Procesy poznawcze
Ćwiczenia 29.10.201 i 05.11.2013
Procesy poznawcze
}ð Pamięć
- Procesy pamięci
- Systemy pamięci (rejestr sensoryczny, pamięć krótkotrwała,
pamięć długotrwała)
- Strategie ułatwiające zapamiętywanie
}ð Procesy uczenia siÄ™
- Behawiorystyczne podejście do uczenia się (warunkowanie
klasyczne i warunkowanie sprawcze)
- Poznawcze podejście do uczenia się
- Uczenie się społeczne
}ð Wyższe procesy poznawcze
- Myślenie
- Rozwiązywanie problemów
- SÄ…dzenie i podejmowanie decyzji
Pamięć
Zdolność umysłu do przechowywania, a póz
niej
przypominania sobie lub rozpoznawania zdarzeń,
których się uprzednio doświadczyło
Porwanie!
Procesy pamięci
Procesy pamięci
WYDOBYWANIE
KODOWANIE
PRZECHOWYWANIE
(ZAPAMI
TYWANIE)
Odzyskanie póz
niej
Magazynowanie
przechowywanej
Przekształcanie energii
zakodowanego materiału;
informacji
odbieranych bodz
ców w
rezultat nabywania i
specyficzny kod
opracowywania , tworzy i
neuronalny , który mózg
utrzymuje trwały zapis
potrafi przetwarzać,
(kod pamięciowy,
METODY:
proces wprowadzania
engramy)
- Przypominanie
informacji
- Rozpoznawanie
- Ponowne uczenie siÄ™
ETAPY:
Nabywanie => Opracowywanie
Pamięć
SYSTEMY PAMI
CI
W modelach pamięci wyróżnia się trzy rodzaje pamięci
w zależności od czasu przechowywania:
sensoryczną, krótkotrwałą i długotrwałą
Rejestr Pamięć Pamięć
sensoryczny krótkotrwała długotrwała
Pamięć Pamięć
sensoryczna operacyjna
Pamięć
ultrakrótka
Pamięć sensoryczna
}ð Zawiera wszystko, co w danym momencie dociera do
naszych zmysłów (np. ktoś coś przed chwilą powiedział)
}ð Zawiera reprezentacje informacji w postaci takiej, jak sÄ…
odbierane przez zmysły (całościowe)
}ð Jest  przedÅ›wiadoma , spostrzegamy dużo wiÄ™cej niż
jesteśmy w stanie świadomie odtworzyć (np. informacje
podprogowe)
}ð Dla każdego obszaru zmysÅ‚owego istnieje odrÄ™bny
rejestr zmysłowy, m.in.:
- Pamięć echoiczna (słuchowa)
- Pamięć ikoniczna (wzrokowa)
}ð Informacje sÄ… wstÄ™pnie analizowane i te, na które
zostanie skierowana uwaga zostajÄ… przekazane dalej,
pozostałe są odrzucane (filtrowanie sensoryczne)
Pamięć sensoryczna
POJEMNOŚĆ
CZAS PRZECHOWYWANIA
Stosunkowo duża Bardzo krótki, zależy od
zmysłu:
(trudna do określenia)
}ð Pamięć sÅ‚uchowa: 1-2
s. (max. 4 s.)
}ð Pamięć wzrokowa:
300-500 ms (max. 1s.)
