Prawo międzynarodowe publiczne Wybór orzecznictwa fragment

dydydaktyczne.Wykładprawamiędzynarodowegopublicznego,jakrównieżproces
nauczania stosunków międzynarodowych towarzyszący nauce prawa międzynaro-
dowegolubteżrealizowanyniezależnie,wymaganieustannychodwołańdoorzecz-
nictwasądówmiędzynarodowych.Sięganiezaśdonichwskazujenastałąproporcję
swoistejdominacji–obokorzeczeńsądówarbitrażowanych–orzeczeń(opiniidorad-
czych)Trybunałówhaskich–StałegoTrybunałuSprawiedliwościMiędzynarodowej
(1922–1946)iMiędzynarodowegoTrybunałuSprawiedliwości(1945).Teokoliczno-
ścisprawiają,żetytułopracowaniasygnalizujeoanaliziedecyzjimiędzynarodowych
sądów.Oboksprawwiodących,kluczowychdlarozumieniamiędzynarodowegopo-
rządkuprawnegoizwieńczającychjeorzeczeńopracowanieprzywołujetakżeprzy-
kładyorzeczeń,jakkolwiekdrugoplanowychzpunktuwidzeniaprawnychrozważań,
topodkreślającychprzedmiotowebogactwosądowychnarracji.Względydydaktycz-
nesprawiłytakże,żeopracowanieobejmujekilkaorzeczeńsądówkrajowych,które
dla prowadzenia wykładu prawa międzynarodowego mają, zdaniem Autorów, rów-
nieżistotneznaczenie.

Niniejszy wybór orzeczeń jest także próbą podążania szlakiem wytyczonym

wnaucepolskiejw1969r.przezpracownikówUniwersytetuJagiellońskiego,którym
kierowałprof.Marian Iwanejko.TowtamtejdacieukazałsiępierwszywPolsce„Wy-
bórorzeczeńMiędzynarodowegoTrybunałuSprawiedliwości”.Wybórniniejszyjest
kolejnymtakkompleksowym,porównywalnymzpierwowzorem,opracowaniemmię-
dzynarodowegoorzecznictwawPolsce.

Łódź,sierpień2010r.

prof.UŁdrhab.Piotr Daranowski

Wprowadzenie

Pytanie o przyczynę wydania przeglądu orzecznictwa sądów międzynarodo-

wych, szczególnie zaś (obok wybranych orzeczeń sądów arbitrażowych) orzeczni-
ctwastałychsądówhaskich

,aściślej:StałegoTrybunałuSprawiedliwościMiędzy-

narodowej(STSM)iMiędzynarodowegoTrybunałuSprawiedliwości(MTS),niejest
pytaniem retorycznym. Nie wyczerpuje bowiem nań odpowiedzi dość powszechnie
ugruntowanaiztejprzyczynyoczywistaopinia,żewypowiedziobuTrybunałówha-
skichsąjednymznajważniejszychczynnikówstymulującychewolucjęprawamiędzy-
narodowegopublicznegowXXw.Niewyczerpuje,bowiemwspółcześnie,takżena
przełomie wieków, jesteśmy świadkami rozszerzenia się palety międzynarodowych,
wyspecjalizowanych procedur sądowych

. Powstanie nowych sądów międzynarodo-

wych,będąceodpowiedziąnanowe,nieznaneprzeszłościwyzwania,odsuwanadalszy
planhistoryczną–cooczywiste–rolęSTSM,jakirolęMTS,sukcesoraSTSM

,wy-

RozważaniaobejmująwypowiedziobuTrybunałów–STSMiMTS–czynionerównieżwformuleopinii

doradczych.

Sątoprzedewszystkimproceduryzwiązanezrozstrzyganiemszerokorozumianychsporówhandlowych,

wtyminwestycyjnych,któreoddawanesą–bądźnapodstawiekompromisówadhoc,bądźnapodstawie

wcześniejszychustaleńtraktatowych(np.porozumieńdwustronnychopopieraniuinwestycji,BilateralIn-
vestmentTreaties,BIT)–licznyminstytucjommiędzynarodowymlubkrajowympowołanymwtymcelu.

