KALENDARZ KOŚCIELNY

ORMIAN POLSKICH

2005

1454 - 1455

WPROWADZENIE

Apostolski Kościół Ormiański i Kościół Katolicki obrządku ormiańskiego używają w
Armenii i w krajach diaspory, w tym też w Polsce, kalendarza gregoriańskiego.
Oznacza to, że Wielkanoc – „Zatik” świętowana jest wspólnie z Kościołem Katolickim
obrządku łacińskiego. Wyjątek stanowią wspólnoty ormiańskie w Rosji, Gruzji i w
Ziemi Świętej, które używają kalendarza juliańskiego.
Rachuba lat w kalendarzu ormiańskim jest jednak inna niż w innych kalendarzach
chrześcijańskich. Początkiem tzw. ery ormiańskiej jest dzień 11 lipca 551 r., kiedy to
synod w Dwinie w Armenii zerwał jedność z Kościołem Katolickim . Oznacza to, że
dni od 11 lipca 2004 r. do 10 lipca 2005 r. są rokiem 1454 ery ormiańskiej, a dni od 11
lipca 2005 r. do 10 lipca 2006 r. są rokiem 1455 ery ormiańskiej.
Inną charakterystyczną cechą kalendarza ormiańskiego jest brak osobnego święta
Bożego Narodzenia. Jest to utrzymanie starej tradycji pierwszych wieków
chrześcijańskich, kiedy to święto Epifanii – „Astwacahajtnutjun” było połączeniem
trzech wydarzeń z życia Jezusa: Narodzin w Betlejem, Pokłonu Trzech Króli i Chrztu
w Jordanie. Święto to obchodzone jest 6 stycznia /w kalendarzu juliańskim 19
stycznia/. Poprzedza go „Hisnakac”, czyli ormiański odpowiednik Adwentu,
rozpoczynający się w niedzielę po 18 listopada /trwa ok. 50 dni/. W niektórych
krajach, np. w Polsce, pod wpływem tradycji zachodniej przyjął się zwyczaj
świętowania 25 grudnia dodatkowego święta „Surb Cynund”.
Kalendarz dostosowany jest do dni tygodnia. W poniedziałki, wtorki, czwartki i
soboty obchodzone są wspomnienia świętych. Z kolei ważne święta liturgiczne, w tym
wszystkie święta Pańskie, obchodzone są zawsze w niedziele. Dla przykładu,
uroczystość Wniebowzięcia Matki Bożej obchodzona jest w Kościele Katolickim
obrządku łacińskiego 15 sierpnia /niezależnie od dnia tygodnia/, natomiast w Kościele
Ormiańskim w niedzielę przed tym dniem lub po tym dniu. W niedzielę rozpoczyna się
także Wielki Post. Niedziela ta wypada przez Środą Popielcową i z tego też powodu
łacińska pierwsza niedziela Wielkiego Postu jest dla Ormian już niedzielą drugą.
Stałe daty, niezależnie od dnia tygodnia, mają m.in. wspomniana Epifania,
Zwiastowanie Pańskie /25 marca/, Narodzenie Matki Bożej /8 września/ oraz
uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny /9 grudnia, czyli dzień
później niż w kalendarzu rzymskim/.
Dla Ormian dniami modlitw za zmarłych - „Or Mereloc” są drugie dni świąt Epifanii
Wielkanocy, Przemienienia Pańskiego, Wniebowzięcia Matki Bożej i Podwyższenia
Krzyża Św. Uroczystości Wszystkich Świętych i Dnia Zadusznego nie są znane.
W niniejszym kalendarzu kolorową czcionką zaznaczyłem święta ormiańskie, z
tym, że dużymi literami pisane są święta kościelne, a małymi państwowe. Czarną
czcionką zaznaczyłem święta łacińskie. Kolorową czcionką są także zaznaczone dni
wolne od pracy, obowiązujące w Polsce.
Przy datach dziennych zaznaczone są daty najważniejszych wydarzeń historii
Armenii i Kościoła Ormiańskie, ze szczególnym uwzględnieniem historii i tradycji
Ormian polskich.
Nazwy świąt ormiańskich podane są w oparciu o tłumaczenie z kalendarza
Patriarchatu Ormiańskokatolickiego w Bejrucie, dokonanego przez diakona Ernesta
Yeseyana z Lublina.

Ks. kan. Tadeusz Isakowicz-Zaleski

Tadeos Wartapet Isahakian-Zaleski

2

Narodzenie Pańskie w Armenii

Armenia jest jedynym krajem na świecie, w którym Uroczystość Narodzenia

Pańskiego obchodzi się nie 25 grudnia, czy 7 stycznia, lecz 6 stycznia- w Święto
Epifanii (Trzech Króli). Jest tak dlatego, że Kościół Ormiański pozostał przy
starożytnej tradycji, która kazała obchodzić Uroczystość Bożego Narodzenia w dniu 6
stycznia. Tradycja ta sięga czasów „apostołów i błogosławionych Ojców”. Taka
praktyka istniała już w połowie II wieku. Wspomina o niej i poucza Św. Klemens
Aleksandryjski w swoim słynnym dziele „Stromata” (Kobierce). Świętowano tego dnia
łącznie trzy wydarzenia Narodzenia Pańskie, Pokłon Trzech Króli, czyli Objawienie się
nowonarodzonego Dziecięcia- Mesjasza naszym przodkom- poganom, oraz Chrzest
Chrystusa w rzece Jordan.

Według kronik greckich i łacińskich, Narodzenie i Chrzest Pański świętowano

6 stycznia w całym Kościele Powszechnym do IV wieku. Z końca zaś IV wieku
Kościół Zachodni (dla Ormian to zarówno Kościół Łaciński i Grecki) obchodzi
Narodzenie Pańskie 25 grudnia (7 grudnia), w miejsce święta pogańskiego boga
Mitry- „Niezwyciężonego Słońca”, którego kult już w I stuleciu był rozpowszechniony
od Azji Mniejszej aż po Brytanię. Na temat Narodzenia Pańskiego i jego dzieciństwa
powstało w narodzie Ormiańskim wiele legend a nawet zbiór apokryfów dzieciństwa
Jezusa, z którego właśnie pochodzi przekaz o liczbie i imionach magów (Kasper,
Melchior i Baltazar), którzy przyszli pokłonić się nowonarodzonemu Królowi.

