2014-06-07
Spostrzeganie
" przez wielu uważany, za proces automatyczny
Podstawowe procesy
(poza świadomością), dający bezpośrednie,
dokładne, wierne odzwierciedlenie
poznawcze
rzeczywistości
dr Patrycja Rusiak
Definicja - spostrzeganie Elementy procesu spostrzegania
" to proces tworzenia
Bodziec dystalny
reprezentacji przedmiotu
Bodziec proksymalny
na podstawie informacji
otrzymanych z narządów zmysłów
Wrażenie
oraz zapisanych w pamięci
Spostrzeżenie
Bodziec dystalny Bodziec proksymalny
" bodziec, który działa " obraz optyczny, obraz
z pewnej odległości na siatkówce
" jest to dowolny bodziec " bodziec pojawiajÄ…cy siÄ™
z otoczenia, który w bezpośrednim
oddziałuje na nasze kontakcie bodz
ca
zmysły dystalnego z narządem
zmysłu
" obiekt w otoczeniu,
który jest z
ródłem " obiekt, który jest z
ródłem
stymulacji stymulacji
zewnętrznej wewnętrznej
1
2014-06-07
Bodziec proksymalny - cechy Wrażenie
" odwrócony góra - dół
" odzwierciedlenie " poszczególne wrażenia
" przekręcony prawo - lewo
elementarnej cechy sÄ… od siebie
" pomniejszony
zmysłowej odizolowane
" ziarnisty zarejestrowanej w wyniku
" zniekształcony odbioru danych
" wrażenie, które uważamy
sensorycznych
" ruchomy jako subiektywnie
" zamazany pierwotne może nie mieć
" wg Hebba (1969) swoich fizjologicznych
to aktywność dróg odpowiedników - kształt
wstępujących, biegnących to linie i kąty
od narządów zmysłowych
Spostrzeżenie Spostrzeżenie
" obraz umysłowy przedmiotu " wg Hebba jest efektem
aktywności pół czuciowych
" reprezentacja
kory mózgowej, które odebrały
przedmiotu
informacje pochodzące z różnych
zmysłów i połączyły je w całość
" obraz wszystkich
dostępnych cech,
" łączenie różnych wrażeń
rejestrowanych
ze sobÄ… jest wynikiem
za pośrednictwem różnych
percepcyjnego uczenia siÄ™
zmysłów
Kodowanie sensoryczne
" następuje tu zmiana bodz
ca zewnętrznego
na impuls nerwowy, który może już zawierać
pewne informacje na temat specyficznych cech
przedmiotu
" faza nie dostępna na poziomie świadomym
" procesy odbywajÄ…ce siÄ™ na tym poziomie
pojawiajÄ… siÄ™ tylko dlatego,
że informacje przechowywane są
w tzw. buforze/pamięci sensorycznej
2
2014-06-07
Przesyłanie zakodowanych informacji Kodowanie emocjonalne
" zakodowana informacja przesyłana jest do tzw.
" za kodowanie emocjonalne odpowiedzialne
detektorów cech:
STRUKTURY PODKOROWE - wzgórze
«% sÄ… to komórki lub zespoÅ‚y komórek, które sÄ…
i ciało migdałowate
odpowiedzialne za wyodrębnienie specyficznej cechy
" informacje z tych struktur przesyłane są dalej
(lub cech) danego przedmiotu
(do dalszej obróbki) do kory mózgowej
«% reagujÄ… one tylko na 1 cechÄ™ (pozostaÅ‚e ignorujÄ…)
np. komórki reagujące tylko na linie pionowe lub ruch itd.
«% detektory  linie poziome, linie pionowe, linie ukoÅ›ne,
kÄ…ty proste, kÄ…ty ostre, krzywych otwartych, krzywych
zamkniętych, ruchu, twarzy (?)
«% zadanie  kodowanie informacji do dalszej obróbki
Kodowanie emocjonalne Kodowanie emocjonalne
" funkcje - wczesna ocena " droga ta uruchamiana jest tylko, gdy:
emocjonalnego znaczenia bodz
ca
«% w polu percepcyjnym pojawi siÄ™
szczególny bodziec, który posiada
określone właściwości sensoryczne
" uruchamia mechanizm  uciekaj albo
tj. kształt i sposób poruszania się
walcz
«% nauczyliÅ›my siÄ™ reagować emocjonalnie
na określone bodz
ce
Odkodowanie Odkodowanie - fazy
faza rozpoznania treści faza oceny znaczenia
bodz
ca metaforycznego
" połączenie informacji (pojedynczych
" faza oceny semantycznej
" opcjonalnie
cech bodz
ca) w obraz umysłowy 
(znaczenie bodz
ca)
" dostrzeganie innego sensu
spostrzeżenie
" określenie kategorii,
odbieranych bodz
ców 
do której należy ten
 czytanie między
bodziec (obiekt to ptak 
wierszami
wróbel)
" dodatkowe 2 fazy:
" na tym etapie uruchamiajÄ…
" rozpoznanie odbywa siÄ™
«% faza rozpoznania treÅ›ci bodz
ca
się wyższe procesy
poprzez porównanie
poznawcze tj.
