0QFSBUPSVS[“E[FËEPTQJFOJBOJBUXPS[ZX

T[UVD[OZDI

0QFSBUPS[ZJNPOUFS[ZNBT[ZOJVS[“E[FË

2

Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej

w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich, projekt „Opracowanie i upowszechnienie krajowych
standardów kwalifikacji zawodowych”.

KRAJOWY STANDARD KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH

Operator urządzeń do spieniania tworzyw sztucznych (823206)

Autorzy

–

dr inż. Barbara Szaraniec

Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

–

mgr inż. Ewa Stodolak

Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

Konsultant ds. metodologii

–

mgr inż. Jadwiga Pawelec

Radomski

Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, III LO, Radom

Recenzenci

–

prof. dr hab. inż. Krzysztof Pielichowski

Politechnika

Krakowska

–

dr hab. inż. Jadwiga Laska
Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków

Ewaluatorzy zewnętrzni

–

mgr inż. Paweł Węgrecki
Zakłady Azotowe, Tarnów

–

dr inż. Jerzy Polaczek
Politechnika Krakowska

–

dr inż. Wacław Krzanowski
Politechnika Krakowska

Komisja zatwierdzająca

–

Wojciech Januszko – przewodniczący

Krajowa Izba Gospodarcza, Warszawa

–

dr inż. Barbara Siepracka

Politechnika Radomska, Wydział Materiałoznawstwa i Technologii Obuwia,
Katedra Materiałoznawstwa i Technologii Chemicznej, Zakład Technologii Chemicznej

–

dr Witold Lenart

Uniwersytet

Warszawski

–

dr Krzysztof Kafel

Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa

–

mgr inż. Mariusz Truszkowski

Basell ORLEN Polyolefins sp. z o.o., Płock

© Copyright by Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, 2007
ISBN 978-83-7204-503-4 [123]

Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji – PIB
26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl

3

SPIS TREŚCI

Wstęp

................................................................................................................ 4

1.

Podstawy prawne wykonywania zawodu .................................................. 9

2.

Syntetyczny opis zawodu ............................................................................ 9

3. Stanowiska

pracy

...................................................................................... 11

4. Zadania

zawodowe .................................................................................... 11

5.

Składowe kwalifikacji zawodowych......................................................... 12

6. Korelacja

między zadaniami zawodowymi

a składowymi kwalifikacji zawodowych.................................................. 12

7. Kwalifikacje

ponadzawodowe .................................................................. 13

8.

Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych, podstawowych
i specjalistycznych dla zawodu ................................................................. 14

4

Wstęp

Gospodarka oparta na wiedzy i współczesny rynek pracy potrzebują instru-

mentów wspierających rozwój zasobów ludzkich. W związku z tym duże nadzieje
wiąże się z ustanowieniem norm kwalifikacyjnych, które pozwoliłyby z jednej
strony zwiększyć przejrzystość kwalifikacji zawodowych potrzebnych gospodarce,
a z drugiej strony mogłyby być wykorzystywane do poprawy jakości kształcenia
i doskonalenia zawodowego w systemie szkolnym i pozaszkolnym.

Podstawę prawną tworzenia w Polsce systemu krajowych standardów kwali-

fikacji zawodowych stanowi Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrud-
nienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001 z późn. zm.),
w której określono m.in. (Art. 4), że:

„…Minister właściwy do spraw pracy realizuje zadania na rzecz rynku pracy

przez dążenie do uzyskania wysokiego poziomu i rozwoju zasobów ludzkich,
w szczególności przez:
–

prowadzenie badań i analiz rynku pracy,

–

ustalanie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy,

–

koordynowanie opracowywania standardów kwalifikacji zawodowych dla za-
wodów występujących w klasyfikacji zawodów i specjalności oraz prowadzenie
baz danych o standardach kwalifikacji…”.

W Polsce nadzorem i koordynacją opracowywania standardów kwalifikacji

zawodowych o randze krajowej zajmuje się Departament Rynku Pracy Minister-
stwa Pracy i Polityki Społecznej. Będą one uaktualniane okresowo w miarę potrzeb
i zmian w wykonywaniu zawodu.

Zbiór sukcesywnie opracowywanych krajowych standardów kwalifikacji zawo-

dowych jest udostępniany w internetowej bazie danych, założonej na serwerze Mini-
sterstwa Pracy i Polityki Społecznej

http://www.standardyiszkolenia.praca.gov.pl

.

Opis standardu zawiera następujące elementy:

6.

Podstawy prawne wykonywania zawodu (zawierają przepisy związane ściśle
z wykonywaniem zawodu).