Tradycje związane ze Świętem Narodzenia Pańskiego wśród Ormian są nieco

odmienne od tradycji polskich, choć z pewnością można by się dopatrzyć również
pewnych elementów wspólnych. Wieczór biblijny nazywa się w tradycji ormiańskiej
Czragaluje, co tłumaczy się na język polski jako zapalenie lamp, świec”. Związane
jest to z tym, że w ten wieczór w świątyniach były zapalane wszystkie lampy oliwne i
świece. Z kościoła rozlega się w ów wieczór śpiew hymnu-szarakanu „Wielka i
przedziwna Tajemnico”, ułożonego w V wieku przez wielkiego historyka Armenii, św.
biskupa Monesa Chrenatsi (Mojżesza z Chorenu). Potem odczytuje się fragment
Księgi Rodzaju, mówiący o stworzeniu świata i człowieka, oraz o upadku tego
człowieka, który został odkupiony Krwią Syna Bożego. Następnie celebruje się Mszę
Świętą, czyli po ormiańsku „Surb Patarak” (Najświętsza Ofiara). Czuwanie tego
wieczoru kończy uroczysta, choć postna, wieczerza w domu, po której ludzie
odwiedzają swoich bliskich zwiastując przy tym radość z narodzin Zbawiciela.

Rano w sam dzień Uroczystości odprawia się w kościołach świąteczną liturgię,

którą kończy obrzęd poświęcenia wody. Do tej wody, poświęconej przez modlitewny
śpiew celebransa, dolewa się kroplę Krzyżma Świętego. Następuje także zanurzenie
w tej wodzie krzyża, co symbolizuje chrzest Jezusa w Jordanie, po czym wierni
zabierają tę wodę z sobą do swych domów wierząc w jej cudowną moc.

Następny zaś dzień po Epifanii jest dniem modlitwy za zmarłych. Takich dni jest

jeszcze 4 w ciągu roku kościelnego, podczas których po wielkich uroczystościach,
ludzie dzielą radość Świąt z tymi, którzy odeszli. Jest to wyraz przeżywania jedności z
nimi, zakorzeniony w prawdzie o Świętych obcowaniu.

Diakon Ernest Yesayan

Katolicki Uniwersytet Lubelski

3

STYCZEŃ - HUNWAR

1

TNORENUTIUN -

Nadanie Imienia Jezusowi

2

1887 r. – w katedrze ormiańskiej we Lwowie arcybiskup Izaak Isakowicz udzielił święceń
kapłańskich Józefowi Teodorowiczowi, późniejszemu swemu następcy.
1939 r. – we Lwowie odbył się ostatni zjazd księży ormiańskich, w czasie którego
kandydatem na nowego arcybiskupa wybrano ks. infułata Dionizego Kajetanowicza
/z powodu wybuchu wojny do konsekracji biskupiej jednak nie doszło/.

3
4
5

CZRAGALUJC ASTWACAHAJTNUTIAN

- Wigilia Epifanii

2001 r. – w katedrze ormiańskiej we Lwowie odprawiono pierwszą od 1945 r. mszę św.

6

ASTWACAHAJTNUTJUN

– Epifania

/połączenie trzech uroczystości: Bożego Narodzenia,

Objawienia Pańskiego i Chrztu Chrystusa w Jordanie/.
TRZECH KRÓLI /wg kalendarza rzymskiego/
1941 r. – w Horodence zmarł ks. Walerian Bąkowski, proboszcz ormiański, jeden
z kandydatów na ordynariusza po śmierci abpa Józefa Teodorowicza /żył 72 lata/.

7

OR MERELOC -

/dzień modlitwy za zmarłych/

8

9

NIEDZIELA CHRZTU PAŃSKIEGO /wg kalendarza rzymskiego/
1742 r. – krajczy Franciszek Potocki ufundował kościół orm. w Mohylowie Podolskim.

10

11

1783 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiański Jakub Stefan Augustynowicz /żył 82 lata/.

12

1957 r. – Kongregacja Kościołów Wschodnich mianowała Ks. Prymasa Stefana
Wyszyńskiego ordynariuszem wiernych obrządku ormiańskokatolickiego w Polsce.

13
14
15

SURB HOWHANNU KARAPETI

– św. Jana Chrzciciela

1364 r. – katolikos Mesroba wydał bullę, w której zatwierdził biskupa lwowskiego Grzegorza,
wymieniając po raz pierwszy parafie ormiańskie w Łucku i Włodzimierzu Wołyńskim.
1945 r. – w Baniłowie nad Czeremoszem na Bukowinie UPA morduje Ormian polskich.

16

1785 r. – przy klasztorze benedyktynek ormiańskich we Lwowie otwarto szkołę dla
dziewcząt /istniała do czasów II wojny światowej/.

17
18

1933 r. – w Krakowie zmarł ks. infułat Bogdan Dawidowicz, armenista i lektor języka
ormiańskiego w Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie /żył 75 lat/.

19

EPIFANIA /obchodzona w tym dniu wg kalendarza juliańskiego tylko przez Kościół
Ormiański w Rosji, Gruzji i w Ziemi Świętej/

20

1571 r. – Andrzej z Krymu ufundował dzwonnicę katedralną we Lwowie.

21

1823 r. – w Kamieńcu Podolskim zmarł ks. Antoni Warterysowicz, administrator wikariatu
apostolskiego dla Ormian-katolików w Rosji /żył 82 lata/.

22

23

24

1665 r. – we Lwowie dla kształcenia księży ormiańskich erygowano Papieskie Kolegium
/prowadzone przez księży teatynów istniało do 1784 r./
1951 r. – w Krakowie zmarł ks. Andrzej Łukasiewicz, ostatni proboszcz ormiański
w Czerniowcach oraz znany działacz społeczny i polonijny na Bukowinie /żył 72 lata/.
2002 r. – ks. kard. Franciszek Macharski i ambasador Armenii Ashot Hovakimian otwarli
wystawę „Pamiątki ormiańskie w Krakowie”.

25
26
27
28
29

30

31

4

LUTY - PETERWAR

1
2

TJARNYNDARADŻ

- OFIAROWANIE PAŃSKIE

1887 r. – w Stanisławowie mszę św. prymicyjną odprawił ks. Józef Teodorowicz.
1902 r. – w katedrze ormiańskiej we Lwowie kard. Jan Puzyna z Krakowa, w asyście
metropolity greckokatolickiego Andrzeja Szeptyckiego oraz metropolity rzymskokatolickiego
bł. Józefa Bilczewskiego, konsekrował abpa Józefa Teofila Teodorowicza.
1919 r. – w katedrze św. Jana w Warszawie arcybiskup Józef Teodorowicz wygłosił kazanie
na rozpoczęcie obrad polskiego Sejmu Konstytucyjnego /arcybiskup był posłem, wybranym
z listy Narodowej Demokracji/.

3

ŚW. BŁAŻEJA Z SEBASTY, BISKUPA ORMIAŃSKIEGO /wg kalendarza rzymskiego/
2002 r. - w Krakowie przedstawiciele organizacji ormiańskich, zebrani na mszy św.,
odprawianej z okazji 100 rocznicy sakry biskupiej Józefa Teodorowicza, wydali apel
w sprawie godnego pochówku zmarłego arcybiskupa /doczesne szczątki Teodorowicza
znajdują się od wielu lat poza Cmentarzem Orląt Lwowskich/.

4
5

6

BUN BAREKENDAN

- „Prawdziwy Karnawał”, czyli ostatni dzień karnawału

1831 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiański Kajetan Warteresiewicz /żył 76 lat/.

