Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum
Autor: Wiesław Srokosz
2006-03-09
Odnawialne y
ródła Energii
 czy zastąpią surowce wykorzystywane obecnie?
WST
P
Człowiek na różnych etapach rozwoju wykorzystywał różne z
ródła energii. Początkowo była
to siła jego mięśni, póz
niej nauczył się wykorzystywać ogień, siłę wiatru i wody oraz energię
zwierząt pociągowych.
W dobie rewolucji przemysłowej zapotrzebowanie na energię gwałtownie wzrosło. W jej
początkowym okresie podstawowym z
ródłem było drewno, a od połowy XIX do połowy XX
wieku węgiel kamienny. Od połowy ubiegłego stulecia gwałtownie zaczęło rosnąć znaczenie
ropy naftowej, która jest obecnie najważniejszym surowcem energetycznym, natomiast w
ostatnim trzydziestoleciu bardzo szybko wzrasta znaczenie gazu ziemnego.
Zasoby tych surowców wcześniej czy póz
niej wyczerpią się. Ocenia się, że najdłużej, bo
jeszcze przez prawie 220 lat, będzie można korzystać ze złóż węgla, o wiele krócej  ponad
60 lat  trwać będzie eksploatacja gazu ziemnego, zaś ropy naftowej wystarczy jeszcze na
około 30-40 lat.
Klimatolodzy biją na alarm  w efekcie spalania paliw kopalnych do atmosfery dostaje się
coraz większa ilość gazów cieplarnianych, następują zmiany klimatyczne.
Zapotrzebowanie na energię ciągle rośnie i coraz większy niepokój budzą pytania:
Czy można ustawicznie zwiększać wydobycie paliw kopalnych?
Co będzie, gdy wyczerpią się zasoby węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego?
Czy istnieje możliwość zastąpienia ich z
ródłami alternatywnymi?
CELE
Po zajęciach uczeń potrafi:
" wymienić odnawialne z
ródła energii,
" wyjaśnić na czym polega pozyskiwanie energii ze z
ródeł odnawialnych,
" wskazać korzyści wynikające ze stosowania odnawialnych z
ródeł energii,
" wskazać wady utrudniające powszechne stosowanie tych z
ródeł energii,
" podać przykłady wykorzystania odnawialnych z
ródeł energii w Polsce i na świecie,
" zaproponować działania zmierzające do rozpowszechnienia wykorzystania odnawialnych
z
ródeł energii.
METODY I TECHNIKI
" burza mózgów,
" praca w grupach z tekstem/Internetem,
" dyskusja
MATERIAA
Y POMOCNICZE
" materiały ze stron internetowych serwisu www.biomasa.org/edukacja,
" mapa fizyczna Polski,
" mapa fizyczna świata,
" duże arkusze papieru, pisaki
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
1
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum
Autor: Wiesław Srokosz
2006-03-09
PRZEBIEG ZAJ
Ć
1. Zajęcia proponuję rozpocząć od podania przykładów wykorzystywania energii w życiu
codziennym. W tym celu posługujemy się metodą burzy mózgów. Uczniowie podają, do
jakich celów potrzebna jest energia np. do ogrzania mieszkań, oświetlenia, poruszania
samochodów, uruchamiania domowych urządzeń elektrycznych i urządzeń
przemysłowych.
Następnie wspólnie odpowiadamy na pytanie, czy możliwe jest życie bez
wykorzystywania energii?
Odpowiedz
jest oczywiście negatywna. W dalszej kolejności polecamy, aby uczniowie
wymienili znane im z
ródła energii. Każdy uczeń wymieniając konkretne z
ródło zapisuje
je w odpowiednim miejscu planszy prezentującej podział z
ródeł energii.
Przykład zapisu
y
ródła energii
odnawialne nieodnawialne
energia słoneczna węgiel kamienny
energia wiatru węgiel brunatny
energia wód ropa naftowa
energia geotermalna gaz ziemny
energia biomasy pierwiastki promieniotwórcze
2. W drugiej części zajęć uczniowie będą pracowali z Internetem lub w przypadku braku
takiej możliwości z materiałami wydrukowanymi. Wykorzystujemy materiały
zamieszczone na stronach serwisu edukacyjnego www.biomasa.org/edukacja.
