Rozwój psychoseksualny
dojrzewanie płciowe
Strona główna > Zaburzenia rozwoju > Rozwój psychomotoryczny
Fazy dojrzewania płciowego
Dojrzewanie płciowe
Okres życia cechujący się wzrastaniem, różnicowaniem oraz dojrzewaniem tkanek i układów organizmu, odpowiedzialnych
za wyprodukowanie komórek płciowych, zapłodnienie oraz donoszenie ciąży. Wydzielanie hormonów płciowych gwałtownie
wówczas wzrasta, co powoduje szybki rozwój narządów płciowych oraz erotyzację psychiki  do głosu dochodzi popęd
seksualny. Przemiany te są stosunkowo nagłe. Dziewczęta i chłopcy różnią się znacznie przebiegiem procesu dojrzewania.
Dojrzewanie dziewcząt rozpoczyna się wcześniej i przebiega nieco wolniej niż u chłopców.
Wyróżnia się 5 faz dojrzewania:
Dziewczęta:
Faza dziecięca  trwa od 8. do 12. roku życia, brak wówczas wyraz
nych oznak dojrzewania.
Faza zwiastunów pokwitania  zaczyna się pomiędzy 8. a 14. rokiem życia (przeciętnie w 11. roku życia). Następuje wówczas gwałtowny
przyrost wysokości oraz masy ciała, poszerzenie i uwypuklenie otoczki brodawki sutkowej (tzw. stadium pączka), pojawiają się delikatne włosy
na skórze zewnętrznych części warg sromowych.
Faza przedpokwitaniowa  zaczyna się między 9. a 15. rokiem (przeciętnie występuje w 12. roku życia). Nadal utrzymuje się przyrost
wielkości cia ła, piersi staj ą się okrąglejsze i pełniejsze, otoczka oraz brodawka sutkowa nabiera wyraz
nej pigmentacji, powiększa si ę
owłosienie łonowe, staje się ono również grubsze i ciemniejsze, biodra poszerzają się, pojawia się także wydzielina z pochwy  przezroczysta
lub biała.
Faza pokwitania właściwego  zaczyna się między 10. a 16. rokiem życia (zwykle w 13. roku życia). Pojawia się owłosienie pachowe, wyraz
nie
zarysowane piersi, otoczka brodawki sutkowej i brodawka o ciemnym zabarwieniu, owłosienie łonowe zaczyna przybierać kształt trójkąta, wiele
dziewcząt w tej fazie zaczyna miesiączkować.
Faza młodzieńcza  zaczyna się pomiędzy 12. a 19. (zwykle w 15. roku życia). Sylwetka staje się kobieca, piersi w pełni rozwinięte, otoczka
sutkowa wtapia się w linię piersi, owłosienie łonowe ma kształt trójkąta, włosy łonowe są grube, gęste oraz skręcone, jajeczkowanie
oraz miesiączkowanie występuje regularnie, osiągnięta zostaje też ostateczna wysokość ciała.
Chłopcy:
Faza dziecięca  trwa od 9. do 13. roku życia. Nie występują wówczas widoczne oznaki dojrzewania.
Faza zwiastunów pokwitania  może si ę zaczynać między 9.a 15. rokiem życia (przeciętnie występuje w 12. roku życia). W tym czasie
następuje powiększenie się jąder i moszny oraz pojawiają się proste i cienkie włosy u podstawy członka.
Faza przedpokwitaniowa  rozpoczyna się pomiędzy 11. a 16. rokiem życia (średnio w 13. roku życia). Następuje dalszy rozwój jąder
i moszny, zwiększenie prącia, włosy łonowe stają się grubsze oraz ciemniejsze, struny głosowe rozrastają się, głos staje się niższy (mutacja),
może też wystąpić gwałtowny przyrost wzrostu.
