Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

1

Pozostałe
koszty
operacyjne

- Koszty:
*w układzie rodzajowym
*w układzie kalkulacyjnym


- Koszty sprzedanych
produktów gotowych
-

Wartość sprzedanych

materiałów i towarów

Wykład 4

Literatura obowiązkowa

1. Ewa Wanda Maruszewska, Marzena Strojek-

Filus: Wprowadzenie do rachunkowości. Teoria,

przykłady, zadania. Wydawnictwo PKJS, Gliwice 2012. Rozdział 4.3.3, 5, 6.4.1, str. 98 – 102.

Klasyfikacja i ewidencja kosztów działalności przedsiębiorstwa

Koszty

to wyrażone w pieniądzu zużycie środków trwałych, wartości niematerialnych i

prawnych materiałów, usług obcych, energii, czasu pracy pracowników wyrażonego poprzez

wynagrodzenia oraz niektóre wydatki nie odzwierciedlające zużycia, związane z normalną,

cel

ową i efektywną działalnością jednostki gospodarczej w określonym czasie.

Przychody

to kwoty uzyskane lub należne jednostce z tytułu sprzedanych wyrobów,

towarów i usług oraz innych rzeczowych i finansowych składników majątku.

Segmenty działalności przedsiębiorstwa  podział wyniku finansowego

Wynik na
pozostałej
działalności
operacyjnej

Wynik na
działalności
finansowej

Wynik na zdarzeniach
nadzwyczajnych

Pozostałe
przychody
operacyjne

Przychody
finansowe

Koszty
finansowe

Straty
nadzwyczajne

Zyski
nadzwyczajne

Przychody ze
sprzedaży:
-

produktów

-

towarów

-

usług

-

materiałów

Zyski
nadzwyczajne

Wynik na
sprzedaży

(podstawowa
działalność
operacyjna)

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

2

KLASYFIKACJA KOSZTÓW

Kryterium klasyfikacji

Rodzaj kosztów

Rodzaj działalności gospodarczej
(ujęcie w rachunku zysków i strat)



Koszty podstawowej działalności operacyjnej



Pozostałe koszty operacyjne



Koszty finansowe

Sposób ujęcia w sprawozdaniach
finansowych



Koszty produktów (aktywa bilansu)



Koszty okresu (rachunek zysków i strat)

Rodzaj kosztów

Amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce,
wynagrodzenia, podatki i opłaty, ubezpieczenia społeczne i inne
świadczenia, pozostałe koszty

Sfera działalności (cel poniesienia)



Koszty zakupu



Koszty produkcji



Koszty zarządzania



Koszty sprzedaży

Miejsca powstawania kosztów



Koszty wydziałów podstawowych



Koszty wydziałów pomocniczych



Koszty zarządu



Koszty zakupu



Koszty sprzedaży

Sposób odnoszenia kosztów na
produkty



Koszty

bezpośrednie



Koszty pośrednie

Stopień zależności od wielkości
produkcji



Koszty zmienne:



proporcjonalnie,



progresywnie,



degresywnie



Koszty stałe

Wewnętrzna struktura kosztów



Proste,



Złożone

EWIDENCJA

KOSZTÓW

PODSTAWOWEJ

DZIAŁALNOŚCI

W

PRZEDSIĘBIORSTWIE

PRODUKCYJNYM

KONTA BILANSOWE

KOSZTY PRODUKCJI

WYROBY GOTOWE

(3)

PÓŁFABRYKATY

(1)

(4)

PRODUKCJA W TOKU

(5)

KOSZTY OGÓLNE

WYNIK FINANSOWY

(2)

(6)

1.

Bieżąca ewidencja kosztów produkcji

2.

Bieżąca ewidencja kosztów ogólnych

3.

Przyjęcie do magazynu wyrobów gotowych wycenionych według kosztu wytworzenia

4.

Przyjęcie do magazynu półfabrykatów wycenionych według kosztu wytworzenia

5.

Ustalenie na dzień bilansowy wartości produkcji w toku

6.

Przeniesienie na dzień bilansowy kosztów ogólnych na konto wynik finansowy

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

3

Koszty wydziałowe

Produkcja podstawowa

Koszty w układzie rodzajowym:

1)

Amortyzacja,

2)

Zużycie materiałów i energii,

3)

Usługi obce,

4)

Podatki i opłaty,

5)

Wynagrodzenia,

6)

Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia,

7)

Pozostałe.

