EUROPEJSKA KARTA PLANOWANIA

BARCELONA 2013

Wizja Miast i Regionów – Terytoriów Europy w XXI wieku

ECTP-CEU

(Europejska Rada

Urbanistów)

WSTĘP

Wezwanie do działania

1.

Europa potrzebuje miast i regionów (terytoriów), które są silne i w których dobrze się żyje .
Planowanie przestrzenne jest zatem istotne dla przyszłości Europy. W szczególności pomaga to
utrzymać nasze wspólne zasoby ziemi, powietrza i wody, które podlegają wciąż narastającym
naciskom zagospodarowywania terenów. Wymaga efektywnego planowania, jeśli Europa ma
mieć zrównoważony rozwój ekonomiczny oraz uczciwe i sprawiedliwe społeczeństwo.
Szczególnie mocną stroną planowania przestrzennego jest jego zdolność do dostarczania
możliwości i przeciwdziałania zagrożeniom, które wynikają z nowego rozwoju. Dlatego cechują
go perspektywy

długoterminowe, a jednocześnie szybkość działań.

2.

Zasady określone w niniejszej Europejskiej Karcie Planowania powinny być przyjęte przez
wszystkich w tym rząd, władze lokalne, agencje , towarzystwa obywatelskie , organizacje
pozarządowe i sektor prywatny. Karta ta stanowi zatem wspólny punkt odniesienia dla
wszystkich, którzy ponoszą odpowiedzialność lub posiadają władzę nad przyszłością miast
i

regionów ( terytoriów) Europy.

3.

Europejska Karta

Planowania jest więc skierowana nie tylko do profesjonalnych urbanistów, ale

jest również apelem do działania skierowanym do wszystkich, których polityka i programy
pomogą ukształtować przyszłość Europy, jej miast i regionów (terytoriów), i wszystkich innych
miejsc

, zwłaszcza odległych społeczności wiejskich i wyspiarskich. Dokument zawiera zatem:



Wspólną Wizję i Zasady, których urbaniści w całej Europie są zobowiązani przestrzegać
i

które ukierunkowują ich działania w celu osiągnięcia większej i bardziej długotrwałej

sp

ójności i zwartości. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez rozwój sieci miast i regionów

(

terytoriów), które są połączone we wszystkich skalach i obejmują całe społeczeństwo;



podstawę Wspólnej Perspektywy i Programu Działania do współdziałania wszystkich
decydentów i podmiotów na wszystkich poziomach społeczeństwa obywatelskiego, w tym
rządu, biznesu, pedagogów, organizacji pozarządowych, grup interesów społecznych
a

szczególnie pojedynczych obywateli.

Planowanie przestrzenne

4.

Planowanie umożliwia społeczności formułować strategiczne Wizje w celu osiągnięcia swoich
przyszłych zamierzeń. Takie wizje mają moc istotnego i bezpośredniego wpływu na tworzenie
wspaniałych miejsc i zapewnianie możliwości bardziej zrównoważonej przyszłości dla
społeczności w całej Europie. Planowanie przestrzenne działa we wszystkich skalach od planów
sąsiedzkich do krajowych, przekraczając granice i ramy europejskie.

5.

Różnorodność w Europie znajduje odzwierciedlenie w lokalnej odrębności i interdyscyplinarnym
charakterze

zawodu planowania w całej Europie. Gwarantuje to, że planowanie uwzględnia

zróżnicowanie jego miast, regionów (terytoriów) lub innych terenów, w zakresie ich geografii,

środowisk, krajobrazów i kultur. ECTP-CEU reprezentuje organizacje urbanistyczne, które
działają w ramach szerokiej gamy systemów planowania. Karta ta nie jest zatem zwolennikiem
jednego konkretnego systemu, ale podkreśla potencjalną wartość planowania jako pozytywnego
narzędzia i kreatywnego działania w każdych ramach administracyjnych w jakich przychodzi mu
działać.

6.

Urbaniści są strażnikami przyszłości Europy. ECTP-CEU ma następujący trzyelementowy
program wspierania Europy w jej rozwoju w celu sprostania wyzwaniom, przed jakimi ona stoi:



zapewnienie poparcia

w zakresie działań niezbędnych do zabezpieczenia przyszłości

europejskich

społeczeństw i ich kontekstu przestrzennego;



szukanie sojuszu

z tymi, którzy mają wspólne powody w planowaniu przyszłości w Europie

i



k

ontynuacja działań poprzez pracę swoich członków w przedstawianiu Wizji lokalnym

społecznościom, miast, regionów (terytoriów) i Europy jako całości.

Karta

7. W celu zapewnienia podstaw dla realizacji tego planu ECTP-

CEU przygotowała Europejską

Kartę Planowania. Karta ta jest kontynuacją Nowej Karty Ateńskiej 2003 i określa specyfikę
dyscypliny planowania przestrzennego i jego potencjał. Ma ona na celu wzmocnienie zaufania,
spójności i solidarności w praktyce planowania przestrzennego.

8.

Część A Europejskiej Karty Planowania prezentuje Wizję przyszłości europejskich miast
i

regionów (terytoriów) w odpowiedzi na wyzwania, przed którym stoi Europa. To jest wizja sieci

miast i regionów (terytoriów), które:



przyczynia

ją się do dobrobytu i jakości życia mieszkańców i innych zainteresowanych stron;



zachow

ują bogactwo kulturowe i różnorodność, dziedziczone wraz z długą historią;



sta

ją się bardziej ściśle wzajemnie powiązane poprzez szeroki zakres powiązań

funkcjonalnych, społecznych i kulturowych;



są bardziej konkurencyjne, przy jednoczesnym dążeniu do komplementarności
i

współpracy; oraz



integrują środowisko stworzone przez człowieka z naturalnymi ekosystemami, przy
jednoczesnym zachowaniu różnorodności biologicznej, a także biorąc pod uwagę potrzebę
przeciwdziałania zmianom klimatycznym.

9.

