ks. Wiktor Cathrein SI
Jak należy rozumieć dogmat „Poza Kościołem
nie ma zbawienia”?
Czyż więc pójdą na potępienie wszyscy, którzy w chwili zgonu nie są w zewnętrznej łączności z
Kościołem? Bynajmniej. Nawet dorosły, który dlatego jest poza Kościołem, że go nie zna, może
wewnętrznie do Kościoła należeć, jeśli tylko serio chce spełnić wszystko, czego Bóg do osiągnięcia
zbawienia wymaga; a więc jeśli gotów jest wstąpić do Kościoła, byle tylko poznał, że on jest
prawdziwym. Bóg pragnie, by wszyscy ludzie byli zbawieni i dla zasług Chrystusowych daje
wszystkim, którzy przyszli do używania rozumu dostateczne łaski. Chrystus, jak powiada św. Jan
Apostoł, „oświeca każdego człowieka na ten świat nadchodzącego” (J 1, 9). Kto z łaską wiernie
współdziała, ten nie zginie, poręcza to wola Boża, która pragnie zbawienia wszystkich. To odnosi
się do każdego człowieka, ale w szczególniejszy sposób do tych, którzy mają wiarę chrześcijańską,
chociażby przypadkiem nie byli ochrzczeni. Temu bowiem kto żyje w dobrej wierze w swej religii,
łatwiej jest przy pomocy Bożej obudzić akt doskonałego żalu czy doskonałej miłości i w ten sposób
zdobyć sobie stan łaski poświęcającej i wejść na drogę do zbawienia wiodącą.
Jeżeli zaś ktoś ma nie tylko wiarę chrześcijańską, lecz również jest ważnie ochrzczony, choćby
nawet w wyznaniu niekatolickim, jak długo nie popełnia grzechów ciężkich, jest w stanie łaski
poświęcającej, a nawet tedy, gdy ją przez grzech utraci, mocą chrztu zawsze należy prawnie
przynajmniej w jakiś sposób do ciała Kościoła, jak to już przedtem nadmieniliśmy. Według św.
Pawła „w jednym Duchu my wszyscy w jedno ciało jesteśmy ochrzczeni” (I Kor. 12, 13) tzn. przez
chrzest staliśmy się członkami Ciała Chrystusowego. Ciałem zaś Chrystusa jest Kościół. W
doskonalszym jeszcze znaczeniu są członkami Kościoła ci, którzy nie tylko są ochrzczeni, lecz i
zewnętrznie należą do jedności Kościoła, poddają się pod jego kierownictwo, biorą udział w jego
sakramentach i innych środkach łaski. W najdoskonalszym znaczeniu wreszcie członkami Kościoła
są ci, którzy nie tylko zewnętrznie do łączności z Kościołem należą, lecz także są ściśle związani z
Chrystusem przez posiadanie łaski poświęcającej. Są to członki żywe w Ciele Chrystusowym, które
na wzór swej Głowy chwalebnie zmartwychwstaną i na wieki żyć będą.
A jak nie wszyscy ci będą potępieni, którzy zewnętrznie do łączności z Kościołem nie należą, tak
również nie wszyscy będą zbawieni, którzy żyją w Kościele. Sama przynależność do Kościoła nie
wystarcza do zbawienia, chociaż jest ona normalną do wiecznego szczęścia, przez Boga
wyznaczoną, drogą.
Akatolicy zarzucają Kościołowi, że uważa siebie wyłącznie za Kościół zbawienny; jest to jednak
konieczna konsekwencja jego Boskiego posłannictwa. Chrystus założył jeden tylko Kościół, przez
który chce prowadzić ludzi do zbawienia, a tym Kościołem jest rzymsko-katolicki. I właśnie
dlatego, że ma on świadomość swego Boskiego posłannictwa i wie, że żadne inne wyznanie
chrześcijańskie tego posłannictwa nie posiada, musi się uważać za jedynie uświęcający a wszelkim
sektom tego odmawiać. W Anglii długi czas broniono teorii o trzech równouprawnionych gałęziach
jednego prawdziwego Kościoła. Jeden prawdziwy Kościół, mówiono, ukształtował się na trojaki
sposób: jako orientalny (prawosławny), rzymski i anglikański, a wszystkie te trzy społeczności są
równouprawnione, jakby trzy siostry. Również i w Niemczech mówiono o ewangelickim i
katolickim Kościele, jako o „kościołach bratnich”. Ale nie masz kościołów równouprawnionych i
bratnich. Chrystus założył jeden tylko Kościół, i ufundował go na skale Piotrowej. Wszelkie
społeczności religijne, które nie stoją na skale, nie należą do prawdziwego Kościoła. Oderwane od
ośrodka jedności, błąkają się po manowcach.
Tę naukę po wiele razy ogłosił Pius IX. W allokucji Singulari quadam z 4 grudnia 1854 r.
powiedział:
