konkursów nr 1.1/2010/ŁRFP oraz 1.3/2014/ŁRFP nie podpisano umów dla produktu reporęczenie z pośrednikami

finansowymi

http://www.jeremie.com.pl/aktualnosci/ (dostęp 23.06.2015 r.)

186

Przedsiębiorczości, IKB Leasing Polska Sp. z o.o., Krajowe Stowarzyszenie Wspierania

Przedsiębiorczości, Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych S.A., Europejskie

Centrum Doradztwa Finansowego Sp. z o.o. Sp. k., Inicjatywę Mikro Sp. z o.o. oraz IDEA

BANK S.A. W ramach produktu poręczenie portfelowe w drodze konkursów wybrano:

ESBANK Bank Spółdzielczy, IDEA BANK S.A., BIZ Bank oraz FM Bank. Poręczeń

w województwie łódzkim udziela wyłącznie ŁARR.

Pośrednikiem finansowym wdrażającym instrumenty finansowe o najwyższej wartości

jest ŁARR

. Warto wspomnieć również, iż podmiot ten jest pierwszą instytucją w Polsce

wdrażającą dwie kategorie instrumentów zwrotnych równocześnie (pożyczki i reporęczenia).

Od początku uruchomienia Inicjatywy JEREMIE w województwie łódzkim do końca

I kwartału 2015 r. pośrednicy finansowi zawarli z odbiorcami ostatecznymi tj. podmiotami

sektora MSP łącznie 1 778 umów o łącznej wartości 235 344 197 PLN. Oznacza to, że

zakontraktowano 124,8 proc. puli środków przekazanych przez Zarząd Województwa

Łódzkiego BGK (MFP) na mocy zawartej umowy o dofinansowanie. Pośrednicy podpisali

łącznie 1 225 umów pożyczkowych z przedsiębiorcami o wartości 199 406 816 PLN.

Szczegółowa charakterystykę działalności pożyczkowej funduszy prezentuje Tabela 1.

Tabela 1. Aktywność instrumentów pożyczkowych (stan na 31.03.2015 r.)

Status przedsiębiorcy

Liczba

umów

Wartość umów

Środki

faktycznie

wypłacone

Środki

zwrócone

Przedsiębiorcy zaliczeni do grupy mikro
podmiotów

979

119 037 584

118 825 381

38 401 892

Przedsiębiorcy zaliczeni do grupy
małych podmiotów

186

57 993 472

57 743 472

20 061 051

Przedsiębiorcy zaliczeni do grupy

średnich podmiotów

22 375 760

21 950 760

8 189 196

RAZEM

1 225

199 406 816

198 519 613

66 652 139

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju

Wśród pożyczkobiorców korzystających ze wsparcia w ramach Inicjatywy JEREMIE

w województwie łódzkim dominują przedsiębiorcy zaliczeni do grupy mikro podmiotów,

stanowiąc 80 proc. ogółu odbiorców wsparcia. Wartość umów zawartych z ww. odbiorcami

wyniosła 119 037 584 PLN, co stanowi 60 proc. wartości pożyczek udzielonych od początku

uruchomienia inicjatywy wspólnotowej w regionie. Średnia wartość umowy pożyczki

zaciągniętej przez przedsiębiorcę wyniosła 121 591 PLN. Z przedsiębiorcami zaliczonymi do

grupy małych podmiotów zawarto łącznie 186 umów pożyczkowych o wartości 57 993 472

PLN. Stanowią oni zatem 15 proc. ogólnej liczby biorców pomocy zwrotnej w ramach

Łódzki Regionalny Fundusz Powierniczy

187

produktu pożyczka globalna. Średnia wartość udzielonej pożyczki wyniosła 311 793 PLN.

Najmniej liczebną grupę odbiorców wsparcia rewolwingowego stanowią przedsiębiorcy

zaliczeni do grupy średnich podmiotów, z którymi zawarto 60 umów pożyczkowych. Ostatnia

analizowana grupa przedsiębiorców zawarła 5 proc. ogólnej liczby umów pożyczkowych.

Średniej wielkości podmioty gospodarcze uzyskały zwrotne wsparcie finansowe o łącznej

wartości 22 375 760 PLN. Przeciętna wysokość pożyczki wyniosła 372 929 PLN.

Stan wdrażania instrumentów zwrotnych – poręczeń prezentuje Tabela 2.