Część B Europejskiej Karty Planowania określa Zadania w zakresie planowania przestrzennego
i planistów w dostarczaniu Wizji w świetle kluczowych globalnych wyzwań, które stoją przed
Europą. Od dawna istnieją podstawowe zasady planowania, które pozostają aktualne, tak jak
kiedyś. Jednak zostały one wzmocnione w niniejszej Karcie, w celu odzwierciedlenia nowych
problemów i nowych politycznych punktów zainteresowania, które pojawiają się w pierwszym
kwartale XXI wieku.

10.

Część C Europejskiej Karty Planowania określa Zobowiązania urbanistów Europy w realizacji
Wizji

przedstawionej w części A. Zawód urbanistów jest zjednoczony przez te zobowiązania w

celu promowania standardów zawodowych i wspólnego programu działania dla wszystkich
społeczności.

CZĘŚĆ A

WIZJA

dla miast i regionów Europy - terytoriów

1. ZINTEGROWANE I

POŁĄCZONE MIASTA I REGIONY (TERYTORIA)

Zintegrowanie w przestrzeni

11.

W ciągu XX wieku, planowanie ciągle zajmowało się problemem zagrożeń dla jakości życia
w europejskich miastach i regionach (terytoriach). Dotyczy to z

arówno większych aglomeracji

miejskich (np. Londyn i Paryż) jak i odległych społeczności wiejskich i wyspiarskich
(np. w

Norwegii i na Malcie). Nasze obszary miejskie cierpią z powodu upadku tradycyjnych

gałęzi przemysłu, wykluczenia społecznego, bezrobocia, rozlewającej się zabudowy,
upadających centrów miast, przestępczości, poważnych zanieczyszczeń i degradacji
środowiska. Obszary wiejskie, często korzystające z lepszego środowiska naturalnego
doświadczają nacisków ekonomicznych, które są często połączone z utratą podstawowych
usług i dostępem do atrakcji/udogodnień.

12.

Te tendencje w mieście i na wsi zostały spotęgowane globalizacją i wzrastającą
homogenizacją kultury. To daje początek nowym presjom rozwoju i erozji tożsamości lokalnej.
W związku z tym, obecny stan miast i regionów (terytoriów) w Europie jest daleki od ideału.
Grożą im trudne wyzwania, które wymagają lepszej integracji działań rządowych, wspólnot
i

interesów gospodarczych.

13.

Integracja zostanie osiągnięta poprzez sieciowanie miast, z których wiele wykracza poza
gr

anice krajowe w ramach kontynentu europejskiego i jego sąsiadów. Zintegrowane miasto

i region (terytorium

) wymaga wrażliwości w zakresie połączenia środowiska budowanego

i

naturalne. Wymaga to również skutecznych i efektywnych połączeń pomiędzy poszczególnymi

działaniami miasta ,sieci infrastruktury i technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

14. Niniejsza Karta Planowania Europejskiej Dlateg

o promuje wizję Europy bazującą na

Zintegrowanych i P

ołączonych Miastach i Regionach (Terytoriach) które mają dobrą dostępność

dla wszystkich,

którzy żyją, pracują w nich i odwiedzają je i które są globalnie połączone.

Ta wizja jest celem,

do którego my, urbaniści Europy, jesteśmy zobowiązani - a cel, ten można

osiągnąć poprzez połączone wysiłki wszystkich stron zainteresowanych rozwojem obszarów
miejskich i wiejskich

a także rozwojem osób zarządzających nimi.

Zintegrowanie w czasie

15. Nasza wizja to p

rzyszłość Europy, które łączy się także z jej przeszłością. Europejskie miasta

i regiony (terytoria

) wyróżniają się długą historią rozwoju, ściśle odzwierciedlającą cechy

instytucjonalne, kulturowe, społeczne i gospodarcze struktury ludności. Jest to historia
i

różnorodność, które tworzą lokalną odrębność i tożsamość.

16.

Przeszłość stanowi bezcenną lekcję na przyszłość w odniesieniu do problemów, których należy
unikać i możliwości, które mogą być stworzone.



Miasta i regiony (terytoria

) muszą zachować swoją odrębność i zmniejszać skłonność do

homogenizacji i ich fragmentacji form miejskich;



D

ziałalność człowieka powinna być zlokalizowana w centrum miasta a tendencja do

rozlewania się zabudowy na jego zapleczu, pochłaniająca tereny wiejskie i tereny
naturalnego środowiska powinna być powstrzymana;



Nowy transport i sieci infras

trukturalne muszą być budowane, ale nie w sposób, który

zachęca do rozproszonych wzorców zachowań i występuje przeciwko zrównoważonym
rodzajom transportu;



U

kształtowane społeczności muszą być wspierane i nie powinny być wchłaniane przez

amorficzną masę zainwestowania miejskiego tracąc swoją tożsamość i charakter.

17.

Istnieje wiele cech obecnego życia miasta, które cenimy, i które mamy nadzieję przekazać
przyszłym pokoleniom. Kluczowym problemem naszych istniejących miast jest ograniczona
łączność, nie tylko w sensie fizycznym, ale także w odniesieniu do powiązań czasowych
wielokulturowych korzeni, które stworzyły własną tożsamość i odrębność lokalną. Podczas gdy
rozszerzamy nasze fizyczne połączenia w przestrzeni, musimy ustalić sposoby zachowania
naszej odrębności kulturowej w przyszłości.

2. SP

ÓJNOŚĆ SPOŁECZNA I ŁĄCZNOŚĆ

S

połeczna równowaga

18. Nasz

ą Wizją jest Europa, która promuje sprawiedliwość społeczną poprzez spójność i łączność.

Przyszły dobrobyt ludzkości wymaga by traktować ludzi zarówno jako jednostki, z zachowaniem
praw człowieka, które muszą być chronione, a także ludzi w ramach społeczności, do której
należą. Jest to ważny czynnik integracji miast i regionów (terytoriów) w Europie, które muszą
równoważyć interesy społeczeństwa jako całości, z potrzebami i prawami mniejszości oraz
poszczególnych obywateli.

19.