EWIDENCJA KOSZTÓW W UKŁADZIE RODZAJOWYM

KONTA BILANSOWE

KOSZTY

RODZAJOWE

(1)

Koszty w układzie funkcjonalnym (kalkulacyjnym):

Układ kalkulacyjny powstał na skutek:

1.

Podziału kosztów na bezpośrednie i pośrednie z punktu widzenia ich związku z

produkowanym wyrobem.

2.

Podziału kosztów pośrednich według miejsc ich powstawania i rodzajów działalności.

1)

koszty działalności podstawowej

2)

koszty działalności pomocniczej

3)

koszty ogólne zarządu

(ogólnoadministracyjne)

4)

koszty sprzedaży

5) koszty zakupu

EWIDENCJA KOSZTÓW W UKŁADZIE KALKULACYJNYM

KONTA BILANSOWE

KOSZTY W

UKŁADZIE

KALKULACYJNYM

(1)

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

4

EWIDENCJA KOSZTÓW W UKŁADZIE RODZAJOWYM

Umorzenie śr. trwałych

Amortyzacja

1

Materiały

Zużycie materiałów

1

Zobowiązania

Zużycie energii

1

VAT naliczony

Usługi obce

1

Rachunek bieżący

Podatki i opłaty

1

Rozrachunki z tytułu

wynagrodzeń

Wynagrodzenia

1

Rozrachunki

publicznoprawne, ZFŚS

Ubezpieczenia społeczne i

inne świadczenia

1

Różne konta

Pozostałe koszty

1

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

5

EWIDENCJA KOSZTÓW W UKŁADZIE KALKULACYJNYM W PRZEDSIĘBIORSTWIE

PRODUKCYJNYM

Różne konta bilansowe

np. Materiały,

Zobowiązania

Produkcja podstawowa

1

Koszty zakupu

1

Koszty wydziałowe

1

Koszty zarządu

1

Koszty sprzedaży

1

Produkcja

pomocnicza

1

Ze względów ewidencyjnych i sprawozdawczych koszty podstawowej działalności

operacyjnej

klasyfikowane są i ujmowane w dwóch układach jednocześnie: rodzajowym i

kalkulacyjnym.

EWIDENCJA KOSZTÓW W UKŁADZIE RODZAJOWYM I UKŁADZIE KALKULACYJNYM

KONTA

BILANSOWE

KOSZTY

RODZAJOWE

ROZLICZENIE

KOSZTÓW

KOSZTY W

UKŁADZIE

KALKULACYJNYM

(1)

(2)

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

6

Przykład 1

:

EWIDENCJA KOSZTÓW PODSTAWOWEJ DZIAŁALNOŚCI W

PRZEDSIĘBIORSTWIE PRODUKCYJNYM

KONTA BILANSOWE

KOSZTY

PRODUKCJI

WYROBY GOTOWE

(3)

35 000

35 000

PÓŁFABRYKATY

(1)

(4)

60 000

60 000

PRODUKCJA W

TOKU

(5)

25 000

25 000

KOSZTY OGÓLNE

WYNIK FINANSOWY

10 000

(2)

10 000

(6)

10 000

10 000

1.

Poniesiono koszty zużycia materiałów, wynagrodzeń pracowników itp. w związku z
produkcją w wysokości

60

000 zł

2.

Poniesione koszty administrowania przedsiębiorstwem

10

000 zł

3.

Przyjęcie z produkcji do magazynu wyroby gotowe wycenionych według kosztu
wytworzenia

35

000 zł

4.

W przedsiębiorstwie nie występują półfabrykaty

5.

Ustalenie na dzień bilansowy wartości produkcji w toku

60 000

– 35 000 = 25 000

6.

Przeniesienie na dzień bilansowy kosztów ogólnych na konto wynik finansowy 10 000 zł

KONTA BILANSOWE

PRODUKCJA PODSTAWOWA

/ KOSZTY WYDZIAŁOWE

WYROBY GOTOWE

(3)

35 000

35 000

PÓŁFABRYKATY

(1)

(4)

60 000

60 000

PRODUKCJA W

TOKU

(5)

25 000

25 000

KOSZTY ZARZĄDU /

KOSZTY

SPRZEDAŻY

WYNIK FINANSOWY

10 000

(2)

10 000

(6)