7

OR MOCHROC

- rozpoczęcie Wielkiego Postu

8

1710 r. – hetman i wojewoda Adam Sieniawski ufundował kościół ormiański w Brzeżanach.

9

ŚRODA POPIELCOWA - rozpoczęcie Wielkiego Postu /wg kalendarza rzymskiego/

10

11

12

2002 r. – w Warszawie zmarł Leon Ter-Oganian, animator i nestor środowiska ormiańskiego,
współzałożyciel warszawskiego Koła Zainteresowania Kulturą Ormian.

13

I NIEDZIELA W. POSTU /wg kalendarza rzymskiego/

14
15
16
17
18

2001 r. – w Bazylice Św. Piotra w Watykanie odbyły się uroczystości z okazji 1700-lecia
Chrztu Armenii, w czasie których Ojciec Święty Jan Paweł II przekazał patriarsze Nersesowi
Bedrosowi XIX fragment relikwii św. Grzegorza Oświeciciela.

19

20

II NIEDZIELA W. POSTU

21
22
23
24

1941 r. – we Lwowie NKWD zamordowało 14 przywódców Związku Walki Zbrojnej, w tym
kanonika ormiańskiego Adama Bogdanowicza /żył 43 lata; wg innych relacji miał zginąć
25 czerwca 1941 r. we lwowskim więzieniu „Brygidki”, podpalonym przez Rosjan/.

25
26

1816 r. – w Mohylowie Podolskim zmarł biskup Józef Krzysztofowicz, pierwszy a zarazem
ostatni ordynariusz Ormian–katolików w Rosji /żył 54 lata/.
1891 r. – w Czerniowcach zmarł ks. Florian Mitulski, budowniczy tamtejszego kościoła
ormiańskiego /żył 81 lat/.

27

III NIEDZIELA W. POSTU

28

1883 r. - w Rzymie zmarł kard. Antoni Hassun, pierwszy w historii purpurat ormiański; w
latach 1867-80 patriarcha w Bejrucie, współzałożyciel Papieskiego Kolegium Ormiańskiego.

5

MARZEC - MART

1

1632 – kasztelan Maksymilian Przerębski nadał przywileje Ormianom w Śniatyniu.
1792 r. – we Lwowie z połączenia 4 ormiańskich banków zastawniczych powstał bank
archidiecezjalny „Mons Pius” /istniał do 1945 r./.
1886 r. – w Rzymie w dawnym klasztorze augustiańskim przy Salita San Nicola da Tolentino
papież Leon XIII erygował Papieskie Kolegium Ormiańskie, kształcące kleryków ormiańskich z głównie
z Bliskiego Wschodu /od 1928 r. także kleryków z Polski/.

2
3
4

1981 r. – w Rzymie zm. ks. Piotr Agadżadżian /w l. 1931-33 pracował w Polsce, żył 77 lat/.

5

6

IV NIEDZIELA W. POSTU

7
8
9

10

2003 r. – w Gliwicach zmarł ks. dr mitrat Krzysztof Staniecki; w latach 1977 – 1985
duszpasterz Ormian w Gliwicach, żył 69 lat. Pochowany w Raciborzu.

11

12

13

V NIEDZIELA W. POSTU

14
15
16

1689 r. – starościna Konstancja Potocka nadała przywileje Ormianom w Tyśmienicy.
2002 r. – w Wadowicach pochowano Adama Oroszeny Bogdanowicza, prezesa Koła
Zainteresowania Kulturą Ormian w Gdańsku i przyjaciela szkolnego Karola Wojtyły
/zm. 24 XII 2001 r., żył 81 lat/.

17
18

1627 r. – w Kamieńcu Podolskim zm. katolikos Melchizedek.

19

ŚW. JÓZEFA - /imieniny Ks. Prymasa Józefa Glempa, ordynariusza Ormian-katolików/
1751 r. – książę Józef Lubomirski nadał przywileje Ormianom w Raszkowie.
1865 r. – dr Józef Torosiewicz, lekarz i filantrop ormiański, podpisał akt fundacyjny Bursy
Ormiańskiej we Lwowie, zwanej później Zakładem Naukowym im. Józefa Torosiewicza.

20

TSACHKAZARD

- NIEDZIELA PALMOWA

21
22
23
24

WIELKI CZWARTEK /dzień modlitw za kapłanów/
1999 r. - w Watykanie z udziałem Katolikosa Garegina I otwarto wystawę “Rzym – Armenia”
z okazji 1700. rocznicy Chrztu Armenii.

25

WIELKI PIĄTEK
1398 r. – kupiec Sinan z Kaffy ufundował kościół orm. pw. św. Mikołaja w Kamieńcu Podol.

26

CZRAGALUJC ZATIK – WIGILIA PASCHALNA

- WIELKA SOBOTA

1977 r. – w Pszennej zm. ks. Jan Hanicz-Lechowski, ostatni prob. w Tyśmienicy /żył 75 lat/.

27

ZATIK - HARUTIUN TJARYN MERO HISUSI KRISTOSI

WIELKANOC - ZMARTWYCHWSTANIE JEZUSA CHRYSTUSA
/od 1780 r. obchodzona przez polskich Ormian wg kalendarza gregoriańskiego/.
1956 r. - w Kutach zmarł ks. Samuel Manugiewicz, senator II Rzeczpospolitej i burmistrz
Kut, ostatni ksiądz ormiańskokatolicki na Ukrainie /żył 85 lat/.

28

OR MERELOC -

/dzień modlitw za zmarłych/ - PONIEDZIAŁEK WIELKANOCNY

29
30

31

6

KWIECIEŃ - APRIL

1

1597 r. – w Kamieńcu Podolskim ukończono budowę kościoła orm. pw. Zwiastowania.

2

1640 r. – w katedrze ormiańskiej we Lwowie powstało Bractwo św. Grzegorza Oświeciciela.
1892 r. – w klasztorze dominikanów w Podkamieniu zmarł o. Sadok Barącz, historyk, autor
„Rysu dziejów ormiańskich” i „Żywotów sławnych Ormian w Polsce” /żył 78 lat/.
2001 r. - w Krakowie zm. Czesław Lechicki, autor „Historii Kościoła Ormiańskiego w Polsce”.

3

NIEDZIELA MIŁOSIERDZIA BOŻEGO – zwana inaczej „Białą” lub „Przewodnią”

4
5
6
7

Święto Macierzyństwa i Piękności

– święto świeckie w Armenii, odpowiednik dnia kobiet.

8
9

10

11

1796 r. – kościół orm. pw. św. Mateusza w Obertynie przekazano archidiecezji łacińskiej.

12
13

1879 r. - we Lwowie zm. ks. Dominik Barącz budowniczy kościoła w Łyścu /żył 70 lat/.

14
15

1931 r. - we Lwowie zm. ks. Wiktor Piotrowicz, armenista i bibliofil /żył 64 lata/.