Tabela 2. Aktywność instrumentów poręczeniowych (stan na 31.03.2015 r.)

Status przedsiębiorcy

Liczba

podpisanych

umów

poręczenia

Wartość umów

pożyczek/kredytów

udzielonych

w oparciu o podpisane

umowy poręczenia

Przedsiębiorcy zaliczeni do grupy mikro podmiotów

510

35 594 437

Przedsiębiorcy zaliczeni do grupy małych podmiotów

21 613 746

Przedsiębiorcy zaliczeni do grupy średnich podmiotów

2 449 068

RAZEM

553

59 657 251

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju

W analizowanym okresie pośrednicy finansowani zawarli z podmiotami sektora MSP

553 umowy poręczenia o łącznej wartości 35 937 381 PLN. Zawarte umowy umożliwiły

odbiorcom pomocy uzyskanie pożyczek o wartości 59 657 251 PLN. Wśród

poręczeniobiorców dominowali przedsiębiorcy zaliczeni do grupy mikro podmiotów, którzy

zawarli 510 umów poręczenia tj. 92 procent ogólnej liczby zobowiązań gwarancyjnych.

Średnia wartość umowy pożyczki/kredytu jaka została zawarta dzięki uzyskanemu

zabezpieczeniu finansowemu wyniosła 69 793 PLN. Przedsiębiorcy zaliczeni do grupy

małych podmiotów zawarli z pośrednikami finansowymi 37 umów poręczenia, co stanowi

7 proc. łącznej liczby udzielonych zabezpieczeń. Średnia wartość umowy pożyczki, która

została poręczona środkami Inicjatywy JEREMIE wyniosła 584 155 PLN. Najmniej liczną

grupę biorców poręczeń stanowili przedsiębiorcy zaliczeni do grupy średnich podmiotów,

z którymi do końca I kwartału 2015 r. zawarto 6 umów zabezpieczających zaciągnięcie

zobowiązań finansowych. Średnia wartość umowy pożyczki zabezpieczonej poręczeniem

udzielonym ze środków RPO WŁ na lata 2007-2013 wyniosła 408

178 PLN.

W analizowanym okresie wyegzekwowano łącznie 10 poręczeń o łącznej wartości 312 734

PLN. Ze wsparcia Inicjatywy JEREMIE najczęściej korzystają przedsiębiorcy prowadzący

działalność w następujących branżach

: handel detaliczny (15 proc.), roboty budowlane (11,5

Dane dla 6 województw wdrażających Inicjatywę JEREMIE w formule z Menedżerem Funduszu Powierniczego – Bankiem Gospodarstwa

Krajowego wg stanu na koniec kwietnia 2015 r. http://www.jeremie.com.pl/ (dostęp 23.06.2015 r.)

188

proc.), handel hurtowy (10,7 proc.), transport lądowy (6,8 proc.), handel i naprawa pojazdów

(5,1 proc.) oraz zakwaterowania (4,6 proc.).

Okres kwalifikowalności wydatków dla perspektywy finansowej 2007-2013 kończy

się 31 grudnia 2015 r. jednakże Komisja Europejska wydała decyzję zgodnie

z którą

ostateczny termin rozliczenia środków alokowanych do instrumentów zwrotnych

przypada na 31 marca 2017 roku. Oznacza to, że pośrednicy finansowi mają więcej czasu na

przekazanie środków wniesionych w postaci wkładów z programów operacyjnych odbiorcom

ostatecznym. Warto podkreślić, że warunkiem uznania przez Komisję Europejską wkładu

programu operacyjnego do instrumentu za kwalifikowalny jest dokonanie obrotu

tj. przekazanie 100 proc. środków otrzymanych w ramach wkładu przedsiębiorcom.

Obowiązkowemu wykorzystaniu podlegają również odsetki, uzyskane z tytułu płatności

z programów operacyjnych do funduszy. W przypadku niedokonania pełnego obrotu wkładu

lub przypisanych do niego odsetek środki podlegają zwrotowi do budżetu unijnego.

