Zrozum zachowanie dziecka

Czy niemowlę zaskakuje Cię swoim zachowaniem? Raczkuje do tyłu, zbiera z dywanu
okruszki, ciągnie za włosy... dlaczego?

Obserwowanie maleństwa w pierwszych miesiącach życia – jak próbuje poznawać świat, z
jakim zaangażowaniem ćwiczy wkładanie rączek do buzi, jak bardzo zafascynowane jest tym,
co je otacza, i jak wytrwale próbuje się przesunąć i dostać do zabawki – to jedna z
najprzyjemniejszych i najbardziej niesamowitych rzeczy na świecie!

Wszystko wkłada do buzi

Niemowlę robi tak z kilku powodów. Wkładanie paluszków czy zabawki do ust przygotowuje
wargi, język i podniebienie do radzenia sobie z pokarmami innymi niż mleko. Wkładanie
rączek do buzi jest też wstępnym i niezbędnym, etapem nauki mówienia. „Trenuje” buzię,
szykując ją w ten sposób do trudnej sztuki, jaką jest emisja dźwięków. Wkładanie
przedmiotów do ust to także przejaw naturalnej niemowlęcej ciekawości. Dotyk, oprócz
słuchu, jest u dziecka w pierwszym roku życia najlepiej wykształconym zmysłem. A w buzi
czucie jest najdoskonalsze.

„Paca” rączką

Dwu-, trzymiesięczne maleństwo wyciąga łapki i stara się trącić zabawkę, a potem uderza w
nią całą dłonią. Dlaczego? Bo tak bardzo pragnie wszystko poznać, wszystkiego dotknąć,
wszystko samodzielnie sprawdzić! Wyciągnięcie ręki i próba dotknięcia dostrzeżonego
przedmiotu wynika z chęci poznania otoczenia. Kontrola dłoni u kilkumiesięcznego maleństwa
jest jeszcze nieprecyzyjna, dziecko nie wie, jak daleko powinno wyciągnąć rączkę, by trafić w
upragniony cel. Uderzając i „pacając”, metodą prób i błędów, określa odległość. W ten sposób
uczy się oceniać dystans dzielący je od zabawki oraz ćwiczy koordynację wzrokowo-ruchową.

Zbiera drobne paproszki

Każda drobinka jest czymś nowym i ciekawym, więc dziecko chce ją wziąć do ręki. Najpierw
umie ujmować przedmioty całą dłonią, ale w miarę doskonalenia funkcji ręki próbuje podnieść
je dwoma palcami. I w tym właśnie okresie fascynuje się małymi paproszkami, nitkami,
okruszkami. Podnosząc je, nie tylko zaspokaja ciekawość, ale też doskonali chwyt między
kciukiem i palcem wskazującym lub środkowym.

Powtarza jedną czynność

Odkrywszy nową umiejętność, dziecko zaczyna ćwiczyć ją bez wytchnienia. Potrafi zbudzić
się w środku nocy, by zapamiętale próbować obrócić się na brzuszek czy doskonalić
wstawanie i siadanie! Jest nową czynnością tak zafascynowane, że pragnie ją wciąż powtarzać
– najpierw, żeby się jej nauczyć, a potem, żeby ją doskonalić.
W końcu, dzięki ćwiczeniom, ma miejsce tzw. automatyzacja, czyli opanowanie nowej
umiejętności w stopniu pozwalającym na włączenie jej w cały zespół aktywności, które
dziecko już zna. I można przejść do nauki nowych rzeczy!

Zapomina, czego się nauczyło?

Gaworzący malec może np. przestać się odzywać, gdy zaangażuje się w naukę siadania.
Doskonalenie nowej umiejętności wymaga odeń bowiem tak wielkiej koncentracji, że układ
nerwowy niejako „odkłada na bok” inne, te wcześniej opanowane. Maleństwo nie zapomina
ich, a jedynie rezygnuje z nich na pewien czas, by skupić wszystkie siły na ćwiczeniu kolejnej
czynności. Dzięki temu może ją doskonalić z maksymalnym zaangażowaniem, co pozwala na
lepsze i szybsze jej opanowanie.