16

1749 r. – w Wenecji zmarł opat Mechitar z Sebasty, założyciel mechitarzystów, męskiego
zakonu ormiańskokatolickiego /żył 73 lata/.
2001 r. – ks. prałat dr Grzegorz Petrowicz, autor „La Chiesa Armena in Polonia”; ostatni
żyjący kapłan archidiecezji ormiańskokatolickiej we Lwowie, obchodził jubileusz 60-lecia
święceń kapłańskich i 70-lecia pobytu w Papieskim Kolegium Ormiańskim w Rzymie.

17

18
19

1944 r. – w Kutach nacjonaliści ukraińscy z UPA mordują 500 Ormian i Polaków.

20

1710 r. – w katedrze ormiańskiej we Lwowie powstało Bractwo Matki Bożej Jazłowieckiej.

21

1944 r. – uratowanie Ormian, którzy przed nacjonalistami ukraińskimi schronili się w
kościele św. Antoniego w Kutach.
1979 r. – w Gnieźnie ks. kard. Stefan Wyszyński konsekrował Józefa Glempa, obecnego
ordynariusza Ormian-katolików w Polsce.

22
23

24

JEREWMAN SURBO CHACZI

- Objawienia się Krzyża Świętego w Jerozolimie w 351 r.

Aprilian Nahatakac

- Dzień Pamięci o Ofiarach Ludobójstwa Ormian w Turcji

1915 r. - Turcy aresztują i mordują 800 przedstawicieli inteligencji ormiańskiej,
rozpoczynając w ten sposób ludobójstwo, w czasie którego zginęło 1,5 miliona Ormian.
2004 r. – poświęcenie na dziedzińcu kościoła św. Mikołaja w Krakowie przy ul. Kopernika 9
przez ks. kard. Franciszka Macharskiego CHACZKARU – Ormiańskiego Kamienia
Krzyżowego, poświęconego Ofiarom ludobójstwa Ormian w Turcji w 1915 r. i Ofiarom
ludobójstwa Ormian i Polaków w Kutach nad Czeremoszem w 1944 r.
Poświęcenie odbyło się pomimo agresywnej nagonki ze strony ambasady Turcji w Polsce i
polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz bojkotu ze strony prezydenta Krakowa,
wojewody małopolskiego i marszałka małopolskiego.

25
26
27

28
29

1901 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup Izaak Mikołaj Isakowicz, zwany „Złotoustym”, wybitny
kaznodzieja, pisarz, założyciel dzieł charytatywnych /żył 77 lat/.

30

ŚW. GRZEGORZA OŚWIECICIELA /wg kalendarza rzymskiego/
1585 r. – hetman Jan Zamoyski nadał przywileje Ormianom w Zamościu.

7

MAJ - MAJIS

1

ŚWIĘTO PRACY

2

3

ŚWIĘTO KONSTYTUCJI 3 MAJA

4

1940 r. – w Kutach Rosjanie zastrzelili ks. prefekta Bogdana Agopsowicza /żył 32 lata/
1944 r. – w Stanisławowie zmarł ks. dr prałat Leon Isakowicz, proboszcz /żył 47 lat/.

5
6
7

1662 r. – wojewoda Jędrzej Potocki nadał przywileje Ormianom w Stanisławowie.

8

HAMBARCUMN TJARYN MERO HISUSI KRISTOSI

- WNIEBOWSTĄPIENIE

9

1928 r. – uczestnicy II Synodu Biskupów Ormiańskich, w tym arcybiskup Józef Teodorowicz,
wmurowali w Papieskim Kolegium Ormiańskim w Rzymie tablicę pamiątkową ku czci
arcybiskupa i 8 kapłanów zamordowanych przez Turków w latach 1915 – 1921.

10

1946 r. – obraz Matki Bożej Łaskawej opuścił na zawsze Stanisławów.
1990 r. – w Raszkowie parafia łacińska przejęła dawny kościół ormiański.

11

12
13
14

15

HOGEGALUST

- ZESŁANIE DUCHA ŚW.

2001 r. – w Krakowie w klasztorze karmelitów na Piasku ks. kard. Franciszek Macharski
wmurował tablicę pamiątkową z okazji 100 rocznicy śmierci abpa Izaaka Isakowicza.

16

1560 r. – król Zygmunt August nadał przywilej kościołowi orm. pw. św. Szczepana w Łucku.
1814 r. – w Warszawie zmarł sufragan gnieźnieński Grzegorz Zachariasiewicz, Ormianin.
1832 r. – zmarł biskup przemyski Jan Potoczki, Ormianin z Siedmiogrodu /żył 73 lata/.
1971 r. – w Rzymie zmarł kard. Franciszek Agadżanian, prefekt Kongregacji Rozkrzewiania
Wiary, w latach 1937–62 jako Grzegorz XV pełnił urząd patriarchy /ur. w Gruzji, żył 76 lat/.

17

1778 r. – w dzielnicy ormiańskiej we Lwowie wielki pożar pochłonął m.in. pałac
arcybiskupów, dom kapituły i klasztor benedyktynek ormiańskich.

18

1959 r. – do kościoła świętych Piotra i Pawła w Gdańsku ks. Kazimierz Filipiak wprowadził
obraz Matki Bożej Łaskawej z parafii ormiańskiej w Stanisławowie.

19

20

1942 r. – w obozie w Dachau zginął ks. Leszek Pryliński, wikary ormiański /żył 58 lat/.

21

22

SYRBO JERRORDUTIAN - TRÓJCY PRZENAJŚWIĘTSZEJ

23

SYRBOC HRIPSIMIANC - ŚW. RYPSYMY MĘCZENNICY I TOWARZYSZEK

24

SYRBOC GAJANIANC - ŚW. GAJANY MĘCZENNICY I TOWARZYSZEK

25

1956 r. – w Gnieźnie bp Franciszek Jedwabski udzielił święceń kapłańskich Józefowi
Glempowi, obecnemu ordynariuszowi Ormian-katolików w Polsce.

26

BOŻE CIAŁO /wg kalendarza rzymskiego/
1997 r. – patriarcha Jan Piotr /Bedros/ XVIII Kasparian z Bejrutu rozpoczął wizytę w Polsce.

27

JERANELI IGNATIOS MALOYANI

- bł. Ignacego Maloyana, Biskupa i Męczennika

28

SYRBO HORN MERO GRIGORI LUSAWORCZIN JELN I WIRAPEN

wydobycie z dołu więziennego św. Ojca Naszego Grzegorza Oświeciciela

Dzień Niepodległości Armenii

– święto państwowe w Armenii.

1742 r. – w Stanisławowie wmurowano kamień węgielny pod kościół ormiański.
1981 r. – w Warszawie zmarł ks. Prymas Stefan Wyszyński /od 1957 r. ordynariusz Ormian-
katolików w Polsce, żył 80 lat/.