Pamięć krótkotrwała
}ð Informacje, które przez chwilÄ™ sÄ… obecne w naszej
świadomości  część psychologicznej teraz
niejszości
}ð Miejsce, gdzie odbywa siÄ™ aktywne przetwarzanie
informacji
POJEMNOŚĆ CZAS PRZECHOWYWANIA
20-30 sekund
Ograniczona do 7 +/- 2
elementów
Przeciwdziałanie
Powtarzanie zachowujÄ…ce
Grupowanie
(podtrzymujÄ…ce)
ZAPAMI
TAJ
Godzina
Frezja
Kartka
Butelka
Drukarka
Przedłużacz
Błękitny
Zasłony
Pierzasty
Pędzelek
Segregator
Wojna
Koc
Buda
Jacht
Skaner
Pamięć krótkotrwała
}ð EFEKT AUTOREFERENCJI
Informacje, które w jakiś sposób można powiązać z
własną osobą, wydają się bogate w znaczenie i są
najlepiej zapamiętywane
}ð EFEKT POZYCJI W SERII
- Efekt pierwszeństwa
- Efekt świeżości (końca listy)
Najlepiej zapamiętywane są pierwsze i ostatnie wyrazy
z podawanej listy słów
Pamięć długotrwała
POJEMNOŚĆ
CZAS PRZECHOWYWANIA
Trudna do określenia, Trudny do określenia; to
teoretycznie co zostało trwale
nieograniczona zapisane może być
wydobyte po dłuższym
czasie; bez limitu
Pamięć długotrwała
Pamięć długotrwała
Pamięć proceduralna
Pamięć deklaratywna
 wiem, jak&   pamięć
 wiem, że&   pamięć o faktach
motoryczna, umiejętności
Pamięć epizodyczna
Pamięć semantyczna
Zdarzenia z osobistego
Wiedza ogólna, znaczenie
doświadczenia (informacje
słów i pojęć
autobiograficzne)
PAMI
Ć
ZAPOMINANIE  utrata informacji
(tylko wtedy, gdy informacja, która wcześniej istniała w
pamięci póz
niej stanie się niedostępna)
Dlaczego zapominamy?
}ð rozpad engramów
}ð interferencja
}ð nieudana próba znalezienia w pamiÄ™ci okreÅ›lonej
informacji
Zapobieganie zapominaniu - strategie
POWTARZANIE
" Budowanie wewnętrznych powiązań
OPRACOWYWANIE pomiędzy elementami zapamiętanego
materiału
" Nadawanie struktury elementom, np. na
ORGANIZOWANIE
podstawie ich wspólnych cech
Zapobieganie zapominaniu - strategie
" Głośne czytanie
" SporzÄ…dzanie notatek
" Podkreślanie fragmentów
tekstu: podkreślać oszczędnie
Powtarzanie
tylko najważniejsze treści,
młodsi uczniowie mają
trudności z oceną ważności
informacji  to technika dla
osób starszych
Zapobieganie zapominaniu - strategie
" PROSTE ZADANIA:
mnemotechniki  techniki
wprowadzajÄ…ce powiÄ…zania
pomiędzy nowymi informacjami a
wyobrażeniami wzrokowymi lub
wiedzÄ… semantycznÄ… (np.
wymyślanie zdań i opowiadań)
Opracowywanie
" ZA
OŻONE ZADANIA:
Streszczanie, opowiadanie
własnymi słowami, tworzenie
analogii, pisanie notatek
własnymi słowami, wyjaśnianie,
stawianie pytań i odpowiadanie
na nie
Zapobieganie zapominaniu - strategie
" Tworzenie map pojęciowych
(diagramów
Organizowanie
przedstawiajÄ…cych zawarte w
tekście myśli)
MAPA POJ
CIOWA
ZASTANÓW SI
&
}ð Czy metod udoskonalania pamiÄ™ci powinno siÄ™
uczyć w szkołach? Jeżeli tak, to w ramach nauki
jakich przedmiotów?
}ð Czy przygotowujÄ…c siÄ™ do testu wielokrotnego
wyboru i do napisania eseju, stosowałbyś te same
metody wspierania pamięci? Jeżeli nie, to jaka
byłaby różnica między wykorzystywanymi
metodami?
}ð Co mógÅ‚byÅ› doradzić policyjnym detektywom
starającym się określać trafność zeznań
poszczególnych świadków? Jakie sposoby
organizowania wskazówek służących wydobywaniu
informacji z pamięci mógłbyś im wskazać?