6.

Syntetyczny opis zawodu.

6.

Wykaz stanowisk pracy z przyporządkowaniem do pięciu poziomów kwalifikacji.

6.

Wykaz zadań zawodowych.

6.

Wykaz składowych kwalifikacji zawodowych.

6.

Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych pracownika przy-
porządkowane do:
–

pięciu poziomów kwalifikacji zawodowych,

–

grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podstawo-
wych i specjalistycznych.

W obecnym stanie prawnym standardy kwalifikacji zawodowych nie są obli-

gatoryjnym dokumentem. Aktualnie opracowane standardy funkcjonują na zasa-
dzie dokumentu rekomendowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
i mogą być wykorzystywane przez zainteresowane osoby i instytucje do różnych
celów, np. poradnictwa zawodowego, dostosowania ofert pracy do kwalifikacji

5

osób poszukujących pracy, oceny „luki kwalifikacyjnej” osób bezrobotnych i po-
szukujących pracy, opracowania programów staży i praktyk zawodowych w ra-
mach przygotowania zawodowego, przygotowania podstaw programowych kształ-
cenia w zawodzie, programów kształcenia i doskonalenia zawodowego.

Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych przedstawia rys. 1.

Rys. 1. Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych

KLASYFIKACJA
ZAWODÓW
I SPECJALNOŚCI

Standard
kwalifikacji
dla zawodu 1

Standard
kwalifikacji
dla zawodu 2

kolejne zawody ....

!

Nazwa zawodu zgodnie z klasyfikacją

!

Słownik pojęć

!

Podstawy prawne wykonywania zawodu

!

Syntetyczny opis zawodu

!

Stanowiska pracy

!

Zadania zawodowe

!

Składowe kwalifikacji zawodowych

!

Specyfikacja kwalifikacji zawodowych według grup
i poziomów:

Standard
kwalifikacji
dla zawodu 3

Standard
kwalifikacji
dla zawodu 4

ponadzawodowe

ogólnozawodowe

podstawowe

specjalistyczne

–

umiejętności

–

wiadomości

–

cechy
psychofizyczne

POZIOM 1

ponadzawodowe

ogólnozawodowe

podstawowe

specjalistyczne

–

umiejętności

–

wiadomości

–

cechy
psychofizyczne

POZIOM 2

ponadzawodowe

ogólnozawodowe

podstawowe

specjalistyczne

–

umiejętności

–

wiadomości

–

cechy
psychofizyczne

POZIOM 5

(itd. ...)

6

* * *

Krajowy standard kwalifikacji zawodowych powstaje w oparciu o analizę za-

wodu, która polega na wyodrębnieniu zakresów pracy w zawodzie oraz typowych
zadań zawodowych Z-n (n = 1, 2, 3…). Przyjęto, że zakres pracy ma odpowiadać
potrzebom rynku pracy, tzn. powinna istnieć możliwość zatrudnienia pracownika
w danym zakresie pracy, na jednym lub kilku stanowiskach. Zakresom prac przy-
porządkowano tzw. składowe kwalifikacji zawodowych K-i (i = 1, 2, 3…). Każ-
dej składowej kwalifikacji zawodowych przyporządkowano co najmniej jedno
(najczęściej kilka) zadań zawodowych. Korelację między zadaniami zawodowymi
a składowymi kwalifikacji zawodowych przedstawia tabela 2 opisu standardu.

W kolejnym kroku analizy każde zadanie zawodowe rozpisane zostało na

zbiory: umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych. W grupie kwalifikacji
podstawowych dla zawodu i specjalistycznych poszczególnym umiejętnościom,
wiadomościom i cechom psychofizycznym przyporządkowano oznaczenia tych
składowych kwalifikacji zawodowych K-i, w których dana umiejętność, wiado-
mość i cecha jest wykorzystywana. W grupie kwalifikacji ogólnozawodowych
i ponadzawodowych nie indeksuje się umiejętności, wiadomości i cech psychofi-
zycznych symbolami K-i, gdyż z definicji są one przypisane do wszystkich skła-
dowych kwalifikacji zawodowych K-i.

Rysunek 2 przedstawia etapy analizy zawodu.

Rys. 2. Etapy analizy zawodu

Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych przypisane zostały

do czterech grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podsta-
wowych dla zawodu i specjalistycznych, które różnią się zasięgiem i stopniem
ogólności.

Kwalifikacje ponadzawodowe opisane są zbiorami umiejętności, wiadomo-

ści i cech psychofizycznych wspólnych dla branży lub sektora gospodarki, w której
zawód funkcjonuje (np. branża budowlana, informatyczna). Kwalifikacje po-
nadzawodowe obejmują także kwalifikacje kluczowe, które definiuje się jako
wspólne dla wszystkich zawodów. Kwalifikacje ogólnozawodowe są wspólne dla
wszystkich zakresów pracy w zawodzie, czyli dla tzw. składowych kwalifikacji

ZAWÓD

ZAKRES PRACY
(SKŁADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH)

ZADANIE ZAWODOWE

UMIEJĘTNOŚCI – WIADOMOŚCI
– CECHY PSYCHOFIZYCZNE

7

zawodowych K-i. Kwalifikacje podstawowe dla zawodu są charakterystyczne dla
jednej lub kilku (ale nie wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych. Kwali-
fikacje specjalistyczne także są charakterystyczne dla jednej lub kilku (ale nie
wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych, ale ponadto są to umiejętności,
wiadomości i cechy psychofizyczne rzadziej występujące w zawodzie, które wy-
konuje stosunkowo mała grupa pracowników wyspecjalizowanych w dość wąskiej
działalności w ramach zawodu. Rysunek 3 przedstawia zasięg poszczególnych
rodzajów kwalifikacji zawodowych.

W Krajowym Standardzie Kwalifikacji Zawodowych zdefiniowano pięć po-

ziomów kwalifikacji. Uporządkowanie kwalifikacji zawodowych według pozio-
mów ma na celu ukazanie złożoności pracy, stopnia trudności i ponoszonej odpo-
wiedzialności. Zasadą było niemieszanie ze sobą dwóch kwestii: wykształcenia
towarzyszącego zdobywaniu kwalifikacji zawodowych oraz umiejętności wyma-
ganych do wykonywania pracy na typowych stanowiskach pracy w zakładach pra-
cy. Przyjęto nadrzędność wymagań stawianych pracownikom na stanowiskach
pracy nad wymaganiami określonymi w podstawach programowych kształcenia
w zawodzie i wynikającymi z nich wymaganiami programów nauczania oraz wy-
maganiami zewnętrznych egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe.

GOSPODARKA
(Klasyfikacja zawodów i specjalności)


















Kwalifikacje kluczowe (np. porozumiewanie się w języku obcym, umiejętność wyszukiwania
i przetwarzania informacji, przedsiębiorczość, umiejętność pracy zespołowej itp.)

BRANŻA (SEKTOR GOSPODARKI)














Kwalifikacje ponadzawodowe

ZAWÓD










Kwalifikacje ogólnozawodowe

ZAKRES PRACY
(SKŁADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH)





Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne

ZADANIE ZAWODOWE

Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne

Rys. 3. Zasięg rodzajów kwalifikacji zawodowych

Na poziomie pierwszym umieszcza się umiejętności towarzyszące pracom

prostym, rutynowym, wykonywanym pod kierunkiem i pod kontrolą przełożonego.
Najczęściej jest to praca wykonywana indywidualnie. Do wykonywania pracy na
poziomie pierwszym wystarcza przyuczenie. Osoba wykonująca pracę ponosi za
nią indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione.

8

Poziom drugi wymaga samodzielności i samokontroli przy wykonywaniu ty-

powych zadań zawodowych. Pracownik potrafi pracować w zespole pod nadzorem
kierownika zespołu. Ponosi indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione.

Na poziomie trzecim kwalifikacji zawodowych pracuje pracownik, który wy-

konuje złożone zadania zawodowe. Złożoność zadań generuje konieczność posia-
dania umiejętności rozwiązywania nietypowych problemów towarzyszących pracy.
Pracownik potrafi kierować małym, kilku- lub kilkunastoosobowym zespołem
pracowników. Ponosi odpowiedzialność zarówno za skutki własnych działań, jak
i za działania kierowanego przez siebie zespołu.

Poziom czwarty wymaga od pracownika umiejętności wykonywania wielu

różnorodnych, często skomplikowanych i problemowych zadań zawodowych. Za-
dania te mają charakter techniczny, organizacyjny i specjalistyczny oraz wymagają
samodzielności powiązanej z poczuciem ponoszenia wysokiej osobistej odpowie-
dzialności. Pracownik musi potrafić kierować zespołami średniej i dużej liczebno-
ści, od kilkunastu do kilkudziesięciu osób, podzielonymi na podzespoły.

Poziom piąty reprezentują pracownicy, którzy kierują organizacjami i podej-

mują decyzje o znaczeniu strategicznym. Potrafią diagnozować, analizować i pro-
gnozować złożoną sytuację gospodarczą i ekonomiczną oraz wdrażać swoje pomy-
sły do praktyki organizacyjnej i gospodarczej. Są w pełni samodzielni, działający
w sytuacjach przeważnie problemowych, ponoszący odpowiedzialność i ryzyko
wynikające z podejmowanych decyzji i działań. Pracownicy ci ponoszą także od-
powiedzialność za bezpieczeństwo i rozwój zawodowy podległych im osób i całej
organizacji.

9

1. Podstawy prawne wykonywania zawodu

1

−

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62,
poz. 627 z późn. zm.).

−

Ustawa z dnia 24 lutego 2006 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2006 r. Nr 50, poz. 360).

−

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r.
Nr 169, poz. 1650).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 7 czerwca 2002 r. w sprawie bez-
pieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie tworzyw sztucznych (Dz. U.
z 2002 r. Nr 81 poz. 735).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie
minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie
użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. z 2002 r. Nr
191, poz. 1596 z późn. zm.).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 30
września 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie minimalnych wymagań
dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn
przez pracowników podczas pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 178, poz. 1745).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu
sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń
technicznych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79 poz. 849 z późn. zm.).

−

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20
lutego 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie trybu sprawdzania kwali-
fikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U.
z 2003 r. Nr 50, poz. 426).

2. Syntetyczny opis zawodu

Operator urządzeń do spieniania tworzyw sztucznych wykonuje swoje zadania

zawodowe zarówno w małych firmach, zatrudniających kilku pracowników, jak
i w dużych przedsiębiorstwach produkcyjnych. Specyfika pracy operatora zależy
w dużej mierze od rodzaju tworzywa polimerowego poddawanego spienianiu (np.
polistyren – PS, poliuretan – PU), a także od metody wytwarzania wyrobu.
W związku z tym operator obsługuje agregaty spieniające do otrzymywania spie-
nionego tworzywa, urządzenia do mieszania pastotwórczego polichlorku winylu –
PVC, urządzenia do mieszania mieszanki tworzywa z poroforem, urządzenia do
utrwalania kształtu po spienieniu, urządzenia do wtrysku reaktywnego i jednocze-
snego spieniania połączonego z utwardzaniem (PU). Ważną umiejętnością w za-
wodzie operatora urządzeń spieniających jest także rozwiązywanie podstawowych

1

Stan prawny na dzień 31 marca 2007 r.

10

problemów pojawiających się na stanowisku pracy, które dotyczą prawidłowego
funkcjonowania urządzeń ciągu technologicznego.

Od osoby wykonującej ten zawód wymaga to koncentracji uwagi, spostrze-

gawczości i zdolności do podejmowania szybkich decyzji. Dlatego też operator
urządzeń do spieniania tworzyw sztucznych powinien być osobą odpowiedzialną,
dokładną i samodzielną, zdolną do utrzymywania ładu i porządku oraz wzmożonej
samokontroli.

Praca w tym zawodzie wykonywana jest w pozycji stojącej w pomieszcze-

niach zamkniętych (w halach produkcyjnych). Ze względu na charakter związany
z termoizolacją w miejscu zastosowania (termoizolacja na budynkach), najczęściej
jest to praca zmianowa. Operatorzy mają do czynienia zarówno z urządzeniami do
spieniania i formowania tworzyw sztucznych, jak również z urządzeniami pomoc-
niczymi, doprowadzającymi i dozującymi substancje ciekłe, stałe i gazowe (podaj-
niki, przenośniki, transportery itp.). Praca przy przetwórstwie tworzyw sztucznych
może stwarzać zagrożenie dla układu oddechowego, szczególnie dla osób z choro-
bami górnych dróg oddechowych (np. astmą). Ze względu na środowisko pracy
operator urządzeń spieniających narażony jest na działanie czynników alergizują-
cych (odczynniki chemiczne, rozpuszczalniki, chemikalia).

W zależności od charakteru i wielkości firmy stanowisko operatora urządzeń

do spieniania tworzyw sztucznych może być stanowiskiem samodzielnym (nadzo-
rowanym przez przełożonego) lub stanowić element składowy zespołu. W dużych
przedsiębiorstwach praca operatora najczęściej wykonywana jest pod kierownic-
twem: brygadzisty lub mistrza, który przydziela pracownikom zadania, dba o za-
pewnienie surowców i urządzeń oraz nadzoruje prawidłowość wykonywanych
prac. Wśród samych operatorów, w zależności od obsługiwanych urządzeń, wy-
różnić można: operatora agregatów spieniających, operatora urządzeń do homoge-
nizacji plastyfikatorów, operatora bloków związanych z formowaniem wyrobów,
operatora urządzeń łączonych (spienianie i równoległe utrwalanie kształtu) oraz
pomocnika operatora.

11

3. Stanowiska pracy

Tabela 1. Przyporządkowanie stanowisk pracy do poziomów kwalifikacji zawodowych

Poziom

kwalifikacji

zawodowych

Typowe stanowiska pracy

UWAGI

1

– Pomocnik operatora.

Uprawnienia do obsługi butli
z gazami sprężonymi w meto-
dach spieniania gazem.

2

– Operator agregatów spieniających.
– Operator urządzeń do homogenizacji pla-

styfikatorów.

– Operator bloku urządzeń związanych

z formowaniem.

– Operator urządzeń łączonych (spienianie

i równoległe utrwalanie kształtu).

3

– Mistrz.
– Brygadzista.

4

*

)

5

*

)

*

)

Nie zidentyfikowano w badaniach.

4. Zadania zawodowe

Z-1.

Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami ergonomii, bezpie-
czeństwa i higieny pracy oraz przepisami przeciwpożarowymi i ochrony
środowiska.

Z-2.

Organizowanie procesu technologicznego spieniania tworzyw sztucznych
zgodnie z dokumentacją techniczną.

Z-3.

Przygotowywanie surowców używanych w procesie spieniania tworzyw
sztucznych.

Z-4.

Przygotowanie urządzeń linii technologicznej do spieniania tworzyw sztucz-
nych.

Z-5.

Obsługiwanie i nadzorowanie urządzeń dozujących lub doprowadzających
substancje do urządzeń spieniających oraz odprowadzających je po zakoń-
czeniu procesu.

Z-6.

Obsługiwanie i nadzorowanie urządzeń do spieniania tworzyw sztucznych.

Z-7.

Zabezpieczenie odbioru gotowych produktów lub półproduktów i zagospo-
darowanie pozostałości po procesie spieniania.

Z-8.

Konserwowanie i czyszczenie obsługiwanych urządzeń i ich elementów
zgodnie z instrukcją oraz usuwanie drobnych usterek.

Z-9.

Współpraca w zespole operatorów urządzeń do spieniania tworzyw sztucz-
nych.

Z-10.

Współpraca z przełożonymi i innymi działami (zaopatrzenia, kontroli tech-
nicznej, magazynem, laboratorium).

12

Z-11.

Kontrolowanie stanu i jakości substratów używanych w procesie spieniania
tworzyw sztucznych.

Z-12.

Kontrolowanie prawidłowości działania urządzeń i przebiegu procesu spie-
niania.

Z-13.

Kontrolowanie okresowe wyrobów otrzymanych w procesie spieniania two-
rzyw sztucznych.

5.

Składowe kwalifikacji zawodowych

K-1.

Organizacja procesu otrzymywania spienionych tworzyw sztucznych.

K-2.

Obsługiwanie urządzeń dozujących.

K-3.

Obsługiwanie urządzeń do spieniania tworzyw sztucznych.

K-4.

Obsługiwanie urządzeń transportowo-magazynowych, odbiór produktów
i ich wstępna ocena.

K-5.

Kontrolowanie i przygotowanie urządzeń do pracy oraz okresowa konserwa-
cja.

K-6.

Kontrolowanie prawidłowości działania urządzeń, a także przebiegu procesu
spieniania tworzyw sztucznych.

6.

Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi
kwalifikacji zawodowych

Tabela 2. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych

Składowe kwalifikacji zawodowych

Zadania

zawodowe

K-1 K-2 K-3 K-4

K-5

K-6

Z-1

X X X X

X

X

Z-2

X X

Z-3

X

Z-4

X

Z-5

X X

Z-6

X

Z-7

X

Z-8

X

Z-9

X X

X

X

X

Z-10

X X X X

X

X

Z-11

X

Z-12

X

X

X

Z-13

X

X

13

7. Kwalifikacje ponadzawodowe

UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów

niższych

Tabela 3. Przyporządkowanie kwalifikacji ponadzawodowych do poziomów kwalifikacji

Poziom

kwalifikacji

zawodowych

Kwalifikacje ponadzawodowe

UMIEJĘTNOŚCI

1

−

Stosuje zasady, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo-

żarowej i ochrony środowiska na swoim stanowisku pracy.

−

Udziela pomocy przedmedycznej.

−

Zachowuje ład i porządek na stanowisku pracy.

−

Przestrzega zasad współżycia społecznego.

2

−

Organizuje własne stanowisko pracy.