29

TON JEKEHECWO

- święto Kościoła

1921 r. – w katedrze na Wawelu arcybiskup Józef Teodorowicz wygłasza mowę w czasie
Zjazdu Biskupów pt. „Dzisiejszy stosunek Episkopatu Polskiego do Chrystusa i do narodu”.
1998 r. – Zgromadzenie Narodowe we Francji potępiło Rzeź Ormian w Turcji w 1915 r.

30

1937 r. – w Stanisławowie arcybiskup Józef Teodorowicz i Prymas August Hlond dokonali
koronacji obrazu Matki Bożej Łaskawej.

31

SYRBOC KUSANACN NUNE JEW MANE

- św. Dziewic Niny i Many

8

CZERWIEC - HUNIS

1
2
3

1791 r. – w Mohylowie Podolskim abp Jakub Tumanowicz konsekrował kościół pw.
Nawiedzenia NMPanny i św. Grzegorza Oświeciciela.

4

5

6

1824 r. – w Łyścu k. Stanisławowa przyszedł na świat Izaak Mikołaj Isakowicz, syn Samuela
i Rypsymy ze Słowackich, późniejszy arcybiskup ormiańskokatolicki.
1940 r. – w Rzymie wmurowano kamień węgielny pod nowe Kolegium Ormiańskie.

7
8
9

10

2000 r. – w Zamościu na miejscu, gdzie w latach 1625 – 1802 znajdował się kościół
ormiański, odsłonięto pamiątkową tablicę poświęconą Ormianom.

11

SYRBUJN GRIGORI LUSAWORCZI

- Św. Grzegorza Oświeciciela, głównego patrona

Armenii i współpatrona archidiecezji ormiańskiej we Lwowie

1791 r. – do kościoła orm. w Mohylowie Pod. wniesiono obraz Matki Boskiej Płaczącej.
1915 r. – w Mardinie Turcy zamordowali bł. bp Ignacego Maloyana /żył 42 lata/.

12

1845 r. – zmarł biskup przemyski, a wcześniej tarnowski, Franciszek Ksawery Abgaro-
Zachariasiewicz, /w 1812 r. przeszedł z obrządku ormiańskiego na łaciński, żył 75 lat/.

13

ŚW. ANTONIEGO Z PADWY /odpust w parafii orm. w Kutach i zarazem główna uroczystość
dla Ormian na Pokuciu/.
1875 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiański Grzegorz Michał Szymonowicz /żył 75 lat/.
2001 r. – w Erywaniu otwarto Ambasadę Polską.

14

1875 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiański Grzegorz Michał Szymonowicz /żył 75 lat/.

15

1798 r. – zm. ks. Grzegorz Arakiełowicz, Ormian, jezuita, pisarz i prof. teologii /żył 65 lat/.

16

SYRBOC TARGMANCZACN SAHAKA JEW MESROPA

- Świętych Tłumaczy Pisma

Świętego: Sahaka i Mesropa

17
18

2001 r. – patriarcha Nerses Bedros XIX z Bejrutu rozpoczął wizytę duszpasterską w Polsce,
odwiedzając Gdańsk, Warszawę, Toruń, Łowicz, Kraków i Radwanowice.

19

1932 r. – w siedzibie Archidiecezjalnego Związku Ormian we Lwowie arcybiskup Józef
Teodorowicz otworzył wielką wystawę zabytków ormiańskich.

20
21

2001 r. – w Krakowie pod przewodnictwem patriarchy Nersesa Bedrosa XIX odbyły się
uroczystości z okazji 1700-lecia Chrztu Armenii i 100-lecia śmierci abpa Izaaka Isakowicza.

22

2001 r. – patriarcha Nerses Bedros XIX przekazał Papieskiej Akademii Teologicznej w
Krakowie „Słownik łacińsko-ormiański”, autorstwa ks. Stefana Roszki.

23

1886 r. – w Łyścu arcybiskup Izaak Isakowicz konsekrował kościół ormiański, zbudowany w
miejscu drewnianej świątyni spalonej w 1830 r.
1929 r. – w Rzymie papież Pius XI beatyfikował Gomidasa Keumurgiana, księdza
ormiańskokatolickiego, zamordowanego przez Turków w 1707 r. w Konstantynopolu.

24
25

1834 r. - w Warszawie zmarł biskup Mikołaj Hasso-Manugiewicz, Ormianin, pierwszy
sufragan warszawski i biskup augustowski /żył 80 lat/.
2001 r. – Ojciec Święty Jan Paweł II nawiedził katedrę ormiańską we Lwowie.

26

27

1791 r. – w Kamieńcu Pod. abp Jakub Tumanowicz konsekrował kościół pw. św. Mikołaja.

28

SYRBUJN METSI NERSESI

– św. Nersesa Wielkiego, Patriarchy

29

1999 r. – w Eczmiadzynie zmarł Katolikos Garegin I /Nszan Sarkisjan/, zwierzchnik
Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego /ur. w Syrii, żył 67 lat/.

30

9

LIPIEC - HULIS

1
2

TON TAPANAKI

- święto Arki Przymierza

3

WARDAWAR -

Przemienienie Pańskie

– zawsze w 14 niedzielę po Wielkanocy

4

OR MERELOC

– dzień modlitw za zmarłych

5

Dzień Konstytucji

– święto państwowe w Armenii.

1973 r. – w Krakowie zmarł ks. prof. Franciszek Tokarz, orientalista i poliglota, w latach
1934-38 administrator parafii ormiańskiej w Brzeżanach /żył 76 lat/.

6
7

1981 r. – Ojciec Święty Jan Paweł II ogłosił arcybiskupem warszawskim i gnieźnieńskim
oraz Prymasem Polski ks. Józefa Glempa, który od tej pory spełnia także funkcję
ordynariusza wiernych obrządku ormiańskokatolickiego w Polsce.
1981 r. – Ojciec Święty Jan Paweł II nawiedził Papieskie Kolegium Ormiańskie w Rzymie,
wspominając w przemówieniu postać abpa Józefa Teodorowicza.

8
9

SYRBUJN TADEOSI ARAKELO

- św. Judy Tadeusza, Apostoła

10

1757 r. – kasztelanowa Ludwika Potocka nadała przywileje parafii ormiańskiej w Kutach.
1861 r. - w Czerniowcach zmarł ks. Celestyn Torosiewicz, organizator i pierwszy proboszcz
tamtejszej parafii ormiańskiej /żył 57 lat/.

11

552 r. – w Dwin w Armenii synod Kościoła Ormiańskiego przyjął nowy kalendarz /od tego
dnia liczone są lata ery ormiańskiej/.
1635 r. – w Rzymie papież Urban VIII przyjął wyznanie wiary katolickiej od biskupa Mikołaja
Torosowicza oraz podniósł diecezję ormiańską we Lwowie do rangi archidiecezji.

12
13
14

1791 r. – w Raszkowie abp Jakub Tumanowicz konsekrował kościół pw. Niep. Pocz.
NMPanny i św. Szczepana.
1965 r. – w Żurawicy zm. ks. Kajetan Amirowicz, ostatni proboszcz w Śniatyniu /żył 74 lata/.