Instrumenty rewolwingowe w perspektywie finansowej 2014-2020

Zakres i charakter zmian wprowadzonych w zasadach implementacji wsparcia

zwrotnego w nowej perspektywie finansowej wynika w znacznej mierze z doświadczeń

okresu programowania 2007-2013, w tym trudności napotkanych przez instytucje

zarządzające/wdrażające programy operacyjne, Menedżerów Funduszy Powierniczych

pośredników finansowych oraz ostatecznych odbiorców. Wśród najistotniejszych kwestii

problemowych, z jakimi borykali się dawcy i biorcy pomocy zwrotnej w minionej

perspektywie, wskazać należy: brak szczegółowych uregulowań prawnych w zakresie

ustanawiania i wdrażania instrumentów finansowych, niską efektywność wydatkowania

środków przekazanych w formie wkładów z programów operacyjnych, brak zasad łączenia

kilku form unijnego wsparcia finansowanego w ramach jednej inwestycji oraz ograniczony

zakres monitorowania działań ostatecznych odbiorców.

Choć uregulowania prawne w obszarze ustanawiania, wdrażania i wykorzystywania

wsparcia zwrotnego są jeszcze w fazie programowania to zakres zmian już wprowadzonych

przez Komisję Europejską, w porównaniu z przepisami regulującymi funkcjonowanie

Punkt 3.6. Wytycznych dotyczących zamknięcia programów operacyjnych przyjętych do celów pomocy z Europejskiego Funduszu

Rozwoju regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności (2007‐2013), C(2015)2771 final
http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/guidelines/closure_2007_2013/annexe_guidelines_closure_20072013_pl.pdf
(dostęp 23.06.2015 r.)

W perspektywie finansowej 2007‐2013 dwie instytucje pełnią funkcję Menedżera Funduszu Poręczeniowego: Bank Gospodarstwa

Krajowego (w województwie wielkopolskim, dolnośląskim, pomorskim, łódzkim, zachodniopomorskim i mazowieckim) oraz Kujawsko‐
Pomorski Fundusz Pożyczkowy Sp. z o.o. (w województwie kujawsko‐pomorskim).

189

instrumentów inżynierii finansowej w latach 2007-2013 wskazuje, iż większość

zidentyfikowanych problemów została rozwiązana. Analizę porównawczą zasad wdrażania

instrumentów finansowych w dwóch okresach programowania prezentuje Tabela 3.

Tabela 3. Zasady wdrażania instrumentów zwrotnych w perspektywie 2007-2013 i 2014-2020

Obszar

porównania

2007-2013

2014-2020

Zasięg wsparcia

Wsparcie przewidziane do wdrożenia
w ramach trzech funduszy:
Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego
Funduszu Społecznego,
Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Wsparcie przewidziane do wdrożenia w
ramach wszystkich funduszy: Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Społecznego,
Funduszu Spójności,
Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz
Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejskiego
Fundusz Morskiego i Rybackiego.

Zakres wsparcia

Wsparcie sektora MŚP oraz projektów
z zakresu rozwoju obszarów
miejskich, efektywności energetycznej
i wykorzystania odnawialnych źródeł
energii w budynkach

Wsparcie wszystkich działań realizowanych w
ramach 11 celów tematycznych (w przypadku
zdiagnozowania niedoskonałości rynku w
danym obszarze).

Utworzenie

instrumentu

Brak obowiązku przeprowadzania
analizy luki finansowej. Instrumenty
inżynierii finansowej dopuszczone do
wdrażania na poziomie krajowym i
regionalnym.

Oparcie wdrażania instrumentów finansowych
na obligatoryjnie przeprowadzanej ocenie ex-
ante

. Instrumenty finansowe dopuszczone do

wdrażania na poziomie unijnym,
transnarodowym, transgranicznym, krajowym
oraz regionalnym.

Opcje

wdrażania

Jedna opcja wdrażania wsparcia
zwrotnego - „tailor made”. Brak
wystandaryzowanych instrumentów.
Instrumenty zwrotne wdrażane w
formule z Funduszem Funduszy
(MFP) lub bezpośrednio przez
pośredników finansowych.

Cztery opcje wdrażania wsparcia zwrotnego:
- „tailor made

”.,

- „off-the-shelf” (pożyczka portfelowa z
podziałem ryzyka, ograniczona gwarancja
portfelowa, pożyczka na renowację),
- wdrażanie pożyczek i/lub gwarancji
samodzielnie przez instytucję zarządzającą
danym programem operacyjnym,
-wniesienie wkładu do instrumentu
finansowego zarządzanego na poziomie UE
przez Komisję Europejską.