10 000

10 000

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

7

EWIDENCJA KOSZTÓW TYLKO W UKŁADZIE RODZAJOWYM

KONTA

BILANSOWE

KOSZTY

RODZAJOWE

EWIDENCJA KOSZTÓW TYLKO W UKŁADZIE KALKULACYJNYM

KONTA

BILANSOWE

KOSZTY W

UKŁADZIE

KALKULACYJNYM

EWIDENCJA

KOSZTÓW W UKŁADZIE RODZAJOWYM

I UKŁADZIE KALKULACYJNYM JEDNOCZEŚNIE

KONTA

BILANSOWE

KOSZTY

RODZAJOWE

ROZLICZENIE

KOSZTÓW

KOSZTY W

UKŁADZIE

KALKULACYJNYM

(1)

(2)

Przykład 2

Zaksięguj podane operacje gospodarcze wiedząc, że:

A.

Przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty wyłącznie w układzie rodzajowym,

B.

Przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty wyłącznie w układzie kalkulacyjnym,

C.

Przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty jednocześnie w obu układach.

1.

Opłacono przelewem ubezpieczenie majątku firmy

2 0

00 zł

2.

Obliczono wynagrodzenia pracowników za bieżący miesiąc 9 000 zł, z czego:

a. 5

000 zł to wartość wynagrodzeń pracowników bezpośrednio produkcyjnych

b. 4

000 zł to koszty wynagrodzeń pracowników administracji

3. O

płacono z rachunku bieżącego podatek od nieruchomości za kolejny miesiąc 3 000 zł

Stany początkowe kont:

Rachunek bieżący 6600

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

8

Wariant A: Przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty

wyłącznie w układzie

rodzajowym

Rachunek bieżący

Pozostałe koszty

Sp. 6600

2 000 (1)

(1)

2 000

3 000 (3)

Zobowiązania wobec pracowników z tytułu

wynagrodzeń /

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Wynagrodzenia

9 000 (2)

(2)

9 000

Podatki i opłaty

(3) 3 000

Wariant B:

Przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty

wyłącznie w układzie

kalkulacyjnym

Rachunek bieżący

Koszty ogólnego zarządu

Sp. 6600

2 000 (1)

(1)

2 000

3 000 (3)

(2)

4000

(3)

3 000

Zobowiązania wobec pracowników z tytułu

wynagrodzeń /

Rozrachunki

z tytułu wynagrodzeń

Produkcja podstawowa

9 000 (2)

(4)

5 000

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

9

Wariant C: Przedsiębiorstwo ewidencjonuje koszty

jednocześnie w układzie

rodzajowym i kalkulacyjnym

Rachunek bieżący

Pozostałe koszty

Sp. 6600

2 000 (1)

(1)

2 000

3 000 (3)

Zobowiązania wobec pracowników z tytułu

wynagrodzeń /

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń

Wynagrodzenia

9 000 (2)

(2)

9 000

Podatki i opłaty

(3) 3 000

Rozliczenie kosztów

Koszty

ogólnego zarządu

2 000 (1a)

(1a) 2 000

9 000 (2a)

(2a) 4000

(3a) 3 000

3 000 (3a)

Produkcja podstawowa

(2a) 5 000

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

10

EWIDENCJA KOSZTÓW POZOSTAŁEJ DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ,

DZIAŁALNOŚCI FINANSOWEJ ORAZ STRAT NADZWYCZAJNYCH

KONTA BILANSOWE

POZOSTAŁE KOSZTY

OPERACYJNE /

KOSZTY FINANSOWE /

STRATY NADZWYCZAJNE

1.

Bieżąca ewidencja ponoszonych kosztów

2.

Przeniesienie wszystkich kosztów na dzień bilansowy na konto wynik finansowy

Przykład 3

Stany początkowe kont:

Dt

Ct

Kasa

5 000

Rozrachunki z dostawcami

60 000

Rachunek bankowy

33 000

Materiały

10 000

Zaksięguj podane operacje gospodarcze:

1.

Na rachunek jednostki wpłynęły odsetki od środków zgromadzonych na lokatach
bankowych

500

2.

Jednostka otrzymała notę odsetkową od kontrahenta z tytułu nieterminowej płatności
faktury

100

3.

Otrzymano od kontrahenta gotówkę z tytułu kary umownej należnej za materiały
dostarczon

e w złej jakości

900

4.

Na skutek dużych opadów śniegu zawaleniu uległ magazyn jednostki. Zniszczenia
materiałów oszacowano na kwotę

8 000

5.

Ubezpieczyciel wypłacił odszkodowanie za zniszczone materiały w równowartości
50% zniszczeń

Kasa

Rozrachunki z

dostawcami

Materiały

Sp.