15
16

1731 r. – w kościele bernardynów w Warszawie, przy którym działało duszpasterstwo
Ormian, powstało Bractwo św. Grzegorza Oświeciciela.
1830 r. – w Łyścu spłonął drewniany kościół ormiański.

17

1990 r. – zarejestrowane zostało Ormiańskie Towarzystwo Kulturalne w Krakowie.

18
19

20

1945 r. – w Brzeżanach zginął tragicznie ks. dr Sergiusz Egulian, administrator tamtejszej
parafii ormiańskiej, absolwent Papieskiego Kolegium Ormiańskiego w Rzymie /urodzony w
Adanie w Turcji, żył 39 lat/.

21

1759 r. – w Tyśmienicy wmurowano kamień węgielny pod kościół ormiański.

22

1879 r. – w Czerniowcach abp Grzeg. Romaszkan konsekrował kościół pw. św. Grzegorza.

23

1951 r. – w Krakowie zm. kard. Adam Sapieha „Książę Niezłomny”, wieloletni przyjaciel i
współpracownik arcybiskupa Józefa Teodorowicza.

24

25

1604 r. – król Zygmunt III zezwolił na budowę nowego Ratusza Orm. w Kamieńcu Pod.
1865 r. – w Żydaczowie k. Horodenki przyszedł na świat Józef Teofil Teodorowicz, syn
Grzegorza i Gertrudy z Ohanowiczów, późniejszy arcybiskup ormiańskokatolicki.

26
27
28
29
30

1791 r. – w Żwańcu abp Jakub Tumanowicz konsekrował kościół pw. Niep. Pocz. NMPanny.

31

10

SIERPIEŃ - OGOSTOS

1

2004 r. – Prymas Józef Glemp zreorganizował duszpasterstwo Ormian w Polsce, mianując
ks. Artura Awdalina z Warszawy duszpasterzem w części północnej, a ks. kan. Tadeusza
Isakowicza –Zaleskiego z Krakowa w części południowej kraju.

2
3
4
5
6

PRZEMIENIENIE PAŃSKIE /wg kalendarza rzymskiego/

7

1886 r. – w Tyśmienicy abp Izaak Isakowicz ponownie konsekrował kościół ormiański.

8
9

ŚW. KAJETANA, współpatrona archidiecezji ormiańskiej we Lwowie i założyciela
zgromadzenia teatynów, które prowadziło Papieskie Kolegium Ormiańskie we Lwowie.

10

1920 r. – w Scvres pod Paryżem 14 państw, w tym Polska, podpisało traktat pokojowy
uznający niepodległość Armenii /traktat pozostał niestety tylko na papierze/.

11

12
13

14

POCHUMN SURBO ASTWACACNI

- Wniebowzięcia Matki Bożej

/główna uroczystość odpustowa w katedrze ormiańskiej we Lwowie/
1791 r. – w Kutach abp Jakub Tumanowicz konsekrował kościół pw. Niep. Pocz. NMPanny.

15

OR MERELOC

– dzień modlitw za zmarłych

WNIEBOWZIĘCIE MATKI BOŻEJ /wg kalendarza rzymskiego/
1886 r. – w Kalwarii Zebrzydowskiej odbyła się koronacja obrazu Matki Bożej, w czasie
której kazanie wygłosił arcybiskup Izaak Isakowicz.

16

1602 r. – w Kamieńcu Podolskim spłonął Ratusz Ormiański.

17
18
19

1994 r. – w Eczmiadzynie zmarł Katolikos Wazgen I /Lewon Karapet Połdżijan/, wielki
zwolennik ekumenizmu /ur. w Bukareszcie, żył 85 lat/.

20

1791 r. – w Tyśmienicy abp Jakub Tumanowicz konsekrował kościół orm. pw. św. Kajetana.

21

22

1762 r. – w Stanisławowie miał miejsce „cud łez” na obrazie Matki Bożej Łaskawej.
1762 r. – w Stanisławowie abp Jakub Augustynowicz konsekrował kościół orm. pw.
Niepokalanego Poczęcia NMPanny.
1782 r. – abp Jakub Augustynowicz poświęcił dzwon „św. Grzegorz” dla katedry we Lwowie.

23
24

ŚW. BARTŁOMIEJA, APOSTOŁA ARMENII /wg kalendarza rzymskiego/

25
26

1938 r. - w Krakowie zmarł Teodor Axentowicz, siostrzeniec arcybiskupa Izaaka Isakowicza,
wybitny malarz i rektor Akademii Sztuk Pięknych /żył 79 lat/.

27

28

1773 r. – kasztelanowa Katarzyna Kossakowska nadała przywileje parafii orm. w Łyścu.
1936 r. – w Stanisławowie zmarł ks. Franciszek Komusiewicz, proboszcz ormiański i główny
organizator koronacji obrazu Matki Bożej Łaskawej /żył 55 lat/.

29
30

1363 r. – Jakub i Panos, kupcy ormiańscy z Krymu, ufundowali katedrę we Lwowie.

31

11

WRZESIEŃ - SEPTEMBER

1

1765 r. – książę Stanisław Lubomirski ufundował kościół ormiański w Bałcie.

2

1798 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiański Jakub Walerian Tumanowicz /żył 84 lata/.

3

1989 r. – w kościele ormiańskim w Gliwicach patriarcha ormiańskokatolicki Jan Piotr
/Hovanes Bedros/ XVIII z Bejrutu ukoronował obraz Matki Bożej Ormiańskiej z Łyśca.

4

5
6

2001 r. – w Krakowie zmarła Ewa z Bohosiewiczów Sztolcman – Kotlarczyk, aktorka i
animatorka środowiska ormiańskiego /żyła 73 lata/.

7
8

CYNUND SURB ASTWACACNI

- NARODZENIE MATKI BOŻEJ

1883 r. – w Krakowie odbyła się koronacja obrazu Matki Bożej Piaskowej, w czasie której
kazanie wygłosił arcybiskup ormiański Izaak Isakowicz.

9

10

11

CHACZWERAC -

PODWYŻSZENIE KRZYŻA ŚWIĘTEGO

1791 r. – w Brzeżanach abp Jakub Tumanowicz konsekrował kościół pw. Niep. Poczęcia.

12

OR MERELOC

– dzień modlitw za zmarłych

13
14

PODWYŻSZENIE KRZYŻA ŚWIĘTEGO /wg kalendarza rzymskiego/.

15
16
17

18

19

20

1751 r. – w Mohylowie Pod. miał miejsce „cud łez” na obrazie Matki Boskiej.
1819 r. - bulla papieska „Inter caeter privilegia” dała cesarzom Austrii prawo mianowania
arcybiskupów ormiańskich we Lwowie.

21

Święto Referendum

– święto państwowe, ustanowione na pamiątkę deklaracji

niepodległości, ogłoszonej 21 września 1991 r.