Płatności

Możliwość zadeklarowania we
wniosku
o płatność do Komisji Europejskiej
100 proc. środków przekazanych do
funduszu. Brak powiązania kwot
kwalifikowalnych
z wielkością wsparcia przekazaną
odbiorcom ostatecznym.

Powiązanie kwot deklarowanych we wniosku
o płatność do Komisji Europejskiej z
wysokością wsparcia przekazaną ostatecznym
odbiorcom.

Łączenie form

wsparcia

Możliwość łączenia instrumentów
finansowych z dotacjami lub inną
forma pomocy z programu
operacyjnego.

Możliwość

łączenia instrumentów

finansowych
z dotacjami, dotacjami na spłatę odsetek,
dotacjami na opłaty gwarancyjne

oraz

dotacjami na wsparcie techniczne

Nota wyjaśniająca COCOF 10‐0014/04 w zakresie instrumentów inżynierii finansowej zgodnie z art. 44 Rozporządzenia Rady (WE) nr

1083/2006, str. 25‐26

Zgodnie z art. 37 Rozporządzenia 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.

Wniesienie wkładu finansowego do instrumentu finansowego już istniejącego lub nowo powstałego specjalnie zaprojektowanego do

osiągania celów szczegółowych określonych w ramach danego priorytetu (art. 38 ust. 3 pkt b Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i
Rady (UE) nr 1303/2013)

Ibidem, Nota wyjaśniająca COCOF, str.17

190

Koszty i opłaty za

zarządzanie

Wysokość kosztów i opłat za
zarządzanie niepowiązana z
efektywnością zarządzania
powierzonymi środkami.

Wysokość kosztów i opłat za zarządzanie
uzależniona od osiąganych wyników funduszu
(wynagrodzenie podstawowe oraz
wynagrodzenie oparte na wynikach).

Sprawozdawczość

Obowiązek sprawozdawczość w
ograniczonym zakresie ustanowiony
od 2011 r.

Obowiązkowa sprawozdawczość od początku
uruchomienia perspektywy finansowej,
rozbudowany zakres monitorowania
instrumentów finansowych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Financial instruments in ESIF programmes 2014-2020. Short
reference guide for Managing Authorities, Ares (2014) 2195942-02/07/2014, European Commisions;
Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 480/2014 z dnia 3 marca 2014 r.; Rozporządzenia Parlamentu
Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. oraz Rozporządzenia wykonawczego Komisji
(UE) nr 964/2014 z dnia 11 września 2014 r.

Wdrażanie instrumentów finansowych w ramach krajowych i regionalnych

programów operacyjnych, podobnie jak miało to miejsce w latach 2007-2013, jest

fakultatywne. Podjęcie decyzji o implementacji pomocy rewolwingowej, jako jednej z form

wsparcia finansowego przedsięwzięć inwestycyjnych, leży w zakresie obowiązków

poszczególnych instytucji zarządzających i powinno być następstwem zidentyfikowania

zawodności rynku lub nieoptymalnego poziomu inwestycji w danym obszarze. Zgodnie z art.

37 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)1303/2013 ocena zasadności

wdrażania instrumentów finansowych tj. ocena ex ante określa szacunkowy poziom i zakres

zapotrzebowania na inwestycje publiczne, w tym wskazanie typów instrumentów

finansowych, które odpowiadają zdiagnozowanym potrzebom rynkowym. Przedmiotowa

analiza, zgodnie z art. 37 ust. 3 analizowanego aktu prawnego, może zostać przeprowadzona

etapami, jednakże powinna zostać zakończona przed podjęciem decyzji przez właściwą

instytucję zarządzającą o dokonaniu wkładu do instrumentu finansowego z programu

operacyjnego.

Do końca czerwca 2015 r. opracowano oceny ex ante potencjału wdrażania

instrumentów finansowych w ramach dwóch programów krajowych tj. Programu

Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój oraz Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój.

Na szczeblu regionalnym ukończono i przyjęto analizy ex ante w województwach:

dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim,

opolskim, podkarpackim, podlaskim, śląskim, świętokrzyskim, wielkopolskim, warmińsko-

mazurskim oraz zachodniopomorskim.

Analiza zasadności wdrażania wsparcia za pośrednictwem instrumentów finansowych

w województwie łódzkim została przeprowadzona w 2014 r. w ramach badania

Art. 37 ust. 7 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.

Art. 5 Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 480/2014 z dnia 3 marca 2014 r.

