Język Japoński Część I

1

Yamaneko

(nihongo)

Wiadomości wstępne

Ogólne cechy charakteryzujące język japoński

!"Czasowniki nie odmieniają się przez rodzaje (męski, żeński...), liczby czy

też osoby

!"Orzeczenie w tym języku występuje na końcu zdania

!"W wypadku gdy dopełnienie i podmiot wynika z kontekstu zdania

przeważnie są pomijane

!"Relacje między słowami w danym kontekście określa partykuła

umieszczana zawsze na końcu słowa lub zdania. Decyduje one również
o znaczeniu tego zdania

!"Rzeczowniki przeważnie nie posiadają liczby mnogiej

!"Istnieją dwa style w języku japońskim: potoczny i grzeczny. Stosuje się je

w zależności od zaistniałej okoliczności.

Pismo japońskie

Japoński system piśmienniczy złożony jest z trzech oddzielnych grup

znaków. Największą grupę około 10000 znaków (50000, gdy uwzględni się nie
stosowane obecnie znaki historyczne) stanowią znaki pochodzenia chińskiego
zwane kanji, które zostały wprowadzone w Japonii w IV wieku naszej ery.
Pozostałe dwie grupy to powstałe w Japonii sylabariusze (pismo sylabiczne):
hiragana i katakana, stosowane do zapisu fonetycznego i określane jako kana.

Język Japoński Część I

2

Yamaneko

(nihongo)

Każdy z tych sylabariuszy składa się z 46 znaków. Wprawdzie spełniają one

oddzielne funkcje ale praktycznie obie kany można stosować zamiennie.
Praktycznie każde słowo japońskie może być bez żadnych trudności zapisane
za pomocą jednego z tych sylabariuszy. Jednak z powodu istnienia bardzo wielu
homofonów, zapis taki byłby bardzo nieczytelny. Dlatego w praktyce znaki
wszystkich trzech grup stosowane są jednocześnie. Czasami uzupełniane są one
cyframi arabskimi i literami łacińskimi. Tradycyjnie tekst japoński zapisywany
jest pionowo, zaczynając od prawego górnego rogu. Innym, powszechnie
stosowanym systemem jest zapis poziomy. W tym wypadku tekst zaczyna się
w lewym górnym rogu. Czasami oba te style występują obok siebie.

!"Kanji

−

Podobnie jak wiele elementów obecnej kultury japońskiej, pismo

japońskie zaczęło się od importowanych z Chin znaków kanji. Początki
tego procesu datuje się na XVI wiek przed naszą erą, ale przypuszczalnie
zaczął się on kilkaset lat wcześniej. Kanji można podzielić na trzy grupy.
Pierwszą grupę stanowią kanji - piktografy. Kanji tej grupy są najstarsze i
powstały ze stylizowanych rysunków konkretnych przedmiotów. Kanji
tego rodzaju jest stosunkowo niewiele, ale bardzo często są one używane
jako elementy składowe do tworzenia bardziej skomplikowanych znaków.
Druga grupa to kanji - ideogramy, które reprezentują określone pojęcia
abstrakcyjne. Mogą być one złożone tylko z jednego elementu.
Najczęściej jednak są one złożone z dwóch lub więcej elementów
pierwotnych. Do trzeciej, najliczniejszej grupy należą kanji, które są
złożeniami elementów podstawowych, z których jeden, nazywany
kluczem, określa obszar znaczeniowy a drugi wymowę danego znaku.
W czytaniu kanji, trudność stanowi fakt, że prawie wszystkie kanji mają
po kilka czytań, a czasami nawet po kilka znaczeń. Sposób czytania kanji
dzieli się na dwie grupy. Jedną grupę stanowią tak zwane odczyty onyomi
- są to oryginalne, choć często zjaponizowane czytania, drugą grupę
stanowią odczyty kunyomi, które są tradycyjnymi słowami japońskimi,
do których zapisu znaki chińskie zostały zaadaptowane. Pisownia kanji
jest regulowana ściśle określonymi zasadami, których przestrzeganie jest
podstawą poprawnego i stosunkowo łatwego zapisu tych znaków. Zasady
te dotyczą kierunku pisania poszczególnych kresek, oraz kolejności
ich pisania.