22
23

2001 r. – w Erewaniu odbyły się uroczystości 1700-lecia Chrztu Armenii, w czasie których
katolikos Garegin II konsekrował kościół św. Grzegorza Oświeciciela.

24

WARAGA SURB CHACZ

- Objawienia się Krzyża Świętego w Warak n. Wanem w 653 r.

25

SYRBUJN GEORGA ZORAWARI

- św. Jerzego

2001 r. - Ojciec Święty Jan Paweł II rozpoczął pierwszą w historii pielgrzymkę apostolską do
Armenii, odwiedzając Eczmiadzyn, Erywań i Chor Wirap.

26

1992 r. – w Gdańsku zmarł ks. prałat Kazimierz Filipiak, wikariusz Prymasa Polski ds.
obrządku ormiańskokatolickiego i kustosz sanktuarium Matki Bożej Łaskawej ze
Stanisławowa /żył 82 lata/.

27
28

1868 r. – w Stanisławowie pożar miasta pochłonął kościół ormiański, który w następnych
latach odbudował z ruin ówczesny proboszcz, ks. Izaak Isakowicz.
1945 r. – władze państwowe przekazały wiernym obrządku ormiańskokatolickiego kościół
św. Trójcy w Gliwicach.

29

1897 r. – w posiadłości benedyktynek ormiańskich w Pasiekach Łyczakowskich we Lwowie
abp Izaak Isakowicz poświęcił kaplicę pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy.
1972 r. - zmarł ks. Franciszek Jakubowicz, duszpasterz Ormian w Krakowie /żył 65 lat/.

30

12

PAŹDZIERNIK - HOKTEMBER

1

1950 r. – ks. Kazimierz Roszko przeniósł do Gliwic obraz Matki Bożej Ormiańskiej z Łyśca.

2

3

1816 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiański Jan Jakub Symonowicz /żył 76 lat/.

4
5
6

1929 r. – w kościele dominikanów w Żółkwi odbyła się koronacja obrazu Matki Bożej
Różańcowej, w czasie której kazanie wygłosił arcybiskup Józef Teodorowicz.

7

2001 r. – w Watykanie Ojciec Święty Jan Paweł II beatyfikował ormiańskiego biskupa –
męczennika Ignacego Maloyana, zamordowanego przez Turków w 1915 r. w Mardinie.

8

9

10

2001 r. – w Gdańsku zm. Władysław Zachariasiewicz, nestor Ormian /żył 96 lat/.

11

12
13
14

1795 r. – parafia orm. w Łyścu przejęła tamtejszą parafię łacińską.

15

16

SYRBOC AWETARANCZACN: MATEOSI, MARKOSI, HUKASU JEW HOWHANNU
-

Św. Ewangelistów Mateusza, Marka, Łukasza I Jana

17
18
19

20
21
22

1911 r. – w Papieskim Kolegium Ormiańskim w Rzymie rozpoczął się I Synod Biskupów
Ormiańskich, w którym udział wziął min. arcybiskup Józef Teodorowicz.

23

GJUT CHACZI -

Znalezienie Drzewa Krzyża Św. przez św. Helenę

2002 – w Lublinie zm. ks. infułat Bolesław Kumor, profesor KUL i PAT, autor wielu prac z
zakresu historii Kościoła Ormiańskiego w Polsce /żył 77 lat/.

24

1630 r. – w kościele karmelitów we Lwowie biskup ormiański Mikołaj Torosowicz złożył
katolickie wyznanie wiary, co zapoczątkowało unię Kościoła Ormiańskiego w Polsce z
Kościołem Katolickim.
1680 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiańskokatolicki Mikołaj Torosowicz, współtwórca
unii z Kościołem Katolickim i pierwszy ordynariusz ormiańskokatolickiej archidiecezji we
Lwowie /żył 82 lata/.

25

1957 r. - w Międzylesiu k. Kłodzka zmarł ks. Wiktor Kwapiński, ostatni kanclerz kurii
ormiańskiej we Lwowie i więzień syberyjskich łagrów /żył 74 lata/.

26

1742 r. – papież Benedykt XIV nadał tytuł patriarchy Cylicji Abrahamowi Piotrowi I, który
zapoczątkował unię Ormian bliskowschodnich z Kościołem Katolickim.

27
28

ŚW. JUDY TADEUSZA, APOSTOŁA ARMENII /wg kalendarza rzymskiego/
1944 r. – w obozie w Mauthausen zginął śmiercią męczeńską ks. Stanisław Łaski, wikary
parafii ormiańskiej w Łyścu /żył 40 lat/.

29

30

2001 r. – patriarcha Nerses Bedros XIX z Bejrutu rozpoczął wizytę duszpasterską na
Ukrainie, odwiedzając Lwów, Kijów, Charków, Stanisławów i Łysiec.

31

1739 r. – w Stanisławowie zmarł ks. Stefan Roszko, tamtejszy proboszcz ormiański i autor
unikalnego „Słownika łacińsko- ormiańskiego”.
2001 r. – w Krakowie zm. ks. prał. Andrzej Bardecki, przyjaciel Ormian /żył 85 lat/.

13

LISTOPAD - NOJEMBER

1

WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH /wg kalendarza rzymskiego/.

2
3
4

2001 r. – we Lwowie pod przewodnictwem patriarchy Nersesa Bedrosa XIX odbyły się
uroczystości z okazji 100 rocznicy śmierci arcybiskupa ormiańskiego Izaaka Isakowicza.
1909 r. – w Czerniowcach zmarł ks. Kajetan Kasprowicz, proboszcz ormiański i założyciel
bursy dla ubogiej młodzieży /żył 55 lat/.

5

SYRBOC HRESZTAKAPETACN GABRIJELI, MIKAJELI JEW RAPAJELI

- Świętych Archaniołów Gabriela, Michała i Rafała
1707 r. – w Turcji zamordowano bł. Komitasa Keomiurdżana, kapłana

6

7
8

1939 r. – w Tyśmienicy zm. ks. Jan Depowski, proboszcz i dr filozofii /żył 60 lat/.
1980 r. – w Krakowie odbyła się sesja naukowa nowopowstałego Koła Zainteresowań
Kultura Ormian, będąca pierwszym od czasów II wojny światowej spotkaniem Ormian.
1999 r. – Prymas Polski Józef Glemp utworzył w Gdańsku ormiańską parafię personalną.

9

2000 r. – w Watykanie Ojciec Święty Jan Paweł II i Katolikos Garegin I podpisali wspólną
deklarację wyjaśniającą wzajemne spory teologiczne i uznającą jedność wiary.

10

2000 r. – w Bazylice Św. Piotra w Watykanie w czasie nabożeństwa ekumenicznego,
rozpoczynającego jubileusz 1700-lecia Chrztu Armenii Ojciec Święty Jan Paweł II przekazał
Katolikosowi Gareginowi II fragment relikwii św. Grzegorza Oświeciciela.