Donajbardziejznanychnależą:MiędzynarodowySądArbitrażowyprzyMiędzynarodowejIzbieHandlu

(International Cort of Arbitration, ICC) Międzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów (Internatio-
nalCentreforDisputeResolution,ICDR),LondyńskiTrybunałArbitrażowy(LondonCourtofArbitration,

LCIA),PanelŚwiatowejOrganizacjiHandlu(WTOPanel),KomisjaONZdosprawMiędzynarodowego

PrawaHandlowego(UnitedNationsCommissiononInternationalTradeLaw,UNCITRAL),Stowarzyszenie

ArbitrażuMiędzynarodowego(AssociationforInternationalArbitration,AIA),MiędzynarodoweCentrum

AlternatywnegoRozstrzyganiaSporów(InternationalCentreforAlternativeDisputeResolution,ICADR),

atakżeinstytucjekrajowe,rozstrzygającesporyzzakresuhandlumiędzynarodowego:HongKongInterna-
tionalArbitrationCentre(HKIAC),SingaporeInternationalArbitrationCentre(SIAC),AustralianCentrefor
International CommercialArbitration (ACICA), IsraeliInstituteofCommercialArbitration, heArbitration
AssociationofTajwan,ChinaInternationalEconomicTradeArbitrationCommission,AmericanArbitrationAs-
sociation,czynaszSądArbitrażowyprzyKrajowejIzbieGospodarczejwWarszawie.Zupełnieszczególnym

przypadkiemjestSportowyTrybunałArbitrażowy(TribunalArbitralduSport,TAS),rozstrzygającyspory

związanezesportem.

S.Rosenne,heInternationalCourtofJusticeAttheBeginningoftheTwenty-FirstCentury(w:)he

Hague:LegalCapitaloftheWorld,podred.P.J.vanKriekena,D.McKay,Haga2005,s.203.

Wprowadzenie

XII

magającraczejskupieniauwaginawspółczesnej,wyspecjalizowanejdebacienowych
sądówinowychproblemach,którychjestonaświadectwem.

Uzasadnieniewydaniaorzecznictwawymagazatemkrótkiegozestawieniabar-

dziejszczegółowychracjikontestujących,jakiprzemawiającychzaprzyjęciemtezy
– którą dzielą Autorzy opracowania – że rola orzeczeń sądowych, szczególnie zaś
orzeczeńobuTrybunałów,pozostajefundamentalnądlaopisuirozumieniamiędzy-
narodowegoporządkuprawnegodobywspółczesnejiukładaniarelacjiwobrębiespo-
łecznościmiędzynarodowejtakżenapoczątkuXXIw.

Źródłaewentualnychwątpliwościsąnastępujące:

1) orzecznictwosądów,wtymobuTrybunałów,będącewszakefektemprocesów

pokojowegorozstrzyganiasporów(prs),jestjedyniecząstkowymreleksemde-
batyoprawiemiędzynarodowym,zachodzącejwtychprocesach.Debaty,która
toczysięwopisanychart.33KartyNZformułach

.Awięcformułach:dyplo-

matycznych(„wdrodzerokowań,badań,pośrednictwa,koncyliacji”),procedur
regionalnych („w odwołaniu się do organów lub porozumień regionalnych”)
isądowych(„wdrodze[…]arbitrażu,postępowaniasądowego”).Wtymkon-
tekściepostępowaniesądowejestjednymzwielumożliwychwariantówprs.Po-
stępowanieprzedsądemstałymjestzaśdalszymjegouściśleniem,apostępowa-
nieprzedTrybunałamihaskimi(STSMiMTS)wtejperspektywietęwielość
formuł prowadzenia debaty o prawie międzynarodowym w procesie prs nie
tylko jeszcze mocniej akcentuje, lecz wręcz zdaje się klasyikować jako – nie
tylkostatystycznie–ułamkową.Podkreślićtakżenależy,żeart.33KartyNZ,
pozostawiając stronom pełną swobodę w łączeniu i konigurowaniu wyliczo-
nychformułprssłużącychrozstrzygnięciusporów,wktórychpozostają,zachęca
członkówOrganizacji–wliczbie192–doposzukiwanianowychformuł,jeśli
uważają,iżwbardziejwłaściwysposóbpozwoląceltenosiągnąć.Toprzesła-
niejestwręczpostrzeganejakoustanowieniezapisemart.33KartyNZ„zasady
wolnegowyboruśrodkaprs”