Tamże, art. 13 ust 1 i 2.

Zakres obowiązków podmiotów wdrażających instrumenty finansowe reguluje Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 821/2014 z

dnia 28 lipca 2014 r.

191

pn. „Ewaluacja ex-ante Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na

lata 2014-2020”. Badanie przeprowadzone zostało przez konsorcjum w składzie: Instytut

Badań Społecznych, Coffey Sp. z o.o. oraz Policy & Action Group Uniconsult Sp. z o.o.

Przeprowadzone, wśród przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą

w województwie łódzkim, wywiady CATI pozwoliły oszacować wielkość luki finansowej tj.

różnicę pomiędzy podażą kapitału a zapotrzebowaniem na kapitał zgłaszanym przez

przedsiębiorców

na poziomie 1,8-2,4 mld PLN dla sześcioletniej perspektywy finansowej tj.

ok. 300-400 mln PLN w wymiarze rocznym

. Badanie wykazało, że przeważająca część

podmiotów gospodarczych mających utrudniony dostęp do kapitału to przedsiębiorcy

zaliczani do grupy mikro podmiotów

. Najmniejsze trudności z pozyskaniem zewnętrznego

finansowania w sektorze MSP mają natomiast firmy zaliczane do grupy średnich podmiotów.

W raporcie rekomendowano wdrażanie instrumentów finansowych w formule

z wykorzystaniem funduszu funduszy, jak miało to miejsce w perspektywie finansowej 2007-

2013. Wśród zalet proponowanego rozwiązania autorzy wskazali m.in.: realizację całości

zadań w obszarze ustanawiania instrumentów przez jedną, profesjonalną instytucję finansową

dysponującą odpowiednią infrastrukturą oraz kadrą o dużym doświadczeniu, możliwość

stosunkowo elastycznego reagowania na zmieniający się popyt na poszczególne instrumenty

finansowe, potencjalną możliwość pełnienia roli menedżera funduszu funduszy przez

instytucję dobrze znaną i rozpoznawalną na rynku finansowym oraz (w przypadku wybrania

instytucji regionalnej) budowę kompetencji i doświadczeń w województwie łódzkim. Jako

przykładowe instytucje, które mogłyby pełnić rolę menedżera funduszu funduszy wskazano:

Bank Gospodarstwa Krajowego (posiadający doświadczenie we wdrażaniu Inicjatywy

JEREMIE w 6 województwach oraz działaniu 1.2 PO RPW) oraz instytucje regionalne:

Łódzką Agencję Rozwoju Regionalnego (PI. 3.3 i PI 8.7) i Wojewódzki Fundusz Ochrony

Środowiska i Gospodarki Wodnej (PI. 4.3)

W literaturze luka finansowa definiowana jest jako różnica pomiędzy podażą kapitału a popytem na kapitał, w określonym przedziale

wielkości środków, wynikająca z asymetrii informacyjnej pomiędzy przedsiębiorstwem a dostarczycielem kapitału zewnętrznego (Instytut
Badań nad Gospodarką Rynkową, Mechanizmy inżynierii finansowej w podnoszeniu efektywności absorpcji środków UE i ich znaczenie w
polityce  spójności  po  2013  r.,  str.  37‐38,  lub  jako  ograniczenie  dostępu  do  finansowania  zewnętrznego  ekonomicznie  uzasadnionych
inwestycji  dla  pewnego  podzbioru  przedsiębiorstw,  wynikające  z  niedoskonałości  rynku  (Instytut  Badań  Strukturalnych,  Ocena  luki
finansowej  w  zakresie  dostępu  polskich  przedsiębiorstw  do  finansowania  zewnętrznego.  Wnioski  i  rekomendacje  dla  procesu
programowania polityki spójności w okresie 2014‐2020 – raport końcowy, str. 22)

Instytut Badań Społecznych, Coffey Sp. z o.o. oraz Policy & Action Group Uniconsult Sp. z o.o., . „Ewaluacja ex‐ante Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2014‐2020”, str. 171

Utrudniony dostęp do kapitału dotyczy w szczególności podmiotów uruchamiających działalność gospodarczą oraz firm funkcjonujących

na rynku krócej niż 2 lata. Wynika głównie z wysokich wymagań w zakresie zabezpieczenia kredytu