Faza pokwitania właściwego  zaczyna się pomiędzy 12. a 18. rokiem życia (przeciętnie w 14. roku życia). Skok wzrostu trwa, ramiona
poszerzają się, sylwetka staje się bardziej umięśniona, członek powiększa się, pojawia się wyraz
ne owłosienie łonowe i pachowe, zaczyna się
pojawiać zarost nad górną wargą i na policzkach, jądra zaczynają wytwarzać plemniki, pierwszy raz występuje wytrysk nasienia.
Faza młodzieńcza  zaczyna się pomiędzy 14. a 19. rokiem życia (średnio w 15. roku życia). Sylwetka jest już męska, narządy płciowe
oraz owłosienie łonowe osiągają wygląd jak u osoby dorosłej, przyrost wysokości ciała zmniejsza się, zarost na twarzy staje się mocniejszy,
owłosienie ciała powiększa się, zwłaszcza na piersiach. Faza ta trwa do 20. roku życia.
Dojrzewanie płciowe przedwczesne
Zaburzenie rozwojowe, które polega na występowaniu charakterystycznego typu owłosienia oraz trzeciorzędowych cech płciowych przed 9. rokiem życia
u dziewcząt oraz 10. u chłopców. Może być ono uwarunkowane genetycznie, hormonalnie albo lekami.
Dojrzewanie płciowe opóz
nione
Zaburzenie rozwojowe, które polega na występowaniu charakterystycznego typu owłosienia oraz trzeciorzędowych cech płciowych 2 3 lata póz
niej
w porównaniu z przeciętną populacją. Może być wynikiem uwarunkowań genetycznych, chorobowych bądz
na skutek przyjmowania leków. W przypadku
dziewcząt podstawowym symptomem jest brak miesiączki po 16. roku życia, zaś u chłopców niewystępowanie nocnych wytrysków nasienia po 16. 17.
roku życia.
u dziewcząt oraz 10. u chłopców. Może być ono uwarunkowane genetycznie, hormonalnie albo lekami.
Dojrzewanie płciowe opóz
nione
Zaburzenie rozwojowe, które polega na występowaniu charakterystycznego typu owłosienia oraz trzeciorzędowych cech płciowych 2 3 lata póz
niej
w porównaniu z przeciętną populacją. Może być wynikiem uwarunkowań genetycznych, chorobowych bądz
na skutek przyjmowania leków. W przypadku
dziewcząt podstawowym symptomem jest brak miesiączki po 16. roku życia, zaś u chłopców niewystępowanie nocnych wytrysków nasienia po 16. 17.
roku życia.
Niedojrzałość psychoseksualna
Stan osoby sprawnej fizycznie i intelektualnie, lecz nie na tyle ukształtowanej, aby móc prawidłowo pełnić rolę seksualną. Charakteryzuje ją przewaga
postaw, zachowań emocjonalnych nad racjonalnymi, słabe poczucie odpowiedzialności oraz preferowanie zachowań seksualnych właściwych dla wieku
młodzieńczego.
Fazy rozwoju psychoseksualnego
Według psychoanalizy fazy rozwoju psychoseksualnego to przejściowy stan rozwoju psychoseksualnego, różniący si ę od stanu poprzedniego
oraz następnego przemianami libido, czyli popędu seksualnego.
Fazy życia prenatalnego  przez pierwsze osiem tygodni życia zespół dzielących się komórek nazywany jest embrionem (lub zarodkiem). Od
momentu zagnieżdżenia się w błonie śluzowej macicy embrion jest połączony z układem krwionośnym matki, skąd czerpie tlen i substancje
niezbędne dla rozwoju. W szóstym tygodniu wykształca się kręgosłup, oczy, a serce rozpoczyna swoją pracę, Zaczynają rozwijać się wszystkie
ważne narządy, takie jak płuca i nerki. Około 7. 8. tygodnia ciąży embrion zaczyna przypominać istotę ludzką i odtąd nazywany jest płodem.