Ciągnie za włosy

Gdy niemowlę poczuje coś pod rączką, w pierwszym odruchu szybko ją zaciska – dotyk
bowiem to bodziec, a reakcją na niego – chwyt. Kolejnym mimowolnym mechanizmem u
malutkiego dziecka jest próba podciągnięcia się. To właśnie z tego powodu może się zdarzyć,
że maluszek, mocno chwyciwszy rączką Twoje włosy, będzie się starał podciągnąć na nich w
górę!

Wkłada innym palec do oka

Kiedy ktoś się nad maleństwem pochyli czy przybliży doń swoją twarz, by z nim „pogadać”,
może się zdarzyć, że w odpowiedzi dziecko z wielkim zainteresowaniem i zaaferowaniem
włoży mu do oka swój paluszek! Taka reakcja jest jak najbardziej zrozumiała. Oko to przecież
ciekawy i wyrazisty obiekt, ciemny i przykuwający uwagę na tle jasnej twarzy. Dlatego
wzbudza u maleństwa duże zainteresowanie i chęć bliższego poznania. Jest barwna plama,
więc trzeba ją zbadać...

„Prycha” ustami

Kilkumiesięczny brzdąc potrafi wydawać zabawne dźwięki, przypominające prychanie czy
raczej warkotanie wargami. Ten nowy odgłos jest tak niesamowity, że dziecko wciąż go
powtarza. W ten sposób nawiązuje kontakt z otoczeniem, zaczepia mamę i tatę, ale też samo ze
sobą bawi się nowym dźwiękiem, wypróbowuje go. Jest to ważny etap w rozwoju jamy ustnej.
Przygotowuje do nauki mowy, nabierania jedzenia do ust i żucia gęstych pokarmów, a także –
do picia z kubeczka. Aby to się udało, dziecko musi m.in. opanować odpowiednią pracę i
ułożenie warg, języka, żuchwy, policzków. Prychanie oraz inne zabawy buzią to ćwiczenia,
które pozwolą niemowlęciu nauczyć się tego.

Kołysze się na czworakach

Czasem rodzice niepokoją się takim zachowaniem. Zupełnie niepotrzebnie, to naturalne!
Jednym z mechanizmów w rozwoju fizycznym niemowlęcia jest ruch do tyłu (odpychanie od
podłoża) – dziecko, ułożone na brzuszku, odpycha się na przedramionach, potem na łokciach,
dłoniach. Wreszcie udaje mu się unieść klatkę piersiową oraz pupę i maluch na czworakach
odpycha się dłońmi. Tułów wędruje w tył, po czym wraca do punktu wyjścia. Wygląda to jak
kołysanie. Tak dziecko stopniowo zdobywa kontrolę nad swoim ciałem w różnych
położeniach. Ćwiczy ruchy barków, miednicy i tułowia, rozwija koordynację pracy mięśni,
doskonali utrzymywanie równowagi. Dzięki temu wkrótce będzie mogło zacząć raczkować, a
potem – chodzić.

Pełza w kółko, raczkuje w tył

Większość pięcio-, siedmiomiesięcznych dzieci umie w pozycji na brzuszku kręcić się wokół
własnej osi. Zaczyna się od przypadku. Jeśli malcowi uda się odepchnąć jedną ręką i dostać do
ułożonej z boku zabawki, to odkrywa, że nauczył się czegoś nowego. Teraz będzie to

powtarzał, po czym przejdzie do kręcenia się w drugą stronę. W tym samym mniej więcej
okresie zacznie też prawdopodobnie podejmować próby przesunięcia się do przodu.
Początkowo dziecko odpycha się rączkami, ale nie potrafi jeszcze włączyć do ruchu nóżek. W
rezultacie, chociaż wcale tego nie chce, przemieszcza się do tyłu. Denerwuje się i złości, ale
wytrwale próbuje dalej. Dzięki tym próbom w pewnym momencie udaje mu się dołączyć
ruchy nóżkami i skoordynować je z naprzemiennym ruchem ramion. I w końcu rusza na
czworakach do przodu!

Monika Krawiecka