Dzielimy klasę na pięć zespołów i każdemu podajemy z
ródło energii, którym będzie się
zajmował.
Zespół I - energia słoneczna
Zespół II - energia wiatru
Zespół III - energia wód
Zespół V - energia geotermalna
Zespół V - energia biomasy
Podajemy zadania (A, B, C) do wykonania przez każdą grupę, na podstawie wskazanego
materiału i własnych wiadomości.
Zadanie A
Proszę wyjaśnić w kilku zdaniach, na czym polega pozyskiwanie energii z podanych
z
ródeł energii.
Po wejściu na stronę www.biomasa.org/edukacja uczniowie wybierają ikonę, którą oznaczono
przydzielone danej grupie z
ródło energii. W przypadku braku możliwości skorzystania z
Internetu drukujemy wcześniej z podanej strony materiał dla każdej grupy i rozdajemy
uczniom po jednym egzemplarzu na grupę.
Czas przeznaczony na przygotowanie odpowiedzi to 5 minut. Po jego upływie
przedstawiciele zespołów prezentują odpowiedzi, a my dbamy o to, aby były one precyzyjne,
konkretne i zrozumiałe dla pozostałych.
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
2
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum
Autor: Wiesław Srokosz
2006-03-09
Zadanie B
Proszę wymienić zalety podanych z
ródeł energii.
Uczniowie w swoich grupach ustalają cechy będące zaletami danych z
ródeł. Zwracamy
uwagę, aby uwzględniano cechy związane z dostępnością zasobów, ich rozmieszczeniem,
wpływem na środowisko itp. Wyniki pracy prezentuje wyznaczony przedstawiciel grupy.
Podawane przez uczniów zalety zapisujemy na tablicy lub w tabeli na plakacie, w kolumnie
 zalety .
Przykład zapisu
y
ródło energii Zalety Wady
- nieograniczone zasoby,
energia słoneczna - nie zanieczyszcza środowiska
- itd.
energia wiatru
energia wód
energia geotermalna
energia biomasy
Zadanie C
Proszę wymienić wady (czynniki utrudniające powszechne zastosowanie) podanych
z
ródeł energii.
Podobnie jak w przypadku poprzedniego polecenia, uczniowie w swoich grupach ustalają
cechy utrudniające powszechne zastosowanie poszczególnych z
ródeł. Wyniki pracy
prezentuje wyznaczony przedstawiciel grupy i zapisujemy je na tablicy lub plakacie,
w kolumnie  wady .
Podczas wymieniania wad poszczególnych z
ródeł energii dbamy o to, aby nie ograniczały się
one do uwarunkowań technicznych, ale uwzględniały również wymagania związane
z cechami środowiska przyrodniczego
3. Po prezentacji wyników pracy poszczególnych grup i zapisaniu wniosków (wypełnieniu
tabeli) uczniowie wiedzą, na czym polega wykorzystanie poszczególnych z
ródeł energii
i znają ich wady oraz zalety. Dla utrwalenia tych wiadomości polecamy, aby podane
warunki sprzyjające rozwojowi energetyki alternatywnej przyporządkowali do
poszczególnych jej z
ródeł.
Warunki sprzyjające wykorzystaniu alternatywnych z
ródeł energii:
Bezchmurna pogoda, częste występowanie wiatrów, występowanie blisko pod powierzchnia
ziemi wód o wysokiej temperaturze, duża siła wiatru powyżej 15 m/s, długi okres
usłonecznienia (czasu, gdy świeci Słońce), rozwinięty przemysł drzewny dostarczający dużej
ilości odpadów, duże różnice poziomu wód spowodowane pływami morskimi, duże obszary
niewykorzystanych gleb słabo urodzajnych, występowanie dużych oczyszczalni ścieków
i wysypisk śmieci, wysokie fale morskie, małe zapylenie powietrza.