−

Posługuje się dokumentacją techniczną związaną z wykonywanym zadaniem
zawodowym, instrukcjami obsługi, poradnikami, normami itp.

−

Wykonuje zadania zawodowe zgodnie z zasadami ergonomii.

3

−

Określa zadania członków nadzorowanego zespołu pracowników.

−

Dzieli się doświadczeniem zawodowym z innymi członkami zespołu pracowni-
czego.

−

Przygotowuje bieżące i okresowe informacje dotyczące realizacji zadań oraz
sprawozdania z wykonywanej pracy.

−

Rozwiązuje problemy na nadzorowanych stanowiskach pracy.

−

Sporządza podstawową dokumentację warsztatową.

−

Dokonuje oceny pracy nadzorowanych członków zespołu pracowniczego.

4

*

)

5

*

)

WIADOMOŚCI

1

−

Typowy sprzęt wyposażenia stanowiska pracy.

−

Przepisy, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska naturalnego na zajmowanym stanowisku.

−

Zasady i metody udzielania pomocy przedmedycznej.

2

−

Zasady organizacji stanowiska pracy.

−

Podstawowe wiadomości z zakresu ergonomii.

−

Typowe dokumentacje techniczne i instrukcje dotyczące użytkowania sprzętu.

3

−

Podstawy organizacji pracy.

−

Zasady sporządzania sprawozdań bieżących i okresowych.

−

Zasady sporządzania i przechowywania dokumentacji warsztatowej.

−

Zasady oceny pracy członków zespołu pracowniczego.

4

*

)

5

*

)

CECHY PSYCHOFIZYCZNE

1

−

Dokładność.

2

−

Ostrość wzroku.

−

Spostrzegawczość.

−

Koncentracja uwagi.

−

Odpowiedzialność.

−

Samodzielność.

3

–

Uzdolnienia organizacyjne.

4

*

)

5

*

)

*

)

Nie zidentyfikowano w badaniach.

14

8. Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych,

podstawowych i specjalistycznych dla zawodu

UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów

niższych

POZIOM 1

Kwalifikacje ogólnozawodowe

–

Nie zidentyfikowano.

Kwalifikacje podstawowe dla zawodu

Umiejętności

–

Transportuje materiały podstawowe z magazynu (K-1).

–

Przenosi i układa substraty potrzebne w linii ciągu produkcyjnego (K-1).

–

Obsługuje butle ze sprężonymi gazami (K-1, K-2).

Wiadomości

–

Oznaczenia polimerów wykorzystywanych w produkcji (K-1).

–

Produkty i półprodukty powstające na linii technologicznej (K-1).

–

Urządzenia i środki pomocnicze wykorzystywane na stanowisku pracy (K-1,
K-2).

Cechy psychofizyczne

–

Sprawność fizyczna (K-1).

–

Sprawność manualna (K-1, K-2).

Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu

–

Nie zidentyfikowano.

15

POZIOM 2

Kwalifikacje ogólnozawodowe

Umiejętności

–

Dobiera odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej.

–

Przestrzega procedur i instrukcji produkcyjnych.

–

Zgłasza nieprawidłowości i usterki oraz zleca naprawy.

–

Zgłasza zapotrzebowanie na materiały i narzędzia.

–

Raportuje pracę własną oraz przebieg procesu spieniania.

–

Czyta ze zrozumieniem instrukcje, opisy, tabele i wykresy.

Wiadomości

–

Zasady zagospodarowania odpadów.

–

Zasady współpracy poszczególnych działów w zakładzie.

–

Zasady prowadzenia dokumentacji i raportowania pracy.

–

Warunki eksploatacji urządzeń stosowanych w ciągu technologicznym.

–

Podstawowe wiadomości z zakresu przetwórstwa tworzyw sztucznych.

–

Oznaczenia i pojęcia technologiczne.

–

Zasady współpracy operatorów.

Cechy psychofizyczne

–

Koordynacja wzrokowo-ruchowa.

–

Zdolność współpracy w zespole.

–

Podzielność uwagi.

–

Cierpliwość.

–

Wytrwałość.

–

Rzetelność i sumienność.

Kwalifikacje podstawowe dla zawodu

Umiejętności

–

Korzysta z dokumentacji technicznej dotyczącej procesu spieniania (K-1, K-2,
K-3, K-6).

–

Dobiera optymalne warunki i parametry procesów technologicznych w celu reali-
zacji powtarzalnej i bezawaryjnej produkcji wyrobów spienionych (K-1, K-3).

–

Dobiera surowce używane w procesie spieniania tworzyw sztucznych (K-1,
K-2).

