1/5/10 7:28 PM

Wiatr - efekt przylądkowy, wzrost prędkości wiatru w strefie przybrzeżnej.

Page 1 of 1

http://ocean.am.gdynia.pl/student/meteo1/wiatr_prz.htm

Materiały dla studentów Wydziału Nawigacyjnego WSM, kierunku Transport Morski

Efekt przylądkowy

Wzrost prędkości wiatru, połączony często ze zmianą kierunku wiatru, w stosunku do wiatru
wynikającego z rozkładu pola ciśnienia w skali mezosynoptycznej występujący w pobliżu
wysuniętych w morze przylądków, półwyspów oraz po nawietrznej i wzdłuż brzegów wysp. Efekt
przylądkowy spowodowany jest przez wzrost siły tarcia i spowolnienie przepływu powietrza nad
lądem, co odkształca linie prądu. W rezultacie nad morzem dochodzi do zagęszczenia lini
prądów i zmiany ich kierunku w stosunku do linii pradów wynikających z pola ciśnienia (patrz
rysunek). Z zagęszczeniem linii pradów wiąże się zawsze wzrost prędkości wiatru - przez
określony przekrój poprzeczny w jednostce czasu musi przepłynąć większa ilość powietrza
(patrz twierdzenie Bernoulliego; podręcznik fizyki).
W momencie, gdy trasa rejsu prowadzi w pobliżu brzegów wysuniętego w morze półwyspu,
przylądka, etc., a wiatr wywołany przez mezoskalowy układ baryczny ma kierunek zbliżony do
wzdłużbrzegowego, należy liczyć się, że w strefie przybrzeżnej (rzędu od kilku do kikunastu Mm
od brzegu)

prędkość wiatru może być znacznie większa od tej, która jest obliczona z mapy a

kierunek wiatru odmienny

. Jeśli brzeg jest dodatkowo wysoki (góry, wzgórza) należy dodatkowo

liczyć się z silną porywistością wiatru w strefie przybrzeżnej.
Efekt przylądkowy powoduje, że pewne rejony przybrzeżne charakteryzują się wyraźnie
podwyższoną w stosunku do otaczająch akwenów częstością występowania wyższych stanów
morza.
Rejonów, w których silnie zaznacza się występowanie efektu przylądkowego, jest wiele.
Szczególnie silnie efekt przylądkowy zaznacza się w tych rejonach, gdzie okresowo lub stale
dominujący kierunek wiatru jest zbliżony do równoległego do brzegu i wiatr musi przepływać nad
półwyspem czy przylądkiem. Oto dwa przykłady.
Na wybrzeżu zachodnim USA znajduje się przylądek Mendocino (N Kalifornia, na N od San
Francisco). W sytuacji, gdy Wyż Hawajski jest silniej rozwinięty a jego centrum przesunięte jest
na E, wzdłuż wybrzeża stanów Oregon i Północnej Kaliforni wieją wiatry północne o
umiarkowanej sile (około 5°B). W rejonie Przylądka Mendocino wiatr się wtedy wzmaga, często
osiągając siłę sztormu (=< 8°B) i statki idące rutą przybrzeżną na N muszą pokonywać trasę
ciężko pracując na fali, często zachodzi potrzeba redukcji prędkości. W takich sytuacjach
wystarczy zawczasu wybrać na tym odcinku trasę dalszą od brzegu (20-30 Mm, na W od
strefy ruchu na S) i przepływa się ten rejon w zupełnie dobrych warunkach wiatru i stanu morza.
Na Morzu Śródziemnym, przy wybrzeżach Tunezji, w rejonie przylądka Ra's Addar, przy
nawet stosunkowo słabych wiatrach zachodnich i NW siła wiatru wyraźnie rośnie w strefie
przybrzeżnej (o około 3°) i tworzy się nieprzyjemna, silnie skłócona, wysoka i krótka fala. Dalej
od brzegu (10-12 Mm) sytuacja jest już normalna.
Ze względu na występowanie efektu przylądkowego (i nie tylko), przy żegludze na mało
znanych wodach przybrzeżnych, należy wcześniej zapoznać się ze szczegółowym opisem
locyjnym. Na ogół różnego rodzaju lokalne osobliwości w polu wiatru, a mające istotne
znaczenie dla żeglugi, są tam omówione lub wzmiankowane.

Prawa autorskie zastrzeżone: A.A.Marsz, 2001