Ibidem, 195‐196

192

Rezultatem przeprowadzonych analiz jest strategia inwestycyjna RPO WŁ na lata

2014-2020 rekomendująca zastosowanie instrumentów finansowych w ramach czterech

priorytetów inwestycyjnych:

− PI 3.3 - Wspieranie tworzenia i rozszerzania zaawansowanych zdolności w zakresie

rozwoju produktów i usług;

− PI 4.3 - Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią

i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym

w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym;

− PI 8.5 - Dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy i osób biernych

zawodowo, w tym długotrwale bezrobotnych oraz oddalonych od rynku pracy, także

poprzez lokalne inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności

pracowników

;

− PI 8.7 - Praca na własny rachunek, przedsiębiorczość i tworzenie przedsiębiorstw,

w tym innowacyjnych mikro, małych i średnich przedsiębiorstw.

W wyniku przeprowadzonych analiz nierekomendowano łączenia instrumentów finansowych

z innymi formami wsparcia z funduszy unijnych.

Charakterystykę instrumentów finansowych proponowanych do wdrożenia w ramach

poszczególnych priorytetów inwestycyjnych przedstawia Tabela 4.

Tabela 4. Instrumenty finansowe rekomendowane do wdrożenia w ramach RPO WŁ 2014-
2020

Priorytet

inwestycyjny

Cel szczegółowy

priorytetu

inwestycyjnego

Instrument

finansowy

Maksymalna

wysokość

wsparcia

Szacunkowy

budżet

instrumentu

Odbiorcy

wsparcia

PI 3.3 - Wspieranie

tworzenia i

rozszerzania

zaawansowanych

zdolności w

zakresie rozwoju

produktów i usług

Rozwój

działalności
istniejących

przedsiębiorstw

mikropożyczka na

cele

inwestycyjno-

obrotowe (na

zasadach

preferencyjnych)

120 tys. PLN

200 mln PLN

Podmioty

sektora MŚP

pożyczka na cele

obrotowe (na

zasadach

rynkowych)

500 tys. PLN

pożyczka na cele

inwestycyjne

(na zasadach

rynkowych)

500 tys. PLN

pożyczka

inwestycyjna

(na zasadach

preferencyjnych)

2 mln PLN

W ramach priorytetu wdrażane będą przez Fundusz Pracy instrumenty finansowe przewidziane w ustawie o promocji zatrudnienia

i instytucjach rynku pracy.

193

poręczenie

(prowizja

preferencyjna lub

rynkowa)

500 tys. PLN

30 mln PLN

PI 4.3 - Wspieranie

efektywności

energetycznej,

inteligentnego

zarządzania

energią i

wykorzystania

odnawialnych

źródeł energii w

infrastrukturze

publicznej, w tym

w budynkach

publicznych i w

sektorze

mieszkaniowym

Poprawa

efektywności

energetycznej w

sektorze

publicznym i w

sektorze

budownictwa

mieszkaniowego

pożyczka

inwestycyjna

(na zasadach

preferencyjnych)

3 mln PLN

100 mln PLN

Spółdzielnie i

wspólnoty

mieszkaniowe,

inne podmioty

szczególności

instytucje

sektora

publicznego)

PI 8.7 - Praca na

własny rachunek,

przedsiębiorczość i

tworzenie

przedsiębiorstw,

w tym

innowacyjnych

mikro, małych i

średnich

przedsiębiorstw

Wzrost liczby

miejsc pracy

pożyczka na cele

inwestycyjno-

obrotowe

(na warunkach

preferencyjnych)

60 tys. PLN

30 mln PLN

Osoby

rozpoczynające

działalność

gospodarczą

(nowo

rejestrowane

firmy)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Instytut Badań Społecznych, Coffey Sp. z o.o. oraz Policy & Action
Group Uniconsult Sp. z o.o., „Ewaluacja ex-ante Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Łódzkiego na lata 2014-2020”, str. 174-192

Postępy w obszarze wdrażania instrumentów inżynierii finansowej w ramach

Inicjatywy JEREMIE w perspektywie finansowej 2007-2013, rosnące zainteresowanie

pośredników finansowych aktywnym uczestnictwem w procesie dystrybucji wsparcia

rewolwingowego, znaczący poziom zakontraktowania wkładu z programu operacyjnego

(124,8 proc. środków przekazanych MFP) oraz wyniki przeprowadzonej oceny ex ante

jednoznacznie wskazują na zasadność i celowość wykorzystania instrumentów finansowych

w ramach RPO WŁ na lata 2014-2020.