izachętądokierowaniasięjejtreścią.Wyróżnianie

zatemefektówdebatysądowej(STSMiMTSorazarbitrażu)iichanalizana
tleustaleńinnychprocesówprsrodzipytanieoprzyczynętego(nieuzasadnio-
negowdomyśle)uprzywilejowania;

2) przedmiotrozstrzyganychsporów(STSM,MTS)niedotyczygłównychnurtów

międzynarodowychzdarzeń,któreopisująwłaściwościnowychwyspecjalizowa-
nych,powołanychdlaichanalizysądów

.Obecniesądamiszczególnieskupia-

jącymiuwagępublicznąsąmiędzynarodowesądykarne:MiędzynarodowyTry-
bunał Karny ds. Jugosławii (1991) czy też MiędzynarodowyTrybunał Karny

Art.33(1)KartyNZ:„Stronywsporze,któregodalszetrwaniemożezagrażaćutrzymaniumiędzyna-

rodowego pokoju i bezpieczeństwa, powinny przede wszystkim dążyć do jego rozstrzygnięcia w drodze

rokowań,badań,pośrednictwa,koncyliacji,arbitrażu,postępowaniasądowego,odwołaniasiędoorganów

lubporozumieńregionalnych,alboinnymisposobamipokojowymistosowniedoswegowyboru”.

heCharteroftheUnitedNations,Acommentary,podred.BrunonaSimma,Oxford2002,s.591.

S.Rosenne,heInternationalCourt.Autorpodajejakoprzykład„przejęcie”rozstrzyganychdotądprzez

MTSsporówrodzącychsięnatlestosowanialubinterpretacjiprawamorzaprzezTrybunałPrawaMorza.

Wprowadzenie

XIII

(1997).PodobnymzainteresowaniemobjętesąstrasburskiEuropejskiTrybunał
PrawCzłowieka,Między-amerykańskiTrybunałPrawCzłowiekawSanJose,
Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu czy Międzynarodowy
TrybunałPrawaMorzazsiedzibąwHamburgu.Okolicznością,którąstatuty
wymienionychwyżejsądówponadtoakcentują–obokprzedmiotowejspecjali-
zacji–jestdostępnośćprocedurysądowejdlapodmiotówinnychniżpaństwa.
Jeślizatem„nowoczesnośćsądowegosystemupokojowegorozstrzyganiasporów
możebyćmierzonajegodostępnościądlainnychaktorówniźlitylkopaństw”

to tej„nowoczesnej” cechy postępowanie przed MTS i arbitrażem nie posia-
da.Braktejcechyzubażazatemtoczonąprzednimdebatęiprzemawiazapo-
trzebąskupieniauwaginawpełni„współczesnej”debaciesądowej,prowadzonej
zudziałeminnychniżpaństwastronpostępowania,nainnychniżMTSforach;

3) sądowerozstrzyganiesporówmiędzypaństwami–pozaprzypadkamiuznaniaju-

rysdykcjisądów„wyspecjalizowanych”–jestwpraktycepaństw,takżeprzedMTS

relatywnierzadkie.Powszechnajestopinia,żetonegocjacjepomiędzypaństwa-
mi,anieinneformułyprs,sąnajbardziejuznanąinajbardziejrozpowszechnioną
formąprs.Rozstrzygnięciasądowestanowiąułamekrozstrzygnięć.Przypisywanie
imzdolnościwiarygodnegoopisuizdolnościkształtowaniarelacjimiędzynarodo-
wychopartychnaprawiejestconajmniejdyskusyjnewłaśniewkonfrontacjizne-
gocjacyjnągotowościąpaństwdoprs.Formułanegocjacjisygnalizujebowiem,że
państwa,codozasady:„[…]wmiejscepoddaniasięrozstrzygnięciuniezależne-
goautorytetuwoląpozostaćpanamisporu,nawetjeślimożeonbyćsądoworoz-
strzygnięty,iskłaniająsiękusięgnięciupośrodkipozwalające–jeślitomożliwe
–dokonywaćtransakcjipolitycznych,któresądlanichbardziejsatysfakcjonujące
istabilne,niźlirozstrzygnięciaopartenaobowiązującymprawie”