informacji sensorycznych
«% faza oceny znaczenia
z kategoriami już wnioskowanie
metaforycznego
istniejącymi w pamięci
3
2014-06-07
Procesy wstępujące (bottom-up)
" przetwarzanie informacji
od receptora do wyższych części
danego analizatora zmysłowego,
gdzie powstaje spostrzeżenie,
które aby mogło być rozpoznane musi
być porównane z informacją zapisaną
w pamięci
Procesy wstępujące (bottom-up) Procesy zstępujące (top-down)
" podkreśla ważność integrowania
" odbiór niepełnej informacji
prostych elementów bodz
ca dla całości
przez narządy zmysłów powoduje
spostrzegania
uruchomienie procesów
" rozpoznawanie przez porównanie
pamięciowych i percepcyjnych
z wzorcem (poznawczÄ… reprezentacjÄ…
(poszukiwanie),
w pamięci)
które aktywują interpretację danych
" detekcja niezmienników, czyli stałych
zmysłowych
właściwości spostrzeganego obiektu
Procesy zstępujące (top-down)
" Å‚Ä…czy oczekiwania i nabyte
doświadczenie zakodowane w strukturach
poznawczych człowieka
4
2014-06-07
Charakterystyka podejścia
Atomizm Strukturalizm
" wywodzi siÄ™ z nauk " holizm, wywodzi siÄ™
z nauk
przyrodniczych,
ASOCJACJONIZM
humanistycznych;
z fizyki (teoria
-ATOMIZM
STRUKTURALIZM -
nowych teoriach fizyki
PSYCHOLOGIA atomistyczna)
POSTACI
(teoria pola)
" pojawił się w XIX w.
" pojawił się w XX w.
" główni
" główni przedstawiciele:
przedstawiciele:
Wertheimer, Koffka,
Wundt, Titchener
KQ
hler, Lewin
Główne tezy: atomizm Prawa kojarzenia Arystotelesa
" prymat CZ
ŚCI nad całością, " prawo kojarzenia przez styczność w czasie
«% Å‚Ä…czymy ze sobÄ… te elementy,
" wrażenia zawsze są takie same, dlatego możemy
które współwystępują ze sobą albo łączy je
odbierać rzeczywistość zawsze w ten sam sposób
następstwo czasowe
" wrażenia są pierwotne, a spostrzeżenia wtórne
np. spostrzeganie muzyki i mowy
" łączenie wrażeń w spostrzeżenia następuje
«% wg asocjacjonistów to prawo jest najważniejsze
na podstawie praw kojarzenia (Arystoteles)
Prawa kojarzenia Arystotelesa Prawa kojarzenia Arystotelesa
" prawo kojarzenia przez styczność w " prawo kojarzenia przez podobieństwo
przestrzeni
" prawo kojarzenia prze kontrast
«% Å‚Ä…czenie ze sobÄ… elementów sÄ…siadujÄ…cych,
będących blisko siebie
np. spostrzeganie wzrokowe
5
2014-06-07
Główne tezy: atomizm Główne tezy: strukturalizm
" wszystkie części w polu percepcyjnym są " prymat CAA
OŚCI nad częściami
jednakowo ważne
" kontekst (wiedza, doświadczenie, inne cechy
" nie są znane fizjologiczne podstawy wrażeń percepcyjne) wpływa na to jak spostrzegamy
subiektywnie pierwotnych rzeczywistość
" główny problem: Jakie wrażenia stanowią " spostrzeżenia są pierwotne, a wrażenia można
konstytutywną część spostrzeżenia? poznać dopiero na podstawie analizy spostrzeżeń
" (1) rejestracja sensoryczna; (3) rozpoznanie " wyodrębnienie całości następuje na podstawie
semantyczne zasad Wertheimera
Zasady wyodrębniania całości
Główne tezy: strukturalizm
wg Wertheimera
" w polu percepcyjnym można wyodrębnić figurę " bliskość przestrzenna lub sąsiedztwo w polu
(część ważniejsza) oraz tło (część mniej ważna), widzenia
" nieznane są fizjologiczne podstawy spostrzeżeń " jednakowy wygląd lub podobieństwo
oraz ich spoiwa
"  wspólna droga
" główny problem: izomorfizm, czyli powstawanie
" dobra kontynuacja lub dobra figura
obrazów nerwowych w mózgu (koło)
" niewielkie rozmiary