Wtedy wszystkie ważne dla życia narządy już pracują, za wyjątkiem płuc, łożysko przejmuje funkcję zaopatrzenia płodu w tlen, substancje
odżywcze i wydalania zbędnych produktów przemiany materii. Druga faza ciąży rozpoczyna się w 13. tygodniu od momentu zapłodnienia. Na tym
etapie ciało dziecka jest ju ż całkowicie ukształtowane, pozostały czas ci ąży przeznaczony jest na odpowiedni wzrost i dojrzewanie do
samodzielnego życia poza łonem matki. Około 20. tygodnia ciąży matka zaczyna wyczuwać ruchy płodu. Między 24. a 28. tygodniem życia
płodowego dojrzewają płuca, dlatego dziecko urodzone po 28. tygodniu ciąży ma szansę przeżycia  jest wtedy określane jako wcześniak.
W ostatnich dwunastu tygodniach ciąży płód rośnie i dojrzewa, przygotowując się do samodzielnego życia po urodzeniu. Na tym etapie ciąży
dziecko ustawia się w macicy głową w dół  jest gotowe do porodu. Po urodzeniu dziecko rozpoczyna nową fazę życia  już jako noworodek.
Faza oralna ( os ,  oris znaczy usta)  obejmuje pierwszych 12 18 miesięcy życia, kiedy dziecko jest skupione na czynnościach związanych ze
ssaniem, co przez drażnienie okolic ust sprawia mu przyjemność. Ustami dotyka również przedmiotów  są one jego narzędziem poznania.
Zakłócenia w przebiegu tej fazy (brak matki lub niekarmienie piersią) wiążą się z zaburzeniami dalszego rozwoju.
Faza analna (  anus znaczy odbyt)  obejmuje okres pomiędzy 1. a 3. rokiem życia, kiedy dziecko jest poddawane treningowi czystości
i czynność wydalania kału. Zabiegi higieniczne związane z drażnieniem odbytu sprawiają mu przyjemność. Psychoanalitycy przywiązują duże
znaczenie uczeniu się kontroli własnych funkcji wydalniczych, gdyż jest to moment, w którym po raz pierwszy są stawiane dziecku wymagania 
traktuje się go jako pocz ątek socjalizacji. Zaburzenie jej przebiegu ma się wiązać z rozwojem sztywności charakteru, póz
niejszym
rygoryzmem, brakiem wyobraz
ni, zahamowaniami w życiu seksualnym.
Faza falliczna  obejmuje okres pomiędzy 3. a 6. rokiem życia, kiedy dziecko skupia zainteresowania na własnych narządach płciowych.
Działania z tym związane sprawiają mu przyjemność. Od zachowania rodziców w tym czasie zależeć będzie, czy aktywności dziecka będzie
towarzyszyć uczucie wstydu i/lub winy, co w przyszłości stanie się przyczyną kompleksów. Charakterystyczny dla fazy fallicznej jest Kompleks
Edypa u chłopców i Kompleks Elektry u dziewcząt.
Faza latencji  czyli wyciszenia, brak zainteresowania sprawami seksualnymi, występuje w okresie wczesnoszkolnym, około 7. 10. roku życia.
Faza homofilna  faza wyprzedzająca dojrzewanie i występująca w jego początkowym okresie (10. 12. rok życia), może się jednak wydłużyć.
Przejawia się latentnymi tendencjami homoseksualnymi i wyraża się m.in. w dążeniu do przebywania w obecności osób jedynie tej samej płci,
w wysublimowanych zachowaniach w stosunku do płci własnej, z reguły związanych z uczuciem głębokiej przyjaz
ni (zwłaszcza u dziewcząt).
W niektórych przypadkach (z badań wynika, że takie doświadczenia ma 6% dziewcz ąt i 12 % ch łopców) może dochodzić do kontaktów
homoseksualnych, najczęściej w formie pieszczot. Rzadko jest to symptom orientacji homoseksualnej.