Mimojednakopisanychwyżejwątpliwościprzyczynyprzypisywaniaorzeczni-

ctwusądówmiędzynarodowych,wtymobuTrybunałów,szczególnejrolisąliczniej-
szeibardziejróżnorodne,awagasądowychorzeczeńjestpochodną,sądzićmożna,
następującychokoliczności:
1) rozstrzygnięciasądów,zarównoTrybunałówhaskich,jakisądówarbitrażowych,

sąwiążące–wyrokwsprawiewiążestrony.Rozstrzygnięciasądówróżniąsię
zatemodniewiążącychstronysporurozstrzygnięćinnychpodmiotówiinstytu-
cji,podejmowanychwdrodzedyplomatycznej.Decyzjaopoddaniusporupro-
cedurzekończącejsięwydaniemwiążącegowsprawiewyrokujestzatemdecy-
zjąsygnalizującąwszczególnysposóbosileprzekonaniaoskutecznościzasady
„rządów prawa”. Jakkolwiek strony mogą sięgać po inne wskazane w art. 33
KartyNZformułyprs,równecodowagiiznaczeniapostępowaniusądowe-
mu,to:„Jednakpotrzebaznalezieniarealnychrozwiązańsprawia,żepotrzebata

heCharter,s.591.

S.Rosenne,heInternationalCourt,s.202.

M.L.Condorelli,L’AutoritedelaDecisiondesJuridictionsInternationalesPermanentes[w:]Lajuridiction

internationalepermanente.Sociétéfrançaisepourledroitinternational,ColloquedeLyon,Lyon1987,s.281.

Wprowadzenie

XIV

częstokierujepozostającewsporzestronydoHagi”

.DecyzjesędziówTrybu-

nałów(STSM,MTS)identyikujązatem,wopiniikierującychpodichrozwagę
spory,regułymiędzynarodowegoporządkuprawnego,dotycząceichprzypad-
kuwsposóbnajbardziejwiarygodny,bezstronny,niezależnyiprofesjonalny,isą,
ztąświadomościąiztychprzyczyn,przeznichwpełnihonorowane;

2) tęszczególnąrolęorzeczeńsądowych,wtymorzeczeńsamychTrybunałów,dla

utrwalaniarządówprawa(ruleoflaw)podkreśla(podkreślał)samart.38Statutu
obuTrybunałów,któryprzypisuje„orzeczeniomsądowym”wprocesieorzekania
rolę„pomocniczegośrodkaustalanianormprawa”(MTS);

3) przedmiot postępowania sądowego (STSM, MTS, arbitraż) – w odróżnieniu

odjurysdykcyjnejwłaściwościsądów„wyspecjalizowanych”–jestnielimitowa-
ny. Strony sporu mogą zatem przedłożyć każdą sporną materię pod rozwagę
sądu.Taprzedmiotowa„właściwość”jestnietylkozapisanąstatutemwłaściwoś-
ciąMTS,leczstajesięzupływemczasuoczywistąjegozaletą.MTSjestzatem
międzynarodowymsądempowszechnym;

4) udziałorzeczeńsądowychwutrwalaniu„rządówprawa(międzynarodowego)”jest

pochodnąichrzeczywistegowpływunakształtowanieprzeznierelacjiwkrę-
guszerszymniżstronysporu,jakkolwiekwyrokformalniedotyczyjedyniestron
sporu(resinteraliosacta,aliasnecnocetnecprodest

