JUSTYN MĘCZENNIK DIALOG Z ŻYDEM TRYFONEM

DZIEJE RELIGII, FILOZOFII I NAUKI

do ko

ca staro

ytno

│

redniowiecze i odrodzenie

│

barok i o

wiecenie

│

1815-1914

│

1914-1989

jak i z czego studiowa

filozofi

│

moje wykłady

│

Wittgenstein

│

filozofowie i socjologowie nauki

JUSTYN M

czennik

DIALOG Z

YDEM TRYFONEM

1. Podczas rannej przechadzki w kru

gankach boiska podszedł do mnie jaki

ąż

gronie towarzyszów i zagadn

ł:

- Witaj, filozofie. - To powiedziawszy zawrócił wraz ze mn

; podobnie uczynili jego

towarzysze. Oddawszy powitanie, zapytałem go:
- Czym ci mog

słu

? - Odrzekł:

- Mówił mi w Argos sokratyk Koryntios,

e ludzi w płaszczu filozofa nie powinno si

omija

oboj

tnie, lecz nale

y raczej szuka

ich towarzystwa, gdy

obu stronom wychodzi

to na po

ytek, chocia

by tylko jedna z nich realn

odniosła korzy

ść

(...).

- Ale kim

e ty wła

ciwie jeste

, najzacniejszy ze

miertelników?

- Nazywam si

Tryfon, a jestem Hebrajczykiem z obrzezania; uchodz

c przed obecn

wojn

bawi

przewa

nie w Grecji, w Koryncie.

- Czy jednak ta korzy

ść

, jakiej si

spodziewasz od filozofii, dorówna tej, jak

ci daje

twój Zakonodawca i twoi Prorocy?
- Có

za pytanie? Czy

filozofowie nie rozprawiaj

stale o Bogu, Jego jedno

ci i

Opatrzno

ci? Czy głównym celem filozofii nie jest badanie rzeczy boskich?

- Bez w

tpienia, tylko niestety filozofowie przewa

nie nie troszcz

nawet o to, czy

istnieje jeden Bóg, czy jest ich wi

cej, czy opiekuj

oni nami, czy o nas nie dbaj

- jak

gdyby to nie miało nic wspólnego z naszym szcz

ęś

ciem. Gorzej, próbuj

w nas wmówi

e Bóg troszczy si

wprawdzie o cało

ść

wszech

wiata, mo

e jeszcze o poszczególne

rodzaje i gatunki stworze

, ale nie o ka

de stworzenie z osobna, gdy

w takim razie nie

modliliby

my si

do Niego we dnie i w nocy. Oczywi

cie wiadomo, do czego to prowadzi

(...).
- A ty sam, co o tym my

lisz? Jak pojmujesz Boga? Jaka twoja filozofia?

2. - Powiem ci, co my

. Filozofia jest czym

bardzo cennym, ma te

wielkie znaczenie

w oczach Boga i stanowi jedyn

do Niego drog

, filozofowie za

to ludzie prawdziwie

tobliwi. Tylko wielu z nich nie wie, na czym naprawd

polega filozofia i jaki jest jej

cel; gdyby wiedzieli, nie dzieliliby si

na platoników, stoików, perypatetyków, teoretyków

czy pitagorejczyków. Sk

d za

wzi

ło si

tyle rodzajów filozofów, zaraz wam

wytłumacz

. Otó

pierwsi my

liciele rzeczywi

cie samodzielnie poszukiwali prawdy i to

dało im sław

. Uczniowie ich jednak zamiast samodzielnie bada

, woleli podziwia

moc

ducha, pow

gliwo

ść

i oryginalno

ść

li mistrzów, oraz powtarza

tylko swym

nast

pcom to, co słyszeli od swego nauczyciela. Tak potworzyły si

rozmaite szkoły,

nazywane imionami praojców odno

nych pogl

dów.

Niegdy

ja sam próbowałem przył

czy

do którego

z takich m

ęż

ów. Zacz

łem od

stoika, trzymałem si

go nawet przez czas dłu

szy, lecz poniewa

nic mi nowego nie

mógł powiedzie

o Bogu, gdy

sam nic o Nim nie wiedział i twierdził,

e to niepotrzebne,

porzuciłem go, a zwróciłem si

do perypatetyka, człowieka - jak mi si

wydawało - bardzo

bystrego umysłu. Znosił on mnie cierpliwie przez kilka dni, lecz wreszcie za

żą

dał, bym

okre

lił, ile mu b

płacił za nauk

, inaczej bowiem nic z niej nie skorzystam. Widz

e to pseudofilozof, opu

ciłem go. Poniewa

jednak nadal gor

co pragn

łem nauczy

filozofii, udałem si

do jednego z najznakomitszych pitagorejczyków, maj

cego o swej

dro

ci wielkie wyobra

enie. Gdy mu si

przedstawiłem jako kandydat na ucznia,

zapytał mi

: "A czy uczyłe

muzyki, geometrii i astronomii? Chyba nie s

dzisz,

pojmiesz co

z tego, co daje szcz

ęś

cie, je

li wpierw nie poznasz nauk, które dusz

odrywaj

od zmysłów i uzdalniaj

do poznawania rzeczy duchowych, do ogl

dania dobra

Strona 1 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

i pi

kna w samej ich istocie?" Bardzo mi tedy owe nauki zalecał, jako bezwzgl

dnie

konieczne, a gdy wyznałem,

e ich nie znam, odprawił mi

. Było to dla mnie przykre tym

bardziej,

e uwa

ałem go za rzetelnego uczonego, ale obliczywszy, ile czasu musiałbym

owym naukom, doszedłem do wniosku,

e nie mog

sobie na nie pozwoli

Bezradny postanowiłem szuka

jeszcze szcz

ęś

cia u platoników, którzy równie

wielkim

cieszyli rozgłosem. Przebywał wła

nie od niedawna w mie

cie jeden z najlepszych

znawców nauki Platona, do niego wi

c pocz

łem ucz

szcza

i rzeczywi

cie znaczne

czyniłem post

py, z dnia na dzie

wzrastaj

c w doskonało

ci. Rozmy

lanie o rzeczach

bezcielesnych pochłaniało mi

zupełnie, a kontemplacja idei uskrzydlała mego ducha

tak,

e w naiwno

ci swej wierzyłem, i

wkrótce stan

drcem i lada chwila

dost

bezpo

redniego ogl

du Boga; to jest bowiem celem filozofii Platona.

