GATUNKI LIRYCZNE

-limeryk, madrygał, oda, epinikion,

pieśń, psalm -

Limeryk



miniaturka liryczna, groteskowy, wierszyk o skodyfikowanej

budowie



pięć wersów o ustalonej liczbie sylab akcentowanych



układ rymów aabba,



trzeci i czwarty wers krótsze od pozostałych (zwykle o 2-3

sylaby),

Utwór ten, który pod względem treści jest

rymowaną anegdotą, ma też zwykle stały układ

narracji

:

1.

wprowadzenie bohatera i miejsca, w którym dzieje się akcja, w

pierwszym wersie,

2.

zawiązanie akcji w wersie drugim (często wprowadzony jest tu

drugi bohater),

3.

krótsze wersy trzeci i czwarty to kulminacja wątku

dramatycznego,

zaskakujące, najlepiej absurdalne rozwiązanie w wersie ostatnim.

Żył raz stary gazda w Bukowinie

Co miast owiec hodował był świnie.

Gdy je pędził na hale,

Pasły się doskonale,

Ze strzyżeniem był problem jedynie...

Madrygał



Gatunek świeckiej muzyki wokalnej w
okresie średniowiecza, renesansu i
wczesnego baroku. Zrodził się w środowisku
kompozytorów włoskich i franko-
flamandzkich działających we Włoszech,

1. «sielankowy utwór poetycki o tematyce

miłosnej»

2. «dawny wielogłosowy utwór wokalny»

Oda



Oda – utwór liryczny, który charakteryzuje się
wzniosłością tematu i stylu, sławi ideę,
wydarzenie lub czas. Zwykle cechuje ją także
zbiorowy podmiot wypowiedzi. Należała do
najpopularniejszych form poezji klasycznej.



Ody tworzyli min:

J. Kochanowski
Ludwik Osiński
J. Słowacki

Epinikion

Gr. utwór pochwalny na cześć zwycięzcy, mający charakter

pieśni wykonywanej podczas uczty lub w świątyni;

(w starożytności formą tą posługiwali się Simonides z Keos i

Pindar. W Polsce nawiązywali do niej m.in. J. Kochanowski

(Ad Stephanum Bathoreum), Sz. Szymonowic (Aelinopean),

a w XX w. K. Wierzyński (Pieśń o Amundsenie).)

Utwory tego gatunku zawierały m.in.



Pochwały zwycięzców,



Elementy mityczne,



Przedstawienie bohatera i jego rodu,



Modły do bogów,



Omówienie zwycięstwa oraz prezentację i pochwałę autora.

Występowały w nich liczne przerzutnie, elipsy oraz

bogata metaforyka i wzniosły styl.

Psalm jako gatunek

literacki



Psalm to liryczna pieśń modlitewna podobna do hymnu i

ody. Psalmy wykonywane są przy akompaniamencie

instrumentów strunowych.

Ze względu na treść wyróżnia się psalmy:
dziękczynne,
błagalne,
pokutne,
prorocze,
pochwalne,
patriotyczne,
żałobne.

Pieśń (gatunek literacki)

Podział pieśni ze

względu na

tematykę

1.

pieśni religijne (psalmy)

2.

biesiadne

3.

filozoficzne

4.

okolicznościowe

5.

patriotyczne

6.

państwowe

7.

wojenne

8.

miłosne

9.

związane z pracą, np.

pasterskie

10.

chwalebne

Cechy pieśni

1.

uproszczona budowa

2.

układ stroficzny

3.

częste refreny

4.

paralelizmy

5.

rytmizacja

gatunek literacki poezji lirycznej, o

genezie związanej z obrzędami i

muzyką (pieśni ludowe, pieśni

średniowieczne), od której stopniowo

się uwolnił, stając się samodzielną

formą wyrazu.