Gatunki liryczne

SIELANKA – inaczej: bukolika, ekloga, idylla, pasterka, skotopaska.
Cechy charakterystyczne:

–

utwór poetycki,

–

idealizacja życia na wsi,

–

tęsknota za szczęśliwą, wolną naturą,

–

specyficzny wytwór kultury miasta (znużenie światem cywilizacji),

–

motyw miłości,

–

bohaterowie to zazwyczaj pastuszkowie,

–

zazwyczaj liryczny monolog,

–

motywy mitologiczne,

–

czasem motyw śmierci.

Przykłady:
Jan Kochanowski „Pieśń świętojańska o Sobótce”,
Samuel Twardowski „Dafnis drzewem bobkowym ” - sielanka dramatyczna,
Franciszek Karpiński „Do Justyny”, „Laura i Filon”.

SONET - kunsztowna kompozycja poetyckiego utworu literackiego.
Cechy charakterystyczne:

–

14 wersów (2x czterowiersze + 2x trójwiersze),

–

pierwsza zwrotka: temat utworu,

–

druga zwrotka: podmiot wiersza,

–

trzecia, czwarta zwrotka: refleksje na temat podmiotu,

–

układ rymów: abba, abba,

–

forma ukształtowana we Włoszech (XIII-XIVw.),

–

twórcy: głównie Dante Alighieri i Francesco Petrarka, potem też m.in. William Szekspir,

–

odmiany: włoska, francuska, angielska,
–

włoska: dwie ostatnie zwrotki mają rymy podwójne tak ułożone, by nie można ich było zamienić na
czterowiersz i dwuwiersz,

–

francuska: dwie ostatnie zwrotki graficznie ułożone klasycznie, ale rymy układają się w czterowiersz
i dwuwiersz,

–

angielska: wizualnie trzy czterowiersze i jeden dwuwiersz.

Przykłady:
Sonety Williama Szekspira,
Adam Mickiewicz „Sonety krymskie”,
Juliusz Słowacki „Sonety”
Jan Andrzej Morsztyn „Do trupa”.

TREN – utwór liryczny o charakterze żałobnym.
Cechy charakterystyczne:
–

wywodzi się ze starożytnej poezji funeralnej,

–

spokrewniony z elegią,

–

poświęcany zmarłej osobie,

–

wyrażał żal, smutek po stracie bliskiej osoby,

–

prezentował jej cnoty, zalety.

Przykłady:
Pindar,
Owidiusz,
Francesco Petrarca,
Jan Kochanowski (cykl 19 „Trenów” do Urszulki),
Krzysztof Kamil Baczyński,
Konstanty Ildefons Gałczyński.

TRIOLET – strofa 8-wersowa o dwóch rymach i schemacie rymowym: ABaAabAB, w której wers pierwszy
powtarza się jako czwarty i siódmy, a drugi jako ósmy.