" (2) ocena emocjonalna; (3) rozpoznanie
" symetria
semantyczne
" zgodność z chwilowym nastawieniem
" ubiegłe doświadczenie i przyzwyczajenia
Figura i tło (Edgar Rubin)
" jako figurę skłonni " w sytuacji, gdy pole dzieli
siÄ™ na poziomo na dwa
jesteśmy widzieć
obszary, dolną część
powierzchniÄ™
jesteśmy bardziej skłonni
obwiedzionÄ… (ma
widzieć jako figurę
krawędzie), natomiast
powierzchniÄ™ obwodzÄ…cÄ…
jako bezkresne tło
" jako figurę skłonni
jesteśmy widzieć obszar
stosunkowo mniejszy
6
2014-06-07
" prostota kształtu " wypukłość sugeruje
" figura wydaje się jaśniejsza od tła
oraz symetria również figurę, a wklęsłość tło
«% wyjÄ…tek biaÅ‚o-czarne = figura jest czarna,
wpływa na to, że dany
a tło białe
obszar identyfikujemy
" tło rozprzestrzenia się za figurą w sposób ciągły,
jako figura
a nie jak gdyby było przerwane przez figurę
" prostota orientacji
" figura wysuwa ku
przestrzennej obiektu
przodowi, a tło pozostaje
również wpływa
z tyłu
na postrzeganie obszaru
jako figury
Stałość spostrzeżeń
" to spostrzeganie charakterystycznych cech
przedmiotów (np. kształt, kolor) jako takich
samych, chociaż informacja docierająca do oka
ulega zmianie
Prawa stałości percepcyjnej Prawa stałości percepcyjnej
" bardzo trudno określić w jasny
" polega ono na tym,
i precyzyjny sposób, jakie relacje zachodzą
że spostrzeżenie nie ulega
miedzy: bodz
cami (dystalnym i
zmianom lub ulega mniejszym
proksymalnym)  wrażeniem 
zmianom w porównaniu
spostrzeganiem
ze zmianami bodz
ca
proksymalnego
" jednym z przykładem tych trudności
jest zjawisko stałości spostrzegania
7
2014-06-07
Prawa stałości percepcyjnej Kształt
" oglądając przedmiot z różnych stron
kształtu
pomimo, iż widzimy odmienne
kształty, potrafimy rozpoznać,
Prawa
że jest to ten sam przedmiot
jasności stałości wielkości
percepcyjnej
" jest to zwiÄ…zane z jednym
z elementów procesu postrzegania 
barwy stałość percepcji kształtu
Kształt Jasność
" postrzeganie barwy obiektu uzależnione jest
" dzięki tej funkcji obserwowany świat
od wielu czynników, a przede wszystkim
pozostaje statyczny, Å‚atwiejszy
od światła, które bardzo często ulega zmianie
do zrozumienia
«% kartka biaÅ‚ego papieru, oglÄ…dana pod Å›wiatÅ‚o,
nadal będzie postrzegana jako biała, pomimo iż
" typowym przykładem jest skrzydło okna tak naprawdę jej barwa jest bardziej
w odcieniach szarości
lub drzwi, które zachowują swój kształt,
" te zmiany mogą zostać dostrzeżone
mimo że obserwujemy je z różnych pozycji
dopiero w momencie bezpośredniego
porównania
ZÅ‚udzenie Ponzo
Jasność Wielkość
" wielkość obserwowanego
" problem w tym, że rozkład długości fal
obiektu zmienia się w zależności
światła odbitego od liści zmienia się
od tego,
wraz z oświetleniem,
w jakiej odległości znajduje się
obiekt od obserwatora
a przecież to długość fali świetlnej
decyduje o tym, jakÄ… barwÄ™
" im większy dystans tym obraz
spostrzegamy
rzutowany na siatkówkę jest
mniejszy
" pomimo tych zmian wielkość
obiektu interpretujemy zawsze
tak samo
8
2014-06-07
Barwa
" na postrzeganie barwy wpływa również kontekst,
czyli tło, otoczenie, w którym się znajduje
«% sÄ…siadujÄ…ca barwa może rozjaÅ›niać barwÄ™ naszego
przedmiotu bÄ…dz
wręcz przeciwnie powodować,
że przedmiot będzie się wydawał ciemniejszy
" wszystko zależy od kontrastu pomiędzy
sÄ…siadujÄ…cymi barwami
9