Język Japoński Część I

3

Yamaneko

(nihongo)

!"Hiragana

−

Zapożyczone z Chin znaki kanji używane były przez

Japończyków na początku do fonetycznego zapisu ich własnego języka.
Logiczne znaczenie tych znaków było pomijane. Jednakże takie
stosowanie chińskich znaków sprawiało olbrzymie trudności, gdyż do
zapisania jednego słowa potrzeba było kilku dość skomplikowanych
znaków. Z tego też powodu stopniowo zaczęto stosować uproszczony
zapis tych znaków, który w końcowej formie został ukształtowany
w epoce Heian (794-1185). Za twórcę tego systemu uważa się
buddyjskiego mnicha Kukai (774-835), któremu przypisuje się autorstwo
wiersza, w którym po raz pierwszy użyte zostały wszystkie te znaki.
Na początku sylabariusz ten nosił nazwę „onna - de", czyli „kobieca
ręka”, ponieważ był głównie stosowany przez kobiety, które nie
otrzymywały takiego wykształcenia jak mężczyźni i nie potrafiły pisać
skomplikowanych kanji. Z czasem sylabariusz ten wszedł do
powszechnego użycia. Hiragana jest obecnie stosowana do zapisywania
nie reprezentowanych przez kanji prostych słów japońskich, zmiennych
końcówek czasowników i przymiotników, jak również do wyrażania
relacji gramatycznych między poszczególnymi słowami zapisywanymi
głównie w kanji i katakana.

Znaki podstawowe

*

samo

“n”

w

r

y

m

h(f)

N

t

s

k

n

wa

ra

ya

ma

ha

na

ta

sa

ka

a

ri

mi

hi

ni

chi

shi

ki

i

ru

yu

mu

fu

nu

tsu

su

ku

u

re

me

he

ne

!

!

!

!

te

"

"

"

"

se

#

#

#

#

ke

$

$

$

$

e

%

%

%

%

wo

&

&

&

&

ro

'

'

'

'

yo

(

(

(

(

mo

)

)

)

)

ho

*

*

*

*

no

+

+

+

+

to

,

,

,

,

so

-

-

-

-

ko

.

.

.

.

o

Język Japoński Część I

4

Yamaneko

(nihongo)

Znaki pochodne

*

ha

ha

ta

sa

ka

/

/

/

/

pa

0

0

0

0

ba

1

1

1

1

da

2

2

2

2

za

3

3

3

3

ga

a

4

4

4

4

pi

5

5

5

5

bi

6

6

6

6

ji

7

7

7

7

gi

i

8

8

8

8

pu

9

9

9

9

bu

:

:

:

:

du

;

;

;

;

zu

<

<

<

<

gu

u

=

=

=

=

pe

>

>

>

>

be

?

?

?

?

de

@

@

@

@

ze

A

A

A

A

ge

e

B

B

B

B

po

C

C

C

C

bo

D

D

D

D

do

E

E

E

E

zo

F

F

F

F

go

o

Znaki kombinowane

*

mi

hi

ni

chi shi ki

pi

bi

ji

gi

ri

mya

hya

nya

cha

sha

kya

pya

bya

ja

gya

rya

ya

myu

hyu

nyu

chu

shu

kyu

4

4

4

4

pyu

5

5

5

5

byu

6

6

6

6

ju

7

7

7

7

gyu

ryu

yu

myo

hyo

nyo

cho

sho

kyo

4

4

4

4

pyo

5

5

5

5

byo

6

6

6

6

jo

7

7

7

7

gyo

ryo

yo

*

Uwaga wygląd znaków w formie odręcznej może się nieco różnić !

Język Japoński Część I

5

Yamaneko

(nihongo)

!"Katakana

−

Za twórcę katakany uważany jest Kibi no Makibi (693-755).

System ten został wypracowany jako rodzaj pisma stenograficznego,
używanego przez studentów buddyzmu do szybkiego zapisywania
w swych podręcznikach wymowy trudnych kanji lub komentarzy do
omawianych tekstów. Z tego też powodu na początku katakana była
stosowana głównie przez mężczyzn. Użycie katakany w połączeniu
z chińskimi znakami kanji jest datowane na IX wiek. W odróżnieniu od
łagodnych owalnych znaków hiragany, znaki katakany są bardziej ostre,
kanciaste. Znaki te są wynikiem nie uproszczenia całego kanji, jak
w przypadku hiragana, lecz ograniczenia danego kanji do jednego z jego
elementów. Obecnie katakana używana jest głównie do zapisu
zagranicznych nazwisk oraz nazw geograficznych (w przypadkach, gdy
nie są one zapisywane w kanji), jak również do zapisu japońskich słów
pochodzenia obcojęzycznego. Stosuje się ją także w celu podkreślenia
pewnych słów lub wyrażeń w tekście (jako rodzaj tłustego druku lub
kursywy), do zapisu wyrazów dźwiękonaśladowczych, oraz pewnych
nazw naukowych, jak np. nazw rzadkich okazów flory lub fauny.