Faza genitalna  zaczyna się w okresie dojrzewania płciowego, około 12. 14. roku życia; zanim rozwinie się w pełni, występują zachowania
typu masturbacyjnego. Obejmuje okres dojrzałości, kiedy człowiek jest zdolny do wspó łżycia seksualnego z partnerem płci przeciwnej,
przeżywania satysfakcji seksualnej i uczucia.
Według innych podziałów rozwój psychoseksualny człowieka trwa od poczęcia do starości. Obejmuje kolejne fazy, z których każda ma właściwe sobie
cechy i zadania oraz uwarunkowuje przebieg faz następnych.
Faza płodowa. Cechy istotne: determinacja płci, powstanie ośrodków seksualnych w mózgu, początki życia psychicznego; uwarunkowania:
czynniki genetyczne, zdrowie rodziców, przebieg ciąży, postawy wobec rodzicielstwa, płci.
Faza narodzin. Cechy istotne: szok porodowy; uwarunkowania: przebieg porodu, pierwsza reakcja uczuciowa matki, wspólne przebywanie.
Faza niemowlęca. Cechy istotne: poczucie bezpieczeństwa, uczucie przyjemności; uwarunkowania: postawa uczuciowa matki, karmienie
piersią, postawa wobec płci dziecka.
Faza wczesnodziecięca (1  2 lata). Cechy istotne: matryca uczuciowości, podstawy osobowości; uwarunkowania: więz
uczuciowa z matką,
trening czystości, odżywianie, warunki życia, bodz
ce.
Faza edypalna (3 4 lata). Cechy istotne: świadomość płci, doświadczanie zazdrości; uwarunkowania: więz
z ojcem, jego postawa wobec płci
dziecka, więz
partnerska rodziców.
Faza zabaw (4 7 lat). Cechy istotne: trening przyszłych ról, ciekawość seksualna, zabawy erotyczne; uwarunkowania: kontakty z rówieśnikami,
uświadamianie seksualne, więzi między rodzeństwem.
Faza szkolna (7 11 lat). Cechy istotne: identyfikacja z płcią, socjalizacja; uwarunkowania: osobowość wychowawców, kontakty z rówieśnikami,
wychowanie seksualne w rodzinie, kultura.
Faza przedpokwitaniowa (10  12 lat). Cechy istotne: poczucie to żsamości, potrzeba intymności; uwarunkowania: grupy homoerotyczne,
usamodzielnianie.
Faza dojrzewania (11 19 lat). Cechy istotne: biologiczne zmiany, seksualność, związki uczuciowe; uwarunkowania: odpępnianie się od
rodziców, autonomia, wpływ rówieśników, samowychowanie, samorealizacja, Ja idealne i Ja realne, moda młodzieżowa.
Faza wczesnej dojrzałości (20 35 lat). Cechy istotne: role płciowe, związki partnerskie, rodzicielstwo; uwarunkowania: zawarcie małżeństwa,
założenie rodziny, przystosowanie seksualne partnerów, satysfakcjonująca aktywność seksualna, nawyki i upodobania seksualne.
wychowanie seksualne w rodzinie, kultura.
Faza przedpokwitaniowa (10  12 lat). Cechy istotne: poczucie to żsamości, potrzeba intymności; uwarunkowania: grupy homoerotyczne,
usamodzielnianie.
Faza dojrzewania (11 19 lat). Cechy istotne: biologiczne zmiany, seksualność, związki uczuciowe; uwarunkowania: odpępnianie się od
rodziców, autonomia, wpływ rówieśników, samowychowanie, samorealizacja, Ja idealne i Ja realne, moda młodzieżowa.
Faza wczesnej dojrzałości (20 35 lat). Cechy istotne: role płciowe, związki partnerskie, rodzicielstwo; uwarunkowania: zawarcie małżeństwa,
założenie rodziny, przystosowanie seksualne partnerów, satysfakcjonująca aktywność seksualna, nawyki i upodobania seksualne.