11

ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOŚCI POLSKI

12

S. ANDREASI JEW PILIPOSI ARAKELOCN

– Św. Apostołów Andrzeja I Filipa

13

14

1852 r. – w Obrze zmarł ks. Karol Bołoz-Antoniewicz, Ormian z pochodzenia, jezuita, słynny
kaznodzieja, poeta oraz autor pieśni religijnych, w tym „Chwalcie łąki umajone”, „Nie
opuszczaj nas”, O Maryjo, przyjm w ofierze”, „W Krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie”.
2002 r. – w Chełmku k. Oświęcimia wmurowanie tablice pamiątkową kuc czci abpa Józefa
Teodorowicza i biskupa krakowskiego Adama Sapiehy.

15
16

1796 r. – w Warszawie zmarł Józef Minasowicz, poeta i sekretarz królewski.

17

1954 r. – w obozie pracy w Abież na Kołymie w Rosji zginął ks. infułat Dionizy Kajetanowicz,
ostatni administrator ormiańskokatolickiej archidiecezji we Lwowie /żył 76 lat/.

19

20

I NIEDZIELA ADWENTU /wg kalendarza ormiańskiego/

21

ENCAJUMN SYRBO KUSIN MARIAMU

- Ofiarowanie Matki Bożej

- rozpoczęcie

Wielkiego Postu przed Epifanią - Astwacahajnutiun
NIEDZIELA CHRYSTUSA KRÓLA WSZECHŚWIATA /wg kalendarza rzymskiego/

22

1439 r. – we Florencji ogłoszono bullę papieża Eugeniusza IV o unii Kościoła Ormiańskiego
z Kościołem Katolickim /unia nie przetrwała następnych lat/.

23
24
25
26

1945 r. – władze radzieckie zamknęły katedrę ormiańską we Lwowie /do 2001 r./.
1999 r. – w Muzeum Narodowym w Krakowie otwarta zostaje, największa od czasów II
wojny światowej, wystawa o tematyce ormiańskiej pt. „Ormianie polscy – odrębność i
asymilacja”, przygotowana przez p. Beatę Słotę-Biedrońską.

27

I NIEDZIELA ADWENTU /wg kalendarza rzymskiego/
1999 r. – w Krakowie na spotkaniu delegacji środowisk ormiańskich zapada decyzja
powołania Federacji Organizacji Ormiańskich w Polsce.

28
29
30

14

GRUDZIEŃ - DEKTEMBER

1

1973 r. – w Zabrzu zmarł ks. Kazimierz Romaszkan, więzień syberyjskich łagrów i proboszcz o
ormiański w Gliwicach /żył 64 lata/.

2
3

1983 r. – w Krakowie odbyła się sesja naukowa z okazji 45 rocznicy śmierci arcybiskupa
Józefa Teodorowicza.

4

II NIEDZIELA ADWENTU /wg kalendarza rzymskiego/
1938 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiańskokatolicki Józef Teofil Teodorowicz, ostatni
ordynariusz ormiańskokatolickiej archidiecezji we Lwowie /żył 74 lata/.

5

2000 r. – Prymas Polski Józef Glemp utworzył Duszpasterstwo Ormian w Krakowie.

6
7

Dzień Pamięci Trzęsienia Ziemi

- 1988 r., godz. 11.41 – w Armenii miało miejsce wielkie

trzęsienie ziemi /25 000 ofiar śmiertelnych i 500 000 osób bez dachu nad głową/.
2001 r. – Ojciec Święty Jan Paweł II pierwszym nuncjuszem papieskim w Armenii mianował
arcybiskupa Claudio Gugerottiego, podsekretarza Kongregacji Kościołów Wschodnich.

8

NIEPOKALANE POCZĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY /wg kalendarza rzymskiego/
1858 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiański Samuel Cyryl Stefanowicz /żył 103 lata/.

9

ANARAT CHEHUTIUN SYRBO KUSIN MARIAMU

– Niepokalane Poczęcie Najświętszej

Marii Panny /główna uroczystość patronalna archidiecezji ormiańskiej we Lwowie/

10

1615 r. – Jan Jerzy Radziwiłł nadał przywileje Ormianom w Jazłowcu.
1938 r. – na Cmentarzu Orląt Lwowskich pochowano arcybiskupa Józefa Teodorowicza.

11

III NIEDZIELA ADWENTU /wg kalendarza rzymskiego/

SYRBUJN NIKOHAJOSI ZMIURANACWO

- św. Mikołaja Cudotwórcy

1881 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiański Grzegorz Józef Romaszkan /żył 72 lata/.

12
13

SURB HAKOWPA MYCYBNA HAJRAPETI

- św. Hakoba Katolikosa

1996 r. – w Watykanie Ojciec Święty Jan Paweł II i Katolikos Garegin I podpisali wspólną
deklarację chrystologiczną kończącą spory i nieporozumienia dotyczące natury Chrystusa,
dzielące Kościół katolicki i ormiański od Soboru Chalcedońskiego w 451 roku.

14
15

1987 r. – w Chicago w opinii świętości zmarł ks. Kazimierz Roszko, proboszcz ormiański w
Gliwicach i lektor języka ormiańskiego na UJ w Krakowie /żył 71 lat/.

16
17

2004 r. – w Rzymie zmarł ks. dr Grzegorz Petrowicz, historyk, żył 88 lat.

18

IV NIEDZIELA ADWENTU /wg kalendarza rzymskiego/

19

20
21
22

1751 r. – we Lwowie zmarł arcybiskup ormiański Jan Tobiasz Augustynowicz /żył 87 lat/.

23
24

CZRAGALUJC CNENDIAN

– Wigilia /obchodzona przez Ormian – katolików tylko w

niektórych krajach, w tym też w Polsce/
1878 r. – we Lwowie zm. ks. Jakub Persjan-Axentowicz, armenista i poliglota /żył 79 lat/.

25

SURB TSYNUND - BOŻE NARODZENIE

/obchodzone przez Ormian – katolików tylko w

niektórych krajach, w tym też w Polsce/
1920 r. – arcybiskup Józef Teodorowicz i biskup krakowski Adam Sapieha udali się do
Rzymu, aby interweniować w sprawie powrotu Górnego Śląska do Macierzy.

26

SYRBUJN STEPANOSI NACHAWKAJI

- Św. Szczepana

27

SYRBOC ARAKELOCN PETROSI JEW POHOSI

– Św. Apostołów Piotra i Pawła

28
29

1801 r. – W Międzyrzeczu Podlaskim zmarł ks. Grzegorz Piramowicz, Ormianin, sekretarz
Komisji Edukacji Narodowej /żył 66 lat/.

30

31

31 grudnia 1900 r. – zmarł Kajetan Kajetanowicz, współzałożyciel i pierwszy dyrektor Bursy
Ormiańskiej im. Doktora Józefa Torosiewicza we Lwowie /żył 83 lata/.

15