Zaprezentowane zalety wykorzystania odnawialnych mechanizmów wsparcia

przedsięwzięć rozwojowych sprawiają, że wraz z uruchamianiem kolejnych okresów

programowania rośnie pula środków alokowanych na pomoc rewolwingową, krąg

ostatecznych odbiorców oraz katalog narzędzi wsparcia. Przyczynia się to m.in. do wzrostu

konkurencyjności przedsiębiorstw, poprawy sytuacji na rynku pracy (dzięki finansowaniu

procesu uruchomienia działalności gospodarczej) oraz rozwoju obszarów miejskich.

Stopniowe wdrażanie mechanizmów zwrotnych do programów pomocowych dało szansę

osobom fizycznym, przedsiębiorcom oraz instytucjom sektora finansów publicznych (w tym

podmiotom wdrażającym instrumenty inżynierii finansowej) na poznanie zasad realizacji

194

inwestycji objętych pomocą rewolwingową,. Zdobyte doświadczenia powinny przełożyć się

na zwiększenie zainteresowania instrumentami finansowymi. Liczy na to zarówno Komisja

Europejska jak i władze krajowe i regionalne, które w zatwierdzonych programach

operacyjnych na lata 2014-2020 zaplanowały ponad dwukrotny wzrost alokacji przeznaczonej

na finansowanie rewolwingowe przedsięwzięć inwestycyjnych.

Bibliografia:

Bank Gospodarstwa Krajowego, O Inicjatywie JEREMIE dla rozwoju regionu łódzkiego:

http://www.jeremie.com.pl/lodzkie/o‐jeremie/ (dostęp 23.06.2015 r.)
2.

Bank Gospodarstwa Krajowego, Aktualności, http://www.jeremie.com.pl/aktualnosci/ (dostęp

23.06.2015 r.)
3.

Centrum Obsługi Przedsiębiorcy, O Inicjatywie JEREMIE http://www.cop.lodzkie.pl/index.php/jeremie‐

w‐lodzkiem/o‐inicjatywie‐jeremie.html (dostęp 23.06.2015 r.)
4.

Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Mechanizmy inżynierii finansowej w podnoszeniu

efektywności absorpcji środków UE i ich znaczenie w polityce spójności po 2013 r., str. 37‐38, Instytut Badań nad
Gospodarką

Rynkową,

Gdańsk

2010

https://www.funduszeeuropejskie.20072013.gov.pl/if/sw/Documents/MRR_Publikacja_MIIF.pdf

(dostęp

05.06.2015 r.)
5.

Instytut Badań Społecznych, Coffey Sp. z o.o. oraz Policy & Action Group Uniconsult Sp. z o.o.,

Ewaluacja ex‐ante Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata 2014‐2020, str. 171‐
195, Łódź 2014
6.

Instytut Badań Strukturalnych, Ocena luki finansowej w zakresie dostępu polskich przedsiębiorstw do

finansowania zewnętrznego. Wnioski i rekomendacje dla procesu programowania polityki spójności w okresie
2014‐2020

–

raport

końcowy,

str.

22,

Instytut

Badań

Strukturalnych,

Warszawa

2013

http://www.ewaluacja.gov.pl/Dokumenty_ewaluacyjne/Documents/MRR_luka_raport.pdf (dostęp 05.06.2015
r.)
7.

Komisja Europejska, Financial instruments in ESIF programmes 2014‐2020. Short reference guide for

Managing

Authorities,

Ares

(2014)

2195942‐02/07/2014,

str.

2‐3

http://ec.europa.eu/regional_policy/en/information/publications/guides/2014/financial‐instruments‐in‐esif‐
programmes‐2014‐2020‐a‐short‐reference‐guide‐for‐managing‐authorities (dostęp 06.06.2015 r.)
8.

Komisja Europejska, Nota wyjaśniająca COCOF 10‐0014/04 w zakresie instrumentów inżynierii

finansowej zgodnie z art. 44 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006, str. 25‐26
9.

https://www.funduszeeuropejskie.20072013.gov.pl/if/doka/Documents/Nota%20COCOF_PL.pdf

(dostęp 16.06.2015 r.)
10.

Międzybankowy Zespół ds. funduszy Unii Europejskiej, Programy na lata 2014‐2020 finansowane

i współfinansowane

środków

Unii

Europejskiej.

Stan

prac,

Warszawa

09.01.2015

http://instrumentyfinansoweue.gov.pl/wydarzenia/2015/20150109/ (dostęp 06.06.2015 r.)
11.

Pokorski J., Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności przedsiębiorstw Działania 2.1,

2.3, 1.2.1, 1.2.2. Efekty wsparcia przedsiębiorstw i otoczenia biznesu, str. 40, Polska Agencja Rozwoju
Przedsiębiorczości, Warszawa 2009
12.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Raport z ewaluacji Poddziałania 1.2.1 oraz 1.2.2 SPO WKP,

Polska

Agencja

Rozwoju

Przedsiębiorczości,

str.

3‐6,

Warszawa

2008

https://www.ewaluacja.gov.pl/Wyniki/Documents/2_49_50.pdf (dostęp 23.06.2015 r.)
13.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, EURATOM) z dnia 25 października 2012 r.

w sprawie zasad finansowych mających zastosowanie do budżetu ogólnego Unii oraz uchylające rozporządzenie
Rady (WE, RURATOM) nr 160/2002
14.

http://eur‐lex.europa.eu/legal‐content/pl/TXT/PDF/?uri=CELEX:32012R0966&from=EN

(dostęp

23.06.2015 r.)
15.

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 480/2014 z dnia 3 marca 2014 r. uzupełniające

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 ustanawiające wspólne przepisy dotyczące
Europejskiego  Funduszu  Rozwoju  Regionalnego,  Europejskiego  Funduszu  Społecznego,  Funduszu  Spójności,
Europejskiego  Funduszu  Rolnego  na  rzecz  Rozwoju  Obszarów  Wiejskich  oraz  Europejskiego  Funduszu
Morskiego  i  Rybackiego  oraz  ustanawiające  przepisy  ogólne  dotyczące  Europejskiego  Funduszu  Rozwoju

195

Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i
Rybackiego
16.

http://eur‐lex.europa.eu/legal‐content/PL/TXT/?uri=CELEX:32014R0480 (dostęp 16.06.2015 r.)

17.

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 821/2014 z dnia 28 lipca 2014 r. ustanawiające zasady

stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 w zakresie szczegółowych
uregulowań dotyczących transferu wkładów z programów i zarządzania nimi, przekazywania sprawozdań
z wdrażania instrumentów finansowych, charakterystyki technicznej działań informacyjnych i komunikacyjnych
w odniesieniu do operacji oraz systemu rejestracji i przechowywania danych
18.

http://eur‐lex.europa.eu/legal‐content/PL/TXT/?uri=CELEX:32014R0821 (dostęp 16.06.2015 r.)

19.

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 964/2014 z dnia 11 września 2014 r. ustanawiające

zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 w odniesieniu do
standardowych warunków dotyczących instrumentów finansowych
20.

http://eur‐lex.europa.eu/legal‐content/PL/TXT/?uri=CELEX:32014R0964 (dostęp 06.06.2015 r.)

21.

Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne

dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu
Spójności i uchylające Rozporządzenie nr 1260/1999
22.

http://eur‐lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:210:0025:0078:PL:PDF

(dostęp

23.06.2015 r.)
23.

Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.

ustanawiające  wspólne  przepisy  dotyczące  Europejskiego  Funduszu  Rozwoju  Regionalnego,  Europejskiego
Funduszu  Społecznego,  Funduszu  Spójności,  Europejskiego  Funduszu  Rolnego  na  rzecz  Rozwoju  Obszarów
Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące
Europejskiego  Funduszu  Rozwoju  Regionalnego,  Europejskiego  Funduszu  Społecznego,  Funduszu  Spójności
i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006
24.

http://eur‐lex.europa.eu/legal‐content/PL/TXT/?uri=CELEX:32013R1303(dostęp 16.06.2015 r.)

25.

Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności

finansowanych

perspektywie

finansowej

2014–2020

http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20140001146 (dostęp 23.06.2015 r.)
26.

Wytyczne dotyczące zamknięcia programów operacyjnych przyjętych do celów pomocy

z Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności
(2007‐2013), str. 8, C(2015)2771 final
27.

http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docoffic/official/guidelines/closure_2007_2013/annexe_

guidelines_closure_20072013_pl.pdf (dostęp 23.06.2015 r.)