Faza wieku średniego (35  50 lat). Cechy istotne: pe łna realizacja roli partnerskiej i rodzicielskiej; uwarunkowania: u kobiet rozwój
seksualności, u mężczyzn stabilna lub zmniejszająca si ę stopniowo aktywność seksualna, typowe kryzysy np.  smuga cienia 40 letnich
mężczyzn, obawy kobiet odnośnie zmniejszania się ich atrakcyjności.
Faza wieku przekwitania (48  55 lat)  menopauza, a także andropauza. Cechy istotne: ustanie miesiączkowania, objawy andropauzy;
uwarunkowania: zespół zmian biologicznych i psychicznych, tzw.  druga młodość , zmniejszanie aktywności seksualnej.
Faza  jesieni życia" (powy żej 55 lat). Cechy istotne: mniejsza aktywno ść seksualna, dolegliwości, choroby, itp. Uwarunkowania:
osamotnienie, wiek emerytalny.
Identyfikacja płciowa
Poczucie akceptacji i przynależności do własnej płci uformowane w wyniku procesu internalizacji
poglądów, wartości, manier, statusu oraz władzy przedstawicieli własnej płci. Identyfikacja jest
kształtowana od momentu narodzin dziecka. Już w okresie noworodkowym rodzice odmiennie się
zachowują i interpretują zachowania ch łopca, inaczej dziewczynki. Nast ępnie poprzez
naśladownictwo, wzmacnianie określonych zachowań, dobór ubioru oraz zabawek, kontakty
rówieśnicze, zabawy tematyczne z innymi dziecko kształtuje w sobie poczucie przynależności
i odrębności płciowej.
W okresie dojrzewania proces ten nadal się rozwija poprzez pierwsze kontakty o charakterze
seksualnym  zaloty, pocałunki, pieszczoty, wspólne spędzanie czasu. W każdej chwili proces ten
może ulec zak łóceniu, co mo że prowadzić w przyszłości do ró żnych zaburzeń seksualnych.
Szczególną rolę odgrywają wówczas osoby najbliższe  matka i ojciec czy rodzeństwo. Jeżeli
w domu rodzinnym dziecko obserwuje negatywne wzorce własnej płci lub, jeżeli role płciowe
rodziców są odwrócone, istnieje duże prawdopodobieństwo, że dojdzie u niego do zaburzeń
identyfikacji płciowej.
Płeć  zespół cech charakteryzujących oraz odróżniających osobniki żeńskie i męskie
Wyróżnia się:
płeć chromosomalną (genotypową), czyli uzależnioną od odziedziczonych genów (allosomów)
l
płeć gonadalną, uzależnioną od posiadanych gonad  jąder lub jajników
l
płeć genitalną, uzależnioną od posiadanych narządów płciowych (członka lub pochwy)
l
płeć hormonalną (wewnątrzwydzielniczą), uzależnioną od wydzielania hormonów męskich lub żeńskich
l
płeć psychiczną, uzależnioną od poczucia własnej płci
l
płeć metrykalną, zapisaną w dokumentach stwierdzających tożsamość
l
Płeć hormonalna
Ten rodzaj p łci zwi ązany jest z metabolizmem ustroju. Warunkuje j ą ilość oraz jakość produkowanych
i wydzielanych do ustroju hormonów płciowych, które określają ukształtowanie oraz rozwój określonych cech
płciowych. Należy pamiętać, że zarówno jądra (męskie gruczoły płciowe), jak i jajniki (żeńskie gruczoły płciowe)
produkują oraz wydzielają tak hormony męskie  androgeny, jak i hormony żeńskie  estrogeny. W normalnie
rozwijających się organizmach żeńskich jajniki produkują znacznie większe ilości estrogenów niż androgenów.