5 000

60 000

Sp.

Sp.

10 000

8 000 /4

3/ 900

100 /2

Rachunek

bankowy

Zyski

nadzwyczajne

Sp.

33 000

4 000 /5

1/ 500

5/ 4000

Przychody

finansowe

Koszty

finansowe

Pozostałe

przychody

operacyjne

Straty nadzwyczajne

500 /1

2/ 100

900 /3

4/ 8 000

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

11

EWIDENCJA KOSZTÓW W CZTERECH SEGMENTACH DZIAŁALNOŚCI

Przykład 4

Stany początkowe kont:

Dt

Ct

Rachunek bieżący

80 000

Rozrachunki z odbiorcami

20 000

Materiały

10 000

Do ewidencji materiałów jednostka stosuje konta analityczne, na których wyróżnia:
-

materiały produkcyjne

9 000

-

materiały pozostałe

1 000

Dla ewidencji zmian w wartości środków trwałych jednostka wykorzystuje podział pionowy
kont wyróżniając konta „Środki trwałe” oraz „Umorzenie środków trwałych”.

Zaksięguj podane operacje gospodarcze:

1.

Jednostka zakupiła materiały produkcyjne, które przyjęto do magazynu

a.

Wartość netto z faktury

5 000

zł

b. Podatek VAT

1 150 zł

2.

Około połowę materiałów (znajdujących się na ten moment na stanie w magazynie;
7000 zł) przekazano do warsztatu produkcyjnego, jako materiały bezpośrednio
produkcyjne.

3.

Otrzymano rachunek (za jeden miesiąc) od osoby zatrudnionej na umowę zlecenie
dotyczący sprzątania w pomieszczeniach administracji oraz warsztatu 1 000 zł

4.

Ujęto otrzymane na rachunek bankowy odsetki od środków zgromadzonych na
rachunku bankowym

12 zł

5.

Zakupiono sprzęt komputerowy do wykorzystania przez pracowników warsztatu, który
służyć będzie do przygotowania produkcji (np. obliczeń prognozowanego zużycia
mater

iałów, wypełniania kart pracy pracowników warsztatu itp.)

4 000 zł

6.

Otrzymano fakturę od podwykonawcy za lakierowanie 100 sztuk wyrobu X

a.

Wartość netto faktury

10 000 zł

b. Podatek VAT

2 300 zł

7.

Ujęto miesięczny odpis amortyzacyjny od zakupionych w operacji 5. komputerów 167

8.

Otrzymano przelew od odbiorcy tytułem regulacji należności

2 000 zł

9.

Przekazano w darowiźnie zaprzyjaźnionemu przedsiębiorstwu materiały pozostałe o
wartości 800 zł

10.

Ujawniono nadwyżkę materiałów w magazynie (pozostałych)

48 zł.

Wykład, „Rachunkowość” Uniwersytet Ekonomiczny, Ewa Wanda Maruszewska

12

Rachunek bieżący

Rozrachunki z

odbiorcami

Materiały

Materiały

produkcyjne

Sp.

80 000

Sp.

20 000

2000 (8)

Sp.

10 000

7 000 (2)
800 (9)

Sp. 9 000

(1a) 5 000

7 000

(2a)

(4) 12

(1) 5 000

(8) 2000

(10) 48

Rozrachunki z

dostawcami

VAT naliczony

Rozrachunki z

osobami

zatrudnionymi na

umowę zlecenie

Materiały pozostałe

6 150 (1)
12 300 (6)

(1) 1 150
(6) 2 300

1 000 (3)

Sp. 1 000

(10a) 48

800 (9a)

Środki trwałe

Umorzenie

środków trwałych

Pozostałe

rozrachunki

(5) 4 000

167 (7)

4 000 (5)

Zużycie materiałów

i energii

Wynagrodzenia

Usługi obce

Amortyzacja

(2) 7 000

(3) 1 000

(6) 10 000

(7) 167

Rozliczenie

kosztów

Koszty produkcji

podstawowej

Koszty ogólnego

zarządu

Koszty wydziałowe

7 000 (2’)
1 000 (3’)

(2’) 7 000
(6’) 10 000

(3’) 1 000

(7’) 167

10 000 (

6’)

167 (7’)

Przychody

finansowe

Pozostałe koszty

operacyjne

Pozostałe

przychody

operacyjne

12 (4)

(9) 800

48 (10)