3. Pod wra

eniem tej my

li zapragn

łem

samotnie, z dala od ludzi i w tym celu

udałem si

do pewnej miejscowo

ci nadmorskiej. Byłem ju

niedaleko od niej, gdy

zauwa

yłem, ze idzie za mn

jaki

starzec o ujmuj

cej powierzchowno

ci, zdradzaj

cej

łagodno

ść

i powag

. Odwróciłem si

, a przystan

wszy, przyjrzałem mu si

. Wówczas

zapytał mi

- Znasz mnie? - Odpowiedziałem,

e nie.

- Dlaczego wi

c - rzekł - przygl

dasz mi si

tak badawczo?

- Dziwi

- odrzekłem -

e spotykam ci

tu wła

nie, gdzie nie spodziewałem si

znale

źć

człowieka.

- Niepokoj

o krewnych, którzy wybrali si

w podró

, wi

c przyszedłem zobaczy

czy nie powracaj

. Ale co ty tutaj robisz?

- Lubi

takie przechadzki, gdy

mog

sobie podczas nich spokojnie rozmy

, to za

miejsce specjalnie si

do tego nadaje.

- A wi

c przenosisz rozmy

lanie nad działanie i rzeczywisto

ść

; czy jednak nie lepiej

człowiekiem czynu ni

sofist

- Có

e by

lepszego od u

wiadamiania sobie,

e wszystkim rz

dzi my

l? Gdy na

jej skrzydłach wznosimy si

w gór

, dochodzimy do wniosku,

e wła

ciwie całe nasze

otoczenie bł

dzi i chocia

tyle działa, nie czyni tego, co naprawd

dobre i miłe Bogu.

Tote

dy człowiek winien uwa

filozofowanie za swe najwa

niejsze i

najszczytniejsze zaj

cie, wszystkim za

innym zajmowa

dopiero na dalszym

miejscu, gdy

wszystko tylko o tyle posiada warto

ść

i godne jest uwagi, o ile wynika z

filozofii (...).
- A wi

c filozofia daje szcz

ęś

cie?

- Tak, i tylko ona.
- A co to jest filozofia i co to jest szcz

ęś

cie?

- Filozofia to wiedza o tym, co istnieje, i poznanie prawdy, a szcz

ęś

cie to nagroda za

owo poznanie i płyn

ca ze

dro

ść

- A co nazywasz Bogiem?
- Istot

niezmienn

, która jest przyczyn

wszelkiego bytu (...).

- Czy jednak filozofowie mog

w ogóle co

pewnego wiedzie

o Bogu i co

prawdziwego o Nim twierdzi

, skoro

aden z nich nigdy Boga nie widział ani nie słyszał o

Nim od kogo

, kto Go ogl

dał?

- Rzecz jasna,

e Bóstwa nie mo

na zobaczy

oczami, jak inne istoty

ce, lecz

na Je pozna

rozumem; tak przynajmniej twierdzi Platon, a ja mu wierz

4. - Czy

by rozum istotnie miał tak wielk

sił

, i

by potrafił poznawa

bez po

rednictwa

zmysłów? I czy człowiek b

dzie rzeczywi

cie ogl

dał kiedy

Boga moc

samego tylko

wiatła rozumu, bez o

wiecenia przez Ducha

tego?

- Tak, Platon przypisuje tak

zdolno

ść

rozumowi; twierdzi nawet,

e po to wła

nie

otrzymali

my go, by

my mogli ju

za pomoc

samego jego

wiatła ogl

ów Byt, który

jest przyczyn

wszystkiego, co poznawalne, sam za

nie ma barwy ani kształtu, ani

wymiarów, ani niczego, co widzi nasze oko, lecz przewy

sza wszelkie istoty i wszelkie

Strona 2 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

nazwy, a zawiera w sobie jedynie dobro i pi

kno. Oczywi

cie tylko dobre dusze mog

tak bezpo

rednio poznawa

, a to dlatego,

e s

Mu pokrewne i odczuwaj

niepohamowane pragnienie takiego poznania.
- Jakie

jednak pokrewie

stwo ł

czy nas z Bogiem? Czy mo

e dusza jest równie

czym

boskim i nie

miertelnym? Czy mo

e stanowi ona cz

stk

owego Absolutnego

Rozumu, który wszystkim włada? W takim razie ka

dy z nas zdolny jest własnym

rozumem poj

ąć

Boga i osi

ąć

szcz

ęś

cie.

- Oczywi

cie,

e jest zdolny.

- A czy wszystkie

ywe istoty posiadaj

tak

sam

dusz

, czy te

inna jest dusza

człowieka, a inna konia lub osła?
- Wszystkie s

jednakie.

- Wi

c konie i osły te

ujrz

Boga, albo nawet mo

e Go ju

kiedy

ogl

dały?

- Sk

e; nawet nie wszyscy ludzie dost

puj

widzenia Boga, lecz tylko ci, którzy

oczy

cili si

przez sprawiedliwo

ść

i inne cnoty, oraz

uczciwie.

- Wobec tego nie pokrewie

stwo duszy z Bogiem ani rozum uzdalniaj

do ogl

dania

Boga, lecz cnota i sprawiedliwo

ść

- Zostaj

uwi

zione w ciałach zwierz

cych; na tym wła

nie polega ich kara.

- Czy wiedz

one,

e przebywaj

w tych ciałach za swe grzechy?

- My

e nie.

- Có

to wi

c za kara, je

li z niej nie ma po

ytku; a nawet w ogóle me kara, skoro

sobie jej nie u

wiadamiaj

- Niew

tpliwie.

- A wi

c posłuchaj: dusze ani nie ogl

daj

Boga, ani nie przechodz

w inne ciała;

gdyby tak było, wiedziałyby,

e cierpi

kar

i w przyszło

ci unikałyby grzechu, nawet

przypadkowego. Przyznaj

jednak,

e poznanie istnienia Boga jest w zasadzie mo

liwe i

e cnota i sprawiedliwo

ść

to rzeczy dobre.

- Słusznie mówisz.