W prawidłowo rozwijającym się organizmie męskim, jądra produkują znacznie większe ilości androgenów niż
estrogenów. Androgeny produkowane są dodatkowo przez korę nadnerczy. We wszystkich wspomnianych
przypadkach proporcja androgenów do estrogenów pomaga określić płeć hormonalną.
Objaśnienia pojęć:
metabolizm  wszystkie przemiany biochemiczne ustroju. Składają się nań dwa przeciwstawne podprocesy: anabolizm (budowanie) oraz katabolizm
(rozpad). Dzięki anabolizmowi możliwa jest budowa struktury organizmu, z kolei w procesach katabolicznych organizm uzyskuje energię cechy płciowe
 są to wszystkie te cechy, które pozwalają na rozróżnienie płci męskiej od płci żeńskiej. Zatem, są to cechy określające m.in. dymorfizm płciowy.
kora nadnerczy  zewnętrzna warstwa nadnerczy. Nadnercza są niewielkimi gruczołami wydzielniczymi, znajdującymi się bezpośrednio nad nerkami.
Płeć somatyczna
Ten rodzaj płci znany jest również pod nazwą fenotypu. Płeć somatyczna określana jest rozwojem zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych narządów
płciowych. Inaczej można ją określić jako płeć gonadoforyczną, którą w przypadku mężczyzn określają jądra i narządy wyprowadzające  nasieniowody.
U kobiet z kolei są to jajniki, jajowody oraz macica i pochwa. Wszystkie wymienione powyżej narządy zarówno w przypadku kobiet jak i mężczyzn
stanowią o płci wewnętrznych narządów płciowych. Drugim elementem, określającym fenotyp jest płeć zewnętrznych narządów płciowych, znana też pod
nazwą płci genitalnej. W przypadku kobiet określa ją obecność sromu. Płeć zewnętrznych narządów płciowych u mężczyzn określa obecność prącia
oraz moszny. Płeć somatyczna zaznacza się już w trzecim miesiącu życia płodowego. Ten rodzaj płci dodatkowo określany jest wyglądem zewnętrznym
dorosłego cz łowieka, który ukształtował się w procesie ontogenezy. Świadczą o niej między innymi: wysokość, masa, proporcje ciała oraz typ
owłosienia.
Objaśnienia pojęć:
fenotyp  całokształt cech danego osobnika. Fenotyp kształtuje się jako wynik współdziałania genotypu i środowiska. Oznacza to, że określona cecha,
kodowana w genach, może się w pełni ujawnić jedynie w optymalnych warunkach środowiskowych.
ontogeneza  inaczej oznacza rozwój osobniczy. Jest to proces rozwoju pojedynczego organizmu. Można powiedzieć, że ontogeneza zaczyna się
powstaniem komórek rozrodczych (jest to tzw. okres przedzarodkowy), przez zapłodnienie, okres zarodkowy, okres młodzieńczy, okres dojrzałości,
starość i śmierć.
oraz moszny. Płeć somatyczna zaznacza się już w trzecim miesiącu życia płodowego. Ten rodzaj płci dodatkowo określany jest wyglądem zewnętrznym
dorosłego cz łowieka, który ukształtował się w procesie ontogenezy. Świadczą o niej między innymi: wysokość, masa, proporcje ciała oraz typ
owłosienia.
Objaśnienia pojęć:
fenotyp  całokształt cech danego osobnika. Fenotyp kształtuje się jako wynik współdziałania genotypu i środowiska. Oznacza to, że określona cecha,
kodowana w genach, może się w pełni ujawnić jedynie w optymalnych warunkach środowiskowych.
ontogeneza  inaczej oznacza rozwój osobniczy. Jest to proces rozwoju pojedynczego organizmu. Można powiedzieć, że ontogeneza zaczyna się
powstaniem komórek rozrodczych (jest to tzw. okres przedzarodkowy), przez zapłodnienie, okres zarodkowy, okres młodzieńczy, okres dojrzałości,
starość i śmierć.