Uczenie siÄ™
}ð Procesy uczenia siÄ™
- Behawiorystyczne podejście do uczenia się
(warunkowanie klasyczne i warunkowanie sprawcze)
- Poznawcze podejście do uczenia się
- Uczenie się społeczne
QUIZ
Poznawcze podejście do uczenia się
}ð Organizm jest bardziej aktywny w procesie uczenia
się niż to twierdzą behawioryści
}ð W procesie uczenia powinno siÄ™ uwzglÄ™dnić procesy
poznawcze: pamięć, myślenie
Poznawcze podejście do uczenia się
Edward Tolman:
}ð Zachowanie skierowane jest na osiÄ…gniÄ™cie
określonego celu
}ð Wzmocnienie dostarcza okazji do wykorzystania
nabytej wiedzy, umiejętności (nie jest potrzebne do
uczenia siÄ™)
}ð UCZENIE SI
UTAJONE  proces uczenia się, który
zachodzi mimo, że nie podajemy wzmocnień i które
poczÄ…tkowo nie ujawnia siÄ™ w zachowaniu
Poznawcze podejście do uczenia się
Wolfgang Köhler
}ð RozwiÄ…zanie problemu wymaga zrozumienia,
uporzÄ…dkowania pola spostrzegania, a nie
zachowania na zasadzie prób i błędów
Poznawcze podejście do uczenia się
Współczesny pogląd:
}ð UczÄ…cy siÄ™ musi przejść przez proces ćwiczeÅ„ (który
początkowo obejmuje także zachowanie metodą
prób i błędów), by następnie mógł uczyć się przez
zrozumienia (Harlow, 1949; Glickman, 1977)
Wyższe procesy poznawcze
}ð MyÅ›lenie
}ð RozwiÄ…zywanie problemów
}ð SÄ…dzenie i podejmowanie decyzji
Myślenie
}ð ZÅ‚ożony proces umysÅ‚owy, polegajÄ…cy na tworzeniu
nowych reprezentacji za pomocą dostępnych
informacji.
}ð Obejmuje wiele operacji umysÅ‚owych, np.
- wnioskowanie
- abstrahowanie
- rozumowanie
- wyobrażanie sobie
Myślenie
Cechy myślenia
}ð Dokonuje siÄ™ w umyÅ›le (wnioskuje siÄ™ o nim z
obserwowalnego zachowania); możliwe dzięki
reprezentacjom wewnętrznym świata zewnętrznego
}ð Polega na manipulowaniu wiedzÄ… w ludzkim
systemie poznawczym
}ð Celem jest znajdowanie rozwiÄ…zaÅ„ dla problemów,
które jednostka napotyka
Rozwiązywanie problemów
}ð Sytuacja problemowa  to taka, w której mimo staraÅ„
nie udaje się osiągnąć określonego celu.
- Thorndike: (koty w skrzynce)  szukamy
rozwiązań metodą prób i błędów
- Köhler (maÅ‚py siÄ™gajÄ…ce po banana)  do
rozwiÄ…zania problemu potrzebne jest
zrozumienie
ETAPY ROZWI
ZYWANIA PROBLEMÓW:
RozwiÄ…zanie
Rozpoznanie Szukanie problemu:
problemu rozwiązania osiągnięcie
celu
SÄ…dzenie i podejmowanie decyzji
S
DZENIE
}ð Proces, dziÄ™ki któremu tworzymy opinie, dochodzimy
do wniosków i dokonujemy krytycznej oceny zdarzeń
i ludzi na podstawie dostępnych informacji
PODEJMOWANIE DECYZJI
}ð Proces wyboru spoÅ›ród alternatyw, selekcji i
odrzucenia dostępnych możliwości
SÄ…dzenie i podejmowanie decyzji
PUA
APKI (wybrane):
}ð Tworzenie wstÄ™pnych wrażeÅ„ na podstawie
minimalnych informacji
}ð Trwanie przy faÅ‚szywych przekonaniach
}ð ZnieksztaÅ‚cenia poznawcze: efekt zakotwiczenia
}ð MyÅ›lenie życzeniowe
}ð MyÅ›lenie grupowe
MOTYWACJA
}ð Wszystkie procesy zaangażowane w rozpoczÄ™cie,
kierowanie i podtrzymanie aktywności fizjologicznych
i psychicznych.
Zachowanie
Motywacja Motywacja
zewnętrzna: podniety wewnętrzna: popędy
MOTYWACJA
Homeostaza
Dyspozycje
Popędy biologiczne
motywacyjne
Teoria optymalnego pobudzenia
Prawa Yerkesa-Dodsona:
Niedobór lub nadmiar motywacji mogą być przyczyną
niskiego poziomu wykonania
Potrzeby i motywacje
McClellan i Atkinson  ludzie różnią się między sobą dominującymi
potrzebami i motywami działań
}ð Potrzeba osiÄ…gnięć odnosi siÄ™ do różnic pomiÄ™dzy ludz
mi w
dążeniu do rozmaitych celów. Gdy jest silna, masz dużo energii i
jesteś skupiony na sukcesie oraz zmotywowany do ciągłego
oceniania i poprawiania swojego postępowania. W skrajnym
przypadku staje siÄ™ perfekcjonizmem. Osoby o wysokiej
potrzebie osiągnięć lubią pracować samodzielnie, lubią skupiać
uwagę na wyniku końcowym  na tym co trzeba zrobić. Potrafią
dobrze się zmotywować, lubią odnosić sukcesy.