5. - Tylko

e st

d płynie wniosek, i

filozofowie nic wła

ciwie o tych sprawach nie wiedz

;

nie potrafi

nawet okre

, czym naprawd

jest dusza.

- Wydaje si

e istotnie nie potrafi

- Nie mo

na nawet twierdzi

e dusza jest nie

miertelna, gdy

wtedy musiałaby by

równie

niezrodzona.

- Zdaniem niektórych filozofów, platoników, tak

jest faktycznie.

- A czy mo

e i cały

wiat uwa

asz za niezrodzony?

- S

tacy, co tak twierdz

, ale nie podzielam ich zdania.

- I słusznie (...). Je

li za

wiat został uczyniony, zatem musiały zosta

uczynione

równie

dusze; nie mog

one posiada

bytu same przez si

(...) tym samym za

nie

mog

nie

miertelne.

- Oczywi

cie nie mog

, skoro

wiat został uczyniony.

- Nie twierdz

jednak,

e wszystkie one umieraj

; byłoby to czystym zyskiem dla ludzi

złych. Dusze pobo

nych

nadal w jakim

lepszym, dusze niesprawiedliwe w jakim

gorszym miejscu, oczekuj

c dnia S

du; te, które okazały si

godne Boga nie umr

cej, inne za

istnie

i cierpie

kar

tak długo, jak Bóg zechce.

- Masz zapewne na my

li twierdzenie Platona w Timajosie,

wiat, cho

sam przez

zniszczalny, z woli Bo

ej jednak nie ulegnie nigdy całkowitej zagładzie - i ten pogl

rozci

gasz równie

na dusz

(...).

6. - Nic nie obchodzi mi

wasz Platon, Pitagoras i inni podobni.

e jednak mówi

prawd

esz si

łatwo sam przekona

. Dusza albo jest

yciem, albo uczestniczy w

yciu.

Gdyby była

yciem, mogłaby o

ywia

inne istoty, tak jak ruch mo

e wywoła

inny ruch.

li jednak

yje, mimo

e nie jest

yciem, widocznie uczestniczy w

yciu (...).

Uczestniczy za

w nim z woli Boskiej i przestanie uczestniczy

, gdy Bóg ju

nie zechce

jej

ycia;

ycie bowiem nie przysługuje jej z natury, tak jak Bogu. Człowiek przestaje

Strona 3 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

istnie

, gdy zrywa si

zwi

zek jego ciała z dusz

i dusza opuszcza ciało; tak samo te

dusza przestaje istnie

, gdy zrywa si

jej zwi

zek z

yciodajnym duchem i opuszcza j

tchnienie

ywota; wówczas wraca ona tam, sk

d została wzi

ta.

7. - Do jakiego wi

c jeszcze mam uda

mistrza - spytałem - skoro nawet Platon i

Pitagoras nie mówi

prawdy? - Odrzekł:

- Dawnymi czasy, jeszcze przed owymi pseudofilozofami,

yli błogosławieni,

sprawiedliwi i mili Bogu m

ęż

owie, którzy przemawiali z natchnienia Bo

ego i

przepowiadali rzeczy przyszłe, jakie si

teraz spełniaj

; zowi

ich prorokami. Oni jedni

prawd

poznali i ludziom j

oznajmili (...). Pisma ich istniej

po dzi

dzie

, ku wielkiej

korzy

ci czytelników, gdy

mówi

o pocz

tku i ko

cu wszechrzeczy, oraz o wszystkim,

co filozof wiedzie

powinien. Cho

prorocy nie starali si

swej nauki uzasadnia

adnymi

dowodami, tym niemniej s

oni całkowicie wiarygodnymi

wiadkami prawdy. R

kojmi

prawdziwo

ci ich słów stanowi historia oraz to, co si

obecnie dzieje. Stanowi

równie

cuda, jakie zdziałali wielbi

c Boga, Stwórc

i Ojca wszechrzeczy, oraz

zwiastuj

c Syna Jego, Jezusa Chrystusa; takich czynów nie dokonuj

prorocy fałszywi

(...). Módl si

c, by i przed tob

otwarły si

bramy

wiatło

ci, gdy

nikt niczego

wiedzie

ani zrozumie

nie mo

e, je

li mu nie udzieli łaski zrozumienia Bóg i Chrystus

Jego.

8. Wiele jeszcze podobnych opowiadał mi rzeczy, których w tej chwili nie sposób
powtarza

; potem, wezwawszy mi

, bym si

do nich zastosował, odszedł i ju

go wi

cej

nie widziałem. Natomiast dusza moja pocz

ła odt

d pała

coraz wi

ksz

miło

owym prorokom i przyjaciołom Chrystusa. Gdym si

gł

biej zastanowił nad słowami

starca, doszedłem do wniosku,

e to wła

nie jest ta jedynie pewna i po

yteczna filozofia.

Oto jak i dlaczego stałem si

filozofem (...).

- Tak

e ty, Tryfonie, je

li pragniesz własnego dobra, je

li d

ąż

ysz do zbawienia i w

Bogu nadziej

pokładasz, powiniene

(...) pozna

Chrystusa Bo

ego; wówczas staniesz

doskonałym i dost

pisz szcz

ęś

cia.

Na te słowa towarzysze Tryfonowi gło

nym wybuchn

miechem, a nawet on sam

miechn

ł si

i rzekł:

- Na ogół zgadzam si

z tob

i podziwiam tw

gorliwo

ść

w sprawach Bo

ych. Lepiej

jednak zrobiłby

, gdyby

sobie nadal uprawiał dawn

filozofi

, plato

czy inn

, oraz

wiczył si

w stało

ci, pow

gliwo

ci i umiarkowaniu, a nie dał si

uwodzi

kłamliwym

słowom ludzi niepowa

nych. Dopóki bowiem trzymałe

tamtej filozofii i porz

dnie

yłe

, miałe

zawsze jeszcze nadziej

na lepsz

przyszło

ść

; teraz natomiast, gdy

odwracasz si

od Boga, a nadziej

pokładasz w człowieku, nie mo

esz ju

liczy

zbawienie. Tote

radz

ci po przyjacielsku: ka

przede wszystkim obrzeza

, a potem,

zgodnie ze zwyczajem, przestrzegaj szabatu,

t Pa

skich i nowi ksi

ęż

yca; po prostu

trzymaj si

Zakonu Moj

eszowego, wówczas Bóg na pewno oka

e ci miłosierdzie.