Różnice seksualne
Istnieje niezwykle dużo teorii charakteryzujących typowe cechy danej płci. Z jednej strony są zwolennicy poglądów, że w każdym człowieku są elementy
drugiej płci, np. popularna teoria ról płciowych Sandry Bem. Twierdzi ona, że osoby typowo kobiece i typowo męskie dysponują ograniczonym, wąskim
repertuarem zachowań, natomiast osoby psychologicznie androgeniczne, czyli posiadające cechy zarówno męskie, jak i kobiece są elastyczne, wolne od
stereotypowych uwarunkowań i potrafią wybierać zachowania najbardziej odpowiednie w danej chwili. Teoria ta zakłada, że każdy człowiek niezależnie
od płci, należy do jednego z 4 typów: męskiego, kobiecego, androgynicznego lub niezróżnicowanego. Z drugiej strony powstają równie popularne teorie
podkreślające wrodzoność różnic płciowych.
Kobiety:
mają szerzej wyspecjalizowany mózg
działanie mózgu jest u nich bardziej całościowe, wynikiem tego jest np. większa intuicja, wyższy
poziom uspołecznienia, a także zdolność odczytywania sygnałów niewerbalnych, trudność w oddzielaniu
emocji od rozumowania, wcześniejszy rozwój mowy, większa wrażliwość zmysłowa, itd.
są bardziej wrażliwe na dotyk
mają lepszy węch i słuch muzyczny
są bardziej skrajne w ocenach
mają większą potrzebę zażyłości
potrzebują konsultacji przy podejmowaniu decyzji
więcej mówią w sytuacjach prywatnych
rozmowa służy im do tworzeniu kontaktu
zauważają więcej szczegółów, myślą analitycznie
uprawiają grę  czy mnie lubisz?
maskują rywalizację
wolniej rozwija się u nich seksualność
mają wyższy poziom wrażliwości na bodz
ce erotyczne: dotykowe i słuchowe
występuje u nich większa potrzeba otrzymywania czułości i pieszczot
mają bogatsze i bardziej zróżnicowane sfery erogeniczne
wykazują większą skłonność do monogamii
z biegiem czasu stają się coraz bardziej zmysłowe
Mężczyz
ni:
mają asymetryczny mózg
występuje u nich węższa specjalizacja mózgu
wynikiem specjalizacji są: rzeczowość, uzdolnienia matematyczne, przestrzenne
myślenie i inne umiejętności specyficzne, większa agresywność
lepiej orientują się w przestrzeni
są bardziej wrażliwi na bodz
ce wzrokowe
mają większą potrzebę niezależności
potrzebują samodzielności przy podejmowaniu decyzji
częściej uogólniają, myślą syntetycznie
uprawiają grę  czy mnie szanujesz?
ujawniają rywalizację
występuje u nich silna pobudliwość płciowa już w okresie dojrzewania
mają wyższy poziom wrażliwości na wzrokowe bodz
ce seksualne
częściej przejawiają tendencje dewiacyjne
 częściej uogólniają, myślą syntetycznie
uprawiają grę  czy mnie szanujesz?
ujawniają rywalizację
występuje u nich silna pobudliwość płciowa już w okresie dojrzewania
mają wyższy poziom wrażliwości na wzrokowe bodz
ce seksualne
częściej przejawiają tendencje dewiacyjne
mają większe nastawienie na przyjemność
częściej myślą o seksie i częściej uprawiają masturbację
częściej oddzielają seks od uczuć, ale trudniej się odkochują
Opracowanie: Marzena Mieszkowicz  neurologopeda
y
ródło: Encyklopedia seksu  wersja CD ROM; Red. Zbigniew Lew Starowicz
Strona główna > Zaburzenia rozwoju > Rozwój psychomotoryczny