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
3
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
Scenariusz zajęć dla uczniów gimnazjum
Autor: Wiesław Srokosz
2006-03-09
Przykład zapisu
y
ródło energii Warunki sprzyjające wykorzystaniu danego z
ródła energii
bezchmurna pogoda, długi okres usłonecznienia, małe zapylenie
energia słoneczna
powietrza
energia wiatru częste występowanie wiatrów, duża siła wiatru powyżej 15 m/s
duże różnice poziomu wód spowodowane pływami morskimi,
energia wód
wysokie fale morskie
występowanie blisko pod powierzchnia ziemi wód o wysokiej
energia geotermalna
temperaturze,
rozwinięty przemysł drzewny dostarczający dużej ilości
energia biomasy odpadów, duże obszary niewykorzystanych gleb słabo
urodzajnych
4. Uczniowie korzystając z wiadomości zdobytych na lekcjach geografii wskazują na mapie
Polski i świata obszary, na których istnieją warunki sprzyjające wykorzystaniu
poszczególnych z
ródeł energii (zapisane wcześniej w tabeli). Uczniowie z grup, które
zajmowały się danym z
ródłem energii, informują pozostałych, czy na wskazanych
obszarach (o sprzyjających warunkach) istnieją elektrownie lub instalacje wykorzystujące
to z
ródło. Na podstawie tych informacji wszyscy uczniowie formułują wnioski co do tego,
gdzie w Polsce i na świecie istnieją jeszcze możliwości wykorzystania danego z
ródła
energii.
Przykład  Energia słoneczna
Z zapisanych w tabeli  warunków wynika, że wykorzystaniu energii słonecznej sprzyja długi
czas usłonecznienia, długi okres bezchmurnej pogody i dobra przejrzystość powietrza.
Uczniowie wskazują na mapie świata obszary położone głownie w strefie klimatu
zwrotnikowego oraz podzwrotnikowego i umiarkowanego typu kontynentalnego położone
poza wielkimi obszarami zurbanizowanymi. Dochodzą do wniosku, ze w Polsce warunki do
instalowania kolektorów są mało sprzyjające. Można je instalować głównie na obszarach
środkowej Polski i poza aglomeracją warszawską oraz Górnym Śląskiem (z uwagi na duże
zanieczyszczenie powietrza).
Przedstawiciele grupy zajmującej się tym z
ródłem informują, że największe instalacje
wykorzystujące to z
ródło energii zbudowano w USA w Kalifornii, w Europie w Pirenejach
poza tym mniejsze kolektory słoneczne pracują w wysoko rozwiniętych krajach Europy i
Ameryki. Polska ma raczej skromne możliwości wykorzystywania tego z
ródła. Niewielkie
kolektory pojawiły się na dachach prywatnych budynków pomagając w ich ogrzewaniu,
a w rolnictwie wykorzystywane są do suszenia pasz.
5. Prosimy uczniów, aby korzystając z wiadomości zdobytych podczas tych zajęć oraz na
lekcjach innych przedmiotów zaproponowali działania zmierzające do rozpowszechnienia
wykorzystania odnawialnych z
ródeł energii. Tak kierujemy dyskusją, aby propozycje
uwzględniały udoskonalenia techniczne, powodujące zmniejszenie kosztów instalacji do
pozyskiwania energii i zwiększenie efektywności urządzeń oraz upowszechnianie wiedzy
o zaletach wykorzystywania alternatywnych z
ródeł energii.
6. Na zakończenie zajęć powracamy do postawionego na wstępie pytania: czy istnieje
możliwość zastąpienia tradycyjnych surowców energetycznych z
ródłami
alternatywnymi?
Prosimy, aby uczniowie udzielając odpowiedzi na to pytanie, jednym zdaniem uzasadniali
swoją odpowiedz
. Uzasadnienia powinny uwzględniać zarówno względy ekonomiczne,
jak i wpływ na środowisko przyrodnicze.
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
4
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja