„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Barbara Duda – Dziewierz

Prowadzenie

kanałów

wentylacyjnych,

spalinowych

i dymowych 712[08].Z1.02

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:

mgr inż. Halina Darecka

mgr inż. Danuta Gąsiorowska

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Barbara Duda - Dziewierz

Konsultacja:

mgr inż. Piotr Ziembicki

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[08].Z1.02.
„Prowadzenie kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych” zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu Zdun 712[08].

Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej

obowiązujące podczas odprowadzania spalin i wentylacji pomieszczeń

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Budowa przewodów kominowych

12

5.2.1. Ćwiczenia

12

5.3. Rodzaje przewodów kominowych

14

5.3.1. Ćwiczenia

14

5.4. Odprowadzanie spalin

16

5.4.1. Ćwiczenia

16

5.5. Przekroje kanałów spalinowych

18

5.5.1. Ćwiczenia

18

5.6. Wkłady kominowe

20

5.6.1. Ćwiczenia

20

5.7. Odprowadzanie kondensatu z kominów

22

5.7.1. Ćwiczenia

22

5.8. Urządzenia regulujące ciąg kominowy

23

5.8.1. Ćwiczenia

23

5.9. Wymagania stawiane pomieszczeniom, w których występują konstrukcje

zduńskie i kominiarskie

25

5.9.1. Ćwiczenia

25

5.10. Kanały wentylacyjne i ich uzbrojenie

27

5.10.1. Ćwiczenia

27

5.11. Odbiory robót

29

5.11.1. Ćwiczenia

29

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

31

7. Literatura

44

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela dla jednostki modułowej „Prowadzenie

kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych”, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Zdun 712[08].

W poradniku zamieszczono:

−

wprowadzenie,

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych i nawyków,

−

wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

aktywizującymi ze szczególnym uwzględnieniem:

−

tekstu przewodniego,

−

metody projektów,

−

ćwiczeń praktycznych,

−

pokazu z objaśnieniem.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

może posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 dwoma zestawami zadań testowych,
zawierającym różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

punktacje zadań,

−

plany testu w formie tabelarycznej,

−

klucz odpowiedzi,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

zestawy zadań testowych,

−

arkusz odpowiedzi.
Szczególnie istotnym zagadnieniem tej jednostki jest budowa przewodów kominowych,

natomiast największą trudność może przysporzyć uczniowi poprawność wykonywania
ćwiczeń z doboru przekrojów kanałów spalinowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

712[08].Z1

Konstrukcje zduńskie i kominiarskie

712[08].Z1.01

Spalanie paliw technicznych

712[08].Z1.02

Prowadzenie kanałów wentylacyjnych,

spalinowych i dymowych

712[08].Z1.03

Przygotowanie materiałów stosowanych w

konstrukcjach ognioodpornych

712[08].Z1.04

Przygotowanie zapraw ognioodpornych

712[08].Z1.05

Wykonywanie podstawowych operacji

technologicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

dobierać ubranie robocze i środki ochrony indywidualnej,

−

znać i przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,

−

rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,

−

stosować zasady prawidłowego magazynowania, składowania i transportowania
materiałów budowlanych,

−

posługiwać się dokumentacją projektową,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

uczestniczyć w dyskusji,

−

dokonywać prezentacji,

−

współpracować w grupie,

−

oceniać własne możliwości w działaniach indywidualnych i zbiorowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

Po zrealizowaniu tej jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwporażeniowej
obowiązujące podczas wykonywania prac przygotowawczo-zakończeniowych przy
sprawdzaniu kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych,

−

określić wymagania dla pomieszczeń, w których występują konstrukcje zduńskie,

−

określić rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasadę działania przewodów spalinowych,
dymowych i wentylacyjnych,

−

rozróżnić przewody spalinowe, dymowe i wentylacyjne,

−

określić rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasady działania kominów: przybudowanych,
wbudowanych, wolnostojących, fabrycznych, murowanych, metalowych, żelbetonowych,

−

określić rodzaje, przeznaczenie, budowę systemów kominowych,

−

wyjaśnić zasady podłączania urządzeń grzewczych do kominów za pomocą czopuchów,

−

dobrać przewody kominowe do różnego rodzaju palenisk,

−

określić układy przewodów w kominach i ścianach kominowych: jednorzędowe,
dwurzędowe, wielorzędowe,

−

określić rodzaje, przeznaczenie, budowę i zasadę działania: regulatorów ciągu, klap
spalinowych, pokryw kominowych stabilizujących ciąg,

−

posłużyć się dokumentacją projektową dotyczącą przebiegu kanałów wentylacyjnych,
spalinowych i dymowych,

−

wyznaczyć miejsca włączenia czopuchów do przewodów kominowych,

−

określić warunki techniczne odprowadzania spalin z urządzeń gazowych,

−

dobrać narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania odprowadzenia spalin i wentylacji
pomieszczeń,

−

określić przekroje kanałów spalinowych, dymowych i wentylacyjnych,

−

wykonać połączenia urządzeń z przewodami kominowymi,

−

połączyć elementy kanałów spalinowych,

−

dokonać montażu przewodów powietrzno-spalinowych,

−

dokonać instalacji urządzeń regulujących ciąg kominowy,

−

ostukać ściany w celu odnalezienia właściwego kanału,

−

dokonać instalacji uzbrojenia kanałów wentylacyjnych,

−

ocenić poprawność wykonania przewodów kominowych,

−

dokonać obmiaru wykonanych prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,

−

wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania:

Zdun 712[08]

Moduł:

Konstrukcje zduńskie i kominiarskie 712[08].Z1

Jednostka modułowa:

Prowadzenie

kanałów

wentylacyjnych,

spalinowych i dymowych 712[08].Z1.02

Temat: „Rodzaje przewodów kominowych prowadzonych w ścianach budynku.”

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania poszczególnych rodzajów

przewodów kominowych prowadzonych w ścianach budynku.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

rozróżnić poszczególne rodzaje przewodów kominowych prowadzonych w ścianach
budynku,

−

wymienić elementy budowy różnych poznanych rodzajów przewodów kominowych,

−

opisać sposób i zasady prowadzenia poszczególnych rodzajów przewodów kominowych
prowadzonych w ścianach budynku.

Metody nauczania-uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 90 minut.

Zadania dla ucznia:

−

przygotuj trzy paski papieru i wypisz na nich nazwy poszczególnych przewodów
kominowych,

−

wytnij z otrzymanych materiałów nazwy oraz ilustracje elementów przewodów
kominowych,

−

przyporządkuj posiadane materiały na przewody i dopasowane do nich elementy,

−

zgłoś gotowość nauczycielowi, który wręczy Ci schemat przekroi poszczególnych
przewodów kominowych,

−

do odpowiedniego schematu dopasuj właściwy pasek papieru z jego nazwą,

−

śledząc przebieg poszczególnych przewodów dopasuj we właściwych miejscach
karteczki z nazwami i ilustracjami ich elementów.

Materiały potrzebne do przeprowadzenia zajęć:

−

arkusze papieru z rozrysowanymi przekrojami poszczególnych przewodów kominowych,

−

karteczki z nazwami elementów przewodów kominowych,

−

karteczki z ilustracjami elementów przewodów kominowych,

−

taśma dwustronna przylepna lub szpilki,

−

nożyczki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Teksty przewodnie do zajęć

FAZA I. INFORMACJE
Pytania prowadzące dla ucznia.
1. Jakie znasz rodzaje przewodów kominowych?
2. Jakie zadania spełniają poszczególne rodzaje przewodów kominowych?
3. Jakie znasz rodzaje elementów przewodów kominowych?
4. W jaki sposób prowadzimy przewody kominowe?
5. W jaki sposób można rozróżnić poszczególne przewody kominowe?

FAZA II. PLANOWANIE
1. W jakim czasie należy wykonać ćwiczenie?
2. Gdzie można znaleźć potrzebne informacje?

FAZA III. USTALANIE
1. Nauczyciel ustala z uczniami kolejność wykonywanych czynności.
2. Nauczyciel i uczniowie ustalają wspólnie wymagania estetyczne wykonywanej pracy.
3. Uczniowie otrzymują materiały niezbędne do wykonania zadania.

FAZA IV. REALIZACJA

−

przygotowanie trzech pasków papieru i wpisanie na nich nazw przewodów kominowych,

−

wycinanie z otrzymanych materiałów nazw i ilustracji elementów przewodów
kominowych,

−

ustalenie nazw przewodów i dopasowanie do nich właściwych elementów,

−

zapoznanie się ze schematami przewodów,

−

dobranie odpowiednich nazw do odpowiednich przewodów na schematach,

−

poprawne umiejscowienie elementów przewodów,

−

poprawne zilustrowanie elementów przewodów.

FAZA V. SPRAWDZENIE
Sprawdzenie zgodności podpisów i ilustracji na schemacie.

FAZA VI. ANALIZA
1. Czy udało Ci się właściwie nazwać przewody na schemacie?
2. Czy udało Ci się dobrać właściwe nazwy i ilustracje elementów na schemacie?
3. Czy udało Ci się zadanie wykonać estetycznie?
4. Co byś zmienił, wykonując ponownie ćwiczenie?
5. Jakie są wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia?

Faza końcowa
Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: „Drzwiczki wyciorowe, drzwiczki

rewizyjne i kratki wentylacyjne – co znajdziemy w sklepach i magazynach budowlanych.”
Ulotki przynieś na następne zajęcia.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas

realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania:

Zdun 712[08]

Moduł:

Konstrukcje zduńskie i kominiarskie 712[08].Z1

Jednostka modułowa:

Prowadzenie

kanałów

wentylacyjnych,

spalinowych i dymowych 712[08].Z1.02

Temat: „Zaprojektować sposób wykonania przewodów dymowych w ścianie budynku

mieszkalnego czterokondygnacyjnego.”

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania przewodów dymowych w ścianach

budynku mieszkalnego.

Metody nauczania-uczenia się:

−

metoda projektów.

Czas: 1 tydzień.

Data rozpoczęcia projektu: ………………………………

Data zakończenia projektu: ………………………………

Data prezentacji: …………………………………………

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−

wybrać materiały i narzędzia potrzebne do wykonania przewodu dymowego w ścianie

budynku mieszkalnego,

−

zorganizować stanowisko do wykonywania przewodu dymowego w ścianie budynku

mieszkalnego zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

określić elementy i wymiary przewodu dymowego w ścianie budynku mieszkalnego,

−

ułożyć cegły w dwóch kolejnych warstwach ściany.

Zakres projektu:

−

zaproponować rozwiązanie konstrukcji ściany, w której będą prowadzone przewody
dymowe,

−

sprawdzić produkty istniejące na rynku pod względem zastosowania dla przewodów
dymowych prowadzonych w proponowanej ścianie,

−

sprawdzić ceny materiałów i elementów,

−

opracować pierwsze pomysły,

−

przeanalizować prawidłowość proponowanych rozwiązań,

−

wybrać wersję ostateczną i uzasadnić wybór,

−

opracować zestawienie materiałów do wykonania zadania,

−

zaplanować kolejność wykonywanych robót,

−

opracować wnioski.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa – dla czterech osób.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Sprawozdanie:

−

każdy uczeń opracowuje indywidualne sprawozdanie, określając swój wkład,

−

grupa wykonuje jeden projekt wykonania przewodu dymowego w zaproponowanej
ścianie budynku mieszkalnego.

Ocena:

Po wykonaniu projektu nauczyciel wystawia:

−

oceny indywidualne – za sprawozdanie z uwzględnieniem nakładu pracy przy projekcie,

−

ocenę dla całej grupy za wykonanie projektu.

Ocena końcowa, to średnia oceny indywidualnej i grupowej. Zaproponowany sposób
oceniania nie jest ścisłą regułą. Można go ustalać w zależności od rodzaju projektu.
Wszystkie te ustalenia powinny być negocjowane między uczniem a nauczycielem i zawarte
w kontrakcie.

Kontrakt

Po uzgodnieniu wszystkich parametrów projektu między uczniami i nauczycielem, staje

się on kontraktem, który obowiązuje przez cały czas trwania projektu.

Plan pracy

Plan powinien być przedstawiony nauczycielowi, by ten mógł się zorientować, w jaki

sposób uczniowie zamierzają pracować, czy plan jest logiczny, czy ma szansę powodzenia.
Sposób sporządzania planu jest dowolny.

Sprawozdanie
1. Strona tytułowa.
2. Spis treści.
3. Wstęp.
4. Streszczenie.
5. Część główna.
6. Wnioski.
7. Podziękowania.
8. Rekomendacje.
9. Załączniki.

Prezentacja

Prezentacja nie powinna przekraczać określonego czasu. Podczas prezentacji uczeń

powinien określić swoją rolę w zespole, być naturalnym, korzystać z pomocy wizualnych,
wyraźnie zakończyć prezentację, poprawnie odpowiadać na pytania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

przeciwpożarowej obowiązujące podczas odprowadzania
spalin i wentylacji pomieszczeń

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj czynności sprawdzające materiały do budowy bezpiecznej instalacji

kominowej. Dla każdego ze zgromadzonych na stanowisku materiałów sprawdź
dokumentację dopuszczającą do stosowania w budownictwie, sprawdź ich stan techniczny
(kształt, powierzchnie, wymiary, kolor). Materiały, które według Ciebie nie spełniają
wymagań odłóż na bok i uzasadnij swoją decyzję.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3) wykonać sprawdzenia dopuszczeń i aprobat do stosowania w budownictwie
4) wykonać oględziny każdego z materiałów i sprawdzenia jego kształtu, powierzchni,

wymiarów i koloru,

5) odłożyć poza stanowisko pracy materiały nie spełniające wymagań,
6) ułożyć na stanowisku materiały nadające się do zastosowania,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie uzasadniając swoje wybory,
8) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne,

−

ćwiczenia laboratoryjne.

Środki dydaktyczne:

−

zgromadzone materiały do wymurowania przewodów kominowych:

−

cegła pełna,

−

pustaki dymowe,

−

drzwiczki wycierowe,

−

dopuszczenia i aprobaty dla odpowiednich materiałów,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5.2. Budowa przewodów kominowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymuruj trzy warstwy ściany z cegły pełnej, na spoiny pełne, grubości 1½ cegły

z przewodami kominowymi z trzema kanałami o jednakowym minimalnym przekroju.
Do budowy wykorzystaj wzornik drewniany, który powinieneś przygotować do pracy tak,
aby nie przywierała do niego zaprawa. Wewnętrzne powierzchnie kanałów uszczelnij
zaczynem glinianym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3) oszacować potrzebną ilość cegły i zaprawy cementowo-wapiennej do wykonania zadania,
4) sprawdzić stan techniczny narzędzi koniecznych do wykonania zadania,
5) wytrasować miejsce ustawienia ściany z przewodami kanałowymi,
6) zabezpieczyć wzornik przed przywieraniem zaprawy,
7) odmierzyć potrzebną ilość zaprawy cementowo-wapiennej,
8) rozłożyć zaprawę na wytrasowanym miejscu,
9) ułożyć pierwszą warstwę cegieł,
10) wykonać przewody kanałowe z wykorzystaniem wzornika,
11) wykonać kolejne warstwy ściany z kanałami,
12) uszczelnić wnętrze kanału zaczynem glinianym,
13) uporządkować stanowisko po wykonaniu ćwiczenia,
14) oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
15) wykonać prezentację wykonanego ćwiczenia zwracając uwagę na trudności, które

wystąpiły w trakcie wykonywania ćwiczenia,

16) sformułować wnioski,
17) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

cegły pełne,

−

wzornik drewniany,

−

zaprawa cementowo-wapienna,

−

zaczyn gliniany,

−

poziomnica,

−

młotek murarski,

−

kielnia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

−

przymiar liniowy,

−

pion,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

Ćwiczenie 2

Wykonaj odcinek komina z dwoma przewodami dymowymi z pustaków ceramicznych.

Obmuruj go cegłą pełną na zaprawie cementowo-wapiennej na wysokość trzech pustaków.
Pamiętaj, aby spośród różnych pustaków ceramicznych wybrać właściwe. Rozlicz poniesione
koszty na wykonanie powyższego komina na wysokość kondygnacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3) oszacować potrzebną ilość pustaków ceramicznych, cegieł i zaprawy cementowo-

wapiennej do wykonania zadania,

4) sprawdzić stan techniczny narzędzi koniecznych do wykonania zadania,
5) wytrasować miejsce ustawienia ściany z przewodami kanałowymi,
6) wybrać odpowiednie czyli spalinowe pustaki ceramiczne,
7) przygotować do wymurowania cegłę i zaprawę,
8) wymurować kolejne warstwy komina,
9) uporządkować stanowisko po wykonaniu ćwiczenia,
10) oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
11) dokonać pomiaru wykonanych prac zakładając wykonanie ich na wysokość kondygnacji,
12) rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt dla komina na wysokość kondygnacji,
13) wykonać prezentację ćwiczenia zwracając uwagę na trudności, które wystąpiły podczas

jego wykonywania,

14) sformułować wnioski,
15) zlikwidować stanowisko pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

różne pustaki ceramiczne,

−

cegła pełna,

−

zaprawa cementowo-wapienna,

−

zestaw narzędzi murarskich,

−

katalogi niezbędne do rozliczeń,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

5.3. Rodzaje przewodów kominowych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Otrzymasz od nauczyciela dokumentację projektową budynku, w którym przebywasz.

Rozpoznaj przebiegające w nim przewody kominowe oraz rozpoznaj i zaznacz na ścianie
wskazanego przez nauczyciela pomieszczenia przebieg tych przewodów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją projektową budynku,
2) rozpoznać zaznaczone przewody kominowe,
3) wskazać przebieg przewodów kominowych,
4) wskazać w odpowiednim pomieszczeniu ścianę, w której są przewody kominowe,
5) ostukać ścianę aby wskazać przebieg przewodów kominowych,
6) zaznaczyć na ścianie przebieg przewodów kominowych,
7) określić rodzaj przechodzących w ścianie przewodów kominowych,
8) wykonać prezentację ćwiczenia i wskazać ewentualne trudności,
9) sformułować wnioski.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna budynku.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj przedstawione na rysunku rodzaje przewodów. Zaznacz posługując się

kolorowymi mazakami: przewód wentylacyjny kolorem niebieskim, przewód spalinowy
kolorem żółtym, przewód dymowy kolorem czerwonym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Wskazane jest aby ćwiczenie było realizowane w grupach
2 osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze schematami przygotowanymi na stanowisku,
2) zamalować na schemacie przewód wentylacyjny kolorem niebieskim,
3) zamalować na schemacie przewód spalinowy kolorem żółtym,
4) zamalować na schemacie przewód dymowy kolorem czerwonym,
5) uzasadnić swoją decyzję.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

sesja plakatowa.

Środki dydaktyczne:

−

rysunki (schematy) przekroi przez poszczególne przewody kominowe,

−

mazaki koloru: niebieski, żółty, czerwony.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.4. Odprowadzanie spalin

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj podłączenie pieca do przewodu spalinowego za pomocą czopucha. Twoim

zadaniem jest wykonanie prawidłowego podłączenia z uwzględnieniem właściwej długości
czopucha, załamań i miejsc łączeń.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3) zapoznać się z instrukcją producenta czopucha,
4) wykonać sprawdzenie stanu technicznego czopucha,
5) sprawdzić miejsca podłączeń czopucha,
6) sprawdzić przekrój czopucha,
7) sprawdzić długość czopucha,
8) wykonać prawidłowy montaż czopucha,
9) sprawdzić szczelność miejsc podłączenia czopucha w piecu i w kanale dymowym,
10) sprawdzić funkcjonowanie czopucha,
11) uporządkować stanowisko po wykonaniu ćwiczenia,
12) oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
13) wykonać prezentację ćwiczenia zwracając uwagę na trudności, które wystąpiły w trakcie

jego wykonywania,

14) sformułować wnioski.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

czopuch z kompletem akcesoriów podłączeniowych,

−

zaprawa ogniotrwała,

−

instrukcja producenta czopucha,

−

zestaw narzędzi do montażu i zestaw przyrządów pomiarowych,

−

sprzęt do sprawdzenia ciągu,

−

ubranie robocze,

−

rękawice.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ćwiczenie 2

Narysuj dwa przewody spalinowe od pieca do komina. Jeden z nich na odcinku 1 metra

odchylony jest od pionu o 30°, a drugi o 40°. Wszystkie elementy uzbrojenia zaznacz kolorem
czerwonym. Uzasadnij, dlaczego w ten sposób poprowadziłeś swoje przewody?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) rozplanować elementy rysunków na arkuszu,
3) narysować przewód spalinowy z odchyleniem od pionu o 30°,
4) narysować przewód spalinowy z odchyleniem od pionu o 40°,
5) zaznaczyć kolorem elementy uzbrojenia przewodów,
6) wykonać prezentację wykonanego ćwiczenia,
7) uzasadnić sposób prowadzenia narysowanych przewodów.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia rysunkowe.

Środki dydaktyczne:

−

blok techniczny formatu A4,

−

przybory kreślarskie,

−

zestaw norm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

5.5. Przekroje kanałów spalinowych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz przekrój poprzeczny komina, korzystając z wybranego wzoru. W obliczeniach

korzystaj z informacji podanych dla konkretnego proponowanego przez nauczyciela
rozwiązania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) wypisać znane wzory na obliczanie przekroju komina,
3) zapoznać się z informacjami przedstawionymi przez nauczyciela,
4) przyjąć rodzaj pieca i sposób odprowadzania jego produktów spalania,
5) zapisać parametry wybranego rozwiązania,
6) wybrać odpowiedni wzór,
7) wykonać obliczenia,
8) sprawdzić rozwiązania z zaleceniami normowymi,
9) wykonać prezentację wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

parametry przykładowych kotłów grzewczych,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania,

−

kalkulator,

−

normy.

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj przekrój komina dla wybranego pieca grzewczego korzystając z dostępnego

programu komputerowego. Nauczyciel poda Ci niezbędne parametry pieca i program
komputerowy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Wskazane jest zastosowanie tego samego rodzaju pieca i sposobu odprowadzania jego
produktów spalania jak w poprzednim ćwiczeniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z dostępnym programem komputerowym,
3) wybrać rodzaj pieca i sposób odprowadzania jego produktów spalania,
4) zapisać parametry wybranego rozwiązania,
5) zastosować program komputerowy do zaprojektowania przekroju komina,
6) odczytać i zapisać rozwiązanie,
7) wydrukować rozwiązanie,
8) wykonać prezentację wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

komputer z właściwym oprogramowaniem,

−

program komputerowy do projektowania kominów,

−

drukarka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.6. Wkłady kominowe

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Od nauczyciela otrzymałeś schemat wkładu kominowego z zaznaczonymi za pomocą

cyfr elementami.Przygotowane są też kartki z nazwami poszczególnych elementów opisanych
za pomocą liter.
Dobierz odpowiednie litery do cyfr.
A - rura; B - łącznik; C - daszek; D – drzwiczki; E – pokrywa; F – trójnik;
G – wyczystka; H – zbiornik na kondensat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się ze schematem,
3) zapoznać się z napisami na przygotowanych karteczkach,
4) wstępnie dobrać podpisy,
5) skonsultować się z nauczycielem,
6) ostatecznie dopasować podpisy do schematu,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) schemat wkleić do zeszytu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek schematu,

−

karteczki z napisami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

5.7. Odprowadzanie kondensatu z kominów

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Posługując się planszą przekroju komina i pojemnika na kondensat, wypisz w punktach

jakie kolejne cykle przechodzi kondensat. Zacznij od opisu tworzenia się kondensatu,
a zakończ na wyprowadzeniu zneutralizowanego kondensatu z pojemnika na kondensat.
Kolejne punkty zaznacz na schemacie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się ze sposobem powstawania kondensatu,
3) zapoznać się z planszą przekroju komina i pojemnika na kondensat,
4) opisać sposób tworzenia się kondensatu,
5) opisać sposób przemieszczania się kondensatu w przewodzie komina,
6) wyróżnić kolejne etapy powstawania i przemieszczania się kondensatu,
7) wskazać miejsca na rysunku przekroju komina przemieszczania się kondensatu,
8) opisać sposób odprowadzenia kondensatu do pojemnika,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) rysunki wkleić do zeszytu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek przekroju komina i pojemnika kondensatu,

−

zeszyt,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.8. Urządzenia regulujące ciąg kominowy

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dostałeś od nauczyciela narysowany schemat komina, dorysuj kolorem elementy

regulujące ciąg. Zapisz elementy, które mają wpływ na prawidłowy ciąg.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) powtórzyć zagadnienia dotyczące regulacji ciągu,
3) zapoznać się z przygotowanym schematem,
4) zapoznać się z wybranymi elementami do regulacji ciągu,
5) wybrać odpowiednie elementy do regulacji ciągu,
6) wskazać umiejscowienie wybranych elementów w kominie,
7) skonsultować swoją pracę z nauczycielem,
8) narysować elementy regulujące ciąg na schemacie,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) rysunki wkleić do zeszytu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek schematu komina,

−

rysunki i instrukcje elementów regulujących ciąg,

−

zeszyt,

−

przybory do rysowania.

Ćwiczenie 2

Zamontuj na wylocie komina nasadę kominową. Stanowisko jest specjalnie

przygotowane do celów wykonywania ćwiczeń i musisz pamiętać, że w normalnych
warunkach będzie to zadanie związane z pracą na wysokości. Dlatego w czasie wykonywania
ćwiczeń wykonaj zabezpieczenia, które będą związane z towarzyszącymi zagrożeniami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zastosować się do poleceń zawartych w wymaganiach technicznych,
3) zapoznać się z przygotowaną nasadą kominową,
4) przeczytać instrukcję producenta,
5) sprawdzić stan techniczny narzędzi koniecznych do wykonania zadania,
6) wykonać zabezpieczenia stanowiska związane z pracą na wysokości,
7) zastosować zabezpieczenia indywidualne związane z pracą na wysokości,
8) przygotować miejsce ustawienia nasady kominowej,
9) wykonać montaż nasady kominowej,
10) uporządkować stanowisko po wykonaniu ćwiczenia,
11) oczyścić i zakonserwować narzędzia i sprzęt,
12) wykonać prezentację ćwiczenia zwracając uwagę na trudności, które wystąpiły w trakcie

jego wykonywania,

13) sformułować wnioski.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

specjalnie wymurowany fragment komina z wylotem,

−

nasada kominowa z instrukcją montażu producenta,

−

elementy łączenia nasady z kominem,

−

ubranie robocze,

−

rękawice,

−

indywidualne zabezpieczenie do pracy na wysokości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

5.9. Wymagania stawiane pomieszczeniom, w których występują

konstrukcje zduńskie i kominiarskie

5.9.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj przepływ powietrza w mieszkaniu dwupokojowym ogrzewanym dwoma piecami

kaflowymi. Załóż, że okna i drzwi służą do przewietrzania. Kierunek przepływu czystego
powietrza zaznaczaj na niebiesko, a zanieczyszczonego na czerwono.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się ze schematem (układem) mieszkania,
3) zapoznać się z ustawieniem pieców oraz rozmieszczeniem okien i drzwi,
4) prześledzić obieg powietrza w przewietrzanym przez okna i drzwi mieszkaniu,
5) skonsultować swoje rozwiązanie z nauczycielem,
6) zaznaczyć na schemacie (układzie) kierunki przepływu czystego powietrza kolorem

niebieskim,

7) zaznaczyć na schemacie (układzie) kierunki przepływu zanieczyszczonego powietrza

kolorem czerwonym,

8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) wypełnione schematy (układy) wkleić do zeszytu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek schematu (układu) mieszkania dwupokojowego ogrzewanego dwoma piecami
kaflowymi,

−

zeszyt,

−

czerwone i niebieskie przybory do pisania,

−

klej.

Ćwiczenie 2

Narysuj przepływ powietrza w mieszkaniu dwupokojowym ogrzewanym dwoma piecami

kaflowymi. Załóż, że okna i drzwi są bardzo szczelne i prawie nie otwierane. Kierunek
przepływu czystego powietrza zaznaczaj na niebiesko, a zanieczyszczonego na czerwono.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) powtórzyć zagadnienia dotyczące wentylacji pomieszczeń,
3) zapoznać się ze schematem (układem) mieszkania,
4) zapoznać się z ustawieniem pieców,
5) prześledzić obieg powietrza w nieprzewietrzanym mieszkaniu,
6) skonsultować swoje rozwiązanie z nauczycielem,
7) zaznaczyć na schemacie (układzie) kierunki przepływu czystego powietrza kolorem

niebieskim,

8) zaznaczyć na schemacie (układzie) kierunki przepływu zanieczyszczonego powietrza

kolorem czerwonym,

9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) wypełnione schematy (układy) wkleić do zeszytu.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek schematu (układu) mieszkania dwupokojowego ogrzewanego dwoma piecami
kaflowymi,

−

zeszyt,

−

czerwone i niebieskie przybory do pisania,

−

klej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

5.10. Kanały wentylacyjne i ich uzbrojenie

5.10.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Narysuj kanał wentylacji grawitacyjnej w ścianie wewnętrznej budynku mieszkalnego.

Na oddzielnych kartkach zapisz dane techniczne dotyczące poszczególnych elementów
przewodu wentylacyjnego. Powinno ich być trzy i dotyczyć będą wlotu, kanału i wylotu.
Na odpowiednich kartkach zapisz elementy instalowane w kanałach wentylacyjnych i zaznacz
te które poprawią wymianę powietrza w wentylowanych pomieszczeniach. Sformułuj wnioski
dotyczące wpływu elementów montowanych w kanałach wentylacyjnych na jego działanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapisać na trzech kartkach dane techniczne dotyczące odpowiednio: - wlotu, - kanału, -

wylotu kanału wentylacyjnego,

3) zapisać elementy instalowane w kanałach wentylacyjnych,
4) zapisać wpływ elementów instalowanych w kanałach na sprawność działania wentylacji,
5) podkreślić elementy poprawiające sprawność wymiany powietrza,
6) zapisać na osobnej kartce wnioski dotyczące elementów montowanych w kanałach

wentylacyjnych na jego działanie,

7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

cztery kartki papieru,

−

rysunki elementów instalowanych w kanałach wentylacyjnych.

Ćwiczenie 2

Zapisz jaki element przedstawia poniższy rysunek. Cyfrom wskazującym poszczególne

elementy na rysunku podporządkuj litery z nazwami tych elementów.

A – cylinder, B – kołnierz przyłączny, C – kołnierz ochronny,
D – dyfuzor, E – daszek ochronny,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z rysunkiem,
3) podpisać co przedstawia rysunek,
4) zapoznać się z napisami przygotowanymi do rysunku,
5) dobrać podpisy do rysunku,
6) cyfrom na rysunku podporządkować litery opisu,
7) zapisać rozwiązanie,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

rysunek,

−

podpisy z przyporządkowanymi im literami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

5.11. Odbiory robót

5.11.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź funkcjonowanie istniejącej instalacji kominowej w formie odbioru formalnego

i fizycznego. Wskaż, jaki to rodzaj przewodów i czy prawidłowo funkcjonują. Po wykonanej
kontroli spisz odpowiedni dokument odbioru.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) powtórzyć zagadnienia dotyczące odbiorów przewodów kominowych,
3) obejrzeć stanowisko i jego wyposażenie,
4) nazwać istniejące przewody,
5) wykonać czynności zaliczane do odbioru formalnego,
6) wykonać czynności zaliczane do odbioru fizycznego,
7) wykonywać pomiary za pomocą odpowiedniego sprzętu,
8) wykonywać pomiary w sposób prawidłowy,
9) zapisywać wyniki pomiarów,
10) stwierdzić prawidłowość funkcjonowania instalacji,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) odłożyć sprzęt badawczy na miejsce.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instalacja kominowa wykonana na stanowisku,

−

sprzęt konieczny do sprawdzenia przewodów wraz z instrukcją producenta.

Ćwiczenie 2

Wypełnij dokumentację odbiorczą. Wykorzystaj wyniki badań zgromadzone na

stanowisku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
2) zapoznać się z zapisami badań zgromadzonych na stanowisku,
3) stwierdzić prawidłowość funkcjonowania instalacji kominowej,
4) wybrać do wypełnienia właściwy wzór protokołu,
5) wypełnić protokół,
6) zaprezentować swój protokół,
7) omówić z nauczycielem wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zapisy badań wykonanych podczas badania instalacji kominowej,

−

wzory dokumentów (protokołów) do wypełnienia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Prowadzenie kanałów
wentylacyjnych, spalinowych i dymowych”.

Test składa się z 21 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 6, 7, 8, 11, 12, 14 do 21 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 5, 9, 10 i 13 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Określić

właściwości

techniczne

powierzchni wewnętrznej przewodu
kominowego

C

P

c

2.

Określić

możliwość

użytkowania

instalacji kominowej

C

P

d

3.

Określić miejsce stosowania elementu
instalacji kominowej

C

PP

b

4.

Rozpoznać

wylotu

kanału

wentylacyjnego w kominie

B

P

a

5.

Określić

parametry

obliczane

za

pomocą wzoru Redtenbachera

D

PP

d

6.

Określić konieczność odprowadzania
kondensatu

B

P

c

7. Wybrać sposób wzmocnienia ciągu

B

P

a

8.

Rozpoznać element chroniący przed
wtłoczeniem spalin

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

9.

Wybrać wielkość wlotu do przewodu
wentylacji grawitacyjnej

C

PP

c

10.

Zastosować

właściwą

formę

dokumentu odbioru technicznego

C

PP

c

11. Rozpoznać rodzaj konstrukcji komina

A

P

c

12.

Określić materiał do uszczelnienia
wewnętrznego przewodu kominowego

A

P

a

13.

Określić zależność temperatur na ciąg
spalin

C

PP

d

14.

Rozróżnić przewód kominowy, do
którego można podłączyć czynny piec
kaflowy

B

P

c

15.

Rozpoznać na podstawie rysunku
rodzaj wymurowanych przewodów

A

P

a

16.

Określić minimalny przekrój kanału
dymowego z cegły pełnej

B

P

14 x 14

17.

Określić prawidłowość funkcjonowania
instalacji wentylacyjnej

C

P

prawidłowo

18.

Określić relacje między elementami
komina

C

P

idealnie

dopasowane

19.

Określić sposób wykonania komina z
prefabrykatów

B

P

przyścienne

20.

Nazwać substancje szkodliwe dla
komina

A

P

kondensatem

21.

Wymienić osobę z komisji odbioru
przewodów kominowych

B

P

mistrza

kominiarskiego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
9. dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Test składa się z 21 zadań dotyczących przygotowania materiałów stosowanych

w konstrukcjach ognioodpornych

6. Wybraną odpowiedź zakreśl kółkiem. Jeśli uważasz, że pomyliłeś się i wybrałeś

nieprawidłową odpowiedź, to przekreśl ją znakiem X i otocz kółkiem prawidłową
odpowiedź.

7. Zadania 1 – 15 zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.
8. W zadaniach 16 – 21 uzupełnij zdania.
9. Ogółem możesz uzyskać 21 punktów. Poprawna odpowiedź to jeden punkt.
10. Trudności mogą przysporzyć Ci pytania zaznaczone w tabeli *, gdyż są one na poziomie

trudniejszym niż pozostałe.

11. Po rozwiązaniu testu, sprawdź swoje wyniki z nauczycielem.
12. Na rozwiązanie zadań masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Gładka powierzchnia komina powinna zapewnić, aby

a) był odporny na wychładzanie i przemarzanie.
b) osiągnął wymaganą odporność pożarową.
c) opory przepływu spalin były niewielkie.
d) łatwo i szybko się nagrzewał.

2. Instalację kominową można zacząć użytkować, gdy

a) stwierdzimy, że funkcjonuje prawidłowo.
b) dokonamy próby drożności przewodów.
c) zakończymy roboty budowlane.
d) zostanie dokonany jej odbiór.

3. Otwór wyczystny w instalacji kominowej umieszczamy

a) powyżej podłączenia czopucha.
b) poniżej podłączenia czopucha.
c) poniżej sufitu pomieszczenia.
d) na wysokości posadzki.

4. Wylot kanału umieszczony w bocznej ścianie komina, to wylot przewodu

a) wentylacyjnego.
b) spalinowego.
c) specjalnego.
d) dymowego.

5. Posługując się wzorem Redtenbachera możemy obliczyć

a) wytrzymałość komina.
b) siłę wyporu spalin.
c) wysokość komina.
d) przekrój komina.

6. Odprowadzanie kondensatu z komina jest

a) ziewskazane.
b) zabronione.
c) niezbędne.
d) zalecane.

7. Wzmocnimy ciąg, gdy jest

a) wyższa temperatura spalin.
b) niższa temperatura spalin.
c) przerywacz ciągu.
d) niższy komin.

8. Przed wtłoczeniem spalin z powrotem do środka pomieszczenia uchroni nas

a) nasada kominowa.
b) przerywacz ciągu.
c) czapa kominowa.
d) czopuch.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

9. Wielkość wlotu do przewodu wentylacji grawitacyjnej powinna mieć powierzchnię

a) 50% mniejszą od przekroju przewodu.
b) 25% większą od przekroju przewodu.
c) 50% większą od przekroju przewodu.
d) równą przekrojowi przewodu.

10. W trakcie odbioru technicznego instalacji kominowej sporządza się dokument w formie

a) notatki w dzienniku budowy.
b) notki odbiorczej.
c) protokołu.
d) polecenia.

11. Rysunek przedstawia przewody kominowe wykonane jako

a) konstrukcja z wkładem kominowym.
b) element ściany z prefabrykatów.
c) element ściany murowanej.
d) konstrukcja wolnostojąca.

12. Wewnętrzne powierzchnie przewodów kominowych należy uszczelniać za pomocą

a) rozpuszczonej gliny.
b) tynku cementowego.
c) zaczynu gipsowego.
d) masy szpachlowej.

13. Niska temperatura spalin na wylocie komina przy spalaniu gazu zapewnia

a) odwrócenie ciągu.
b) obniżenie ciągu.
c) utratę ciągu.
d) dobry ciąg.

14. Czynny piec kaflowy należy podłączyć do kanału

a) wentylacyjnego.
b) spalinowego.
c) dymowego.
d) dowolnego.

15. Rysunek przedstawia ściankę z kanałami

a) wentylacyjnymi.
b) spalinowymi.
c) dymowymi.
d) dowolnymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

16. Minimalny przekrój kanału dymowego wykonanego z cegły pełnej wynosi

…………x……….. cm.

17. Instalacja wentylacyjna będzie funkcjonowała ……….…………….., gdy będzie

utrzymywana w czystości.

18. Piec, łącznik oraz komin są elementami, które muszą być do siebie ………………..

19. Gotowe kominy prefabrykowane stosuje się wyłącznie jako ……….…………….………,

oddylatowane od ścian konstrukcyjnych budynku lub wolnostojące.

20. Szkodliwe dla komina substancje osadzające się w jego wnętrzu nazywamy

………………….. .

21. Badania (próby) działania przewodów kominowych prowadzi komisja z udziałem

„specjalisty od kominów” czyli………………………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

„

Prowadzenie kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych”

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz brakujące części zdania

.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.*

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.*

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.*

a

b

c

d

10.*

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.*

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

17.

18.

19.

20.

21.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Prowadzenie kanałów
wentylacyjnych, spalinowych i dymowych”

Test składa się z 21 zadań, z których:

−

zadania 1, 2, 4, 7, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 21 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 3, 5, 6, 8, 12, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1.

Określić warunki wykonania przewodu
kominowego

B

P

d

2.

Określić

warunki

wykonania

bezpiecznej konstrukcji komina

C

P

b

3.

Wymienić elementy wykonania stopy
komina

C

P

a

4.

Wybrać

dopuszczalny

sposób

odchylenia przewodu kominowego

C

P

a

5.

Wybrać odległość usytuowania wylotu
komina

C

PP

b

6.

Zastosować

rodzaj

wiązania

murowania przewodu kominowego

C

PP

a

7.

Wybrać materiał do wymurowania
kanału spalinowego

A

P

d

8.

Określić zadanie jakie spełnia izolacja
w przewodzie kominowym

C

PP

b

9.

Określić wielkość poboru powietrza
potrzebnego do spalania

B

P

a

10.

Rozróżnić

kanał

kominowy

po

elemencie jego budowy.

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

11.

Wybrać właściwy wyrób do wykonania
przewodu spalinowego

A

P

d

12.

Rozróżnić

elementy

służące

do

modernizacji przewodów murowych

D

PP

c

13.

Scharakteryzować

własności

rury

dymowej

C

P

d

14. Określić warunki ciągu komina

C

P

b

15.

Określić

wpływ

wiatru

na

funkcjonowanie komina

B

P

b

16. Określić rodzaj konstrukcji komina

B

P

wolnostojącą

(oddzielną)

17.

Określić

umiejscowienie

przewodu

kominowego

B

P

nośnej

wewnętrznej

18.

Określić

zastosowanie

giętkiego

wkładu kominowego

C

P

remontów

19. Określić prawidłowy ciągu

A

P

gorszy

(mniejszy)

20. Nazwać element czopucha

C

PP

otwór

sondażowy

21.

Określić

warunki

poprawienia

wentylacji pomieszczeń

A

P

wymianę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Test składa się z 21 zadań dotyczących przygotowania materiałów stosowanych

w konstrukcjach ognioodpornych

6. Wybraną odpowiedź zakreśl kółkiem. Jeśli uważasz, że pomyliłeś się i wybrałeś

nieprawidłową odpowiedź, to przekreśl ją znakiem X i otocz kółkiem prawidłową
odpowiedź.

7. Zadania 1 – 15 zawierają cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest poprawna.
8. W zadaniach 16 – 21 uzupełnij zdania.
9. Ogółem możesz uzyskać 21 punktów. Każde poprawne zadanie to jeden punkt.
10. Trudności mogą przysporzyć Ci pytania zaznaczone w tabeli *, gdyż są one na poziomie

trudniejszym niż pozostałe.

11. Po rozwiązaniu testu, sprawdź swoje wyniki z nauczycielem.
12. Na rozwiązanie zadań masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

-

instrukcja,

-

zestaw zadań testowych,

-

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Doszczelnienie przewodu kominowego murowanego z cegły pełnej wykonujemy poprzez

a) otynkowanie wnętrza przewodu zaprawą cementowo-wapienną.
b) otynkowanie wnętrza przewodu zaprawą cementową.
c) przetarcie wnętrza przewodu zaczynem gipsowym.
d) przetarcie wnętrza przewodu zaczynem glinianym.

2. Bezpieczna konstrukcja komina powinna być wykonana z materiałów

a) pozbawionych widocznych pęknięć i innych uszkodzeń.
b) posiadających odpowiednie dopuszczenia i atesty.
c) sprawdzonych przez kierownika budowy.
d) zakupionych bezpośrednio u producenta.

3. W stopie komina znajduje się

a) odstojnik kondensatu z odprowadzeniem skroplin.
b) urządzenie grzewcze zakończone czopuchem.
c) korek betonowy i kwasoodporna uszczelka.
d) podkład z cegieł szamotowych.

4. Dopuszczalne bez zezwolenia odchylenie przewodu kominowego od pionu na odcinku

nie dłuższym niż 2 metry wynosi
a) nie więcej niż 30°.
b) nie więcej niż 60°.
c) powyżej 45º.
d) powyżej 60°.

5. W przypadku dachu płaskiego wykonanego z materiałów łatwopalnych wylot komina

musi być usytuowany co najmniej
a) 30cm od poziomu kalenicy w pionie.
b) 60cm od poziomu kalenicy w pionie.
c) 60cm w poziomie od kalenicy.
d) 1m w poziomie od kalenicy.

6. Przewody kominowe nad dachem murujemy stosując najczęściej wiązania

a) pierścieniowe.
b) krzyżykowe.
c) szeregowe.
d) pospolite.

7. Do wymurowania kanału spalinowego używamy cegłę

a) dziurawkę.
b) kratówkę.
c) drążoną.
d) pełną.

8. Izolacja przewodu kominowego zapobiega

a) wytwarzaniu się w kominie szkodliwych spalin wypuszczanych na zewnątrz.
b) wychładzaniu się spalin w wyższych partiach komina.
c) przegrzewaniu się konstrukcji komina.
d) wysączaniu się kondensatu z komina.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

9. Pobór powietrza do spalania suchego drewna w kominku wynosi około

a) 4,5 m³/kg.
b) 8,0 m³/kg.
c) 15 m³/kg.
d) 28 m³/kg.

10. Drzwiczki wycierowe w piwnicy posiadają kanały

a) wentylacyjne.
b) instalacyjne.
c) spalinowe.
d) dymowe.

11. Przewody spalinowe należy wykonywać z

a) pustaków wentylacyjnych.
b) pustaków szczelinowych.
c) cegły dziurawki.
d) cegły pełnej.

12. Do modernizacji starych kominów murowych polecane są

a) wkłady kominowe z tworzyw sztucznych.
b) sztywne stalowe wkłady kominowe.
c) giętkie stalowe wkłady kominowe.
d) wkłady kominowe ceramiczne.

13. Ceramiczna rura dymowa powinna być wewnątrz

a) perforowana.
b) otynkowana.
c) porowata.
d) gładka.

14. Ciąg kominowy powstaje w wyniku

a) podobnej temperatury wewnątrz i na zewnątrz przewodu kominowego.
b) różnicy temperatur wewnątrz i na zewnątrz przewodu kominowego.
c) oziębiania przewodu kominowego na całej jego długości.
d) obniżania temperatury spalin.

15. Wpływ wiatru na funkcjonowanie komina jest

a) najważniejszy.
b) znaczący.
c) niewielki.
d) bez znaczenia.

16. Komin może być konstrukcją ………………………… lub częścią budynku.

17. Najwłaściwsze jest wykonywanie przewodów kominowych w ścianie ………………….

18. Giętkie wkłady kominowe mają największe zastosowanie podczas ………………...

19. Im wyższa temperatura na zewnątrz tym ………………. ciąg.

20. W czopuchu powinien być wykonany …………………………. o średnicy 10 mm

oddalony od miejsca włączenia kotła o równowartość dwóch średnic czopucha.

21. Nieszczelne okna i drzwi w budynku mają wpływ na lepszą …………….. powietrza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

„Prowadzenie kanałów wentylacyjnych, spalinowych i dymowych”

Zakreśl poprawną odpowiedź lub brakujące części zdania

.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.*

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.*

a

b

c

d

6.*

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.*

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.*

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

17.

18.

19.

20.*

21.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

7. LITERATURA

1. Francuz W. M.: Vademecum kształcenia w zawodach budowlanych. Pakiet edukacyjny.

Warszawa – Kraków 1997

2. Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy na budowie. WKPBud-

Ergon, Warszawa 1998

3. Hoffmann Z., Lisiczki K.: Instalacje budowlane. WSiP, Warszawa 1995
4. Kettler K.: Murarstwo część 1. REA, Warszawa 2002
5. Krygier K., Cieślowski S.: Instalacje sanitarne cz.2. Podręcznik dla szkoły zasadniczej

i technikum. WSiP, Warszawa 1998

6. Martinek W., Szymański E.: Murarstwo i tynkarstwo. Technologia. WSiP, Warszawa

1999

7. Mirski J., Łącki K.: Budownictwo z technologią część 2. WSiP, Warszawa 1998
8. Moj E., Śliwiński M.: Podstawy budownictwa część I. Skrypt. Politechnika Krakowska,

Kraków 1997

9. Niemiecko B: Pomiar sprawdzający w dydaktyce. PWN, Warszawa 1990
10. Słowiński Z.: Technologia budownictwa część 2. Podręcznik dla technikum. WSiP,

Warszawa 1992

11. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. WSI w Radomiu, Radom

1995

12. Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. Technologia. WSiP, Warszawa 1997
13. Kwartalnik: Kominiarz Polski nr 4/97 (październik – grudzień)
14. Kwartalnik: Kominiarz Polski nr 1/99 (styczeń – marzec)
15. Miesięcznik: Materiały Budowlane nr 7/2002
16. Miesięcznik: Murator nr 1/2003
17. Nowy Poradnik majstra budowlanego. ARKADY, Warszawa 2003, 2004, 2005
18. Zbiór przepisów dotyczących prawnej ochrony pracy: Biblioteczka Pracownicza.

Warszawa 1998

19. Portal Budowlany: www.budujemydom.pl
20. Portal Budowlany: www.e-instalacje.pl
21. Portal internetowy: www.kominiarz.org.pl.

Polskie Normy

1. PN-B-12007:2005. Kominy – wymagania ogólne.
2. PN-B-76001:1996. Wentylacja. Przewody wentylacyjne. Szczelność. Wymagania

i badania

3. PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły.

Wymagania techniczne i badania przy odbiorze

4. BN-85/4817-12 Osprzęt piecowy i kuchenny. Rury zapiecowe