).Gdyzatempodstawądecyzji

sądusąstosownenormytraktatowe(zwyczajowe),przyjęterozstrzygnięcienada-
jedefactopodjętejdecyzji„siłęnormatywną”,obejmującąpraktykępodmiotów
poddanych traktatowemu (zwyczajowemu) reżimowi będącemu przedmiotem
sądowychanaliz.Jeśliwyroknosiznamiona„precedensu”,tzn.jestrozstrzygnię-
ciembędącymnastępstwemanalizyniejednorodnejpraktykipaństw,niespójnych
ustaleńtraktatowych,obejmującychróżneczyteżniewpełnitożsamekręgipod-
miotów, a także zapisów niewiążących dokumentów międzynarodowych, jego
„siłanormatywna”jest(obokwiarygodności,bezstronności,niezależnościiprofe-
sjonalnościwyrokowania)pochodnąobiektywnejpotrzebyspołecznościmiędzy-
narodowejciągłegoodnajdywaniaiutrwalaniaorientującychbiegrelacjimiędzy-
narodowychreguł,znajomościichewolucji.Tepotrzebyioczekiwania–spełnia
jednostkowywyrok„wsprawie”.Sądświadomyjestwpełniroli,jakąmadospeł-
nieniawrelacjizarównowobecstronsporu,jakiwobeccałejspołecznościmię-
dzynarodowej. Sygnalizuje to uwaga Trybunału uszczegóławiająca istotę jego
orzeczniczychdziałań:Trybunał„[…]stwierdzaoprawieistniejącym,niestano-
wiprawa.Taksiędziejenawet,jeślistwierdzającistosującprawo,Trybunałmusi
uściślićjegozakresiczasamiodnotowaćgeneralnytrendjegorozwoju”

;

P.J.vanKrieken,D.McKay,Introduction[w:]heHague:LegalCapitaloftheWorld,podred.P.J.van

Kriekena,D.McKaya,Haga2005,s.25.

Por.art.59StatutuMTS:„DecyzjaTrybunałumamocobowiązującątylkomiędzystronamiiodnośnie

dotejwłaśniesprawy”.

Sprawalegalnościgrożeniaużyciemlubużyciabroninuklearnej,OpiniadoradczaMTS,8.7.1996r.,ICJ

Reports,1996,s.18.

Wprowadzenie

5) siłaoddziaływaniawyrokupozakręgiemstronsporu–pozawskazanymiwyżej

faktycznymitegoprzyczynami–jestteżprawniewymagana.Szczególnymtego
przykłademjestpostanowienieKartyNZ,przewidującezaangażowanieOrga-
nizacjiwegzekucjęwyrokuMTS[art.94(2)KartyNZ]

.Wnastępstwieprzy-

jęciatejdyspozycjiproblemuszanowaniadecyzjiTrybunałuprzestajebyćwspo-
sóboczywistysprawądotyczącąjedyniestronsporurozstrzygniętegoprzezsąd,
leczstajesięsprawąogółuczłonkówONZ,mającychprawowymagać,abystro-
nasporupodporządkowałasięsądowejdecyzji,awięcuszanowałaprawo;

6) akcentujewagęiznaczenieorzeczeńSTSMiMTS,jużwdoktrynalnejnarracji,

przydawanie wypowiedziom (wyrokomTrybunałów) właściwości decyzji, któ-
rychnaturęopisujezwrot–skutecznościtychdecyzjiergaomnes

.Odniesienie

tegozwrotudoterminu„zobowiązańergaomnes”,awięczobowiązań,wktórych
poszanowaniu ma interes, jak i obowiązek cała społeczność międzynarodowa,
jestoczywiste.Zwrottenniejestwświetlepoczynionychustaleńjedynieigu-
rąstylistyczną.AutwierdzadodatkowowtymprzekonaniułączeniezHagą,za
sprawąMTSwłaśnie,przezSekretarzaGeneralnegoONZButrosa-Ghaliinnego
terminu–„prawniczejstolicyświata”(legalcapitaloftheworld)–irekomendowa-
nieprzyjęciaobowiązkowejjurysdykcjiTrybunałuprzezczłonkówONZ

;

7) mającnauwadzeprzypisanąorzeczeniomsądowymprzezart.38StatutuMTS

funkcję i rolę, udział orzeczeń sądów międzynarodowych w ogóle, a haskich
wszczególności,wbudowaniurządówprawa,stwierdźmy,żetowobrębiemię-
dzynarodowych sądów, zwłaszcza Trybunałów haskich, przebiegał (STSM)
iprzebiega(MTS)głównynurtprocesupolegającegonawyjaśnianiucentral-
nych, fundamentalnych zagadnień prawa międzynarodowego, określających
istotę prawno-międzynarodowego porządku, także doby współczesnej. Prak-
tycznymwyrazemtegojestskalaprzywoływaniaorzeczeńsądów,wtymorze-
czeńobuTrybunałów,wwykładachprawamiędzynarodowegopublicznego.
Podane wyżej przyczyny uzasadniają, w opinii Autorów, wydanie niniejszego

zbioruorzeczeń.

Łódź,lipiec2010r.

prof.UŁdrhab.PiotrDaranowski

drJoannaPołatyńska

Art.94(2)KartyNZ:„Jeżelistronawsprawieniewykonazobowiązańciążącychnaniejzmocywyr.

Trybunału,drugastronamożeodwołaćsiędoRadyBezpieczeństwa,która,jeśliuznazakonieczne,zaleci

lubzdecyduje,jakieśrodkinależyzastosowaćwceluzapewnieniawyrokowiskuteczności”.

M.L.Condorelli,L’Autorite,s.306in.

AnAgendaforPeace:PreventiveDiplomacy,PeacemakingandPeace-keeping;reportoftheUNSG

pursuanttothestatementadoptedbythesummitmeetingoftheSGon31January1992,paragraphs38,

39;dostępnena:http://www.un.org/Docs/SG/agpeace.html.

XVII

Wykaz skrótów

1. Źródła prawa

Beamtenabkommen.........„Ostateczne porozumienie dotyczące urzędników” (End-

gultigesBeamtenabkommen)z22.10.1921r.

Deklaracjalondyńska.....Deklaracja dotycząca prawa wojny morskiej, przyjęta

wLondynie26.2.1909r.

EKPCz..........................Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych

Wolnościz4.11.1950r.,Dz.U.z1998r.Nr147,poz.962

KartaNZ.......................Karta Narodów Zjednoczonych podpisana 26.6.1945 r.

wSanFrancisco,Dz.U.z1947r.Nr23,poz.90

Konwencjagdańska.........KonwencjamiędzyPolskąaWolnemMiastemGdańskiemza-

wartawParyżu9.11.1920r.,Dz.U.z1922r.Nr13,poz.117

konwencjegenewskie.....konwencjegenewskiez12.8.1949r.oochronieoiarwojny,

Dz.U.z1956r.Nr38,poz.171

Konwencjagórnośląska..Konwencja niemiecko-polska dotycząca Górnego Śląska,

podpisanawGenewie15.5.1922r.,Dz.U.z1922r.Nr44,
poz.371

Konwencjahawańska.....Konwencjahawańskaoazyludyplomatycznymz20.2.1928r.
Konwencjahaska...........I Konwencja haska o pokojowem rozstrzyganiu sporów

międzynarodowych z 29.7.1899 r. (18.10.1907 r.), Dz.U.
z1930r.Nr9,poz.64

Konwencja
oludobójstwie................Konwencjaozapobieganiuikaraniuzbrodniludobójstwa

z9.12.1948r.,Dz.U.z1952r.Nr2,poz.9

Konwencja
oprawietraktatów.........Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 23.5.1969 r.,

Dz.U.z1990r.Nr74,poz.439

Konwencjaostosunkach
dyplomatycznych............Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych

z18.4.1961r.,Dz.U.z1965r.Nr37,poz.232

Wykazskrótów

XVIII

Konwencjaostosunkach
konsularnych..................Konwencja wiedeńska o stosunkach konsularnych

z24.4.1963r.,Dz.U.z1982r.Nr13,poz.98

Konwencjaoszelie ....... Konwencja genewska o szelie kontynentalnym

z 29.4.1958 r., United Nations Treaty Series vol. 499

Konwencja w sprawie
zakazu tortur .................. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego

okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo
karania z 10.12.1984 r., Dz.U. z 1989 r. Nr 63, poz. 378