–

Dobiera i przygotowuje urządzenia, formy, narzędzia i elementy urządzeń uży-
wane w procesie spieniania tworzyw sztucznych zgodnie z wymaganiami pro-
cesu (K-5).

16

–

Przygotowuje do uruchomienia urządzenia do spieniania tworzyw sztucznych
zgodnie z wymaganiami procesu (K-5).

–

Kompletuje i rozmieszcza na stanowisku pracy niezbędne urządzenia i narzę-
dzia (K-2, K-3, K-4, K-5).

–

Ustawia przyrządy pomiarowe w urządzeniach linii technologicznej (K-5).

–

Zapewnia ciągłość procesu poprzez zabezpieczenie dostaw surowców niezbęd-
nych w procesie technologicznym oraz odbioru produktów lub półproduktów
(K-1, K-3).

–

Uruchamia i zatrzymuje urządzenia dozujące lub odprowadzające substancje
ciekłe, stałe i gazowe (dozowniki, pompy) (K-2, K-4).

–

Uruchamia i zatrzymuje urządzenia doprowadzające lub odprowadzające sub-
stancje (podajniki, przenośniki, transportery) (K-2, K-4).

–

Obsługuje układy sterujące urządzeń dozujących, doprowadzających substancje
do urządzeń spieniających lub odprowadzających je po zakończeniu procesu
(K-2, K-4).

–

Obsługuje różnego rodzaju agregaty spieniające (stacjonarne, niestacjonarne) do
otrzymywania piany z tworzyw sztucznych (K-3).

–

Obsługuje urządzenia do homogenizacji plastyfikatorów (z PVC) (K-3).

–

Obsługuje urządzenia do formowania wyrobów z użyciem sprężonych gazów
obojętnych jako poroforów (K-3).

–

Obsługuje urządzenia do produkcji ciągłej spienionych wyrobów poliuretano-
wych (K-3).

–

Obsługuje urządzenia w ciągu technologicznym służące do otrzymywania eks-
pandowanego polistyrenu lub polipropylenu (K-3).

–

Obsługuje urządzenia do wtrysku reaktywnego i natrysku pianek poliuretano-
wych (K-3).

–

Obsługuje urządzenia pomocnicze obecne w ciągu technologicznym wykorzy-
stywanym do spieniania tworzyw sztucznych (K-3).

–

Posługuje się narzędziami pomiarowymi (K-2, K-3, K-4, K-5, K-6).

–

Zabezpiecza płynność odbioru otrzymywanych produktów i półproduktów
(K-4).

–

Wykonuje podstawowe naprawy i regulacje urządzeń, ich elementów oraz uży-
wanych narzędzi (K-5).

–

Czyści i konserwuje urządzenia oraz formy przed każdym kolejnym cyklem
technologicznym (K-5).

–

Monitoruje parametry procesu dozowania (ilość, szybkość przypływu, tempera-
tura, proporcje doprowadzanych substratów) (K-2, K-4).

–

Reaguje na nieprawidłowości występujące podczas dozowania i doprowadzania
substancji do urządzeń spieniających lub odprowadzania ich po zakończeniu
procesu (K-2, K-4, K-6).

–

Rozpoznaje i sygnalizuje nieprawidłowości w działaniu urządzeń (K-2, K-3,
K-4, K-5, K-6).

–

Rozpoznaje i sygnalizuje nieprawidłowości w otrzymywanych produktach lub
półproduktach (K-4, K-6).

17

–

Ewidencjonuje wyroby (K-4).

–

Klasyfikuje pod względem jakości wyroby gotowe (K-4, K-6).

–

Kontroluje stan techniczny oraz kompletność form narzędzi i urządzeń (K-2,
K-3, K-4, K-5, K-6).

–

Kontroluje prawidłowość działania urządzeń do spieniania tworzyw sztucznych
(K-3, K-6).

–

Kontroluje ilość i jakość stosowanych substratów (zanieczyszczenie, zawilgo-
cenie itp.) (K-2, K-6).

–

Kontroluje sposób magazynowania substratów (K-2, K-6).

–

Kontroluje i reguluje parametry procesu spieniania tworzyw sztucznych (K-3,
K-6).

–

Kontroluje jakość otrzymywanych produktów lub półproduktów (K-4, K-6).

–

Kontroluje wymiary gotowych wyrobów lub wyrobów o skomplikowanych
kształtach (K-4, K-6).

Wiadomości

–

Dokumentacja techniczna (K-1, K-2, K-3, K-6).

–

Zasady planowania i organizacji stanowiska pracy przy przetwórstwie tworzyw
sztucznych (K-1, K-3).

–

Parametry umożliwiające nadzór i kontrolę procesu spieniania tworzyw sztucz-
nych (K-1, K-3, K-6).

–

Surowce stosowane w procesie spieniania (ich właściwości, oznaczenia, nazwy
handlowe) (K-1, K-2, K-3, K-6).

–

Budowa i działanie urządzeń pomocniczych: dozujących, doprowadzających
i odprowadzających substancje (K-2, K-4).

–

Budowa i działanie urządzeń wykorzystywanych w przetwórstwie i obróbce
tworzyw sztucznych (K-2, K-3, K-4, K-5, K-6).

–

Warunki przechowywania surowców stosowanych do spieniania (K-2, K-6).

–

Narzędzia i przyrządy pomiarowe używane w procesie przetwarzania tworzyw
sztucznych (K-2, K-3, K-4, K-5).

–

Cykl produkcyjny wyrobów spienionych (K-1, K-3, K-5, K-6).

–

Warunki magazynowania spienionych produktów i półproduktów (K-4).

–

Wstępna ocena jakości wyrobu (K-4).

–

Sposoby konserwacji stosowanych narzędzi, form i urządzeń (K-5).

–

Środki stosowane do czyszczenia powierzchni oraz elementów urządzeń tech-
nologicznych (K-5).

–

Narzędzia do konserwacji urządzeń i form (K-5).

–

Zasady wykonywania czynności pomiarowo-kontrolnych w ciągu technolo-
gicznym (K-2, K-3, K-4, K-6).

–

Zasady kontroli jakości (K-4, K-6).

–

Normy i instrukcje obowiązujące w zakładzie (K-4, K-6).

–

Prowadzenie ewidencji wyrobów (K-4).

18

Cechy psychofizyczne

–

Rozróżnianie barw (K-2, K-3, K-4, K-5, K-6).

–

Refleks (K-2, K-3, K-4, K-6).

–

Czucie dotykowe (K-2, K-3, K-4, K-5).

–

Uzdolnienia techniczne (K-3, K-4, K-5, K-6).

–

Wyobraźnia przestrzenna (K-2, K-3, K-4, K-5, K-6).

–

Zamiłowanie do ładu i porządku (K-3, K-4).

–

Zdolność pracy w warunkach monotonnych (K-2, K-3, K-4).

–

Gotowość do wprowadzania zmian (K-1, K-3, K-4, K-5).

–

Systematyczność (K-2, K-3, K-4).

Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu

–

Nie zidentyfikowano.

POZIOM 3

Kwalifikacje ogólnozawodowe

Umiejętności

–

Kontroluje kompletność dokumentacji produkcyjnej przed przystąpieniem do
przygotowania produkcji.

Wiadomości

–

Procedury przygotowawcze oraz niezbędna dokumentacja w procesie spienia-
nia.

Cechy psychofizyczne

–

Zdolności analityczne.

–

Łatwość wypowiadania się w mowie i piśmie.

–

Gotowość do ustawicznego uczenia się.

–

Odpowiedzialność za innych.

Kwalifikacje podstawowe dla zawodu

Umiejętności

–

Dopasowuje parametry procesu wytwarzania do wymaganych parametrów go-
towego produktu (K-1, K-3).

–

Dobiera wyjściowe parametry i sposób dozowania surowców (K-1, K-2).

19

–

Wykonuje obliczenia ilości surowców potrzebnych w jednym ciągu produkcyj-
nym (K-1, K-2).

–

Programuje urządzenia linii technologicznej do spieniania tworzyw sztucznych
(K-5).

–

Analizuje poprawność etapów procesu spieniania tworzyw sztucznych (eliminu-
je błędy na linii produkcyjnej) (K-3, K-6).

–

Analizuje przyczyny wystąpienia wadliwych produktów (K-6).

Wiadomości

–

Czynniki warunkujące optymalizację procesu spieniania i uzyskiwanie produk-
tów o wymaganych parametrach (K-1, K-3).

–

Metody i reguły wykonywania obliczeń technologicznych (K-1, K-2).

–

Programowanie urządzeń linii technologicznej do spieniania tworzyw sztucz-
nych (K-5).

–

Wdrażanie i funkcjonowanie systemów zapewnienia jakości wyrobów w przed-
siębiorstwie (K-1, K-4, K-6).

Cechy psychofizyczne

–

Zdolności kierownicze (K-1, K-6).

Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu

–

Nie zidentyfikowano.

POZIOM 4

–

Nie zidentyfikowano.

POZIOM 5

–

Nie zidentyfikowano.