Znaki podstawowe

*

samo

“n”

w

r

y

m

h(f)

n

t

s

k

G

G

G

G

n

H

H

H

H

wa

I

I

I

I

ra

J

J

J

J

ya

K

K

K

K

ma

L

L

L

L

ha

M

M

M

M

na

N

N

N

N

ta

O

O

O

O

sa

P

P

P

P

ka

Q

Q

Q

Q

a

R

R

R

R

ri

S

S

S

S

mi

T

T

T

T

hi

U

U

U

U

ni

V

V

V

V

chi

W

W

W

W

shi

X

X

X

X

ki

Y

Y

Y

Y

i

Z

Z

Z

Z

ru

[

[

[

[

yu

\

\

\

\

mu

]

]

]

]

fu

^

^

^

^

nu

_

_

_

_

tsu

`

`

`

`

su

a

a

a

a

ku

b

b

b

b

u

c

c

c

c

re

d

d

d

d

me

e

e

e

e

he

f

f

f

f

ne

g

g

g

g

te

h

h

h

h

se

i

i

i

i

ke

j

j

j

j

e

k

k

k

k

wo

l

l

l

l

ro

m

m

m

m

yo

n

n

n

n

mo

o

o

o

o

ho

p

p

p

p

no

q

q

q

q

to

r

r

r

r

so

s

s

s

s

ko

t

t

t

t

o

Język Japoński Część I

6

Yamaneko

(nihongo)

Znaki pochodne

*

ha

ha

ta

sa

ka

u

u

u

u

pa

v

v

v

v

ba

w

w

w

wxxxx

da

y

y

y

yxxxx

za

z

z

z

zxxxx

ga

a

{

{

{

{xxxx

pi

|

|

|

|xxxx

bi

}

}

}

}xxxx

ji

~

~

~

~xxxx

gi

i







xxxx

pu

€

€

€

€xxxx

bu







xxxx

du

‚

‚

‚

‚xxxx

zu

ƒ

ƒ

ƒ

ƒxxxx

gu

u

„

„

„

„xxxx

pe

…

…

…

…xxxx

be

†

†

†

†xxxx

de

‡

‡

‡

‡xxxx

ze

ˆ

ˆ

ˆ

ˆxxxx

ge

e

‰

‰

‰

‰xxxx

po

Š

Š

Š

Šxxxx

bo

‹

‹

‹

‹xxxx

do

Œ

Œ

Œ

Œxxxx

zo







xxxx

go

o

Znaki kombinowane

*

mi

hi

ni

chi shi ki

pi

bi

ji

gi

ri

S

S

S

S

mya

T

T

T

T

hya

U

U

U

U

nya

V

V

V

V

cha

W

W

W

W

sha

X

X

X

X

kya

{

{

{

{

pya

|

|

|

|

bya

}

}

}

}

ja

~

~

~

~

gya

R

R

R

R

rya

ya

S

S

S

S

myu

T

T

T

T

hyu

U

U

U

U

nyu

V

V

V

V

chu

W

W

W

W

shu

X

X

X

X

kyu

{

{

{

{

pyu

|

|

|

|

byu

}

}

}

}

ju

~

~

~

~

gyu

R

R

R

R

ryu

yu

S

S

S

S

myo

T

T

T

T

hyo

U

U

U

U

nyo

V

V

V

V

cho

W

W

W

W

sho

X

X

X

X

kyo

{

{

{

{

pyo

|

|

|

|

byo

}

}

}

}

jo

~

~

~

~

gyo

R

R

R

R

ryo

yo

*

Uwaga wygląd znaków w formie odręcznej może się nieco różnić !

Język Japoński Część I

7

Yamaneko

(nihongo)

Jeszcze parę uwag i wskazówek

!"Podwojone spółgłoski, takie jak k, t, s bądź p zapisuje się dodając przed

znakiem określonej sylaby, której spółgłoska powinna być podwojona
małą literę tsu

Przykład:

(otto),

(zassshi)

!"Samogłoski i i u ubezdźwięczniają się występując między dwoma

spółgłoskami, takimi jak k, s, p, t i h, oraz w wyrazie „desu” (des) i
końcówce „masu” (mas)

Przykłady:

−−−−

suki (ski)

−−−−

ikimasu (ikimas)

−−−−

desu (des)

!"Niektóre samogłoski w języku japońskim są wydłużone, zapisuje się je

w postaci podwójnej (dwa znaki np. ee) lub w wypadku
samogłoski o pisząc ou (poza wyjątkami np. ōki). W przypadku znaków
kończących się daną samogłoską wydłużenie uzyskuje się dodając na
końcu odpowiednią samogłoskę (w przypadku o przeważnie u)

Przykłady:

−−−−

iie

−−−−

ōki

−−−−

arigatō

−−−−

dōitashimashite (doitasimaśte)

Dodatkowe znaki katakana, pomocne przy zapisie

wyrazów obcych

Ž

Ž

Ž

Žxxxxxxxx‘’

‘’

‘’

‘’xxxx

Ž“

Ž“

Ž“

Ž“xxxx

−−−−

xxxx‘”

‘”

‘”

‘”xxxx

Ž

Ž

Ž

Žxxx

xxx

xxx

xxx

−−−−

xxxx‘•–—

‘•–—

‘•–—

‘•–—xxxx

Ž˜

Ž˜

Ž˜

Ž˜xxxx

−−−−

xxxx‘”

‘”

‘”

‘”xxxx

Ž™

Ž™

Ž™

Ž™xxxx

−−−−

xxxx‘š

‘š

‘š

‘š