}ð Potrzeba wÅ‚adzy. Osoby takie przykÅ‚adajÄ… dużą wagÄ™ do statusu
i prestiżu. Bez trudu przychodzi im wywieranie wpływu na innych i
skłanianie ich do zmiany zdania. Dążą do podnoszenia swojego
statusu i zwiększania władzy. Lubią publiczne wystąpienia i
negocjacje.
}ð Potrzeba przynależnoÅ›ci: to czÅ‚owiek zespoÅ‚u. Dobrze radzi
sobie z nawiązywaniem kontaktów z innymi, lubią pracę
zespołową. Osoby takie są lojalne i lubiane
Hierarchia potrzeb
Abraham Maslow
Jak wzbudzać motywację?
}ð Motywacja wewnÄ™trzna i zewnÄ™trzna
}ð Jak wzbudzać motywacjÄ™ wewnÄ™trznÄ…?
- Zadanie
- Autorytet
- Grupowanie
- Uznanie
- Ocenianie
- Czas
EMOCJE
Emocja to subiektywny stan psychiczny,
uruchamiajÄ…cy priorytet dla zwiÄ…zanego z niÄ…
programu działania. Odczuwaniu emocji
towarzyszÄ… zwykle zmiany somatyczne,
ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz
specyficzne zachowania
EMOCJE
}ð Biologiczne mechanizmy powstawania emocji
}ð Psychologiczne mechanizmy wzbudzania emocji (nie
tylko tu i teraz, ale dotyczą też tego co było)
}ð SpoÅ‚eczne mechanizmy powstawania emocji (np.
czujemy się rozbawieni słysząc dziecięcy śmiech)
INTELIGENCJA EMOCJONALNA
Goleman (1997, 1999), Salovey i Mayer (1990), Bar-On (1997)
}ð Zbiór zdolnoÅ›ci warunkujÄ…cych wykorzystanie emocji
przy rozwiązywaniu problemów, zwłaszcza w
sytuacjach społecznych
}ð Zespół cech:
- Kompetencje intrapersonalne
- Kompetencje interpersonalne
- Kompetencje przystosowawcze
- Kompetencje zwiÄ…zane z radzeniem sobie ze
stresem
- Komponenty związane z ogólnym nastrojem
INTELIGENCJA EMOCJONALNA
}ð Zdolność do spostrzegania i wyrażania emocji
- Ocena własnych emocji
- Adekwatna ekspresja własnych emocji
- Ocena emocji u innych na podstawie zachowań
werbalnych i niewerbalnych
}ð Regulowanie emocji wÅ‚asnych i innych ludzi
}ð Wykorzystywanie emocji jako czynników
ułatwiających twórcze myślenie, kontrolowanie uwagi
i motywowanie do działania
INTE
Im wyższy wynik tym:
}ð Lepiej potrafisz spostrzegać i wyrażać emocje. Potrafisz
rozpoznawać uczucia innych osób, potrafisz adekwatnie
wyrażać emocje (w zależności od sytuacji).
}ð Lepiej potrafisz wykorzystywać emocje aby wspomagać
myślenie. Potrafisz przyjmować różne punkty widzenia,
zgodne ze zmieniajÄ…cym siÄ™ nastrojem.
}ð Lepiej rozumiesz emocje. Potrafisz nazywać emocje,
rozumiesz ich znaczenie w relacjach międzyludzkich,
potrafisz przewidywać prawdopodobne zmiany stanów
emocjonalnych.
}ð Potrafisz Å›wiadomie sterować wÅ‚asnymi uczuciami.
Akceptujesz swoje emocje (też te nieprzyjemne),
potrafisz oceniać swoje emocje (czy są adekwatne, jaki
wpływ mają na innych, czy są typowe). Potrafisz
panować nad własnymi emocjami.