Konwencja
z Montego Bay .............. Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawie Morza

z 10.12.1982 r., Dz.U. z 2002 r. Nr 59, poz. 543

MPPOiP ....................... Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

z 19.12.1966 r., Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167

Pakt LN ......................... Pakt Ligi Narodów z 28.6.1919 r., Dz.U. z 1920 r. Nr 35,

poz. 200

Pakt
Brianda-Kellogga ............ Traktat przeciwwojenny podpisany w Paryżu 27.8.1928 r.,

Dz.U. z 1929 r. Nr 63, poz. 489

MPPGSiK ..................... Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecz-

nych i Kulturalnych z 19.12.1966 r., Dz.U. z 1977 r. Nr 38,
poz. 169

Statut MTS ................... Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (za-

łącznik do Karty NZ), podpisany 26.6.1945 r. w San Fran-
cisco, Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90

Traktat Mniejszościowy ..

Traktat mi dzy Głównemi Mocarstwami sprzymierzo-

nemi i stowarzyszonemi a Polsk , podpisany w Wersalu
28.6.1919 r., Dz.U. z 1920 r. Nr 110, poz. 728

Traktat Wersalski ...........

Traktat pokoju mi dzy mocarstwami sprzymierzone-

mi i skojarzonemi i Niemcami, podpisany w Wersalu
28.6.1919, Dz.U. z 1920 r. Nr 35, poz. 200

Traktat z 16.9.1977 r. ..... Traktat z 16.9.1977 r. o budowie i obsłudze systemu zapór

Gabčíkovo-Nagymaros

TWE ............................... Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (wersja skon-

solidowana z Nicei) z 25.3.1957 r., Dz.Urz. C Nr 325
z 24.12.2002 r., s. 33 w wersji obowiązującej przed reformą
wprowadzoną Traktatem z Lizbony z 13.12.2007 r.

2. Organy orzekające, organizacje i instytucje

ETS ............................... Europejski Trybunał Sprawiedliwości
LN ................................. Liga Narodów

Wykaz skrótów

XIX

MTS .............................. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
ONZ ............................. Organizacja Narodów Zjednoczonych
OWP ............................. Organizacja Wyzwolenia Palestyny
Rada LN ........................ Rada Ligi Narodów
STA ............................... Stały Trybunał Arbitrażowy
SN Izraela ...................... Sąd Najwyższy Izraela
SN Stanów
Zjednoczonych .............. Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych
SPI ................................ Sąd Pierwszej Instancji
STSM ............................ Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej
TSU ............................... Troy State University
Zgromadzenie
Ogólne ONZ ................. Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczo-

nych

3. Zbiory dokumentów i periodyki

ICJ Reports ................... International Court of Justice Reports
ILR ............................... International Law Reports
ILM ............................... International Legal Materials
PCIJ, Serie A, B ............. Permanent Court of International Justice, Judgments, Or-

ders and Advisory Opinions, Serie A i B

RIAA ............................. Reports of International Arbitral Awards
WLR ............................. he Weekly Law Reports
USR ............................... United States Reports

4. Piśmiennictwo

M.L.Condorelli,
L’Autorite ...................... M.L.Condorelli, L’Autorite de la Decision des Juridictions

Internationales Permanentes [w:] La juridiction internatio-
nale permanente. Société française pour le droit internatio-
nal, Colloque de Lyon, Lyon 1987

S.Rosenne,
International Court ....... S. Rosenne, he International Court of Justice at the Be-

ginning of the Twenty-irst Century [w:] he Hague:
Legal Capital of the World, pod red. P. J. van Krieken’a,
D.McKay’a, Haga 2005

he Charter ................... he Charter of the United Nations, A commentary, pod

red. BrunonaSimma, Oxford 2002