Chrystus (Mesjasz) za

, chocia

by nawet rzeczywi

cie gdzie

narodził, i tak na

razie nic nie znaczy, gdy

nie tylko nikt Go jeszcze nie zna i sam nie jest

wiadom swej

misji, ale przede wszystkim nie posiada jeszcze

adnej mocy, dopóki nie przyjdzie Eliasz,

nie nama

ci Go i nie uka

e całemu

wiatu. Uwierzyli

cie w jakie

bzdury, uroili

cie sobie

jakiego

Chrystusa i teraz lekkomy

lnie za niego giniecie.

9. - Oby ci to zostało odpuszczone, człowiecze. Wszak ty sam nie wiesz, co mówisz, i
tylko bezmy

lnie powtarzasz twierdzenia swych nauczycieli, którzy zupełnie nie

rozumiej

Pisma, i rzucasz słowa na wiatr. Zapewniam ci

e nie jeste

my w bł

dzie i

dziemy wyznawali Chrystusa, chocia

by nie wiedzie

jak ludzie nas l

yli i nie wiedzie

jaki tyran zmuszał nas do zaprza

stwa.

e za

wierzymy nie w jakie

bajki lub teorie bez

pokrycia, lecz w nauk

głoszon

przez m

ęż

ów o

wieconych Duchem Bo

ym i

obdarzonych moc

Bosk

, to podejmuj

wykaza

ci ju

zaraz tutaj.

Na te słowa towarzysze Tryfona ponownie wybuchn

miechem, ordynarnie przy tym

wykrzykuj

c. Wobec tego podniosłem si

i chciałem odej

ść

, lecz on sam pochwycił mi

Strona 4 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

za płaszcz, mówi

e mnie nie pu

ci, dopóki nie spełni

danej obietnicy (...). Gdy wi

umilkli, ci

łem dalej:

10. - Czy jedynie to nam zarzucacie, i

nie

yjemy według Zakonu i nie

cimy

szabatu, czy te

macie równie

zastrze

enia natury moralnej i wierzycie,

e naprawd

jadamy ludzkie mi

so, pod koniec za

uczty gasimy

wiatło i oddajemy si

pija

stwu oraz

najgorszej rozpu

cie? A mo

e tylko za to nas pot

piacie,

e trzymamy si

naszej nauki,

nie za

tej, któr

wy uwa

acie za jedynie słuszn

- Tak - odrzekł - to ostatnie nas gorszy. Bajek bowiem kr

ążą

cych mi

dzy pospólstwem

nie bierzemy powa

nie, jako

e przypisuj

wam rzeczy sprzeczne z natur

ludzk

Zreszt

sam czytałem z zainteresowaniem przykazania waszej tak zwanej Ewangelii i

wiem,

e s

one nawet zbyt wzniosłe, by kto

potrafił je w cało

ci zachowa

. Nie

emy jednak zrozumie

tego,

e wy, którzy uwa

acie si

za pobo

nych, a nawet

doskonalszych od innych ludzi, nie trzymacie si

z dala od pogan, lecz przeciwnie, sami

yjecie po poga

sku, nie zachowuj

t ani szabatu, ani zwyczaju obrzezania - co

cej,

e pokładacie nadziej

w jakim

ukrzy

owanym człowieku, a równocze

nie

spodziewacie si

dobrodziejstw od Boga, mimo i

lekcewa

ycie Jego przykazania (...).

Przekonujecie nas,

e znacie Boga, a jednak nie praktykujecie tego, co wszyscy ludzie

bogobojni. Je

li masz co

na sw

obron

(...) powiedz, to ch

tnie ci

posłuchamy, by

nast

pnie przej

ść

do dalszych kwestii.

11. Odpowiedziałem mu na to:
- Nigdy, Tryfonie, nie b

dzie ani nie było innego Boga oprócz tego, który stworzył i

urz

dził

wiat. Nie twierdzimy te

bynajmniej, jakoby inny był nasz, a inny wasz Bóg,

owszem, wierzymy w tego samego Boga, który ojców waszych wywiódł z Egiptu "r

pot

ęż

i ramieniem wyniosłym" (Pwt 5,15), oraz w tym samym co wy "Bogu Abrahama,

Izaaka i Jakuba" pokładamy nadziej

, jako

e nie ma ponad Nim innego Boga. Ró

nimy

jednak od was tym,

e nadziei naszej nie opieramy, jak wy, na Zakonie

Moj

eszowym. Czytałem,

e kiedy

zostanie dany nowy Zakon i zawarte nowe

Przymierze, znacznie doskonalsze. Otó

ten wła

nie nowy Zakon obowi

zuje teraz

wszystkich ludzi. Zakon z góry Horeb, b

cy waszym tylko Zakonem, nale

y ju

przeszło

ci; obecnie istnieje Zakon nowy, przeznaczony dla całej ludzko

ci. Ka

de za

prawo wydane przeciwko innemu prawu znosi to, które dawniej istniało, i ka

testament pó

niejszy uniewa

nia testament wcze

niejszy. Tym nowym Prawem,

wieczystym i doskonałym, oraz nowym Testamentem, wa

nym raz na zawsze, jest

według nas wła

nie Jezus Chrystus, po którego przyj

ciu nie ma ju

innego prawa,

innego nakazu, innego przykazania. Pami

tasz przecie

chyba, co przepowiedział

Izajasz, mówi

c: "Posłuchaj mi

ludu mój i wy królowie nakło

cie uszy swoje, bowiem

Zakon wyjdzie ode mnie i s

d mój zło

żę

na o

wiecenie pogan" (51,4 n.). (...) Jeremiasz

tak prorokował o nowym Zakonie: "Oto id

, mówi Pan, i zrobi

testament na rzecz

domu Izraelowego i domu Judy, testament nowy, nie ten, który zrobiłem na rzecz ojców
waszych w dniu, gdy ich wzi

łem za r

ce, by ich wywie

ść

z ziemi egipskiej" (31,31 n.).

Skoro zatem niegdy

Bóg zapowiedział,

e da nowy Testament na o

wiecenie pogan, a

obecnie na własne oczy widzimy, jak na imi

Ukrzy

owanego - Jezusa Chrystusa - ludzie

odwracaj

od poga

skich bo

ków, a zwracaj

ku prawdziwemu Bogu wyznaj

c i

czcz

c Go wytrwale a

mierci, to chyba fakt ten oraz uwidaczniaj

ca si

w nim

cudowna moc wystarcza, by ka

dy mógł stwierdzi

e to Jezus jest nowym Zakonem i

nowym Testamentem, oczekiwanym przez wszystkie narody t

skni

ce za zbawieniem.

Co wi

cej, wynika z tego,

e dopiero my, pojednani z Bogiem przez ukrzy

owanego

Chrystusa (...) jeste

my prawdziwym Izraelem, duchowym potomstwem Judy, Jakuba i

Izaaka, a przede wszystkim potomstwem Abrahama, który za sw

wiar

otrzymał od

Boga jeszcze przed obrzezaniem błogosławie

stwo, jako przyszły "ojciec wielu

narodów". (...)

Strona 5 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

38. - Zdaje si

, przyjacielu - rzekł Tryfon - i

lepiej byłoby, gdyby

my id

c za rad

naszych nauczycieli nie wdawali si

z tob

w dyskusj

na temat tych spraw. Wszak

e ty

wci

ąż

blu

nisz, wmawiaj

c w nas,

e ten wasz ukrzy

owany istniał ju

w czasach

Moj

esza i Aarona,

e to on do nich przemawiał w słupie obłoku, a pó

niej stał si

człowiekiem, umarł na krzy

u, wst

pił do nieba i kiedy

znów przyjdzie na ziemi

, oraz

mu nale

y oddawa

cze

ść

bosk

. - Odpowiedziałem:

- Słusznie głosił Logos Bo

e przed wami zakryta jest m

dro

ść

Stwórcy

wszechrzeczy, Boga wszechmocnego. Tote

współczuj

wam tylko i dokładam wszelkich

stara

, by

cie zrozumieli t

nasz

nauk

, która wydaje si

wam tak paradoksalna, gdy

nie chc

za wasz

niewiedz

odpowiada

kiedy

w dzie

du. To, co w dalszym ci

ode mnie usłyszycie, z pewno

wyda si

wam jeszcze bardziej nieprawdopodobne,

ale nie przera

ajcie si

, lecz z odwag

wysłuchajcie mi

cierpliwie, gdy

warto si

nad

tym wszystkim gł

biej zastanowi

. Nie zwa

ajcie za

na tradycj

waszych nauczycieli,

bowiem dowiedziono,

e nie s

oni zdolni poj

ąć

słów Bo

ych wypowiedzianych za

rednictwem Ducha proroczego, lecz wol

głosi

swe własne wymysły (...).

45. Na to Tryfon:
- Mo

e przerywam wywody, nad którymi, jak mówisz, nale

y si

gł

biej zastanowi

ale pozwól,

e wpierw zapytam ci

o co

, czego koniecznie musz

dowiedzie

- Pytaj o co chcesz, a ju

ja sam postaram si

nawi

do przerwanej sprawy i

doko

czy

- Powiedz mi, czy ci, co

yli według Zakonu Moj

eszowego, od

w dniu

zmartwychwstania tak samo, jak Jakub, Henoch i Noe?
- Niew

tpliwie; sam to ju

zreszt

wyraziłem implicite, gdy poprzednio przytoczyłem

słowa Ezechiela (14,20). (...) Otó

Prawo Moj

eszowe nakazuje pełni

wszystko, co z

natury swej jest dobre i sprawiedliwe, a tylko ponad to zawiera jeszcze specjalne
przepisy dla tych, których Pismo nazywa "ludem twardego serca", to jest dla ludzi
podległych niegdy

Zakonowi. Skoro wi

c ci ludzie pełnili wszystko, co wsz

dzie i

zawsze jest dobre i sprawiedliwe, na pewno s

oni mili Bogu i dost

zbawienia przez

Chrystusa, na równi ze swymi praojcami: Noem, Henochem, Jakubem oraz innymi
podobnymi do nich. B

zbawieni razem z tymi, którzy wierz

, i

Chrystus to Syn Bo

istniej

cy jeszcze "przed jutrzenk

i ksi

ęż

ycem", a nast

pnie wcielony i zrodzony z

dziewicy z rodu Dawidowego, celem zwyci

ęż

enia "niegodziwego od pocz

tku" w

ęż

szatana oraz jego aniołów. To bowiem zwyci

stwo rozgromiło równie

raz na zawsze

mier

tak, by nie mogła ona ju

dotkn

ąć

ani samego Chrystusa, gdy przyjdzie powtórnie,

ani nikogo spo

ród wierz

cych w Niego i

cych podług Jego nauki, (...).

48. Na to rzekł Tryfon:
- Wiemy ju

zatem, co my

lisz o tych sprawach. Wró

jednak jeszcze do wywodów,

które przerwałe

, i doko

cz je, gdy

uwa

am je za niedorzeczne i nieuzasadnione.

Utrzymywałe

mianowicie,

e ów Chrystus istniał od wieków jako Bóg, zanim zechciał

sta

i narodzi

człowiekiem,

e wi

c nie jest to zwyczajny człowiek z ludzi

pochodz

cy. Takie twierdzenie wydaje mi si

nie tylko niepoj

te, ale wr

cz głupie.

- Owszem - odpowiedziałem - zdaj

sobie spraw

e to, co mówi

, mo

e si

wydawa

niedorzeczne, zwłaszcza ludziom waszej narodowo

ci, którzy nigdy nie chcieli

cie

odpowiednio zrozumie

i wykonywa

zarz

dze

Boskich, lecz woleli

cie i

ść

za swymi

nauczycielami, co zreszt

przygarn

ł wam ju

sam Bóg. Zgodzisz si

jednak chyba ze

Tryfonie,

e nawet gdybym nie potrafił wykaza

, i

Jezus jest Synem Stwórcy

wszech

wiata i

e istniał ju

jako Bóg, zanim jako człowiek zrodził si

z dziewicy, to i tak

nie znaczyłoby to jeszcze wcale,

e nie jest On Chrystusem Bo

ym - Mesjaszem - na co

zreszt

niezbite dowody. Có

bowiem wynikałoby z mej niemo

ci wykazania Jego

preegzystencji, zanim z woli Ojca zrodził si

cielesnym i cierpi

tliwym człowiekiem?

Wynikałoby tylko to,

e w tym jednym punkcie nie mam racji, natomiast nie wynikałoby

bynajmniej,

e nie jest On Chrystusem, przynajmniej Chrystusem w tym sensie, i

Strona 6 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

z urodzenia zwyczajnym człowiekiem, ma jednak z wyboru Bo

ego godno

ść

mesja

;

wszak w

ród ludzi z waszego narodu istniej

tacy, którzy uznaj

Jezusa za Chrystusa,

mimo

e przypisuj

Mu tylko ludzkie pochodzenie. Oczywi

cie ani ja, ani moi

współwyznawcy takiego zapatrywania nie podzielamy, gdy

nasz Pan przykazywał nam

wyra

nie, by

my wierzyli nie w to, czego nauczaj

zwyczajni ludzie, lecz w to, co głosili

błogosławieni prorocy i czego On sam nauczał.
- A mnie si

wła

nie wydaje,

e nawet ci, co uwa

Jezusa tylko za człowieka

wybranego przez Boga i namaszczonego na Mesjasza, bardziej zasługuj

na wiar

i twoi współwyznawcy. My bowiem wszyscy takiego wygl

damy Chrystusa, który si

ludzi narodzi i którego dopiero Eliasz nama

ci. Chocia

by wi

c wasz Jezus był istotnie

tym wybra

cem, to na razie i tak jest On tylko człowiekiem, niczym wi

cej, poniewa

Eliasz jeszcze si

nie zjawił.

- Czy jednak Logos Bo

y nie wyra

a si

przez usta proroka Zachariasza,

e Eliasz

przyjdzie "przed wielkim i straszliwym dniem Pa

skim"?

- Rzeczywi

cie, tak si

wyra

- Widzisz wi

c, je

li zestawimy to z faktem, i

ten

e sam Logos ka

e nam (...)

uznawa

podwójne przyj

cie Chrystusa: jedno w cierpieniu, poni

eniu i niepozornej

postaci, drugie za

w chwale i w charakterze S

dziego wszystkich ludzi, to czy

nie

narzuca si

wniosek,

e zjawienie si

Eliasza przed owym "wielkim i straszliwym dniem"

nale

y rozumie

raczej jako jego zjawienie si

dopiero przed powtórnym przyj

ciem

Chrystusa?
- Niew

tpliwie, narzuca si

- I rzeczywi

cie tak przekazał nam w swej nauce Pan nasz, gdy mówił o nadej

ciu

Eliasza. Tote

dla nas nie ulega w

tpliwo

ci,

e zjawienie si

owego proroka nast

dopiero przed chwalebnym zst

pieniem Pana z niebios, podobnie jak pierwsze Jego

zst

pienie na ziemi

poprzedziło zjawienie si

Jana, ostatniego waszego proroka, w

którym działał ten sam Duch, co w Eliaszu (...).

55. - Zapami

tamy sobie to twoje wyja

nienie, a spodziewam si

e poprzesz je jeszcze

innymi dowodami. Na razie jednak wró

do wła

ciwej sprawy i wyka

nam,

e istotnie

Duch proroczy uznaje oprócz Stwórcy

wiata jeszcze jakiego

innego Boga. Tylko nie

powołuj si

na słowa Pisma, i

Bóg dopu

cił, by narody kłaniały si

sło

cu i ksi

ęż

ycowi

jako bogom (Pwt 4,19), wiadomo bowiem,

e cho

prorocy niejednokrotnie wyra

na przykład, i

"Bóg jest Bogiem bogów i Panem panów", nie rozumiej

jednak przez to

bogów prawdziwych (...).
- Daleki jestem, Tryfonie, od si

gania po argumenty, które nie maj

nic wspólnego z

nasz

kwesti

, lecz tylko pot

piaj

bałwochwalstwo. Dowody, które zamierzam

przytoczy

, s

tego rodzaju,

e nikt im nic zarzuci

nie mo

e (...). Po prostu chc

wam

przypomnie

z Ksi

tych pewne ust

py, zrozumiałe przez si

dla ka

dego

bezstronnego słuchacza.

56. Tak wi

c błogosławiony i wierny sługa Bo

y Moj

esz powiada (Rdz 18,l),

e na

równinie Mamre, w pobli

u d

bu, zjawił si

Abrahamowi Bóg w towarzystwie dwóch

aniołów, nast

pnie za

, w dalszym ci

gu opowiadania podaje,

e owych aniołów posłał

do Sodomy - celem dokonania s

du nad miastem - równie

Bóg, lecz inny, ten

mianowicie, który przebywa stale ponad niebiosami, który nigdy si

nikomu nie ukazywał

ani z nikim wprost nie rozmawiał, a którego uwa

amy za Stwórc

i Ojca wszech

wiata

(...). - Powtórzywszy raz jeszcze powy

sze słowa, zapytałem Tryfona:

- Czy przyznajesz,

e pod d

bem w Mamre zjawił si

Abrahamowi Bóg?

- Przyznaj

- odrzekł.

- Czy tym Bogiem był jeden z owych trzech m

ęż

ów, o których Duch proroczy powiada,

e zjawili si

Abrahamowi?

- Nie, jestem innego zdania. Bóg objawił si

Abrahamowi jeszcze przed zjawieniem si

owych trzech m

ęż

ów, oni za

wszyscy trzej byli tylko aniołami, jak zreszt

wyra

nie

Strona 7 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

nazywa ich sam Logos. Dwóch z nich otrzymało polecenie zniszczenia Gomory, a trzeci
został posłany do Sary, by jej zwiastowa

e urodzi dziecko; po spełnieniu swej misji

oddalił si

- Je

liby tak istotnie było, to jak w takim razie wytłumaczysz,

e opowiadaj

c w

dalszym ci

gu o powrocie po roku tego z trzech m

ęż

ów, który niegdy

w namiocie

przepowiedział Sarze urodzenie syna, Logos proroczy zaznacza,

e ów m

ąż

to Bóg? (...).

Na to bowiem przecie

wskazuj

wyra

nie słowa: "Rzekł Bóg do Abrahama: Niech ci nie

sprawia przykro

ci, co powiedziano o dziecku niewolnicy" (Rdz 21,12).

- Przyznaj

, i

wykazałe

e byli

my w bł

dzie uwa

c za aniołów wszystkich trzech

ęż

ów, którzy go

cili w namiocie Abrahama, ale nie dowiodłe

jeszcze przez to

bynajmniej,

e oprócz Boga, który ukazał si

Abrahamowi, a tak

e ukazywał si

pozostałym patriarchom i prorokom, istnieje inny Bóg (...).
- Powracam wi

c do Pisma i b

starał przekona

was,

e ten, o którym ono

powiada, i

zjawił si

Abrahamowi, Jakubowi i Moj

eszowi, a którego nazywa Bogiem,

jest inny ani

eli Bóg-Stwórca wszechrzeczy. Inny oczywi

cie co do liczby, nie za

co do

li, gdy

nigdy nie czynił ani nie mówił nic poza tym, co czynił i mówił Stwórca

wszechrzeczy, nie maj

cy ponad sob

innego Boga. (...)

61. (...) Otó

na pocz

tku, przed wszelkim stworzeniem, Bóg zrodził z siebie Moc

Rozumn

, któr

Duch

ty nazywa te

Chwał

, Synem, M

dro

, Aniołem,

niekiedy Panem lub Słowem (logos), sama za

owa Moc nazwała siebie "wodzem", gdy

w ludzkiej postaci zjawiła si

Jezusowi, synowi Nawego. Rzeczywi

cie przysługuj

jej

wszystkie te nazwy, jako

e pełni Ona zawsze wol

Ojca, z której si

zrodziła. Czy nie

stwierdzamy czego

podobnego w nas samych? Wszak gdy wymawiamy słowo tak

rodzimy je z siebie, cho

nie ponosimy przez to

adnego uszczerbku; rozum nasz

pozostaje nadal nieuszczuplony, tak samo, jak nieuszczuplony pozostaje ogie

, od

którego inny ogie

zapalono, mimo

e ów drugi ogie

jest całkowicie równy pierwszemu.

O tym za

e w podobny sposób nast

piło zrodzenie z Boga Mocy Rozumnej,

wiadczy

sam Logos Bo

y, który wła

nie jako ów drugi Bóg zrodził si

z Ojca wszechrzeczy. On to

c zarazem Moc

, M

dro

i Chwał

swego Rodziciela, przez usta Salomona mówi

wyra

nie o sobie jako o M

dro

ci: "Pan stworzył mi

jako pocz

tek dróg swoich dla dzieł

swoich; przed wszelkim czasem, na pocz

tku, zanim jeszcze

wiat stworzył i przepa

uczynił, zanim wytrysn

ły

ródła wód i wzniosły si

góry, poło

ył mi

jako fundament,

przed wszelkim wzniesieniem stworzył mi

" (Prz 8,21 n.).

62. To samo stwierdza Logos Bo

y równie

, gdy opowiada przez usta Moj

esza, jak Bóg

-Stwórca - którego On jest objawicielem - powołuj

c do bytu pierwszych ludzi, rzekł:

"Uczy

my człowieka na obraz i podobie

stwo nasze, a niech panuj

nad rybami

morskimi i ptactwem niebieskim, i zwierz

tami, i cał

ziemi

" (Rdz l,26 n.). Sensu tych

słów nie próbujcie przekr

, tłumacz

c wzorem waszych nauczycieli, jakoby tylko do

siebie mówił wówczas Bóg, podobnie jak my niekiedy zaczynaj

c prac

mówimy do

siebie: "zróbmy to" - lub te

jakoby Bóg przemawiał do

ywiołów, to jest ziemi czy innych

rzeczy, z których, jak wiadomo, powstał człowiek. By wam wykaza

e taka interpretacja

byłaby bł

dna, przytocz

z wymienionego opowiadania Moj

esza jeszcze dalsze zdanie,

z którego wynika niezbicie, i

Bóg przemawiał wtedy do jakiej

istoty rozumnej, od siebie

numerycznie ró

nej. "I rzekł Bóg - powiada Moj

esz - oto Adam stał si

jako jeden z nas,

znaj

cy dobro i zło" (Rdz 3,22). Skoro Bóg wyraził si

: "jako jeden z nas", to chyba do

ść

jasno zaznaczył,

e współdziałaj

cych przy stworzeniu człowieka była pewna ilo

ść

, a

c przynajmniej dwóch. Poniewa

nie ma

adnej podstawy do dopatrywania si

owych współdziałaj

cych aniołów (jak podaje jedna z waszych tak zwanych herezji,

której głosiciele przypisuj

aniołom utworzenie ciała ludzkiego), pozostaje jedynie uzna

tym, z którym Ojciec rozmawiał, mógł by

tylko ów zrodzony z Niego i ju

wówczas

istniej

cy wraz z Nim pierworodny Jego Syn, ten sam, o którym Logos mówi równie

Strona 8 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

przez usta Salomonowe jako o M

dro

ci Bo

ej, zrodzonej przez Boga jeszcze przed

wszelkim stworzeniem (...).

63. Na to Tryfon:
- Przyznaj

e wiele silnych dowodów przytaczasz, przyjacielu. Powiniene

jednak

równie

wykaza

e On zgodził si

na to, by według woli Ojca narodzi

z dziewicy,

zosta

ukrzy

owanym i umrze

, oraz

e po tym wszystkim zmartwychwstał i wst

pił do

nieba (...).

116. Musz

wam jeszcze bli

ej wyja

sens objawienia owego

tego Jezusa

Chrystusa. Nawi

ążę

w tym celu do przytoczonych wy

ej słów Zachariasza (2,10-3,2) i

wyka

żę

wam,

e jego proroctwo zostało wypowiedziane wła

nie o nas, którzy wierzymy

w ukrzy

owanego arcykapłana Chrystusa.

Grz

ęź

my niegdy

w ró

norodnych brudach grzechowych, ale z woli Ojca i z łaski

Jezusa zrzucili

my z siebie wszystkie te okrywaj

ce nas brudne łachmany. Wprawdzie

szatan wci

ąż

jeszcze czyha na nas i chce nas z powrotem przyci

ąć

ku sobie, ale

anioł Bo

y, czyli Boska moc udzielona nam przez Jezusa Chrystusa, odp

dza go od nas.

Oczyszczeni z dawnych grzechów zostali

my niejako wyrwani z ognia, a chocia

szatan i

jego słudzy wci

ąż

jeszcze nadal ów ogie

podsycaj

zsyłaj

c na nas rozmaite utrapienia,

to jednak równocze

nie wci

ąż

nadal wyrywa nas z niego Jezus, Syn Bo

y. Przyobiecał

nam bowiem,

e je

li tylko nakazy Jego pełni

dziemy, przyodzieje nas w odpowiednie

szaty, jakie nam przygotował i wprowadzi nas do wiekuistego królestwa. Otó

tak samo

jak niegdy

Jezus, syn Josedeka, którego prorok nazwał kapłanem, w brudnych

wprawdzie zjawił si

szatach, jako

e cudzoziemk

poj

ł był za

, lecz niby głownia

został z ognia wyrwany to znaczy rozgrzeszony i uwolniony od ataków wroga - szatana,
tak te

i my, których imi

Jezusowe zł

czyło jak gdyby w jednego wielkiego człowieka

wierz

cego w jednego Boga-Stwórc

wiata, zrzucili

my z siebie moc

tego

imienia

pierworodnego Syna Bo

ego brudne szaty grzechów naszych, a roz

arzeni słowem Jego

wezwania stali

my si

prawdziwie arcykapła

skim ludem Bo

ym.

e tak rzeczywi

cie

jest,

wiadczy o tym najlepiej sam Bóg, gdy mówi przez usta Malachiasza (l,11), i

ród

pogan na ka

dym miejscu wznosz

na Jego cze

ść

ofiary miłe i czyste. Od nikogo

bowiem przecie

Bóg nie przyjmuje ofiar, tylko od swych kapłanów.

117. Tak wi

c wszelkie ofiary składane przez nas, chrze

cijan, na ka

dym miejscu w imi

Jezusa oraz z Jego nakazu, to jest ofiary eucharystyczne chleba i kielicha, Bóg uznał ju

z góry za miłe sobie, jak tego dowodzi Jego własne

wiadectwo. Nie przyjmuje On

natomiast ofiar składanych przez was i waszych kapłanów, jak wyra

nie o

wiadczył

przez proroka, mówi

c: "I ofiar waszych nie przyjmuj

z r

k waszych, albowiem od

wschodu do zachodu sło

ca imi

moje zostało uwielbione przez pogan, a wy

cie je

zbezcze

cili" (Ml l, 10 nn.).

Tymczasem wy wci

ąż

jeszcze nadal upieracie si

i tłumaczycie owo proroctwo w tym

sensie, i

Bóg wprawdzie nie przyjmuje ju

ofiar takich, jakie Mu składali niegdy

Jerozolimie jej mieszka

cy, Izraelici, ale uznaje za ofiary te modlitwy, jakie obecnie

wznosz

wasi ziomkowie

cy w diasporze. Bez w

tpienia, jedynymi ofiarami

doskonałymi i miłymi Bogu s

modlitwy i dzi

kczynienia wznoszone przez ludzi godnych.

Lecz przecie

takie wła

nie ofiary składaj

w my

l swej tradycji chrze

cijanie, gdy

podczas posiłku wspominaj

przy pokarmie i napoju cierpienia, jakie za nich poniósł Syn.

y. Imi

Jego usiłowali wprawdzie zniesławi

po całej ziemi wasi arcykapłani i

nauczyciele, Bóg jednak sam zdj

ł z nas te brudne szaty, jakie narzucili

cie na nas,

wyznawców Jezusa Chrystusa. Najlepiej oka

e si

to, gdy kiedy

wzbudzi On z

martwych wszystkich ludzi, by jednych obdarzy

nie

miertelno

i niecierpi

tliwo

oraz przenie

ść

do królestwa wiecznego, drugich za

skaza

na m

ki wieczne.

Doprawdy, wy wszyscy, razem z waszymi nauczycielami, sami si

oszukujecie,

twierdz

e to o członkach waszego narodu

cych w diasporze Logos powiada, i

dym miejscu zanosz

czyste i miłe modlitwy i ofiary. Po pierwsze bowiem do dzi

dnia

Strona 9 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

lud wasz nie rozpo

ciera si

jeszcze od wschodu do zachodu, owszem s

narody, w

których nie u

wiadczysz nawet jednego

yda, gdy tymczasem obecnie ju

wsz

dzie, czy

to w

ród barbarzy

ców, czy w

ród Greków, czy nawet w

ród bezdomnych koczowników

lub pasterzy mieszkaj

cych pod namiotami, znajduj

tacy, którzy przez imi

ukrzy

owanego Jezusa wznosz

modły i dzi

kczynienia do Ojca i Stwórcy

wszechrzeczy. Po wtóre, Pismo

wiadczy wyra

nie,

e w czasie gdy Malachiasz

wygłaszał swe proroctwo, diaspora wasza jeszcze w ogóle nie istniała.

118. Sko

czcie wi

c lepiej z waszym uporem i nawró

cie si

, zanim nadejdzie "wielki

dzie

du", w którym - jak powiada Pismo - b

w piersi z

alem ci wszyscy

wasi ziomkowie, którzy zamordowali Chrystusa (...).

Strona 10 z 10

Bez tytułu 1

2009-10-20

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Dialog z Żydem Tryfonem
WPROWADZENIE DO APOLOGII JUSTYNA MĘCZENNIKA KS JÓZEF NAUMOWICZ
JUSTYN MĘCZENNIK APOLOGIA
Ks Jan Badeni SI Filozof chrześcijański z II wieku, święty Justyn męczennik (1886)
1 Podstawy programowania dialogowego
Wystąpienia publiczne są dialogiem, Pedagogika
Tematy ćwiczeń - SD, WAT, SEMESTR V, systemy dialogowe
Uczmy się słuchać, Dialog małżeński
Zapis ostatniego dialogu załogi z wieżą, !! Smoleńsk - analiza wydarzeń
plansza dialogowa wygląd
Dialog a narracja
Andrusiewicz Cele i różne formy dialogu nauczyciela z uczniami
Berkeley, Three Dialogues between Hylas and Philonous
platon dialogi (2)
10 dialogi
Mapa w interdyscyplinarnym dialogu geografii, historii i literatury
Dialog prawosławno

więcej podobnych podstron