Istnieją rosnące nierówności społeczne, które są pogłębione przez nieregulowane rynki
i

globalizację. Potrzebna jest większa spójność społeczna, aby zapewnić wyższy poziom

bezpieczeństwa i większe poczucie bezpieczeństwa dla miast i regionów (terytoriów), i innych
obszarów. Wykracza to poza ułatwienie wielokulturowej ekspresji i wymiany. Na przykład
lepsza łączność zapewni szerszy zakres możliwości gospodarczych i zatrudnienia dla
wszystkich osób mieszkających i pracujących. Jednocześnie zapewni bardziej sprawiedliwy
dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej i innych urządzeń socjalnych. W celu rozwiązania tych
problemów społecznych, konieczne jest opracowanie nowego podejścia do zarządzania
i

zaangażowania społecznego, które dotyczą wszystkich zainteresowanych stron. Bez tych

działań problemy społeczne, takie jak bezrobocie, ubóstwo, wykluczenie społeczne
i

przestępczość nie zostaną skutecznie rozwiązane.

Różnorodność kulturowa

20. Wraz z

rosnącą tendencją do integracji w kontynencie europejskim, miasta i regiony (terytoria)

powinny stać się prawdziwie wielokulturowe i wielojęzyczne. Nowe połączenia zwiększą
mobilność i możliwość integracji. Łączność powinna być zarządzana z uwzględnieniem
wrażliwości kulturowej, tak, aby umożliwić ludziom utrzymanie ich społecznego, kulturowego
i

historycznego dziedzictwa i charakteru i odgrywać rolę przy podejmowaniu decyzji które będą

miały wpływ na ich społeczne i fizyczne środowisko. Bez wrażliwości nie osiągniemy takiego
stopnia kulturowej i spo

łecznej integracji, który mógłby zrównoważyć potrzebę utrzymania

różnorodności z zachętą do integracji i wspólnych wartości oraz wizji wspólnych miejsc
i krajobraz

ów

Społeczny współudział i wzmocnienie

21.

Obecne systemy zarządzania miastami są często ograniczone przez poglądy i głosy stałych,
bardziej zamożnych mieszkańców i potężnych interesów biznesowych. Prowadzi to do nadania
priorytetu lobbystom. Europejskie miasta i regiony (terytoria

) w przyszłości, powinny zwracać

większą uwagę na potrzeby i dobro wszystkich grup społecznych. Wykracza to poza poglądów
obecnych mieszkańców i zainteresowanych podmiotów. Potrzeby grup zmarginalizowanych
i wykluczonych (np. zagranicznych

nisko wykwalifikowanych pracowników), jak i wysoce

mobilnych profesjonalistów (zamieszkałych na okres długi lub krótki) muszą zostać
uwzględnione. Muszą być także uwzględniane reakcje lokalnych zakorzenionych i endogennych
społeczności i ich wpływ na jakość ich życia.

22.

Nowe systemy reprezentacji i uczestnictwa potrzebują:



zapewnienia nowych

form dostępu do informacji;



promowania

większego zaangażowania sieci "aktywnych obywateli", oraz



wspierania demokracji lokalnej i wzmacniania

społeczności.

Takie działania pomogą wzmocnić głos i zaangażować wszystkich mieszkańców,
i zainteresowane strony,

w sensowny i realny udział w kształtowaniu ich przyszłości. Również

sporo czasu potrzeba, aby by

ło to wbudowane w procesy planowania przestrzennego, w celu

ustalenia

więzi społecznych i ułatwienia prawdziwego zaangażowania.

23.

Wszystkie grupy powinny mieć możliwość pokazania, jak mogą przyczynić się do poprawy życia
i funkcjonowania

całej społeczności, a wartość dodana powstaje w wyniku ich umiejętności

i

wiedzy. Jest to zgodne z Kartą Lipską (2007) i Deklaracją z Toledo (2010), które podkreślają

znaczenie

zaangażowania urbanistów i rolę odgrywaną przez inne podmioty (właściciele terenu,

finansjera,

zainteresowane strony, mieszkańcy i władze publiczne). Przez urbanistów, jako

składnik „sojuszu urbanistycznego" potrzebnego w celu „wymyślenia na nowo" istniejącego
miasta.

Więzy pomiędzy generacjami

24. Zmiana

równowagi pomiędzy różnymi grupami wiekowymi starzejącej się populacji europejskiej

przynosi

nowe i rosnące wyzwania społeczne. Muszą one być skierowane nie tylko

w

kategoriach społecznych i gospodarczych ale także w tworzenie odpowiednich sieci wsparcia

społeczności i stosownej infrastruktury. Obejmuje to planowanie dla emerytów i osób starszych,
n

a przykład w odniesieniu do problemów z dostępnością i zarządzaniem przestrzeni publicznej.

Tożsamość społeczna

25.

Tożsamość osób jest silnie związane z ich utożsamianiem się ze swoimi miastami i regionami
(terytoriami

). Istnieje duża różnorodność w charakterze miast i regionów-terytoriów w różnych

częściach Europy. Każde miasto i region (terytorium) ma swoją kulturową i społeczną
r

óżnorodność, która jest wzbogacana przez wprowadzanie nowych tożsamości poprzez

imigrację.

26. W Zintegrowanym Mi

eście i regionie (terytorium), wymiana między kulturami w środowisku

miejskim poprzez komunikację i stopniowe wtapianie się nadaje życiu miasta o wiele większe
bogactwo i różnorodność. To z kolei przyczynia się do jego ogólnej atrakcyjności jako
środowiska mieszkaniowego, i miejsca do pracy, edukacji, biznesu i rozrywki.

Podróż, transport, ruchliwość i dostępność

27. Planowanie przestrzenne Zintegrowanego Miasta i Regionu (terytorium) obejmuje

pełną

integrację transportu i polityki zagospodarowania przestrzennego. Muszą one być uzupełnione
przez twórczy projekt urbanistyczny i łatwiejszy dostęp do informacji. Łatwość przemieszczania
si

ę i dostępność będą kluczowym elementem życia miasta, wraz z większym wyborem środka

transportu, na przykład poprzez lepszą informację lub wirtualny dostęp dzięki nowym
technologiom.

28.

Istnieje również potrzeba minimalizacji odległości podróży podstawowych towarów i usług
poprzez efektywne, przyjemne,

zrównoważone i ekonomiczne połączenia pomiędzy miejscami .

To wymaga zapewnienia

różnych systemów transportowych dla ludzi, towarów i informacji.

Oznacza to priorytet dla,

oszczędzających energię, lokalnych źródeł towarów i usług, oraz

szacunek do kwestii ochrony środowiska. W skali lokalnej, technologia i zarządzanie ruchem
mus

zą być wdrożone w celu zmniejszenia uzależnienia od korzystania z pojazdów prywatnych.

W skali strategicznej

powiązania pomiędzy dzielnicami oraz poprawa intermodalnej wymiany

pomiędzy miastami i regionami (terytoriami) ułatwi rozwój europejskiej sieci transportowej.

Wyposażenie i usługi

29.

W celu zaspokojenia potrzeb obecnych i przyszłych obywateli, mieszkaniowe i usługi będą
musiały być coraz bardziej dostępne - ich świadczenie będzie elastycznie dostosować się do
nowych i p

ojawiających się wzorców potrzeb. Będzie więcej mieszkań w dostępnych cenach w

powiązaniu z edukacyjnymi handlowymi ,kulturalnymi i rekreacyjnymi udogodnieniami. Musi być
wsp

arcie w bieżących kosztach eksploatacji, na które obywatele mogą sobie pozwolić,

uzupełnione silnym poczuciem tożsamości osób, własności i bezpieczeństwa.

3. INTEGRACJA GOSPODARCZA I

ŁĄCZNOŚĆ

30.

Aktywności gospodarcze miast Europy i regionów (terytoriów) są silnie związane. Ta
współzależność może stymulować większą wydajność i zwiększać konkurencyjność w skali
światowej. Jednocześnie oznacza to, że są one zarówno odpowiedzialne jak i podatne na
zmiany

lokalnych i zewnętrznych warunków wynikające z niestabilności globalnej gospodarki.

Nasza wizja Europy promuje

silną i zrównoważoną konkurencję gospodarczą.

Globalizacja i specjalizacja regionalna

31.

Na aktywność gospodarczą wpływa kombinacja dwóch głównych sił: globalizacji i lokalnej lub
regionalnej specjalizacji. Nowe

aktywności gospodarcze, w coraz większym stopniu oparte są

na wiedzy, a produkcja

i usługi stosują innowacyjne technologie. Jednocześnie, istnieje coraz

większe zapotrzebowanie na wyspecjalizowane i wyrafinowane produkty i usługi, związane
ze

szczególnymi, tradycyjnymi metodami produkcji i typowymi miejscami pochodzenia.

32. W k

ontekście gospodarczym i regionalnym wpływ miast staje się coraz bardziej powszechny

w

miarę jak odległości dojazdów do pracy i zakres rynków stają się coraz większe. Ponadto,

lokalne gospodarki są coraz bardziej związane z gospodarkami innych miast i regionów
(

terytoriów), zarówno w kraju jak i na arenie międzynarodowej. Miasta nie mogą więc być

planowane w izolacji. W

spółpraca między miastami i konkurencja stają się normą i europejskie

mega-regiony

stają się ekonomiczną potężną siłą napędową.

33.

Dlatego należy znaleźć równowagę między lokalnymi i zewnętrznymi czynnikami, które
aktualnie powodują te zmiany. Jest to strategiczne wyzwanie dla europejskich miast i regionów
(t

erytoriów). W tym kontekście pojawia się konieczność rozwiązań o decydującym znaczeniu

dla

potencjału przyszłości gospodarczej poszczególnych miejscowości lub regionu (terytorium).

P

odejście planowe jest niezbędne do oceny przyszłych możliwości w zakresie lokalnych potrzeb

i tożsamości gospodarczej, jak również w świetle wymagań wynikających z czynników
globalnych.

34. Istnieje potrzeba

zrównoważenia zapotrzebowania na oszczędność energetyczną; integracji

miejskich i podmiejskich

obszarów; nowoczesne podejście do promocji odnawialnych źródeł

energii; ro

lę rolnictwa i leśnictwa oraz wsparcie dla podstawowej zielonej infrastruktury

i ekosystem

ów. Ponadto musi być uznana specjalna rola małych i indywidualnych społeczności,

takich jak wyspy w Europie,

na przykład pod względem ich wrażliwości na zmiany rynkowe i ich

ograniczoną możliwość osiągnięć ekonomicznych w skali, która w innych miejscach może być
realizowana.

Przewagi konkurencyjne

35.

Konkurencyjne czynniki wpływające na ekonomiczne aktywności są bardzo różnorodne
i po

łączone w różny sposób w każdym mieście. Należą do nich takie czynniki jak dziedzictwo

kulturalne i naturalne, istnienie wykształconych i wykwalifikowanych sił roboczych, korzystnego
środowiska naturalnego i krajobrazów, jak również ich strategicznej lokalizacji. Przyszły rozwój
europejskich miast i regionów (terytoriów) nie może odbyć się ze szkodą dla ich różnorodności
gospodarczej, ale musi

ją podtrzymywać.

36.

Znaczącą przewagę konkurencyjną można osiągnąć wykorzystując kulturalne i przyrodnicze
walory

miast i promowanie ich wyjątkowości i różnorodności. Ponadto, zapewnienie

przyjemnego, zdrowego i bezpiecznego

życia i środowiska pracy znacznie zwiększy ich

atrakcyjność dla przyszłych ekonomicznych aktywności i pomoże przeciwdziałać
homogeniz

ującemu wpływowi globalnych zbiorowych aktywności.

37. Miasto lub region (terytorium)

odnosząc sukces wykorzystuje najlepsze z istniejących cech

w celu uzyskania dobrej pozycji ekonomicznej.

Aby utrzymać przewagę musi to być stale

dostosowywane do

zmieniającego się otoczenia. Trendy muszą być stale monitorowane,

a

scenariusze przyszłości regularnie sprawdzane w celu przewidywania zarówno pozytywnych,

jak i negatywnych

wpływów i odpowiedniej na to reakcji.

Sie

ć miast i regionów-terytoriów

38. Miasta i regiony (terytoria

) muszą współpracować w celu utrzymania i zwiększenia ich

konkurencyjności. Wynikająca stąd współpraca będzie się różnić w zależności od lokalnych
warunków, na przykład:



s

towarzyszenie podobnie wyspecjalizowanych miast, które poprzez funkcjonalną

i organizacyjn

ą współpracę osiągnie swój widoczny efekt, rozmiary i produkcyjność

niezbędne w warunkach globalnej konkurencyjności



powiązania miast o różnych specjalizacjach, w celu wzajemnych świadczeń; ze specjalizacją
prowadzącą do alokacji projektów publicznych wśród tych miast; lub



sieć miast połączonych ze sobą w elastycznym systemie wymiany towarów i usług lub we
współdzieleniu gospodarczych i / lub kulturowych interesów, w celu wzmocnienia ich profili,
a tym samym ich przewagi konkurencyjnej.

39. Takie sieci

miast i regionów (terytoria), połączone na różne sposoby, określą dystrybucję, rozwój

i

siłę aktywności gospodarczych w całej Europie. Ma to szczególne implikacje dla zarządzania

metropoliami i do zintegrowanego

podejścia do obszarów wiejskich inwestycji.

Wymiary metropolizacji

40. Europa ma do czynienia nie tylko z szybkim temp

em urbanizacji, ale także zmianą skali

miejskich kompleksów. Przyciąganie wywierane przez tereny zurbanizowane jest wzmacniane
przez globalną konkurencję. Doprowadziło to do powstania około 100 obszarów
metropolitalnych w Europie, w których mieszka ponad 60% ludności Europy. Te ściśle związane
ugrupowania miasteczek i miast

tworzą siłę napędową zmian w Europie - są ukierunkowane na

rozw

ój gospodarczy, wyzwania społeczne i presję na środowisko.

41.

Intensywność wymiany w zakresie przepływu osób, towarów i kapitału, jest motorem
gospodarczego i kulturalnego rozwoju miast. Sprzyja temu koncentracja przestrzeni miejskiej,
ale nowe systemy łączności i transportu oraz porozumienia rządów prowadzą do bardziej
obszernych obszarów metropolitalnych, i powstania mega-miast. Wymiary metropolii podważają
tradycyjne pojęcie miasta jako odrębnej jednostki, ale nie należy dopuszczać by tendencje te
mogły być napędzane wyłącznie przez siły rynkowe i krótkoterminowe korzyści ekonomiczne,
pociągając za sobą wielkie koszty społeczne i środowiskowe. Na innych kontynentach gdzie
następuje szybki i niezrównoważony proces urbanizacji staje się on przyczyną powstawania

mega-

regionów, w których koszty społeczne i środowiskowe są podporządkowane idei wzrostu

gospodarczego. Jest to sprzeczne z kierunkami polityki w Europie.

42. Europejskie miasteczka i

miasta muszą jednak pozostać konkurencyjne. Wymaga to

dwukierunkowego

działania Z jednej strony, uwydatnienia historycznego miejskiego krajobrazu

jako ważnego elementu konkurencyjności Europy jako, że wartości kulturalne współtworzą ideę
obywatelstwa i system wartości. Z drugiej strony, nowe formy zarządzania miejskiego są
niezbędne w celu zapewnienia instytucjonalnej możliwości trwalej konkurencji a jednocześnie
w

celu ochrony dziedzictwa naszych miast i regionów (terytoriów). W największym stopniu

m

ożna to osiągnąć poprzez planowanie na szczeblu metropolitalnym.

Odległe wiejskie i wyspiarskie społeczności

43.

Oprócz uznanych priorytetów w zakresie rozwoju miejskiego, konieczne jest rozpoznanie
specyficznych potrzeb społeczności wiejskich. Wiele obszarów wiejskich w coraz większym
stopniu staje się częścią miejskiego zaplecza. Potrzeby tych społeczności wiejskich muszą być
rozpoznane

, w szczególności w zakresie tanich mieszkań dla miejscowej ludności. Jednak są

bardziej odległe społeczności, które mają gorszy dostęp do zatrudnienia, usług wyższego
stopnia

(np. szpitale i uczelnie wyższe) i innych możliwości występujących na obszarach

miejskich. W

szczególności społeczności wyspiarskie mają zwiększone wyzwania w zakresie

kosztów i transportu.

44.

Tradycyjne wiejskie przemysły upadają w tych odległych obszarach. Ludzie zagrożeni są
wysokim bezrobociem, a ich sytuacja jest jeszcze trudniejsze z powodu

ich względnego

oddalenia.

W

poszczególnych obszarach istnieją poważne problemy środowiskowe

i

ograniczenia. Są one często konglomeratem warunków społecznych oraz ekonomicznych,

i istnieje tam

szczególna potrzeba zapewnienia usług lokalnych i rozwiązania lokalnych potrzeb

mieszkaniowych i

zatrudnienia. Obszary te są jednak kluczowym elementem przyszłości

Europy, na przykład w produkcji żywności i zapewnienia zasobów naturalnych (np. minerały
i produkcja drewna), a

także leżą u podstaw gospodarki turystycznej. Planowanie przestrzenne

jest podstawowym warunkiem

promocji zintegrowanego podejścia do przyszłości społeczności

wiejskich Europy.

4. ŁĄCZNOŚĆ ŚRODOWISKOWA

Zrównoważony rozwój

45.

Relacje między ludźmi i ich środowiskiem są fundamentalną sprawą. Budują one wspólną
tożsamość i jakość życia, która jest oparta na wspólnym dziedzictwie kulturowym
i przyrodniczym.

Są to powiązania między zdrowiem, stylem oraz jakością życia a także

zrównoważonym korzystaniem z ekosystemów, krajobrazów, obszarów przyrodniczych
i otwartych przestrzeni oraz energii.

46.

Zrównoważony rozwój w związku z tym wymaga utrzymywania, wzmacniania i tworzenia
zasobów naturalnych, które znajdują się w obrębie naszych miasteczek i miast lub które
świadczą usługi dla nich. Wiąże się to z:



mądrym wykorzystaniem zasobów, zwłaszcza nieodnawialnych zasobów naturalnych ziemi,
powietrza i wody;



ostrożnym zarządzaniem zasobami związanymi z rzeczywistymi potrzebami, a nie tylko na
żądanie konsumentów oraz zmniejszanie konsumpcji poprzez promowanie najlepszych
praktyk w zakresie ponownego wykorzystania i recyklingu zasobów;



ochroną miast przed zanieczyszczeniami i degradacją, tak aby mogły one utrzymać jakość
środowiska;



niezwykle wysokim poziomem

wydajności w produkcji i wykorzystaniem energii, a także

priorytetowym korzystaniem

z odnawialnych źródeł energii;



samowystarczalnym

podejściem do traktowania i ponownego wykorzystania odpadów,

eliminującego wywóz odpadów do innych gmin w kraju lub za granicą.

Zdrowy styl

życia i jakość życia

47.

Zarządzanie środowiskiem i praktyczne stosowanie zasad zrównoważonego rozwoju
doprowadzi do

kształtowania miast, które będą, generalnie biorąc, zdrowsze. Dlatego też miasta

i regiony (terytoria

) muszą być tak planowane aby zapewniać im możliwości zdrowszego życia

i

działalności. W przyszłości zagrożenia dla zdrowia z powodu toksycznych substancji, muszą

zostać wyeliminowane, zarówno jeśli chodzi o żywność, procesy przemysłowe, ścieki, emisje
transportowe lub inne

materiały. Podobnie, miasta muszą posiadać dostępne otwarte

przestrzenie, zielony transport i godziwe warunki mieszkaniowe w celu promowania zdrowego
stylu i jakości życia. Środki te muszą być uzupełnione o szeroki zakres usług zdrowotnych
i socjalnych, ze szczeg

ólnym naciskiem na zapobieganie, które będzie dostępne dla wszystkich

obywateli.

Ekosystemy

Utrzymywanie ekosystemów jest nie tylko źródłem dobrobytu ludzi, lecz także warunkiem
naszego przetrwania. Bioróżnorodność musi być chroniona i zabezpieczana, pamiętając, że
istoty ludzkie są częścią różnorodności biologicznej. Jakość środowiska jest również ważnym
czynnikiem w zapewnieniu spójności społecznej i kulturowej, a to przyczynia się do
konkurencyjności gospodarki.

48.

Wrażliwe podejście musi być również stosowane w celu zminimalizowania ryzyka i skutków,
które mogą powstać w wyniku klęsk żywiołowych. Na przykład, rzeki, potoki i tereny zalewowe
wymagają zarządzania strefą zlewni w celu złagodzenia skutków powodzi i innych
ekstremalnych zjawisk pogodowych spowodowanych przez zmiany klimatu i

niewłaściwej

inżynierii. Szkody powodziowe mogą być zmniejszone poprzez ograniczenie rozwoju miast
w obszarach ryzyka poprzez odpowiednie strefowanie. Lasy miejskie i tereny zielone
w miastach i w

okolicach miast powinny zostać zwiększone, tak aby były one w stanie odegrać

większą rolę w poprawie jakości powietrza, powstrzymania erozji gleby i stabilizacji poziomu
temperatury.

Katastrofalne skutki trzęsień ziemi będą kontrolowane za pomocą systemów

ochronnych dla budynków istniejących i nowych.

49.

Myślenie ekosystemowe należy zatem rozwijać poprzez teorię i praktykę planowania, wraz
z badaniami oraz edukacji planistycznej w celu

uznania wartości ekonomicznej zasobów

naturalnych, różnorodności biologicznej, energii, wody, gospodarki odpadami, i w celu
ograniczania i łagodzenia skutków zmian klimatu, które już są oczywiste.

Krajobrazy

50. Krajobraz jest istotny

dla jakości i różnorodności europejskiej tożsamości kulturowej, ekologii,

ochrony środowiska i społeczeństwa, i przyczynia się do gospodarki wszystkich miast lub
regi

onów (terytoriów) poprzez jego ochronę, zarządzanie i planowanie. Krajobraz dotyczy

każdej części regionu-terytorium, i jest postrzegany przez ludzi, a jego charakter jest wynikiem
działania i interakcji czynników przyrodniczych i / lub ludzkich.

51. Krajobraz

jest ważnym czynnikiem wpływającym na jakość życia, indywidualnego i społecznego

dobrobytu ludzi,

w obszarach miejskich i wiejskich, na obszarach zdegradowanych, jak również

na obszarach

o wysokiej jakości. Krajobraz jest zatem wyrazem zróżnicowania wspólnego multi-

kulturowego i przyrodniczego dziedzictwa.

52.

Zintegrowane podejście do planowania krajobrazu w polityce jest niezbędne, aby zapewnić jego
kulturowe, środowiskowe, społeczne i ekonomiczne wartości. To musi być włączone do każdej

polityki, która ma możliwości bezpośredniego lub pośredniego wpływu na krajobraz. Aktywne
zaangażowanie społeczeństwa w rozwoju krajobrazów, demokracja uczestnicząca jest
czynnikiem kluczowym dla zapewnienia, że polityka rozwoju obszarów krajobrazu ma poparcie
społeczne.

D

ziedzictwo naturalne i Przestrzeń otwarta

53. Powinna

być zagwarantowana możliwość, aby wszyscy mogli żyć i pracować w sąsiedztwie

dobrze utrzymanych

obiektów dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego. Ponadto poszczególne

zasoby naturalne i kulturowe dziedzict

wo muszą być zachowane i wzmocnione. Dotyczy to

stanowisk archeologicznych i

pomników, tradycyjnych dzielnic, parków, placów i innych

otwartych przestrzeni, elementów wodnych (jeziora, rzeki, bagna i brzegu morza) a także
rezerwat

ów przyrody

54. Wszystkie te

elementy są ważnymi składnikami otoczenia ludzi. Planowanie przestrzenne jest

skutecznym narzędziem do ochrony i poprawy stanu tych elementów i narzędziem rozwoju
nowych otwartych przestrzeni oraz odnawiania zdegradowanych krajobraz

ów, które łączą

tkankę miejską i łagodzą skutków niekontrolowanej urbanizacji.

Energia

55. Nowe formy energii, uzyskane z niez

anieczyszczających środowisko i odnawialnych zasobów,

muszą być stosowane w celu zaspokojenia potrzeb energetycznych XXI wieku, zwłaszcza
w transporcie i budynkach mieszkalnych. Ponadto, systemy dostarczania energii i

urządzenia

muszą być bardzo wydajne, na przykład zaprzęgając nowe technologie w celu zdecydowanego
zmniejszenia zużycia energii. Takie innowacje będą miały bardzo pozytywne skutki
w ograniczeniu

zanieczyszczenia powietrza, gazów cieplarnianych i zmian klimatu.

5. Synteza przestrzenna

56.

Kulturowe, społeczne, środowiskowe i ekonomiczne zasady spójności znajdują się w centrum
Planowania Przestrzennego. Planowanie przestrzenne zapewnia taką sieć powiązań. Nasza
wizja Europy to

integracja przestrzenna naszych miast i regionów (Terytoriów) w celu

maksymalizacji korzyści w postaci:



różnorodności kulturowej;



spójności i solidarności społecznej;



łączność środowiskowej oraz



integracji gospodarczej.

P

owiązania przestrzenne

57. Poprzez staranne planowanie przestrzenne i inne odpowiednie

działania polityczne, sieć miast

i

regionów (terytoriów) zostanie wzmocniona. Podstawowe funkcje miasta, jego centra i inne

kluczowe węzły zostaną utrzymane i poprawione; komunikacja i sieć transportu publicznego
muszą służyć efektywnie, i podtrzymywać sprawność tych miast. Jednocześnie naturalne
tereny, krajobrazy i ekosystemy Europy będą skutecznie chronione. Zielona infrastruktura
pomoże zarządzać i promować rozwój miast i promować świadomość o ich wartości.

58.

Będzie to również sprzyjać utrzymaniu i zwiększenia dobrobytu i atrakcyjności europejskich
miast i regionów (terytoriów), przyczyniając się do poprawy jakości życia dla wszystkich. Istnieje
wiele strategii, działań i interwencji, w których urbanista powinien odgrywać kluczową rolę.
Należą do nich:



odrodzenie projektowania urbanistycznego

mające na celu ochronę i wzmocnienie sfery

publicznej

(np. ulice, place, chodniki i „zielone ciągi");



r

ehabilitacja zdegradowanych lub źle zaplanowanych miejsc i budynków;



działania umożliwiające realizację miejsc spotkań i możliwości życia w społeczności, dostęp
do

urządzeń kultury, działalności rozrywkowej i rekreacji;



działania zapewniające indywidualne i zbiorowe poczucie bezpieczeństwa;



tworzenie „ważnych" miejsc i krajobrazów inspirowanych specyficznym „duchem miejsca",
zwiększając ich różnorodność i charakter, a także



ochrona i zarządzanie wszystkich istotnych elementów dziedzictwa przyrodniczego
i kulturowego.

59.

Każda z tych pozytywnych interwencji będzie traktowana w różny sposób w każdym mieście lub
regionie-terytorium

, w zależności od lokalnych warunków kulturowych, społecznych,

środowiskowych i ekonomicznych. Jednocześnie wzrastać będzie spójność na kontynencie
europejskim, jego struk

tury administracyjne i społeczne dojrzewać, zaś wytyczne w sprawach

planowania stopniowo

będą wprowadzane w całej Europie. Poprzez ten proces wspólne cele

dla miast i regionów (terytoriów) na kontynencie europejskim będą powszechnie akceptowane,
a

ich różnorodność i niepowtarzalny charakter każdego będą wysoko cenione i utrzymywane.

Europejskie Planowanie Przestrzenne

60.

Przyszły rozwój Europy musi być:



kierowany

wartościami opartymi na równości i sprawiedliwości;



włączający wszystkich jej obywateli, z uwzględnieniem lokalnych potrzeb i aspiracji



z

równoważony pod względem wpływu na ekosystemy naturalne i ludzkie, oraz



zintegrowany po

między państwami i interesami sektorowymi.

61.

Planowanie przestrzenne jest praktycznym wyrazem pojęć umożliwiających równe szanse dla
obywateli i przedsiębiorstw, aby w pełni wykorzystać ich potencjał, wszędzie tam, gdzie są one
zlokalizowane. Ze względu na swój charakter integracyjny, planowanie przestrzenne dysponuje
potencjałem do koordynowania działań w ramach polityki w sposób, który jest wrażliwy na
potrzeby lokalnych społeczności. Jest on oparty na zbiorze zasad harmonijnego,
zrównoważonego, skutecznego, zrównoważonego rozwoju terytorialnego. Opiera się on na
Wiodących Zasadach Zrównoważonego Rozwoju Przestrzennego kontynentu europejskiego
(COE: Hanover Miasto 2002) i Europejskiej Perspektywy Rozwoju Przestrzennego (ESDP) i jest
zgodny z zasadami Karty Lipskiej, 2007 i Deklaracji z Toledo 2010.

62. Prawdziwa natura planowania przestrzennego jest zorientowana

na działanie. Są to środki do

osiągnięcia równości wśród obywateli i lepszego wykorzystania różnorodności terytorialnej
Europy, która to różnorodność stanowi znaczącą przewagę zwłaszcza w dobie globalnych
zawirowań. Umożliwia to mądre wykorzystanie ziemi, powietrza i zasobów wodnych. Jest to
ważne dla gospodarczej przyszłości Europy. Jest ucieleśnieniem zasady pomocniczości.
Dlatego promuje s

pójność gospodarczą i społeczną i przekłada zasady zrównoważonego

i

trwałego rozwoju na praktyczne działania dla dobra poszczególnych miast i regionów

(terytoriów)

63.

Polityka europejska wpływa na konkurencyjność gospodarki, warunki socjalne i zdolność do
utrzymania

środowiska naturalnego wszystkich miast i regionów w Europie (terytoriów). Bez

skutecznego planowania przestrzennego

przyszły rozwój gospodarczy Europy będzie

nie

zrównoważony, wzrosną nierówności społeczne i ulegną erozji ważne ekosystemy. Aspekty

planowania przestrzennego muszą zostać osadzone w pełnym zakresie polityk europejskich,
w celu wspierania ich skutecznej realizacji poprzez przestrzenne ramy dla decyzji na wszystkich
szczeblach zarządzania, które umożliwiają:



m

ocniejszy rozwój policentryczny i innowacyjność poprzez umożliwienie tworzenia sieci

miast poprzez rozwój wspólnego planowania w celu osiągnięcia korzyści wynikających
z aglomeracji;



promowanie zintegrowanych inwestycji wiejskich;



zintegrowane wizje

obszarów miejskich i wiejskich, które identyfikują nowe formy

partnerstwa i zarządzania, które zapewniają odpowiednie usługi publiczne użyteczności
publicznej;



w

spółpraca regionalna w Europie w oparciu o plany strategiczne dla zapewnienia

odpowiedniej wydajności infrastruktury i rozwoju bardziej zrównoważonych sieci
infrastruktury;



spójny kontekst dla wzmocnienia i rozszerzenia sieci transeuropejskich (TEN),



całościowe podejście do transeuropejskiego zarządzania ryzykiem, w tym wpływu zmian
klimatu, oraz;



bardziej prężnych struktur w celu wsparcia ekologicznych i zasobów kulturowych i spójnego
zarządzania zasobami przyrodniczymi i kulturowymi w całej Europie poprzez rozwój
ramowo oparty na naszych naturalnych zasobach (np. zbiorniki wodne i ekosystemy).

64. W europejskich miastach i regionach (terytoriach

) również wzrasta współzależność między

różnymi szczeblami administracji, jak i pomiędzy różnymi obszarami polityki publicznej, a także
pomiędzy jej państwami członkowskimi a sąsiadującymi z nimi państwami. Główne wyzwania,
przed

którymi stoi Europa wymagają ściślejszej współpracy między państwami, regionami,

miastami (w tym małymi i średnimi miastami), innymi regionami (terytoriami) oraz politykami
sektorowymi na wszystkich szczeblach. Planowanie przestrzenne jest najbardziej skutecznym
spo

sobem ułatwienia tej współpracy i może osiągnąć inteligentny, sprzyjający włączaniu

społecznemu, oraz zrównoważonemu wzrostowi i spójności terytorialnej w Europie, zwłaszcza
na obszarach metropolitalnych.

Podejście do syntezy przestrzennej

65.

Integracja przestrzenna w ocenie zadań i ustalania polityki wymaga zintegrowanego pro-
aktywnego i zaangażowanego podejścia do projektowania, komunikacji i monitoringu
W

ymagane podejście zależy od tego kto jest zaangażowany, od etapu procesu planowania,

oraz kontekstu planowania i polityki

. W niektórych sytuacjach nieformalne i bardziej

eksperymentalne podejście może być pożądane lub nawet konieczne. Jednak rozstrzygnięcie
co do rozwoju miasta, zagospodarowania miejskiego, nowych

rozwiązań, nowej infrastruktury,

regeneracji miejsc, interwencji

związane z odnową, inicjatyw lokalnych i pojedynczych projektów

leży po stronie planowania przestrzennego.

66.

Działania planistyczne i interwencje mają zastosowanie do wszystkich rodzajów obszarów:
obszar

ów mieszkalnych, zabytkowych centrów miast, wewnętrznych centrów, centrów

biznesowych,

teren

ów przemysłowych, portów i przystani, terenów turystycznych

i wypoczynkowych, teren

ów zielonych, parków miejskich, terenów wiejskich na obrzeżach miast,

infrastruktury transportowej i sieci infrastruktury technicznej. D

ziałania te dotyczą poprawy

jakości lub zwiększenia ilości, w tym zasobów komunalnych. Dotyczą ochrony jakości, redukcji
lub ograniczeniem ilości, dostarczaniem oraz zarządzaniem obydwoma. Formułują pytania jak
osiągnąć lub stymulować: czystość powietrza, gleby i wody, zmniejszyć produkcję odpadów,
zanieczyszczeń, jak wykorzystywać zasoby i zużycie energii, jak osiągnąć lepsze możliwości dla
flory i fauny; dla zielonej gospodarki i zaopatrzenia

w zieloną energię; jak wykorzystywać

zrównoważone formy transportu; jak zaangażować wszystkie zainteresowane podmioty
i

zapewnić udział społeczeństwa.

67.

W celu osiągnięcia zintegrowanego, otwartego, współuczestniczącego i interaktywnego procesu
budowania

spójności terytorialne,j istotne jest zaplanowanie spójnych obszarów społeczno-

gospodarczych i środowiskowych. Dlatego też kluczowe znaczenie ma ocena i rozpoznanie,
gdzie obszary administracyjne nie

są skorelowane z obszarami, w których ludzie szukają pracy

lub mieszkania,

lub w którym prowadzą działalność gospodarczą lub mieszkają i planują

współdziałać z sąsiednimi obszarami. Podobnie, gdy rozwiązania w zakresie zarządzania
w Europie

są zróżnicowane istotne jest, aby wszystkie zainteresowane podmioty brały udział

w procesie podejmowania decyzji, a nie tylko

konsultowały lub biernie uczestniczyły w nim.

W

ten sposób powstające, zintegrowane, podejście pozwala na właściwą ocenę silnych stron

i

wyzwań na określonym obszarze, definicję realnych możliwości i scenariuszy, a ostatecznie

optymalnych polityk przestrzennych dla przyszłego rozwoju danego obszaru, zarówno na
poziomie lokalnym jak i strategicznym.

CZĘŚĆ B

Rola

urbanistów

Wyzwania dla efektywnego planowania

68.

Zasady planowania przestrzennego są osadzone w teorii i praktyce planowania w całej Europie.
Te zasady, które stanowią podstawę sekcji A niniejszej Karty, trzeba stale przeformułowywać
i wzm

acniać w celu reagowania na pojawiające się problemy. Dwudziesty pierwszy wiek staje

przed nowymi priorytetami i celami

polityki w świetle powszechnych, ogromnych wyzwań

globalnych. Są to wyzwania związane z rosnącą szybką urbanizacją, rosnącym ubóstwem
i nieuchronnymi zmianami klimatycznymi,

które stanowią podstawę programu dla projektantów

na całym świecie. Bez skutecznego planowania nie będzie długoterminowej przestrzennej wizji
rozwoju Europy.

69.

Jest teraz bardziej niż kiedykolwiek konieczne dla urbanistów wyjść na zewnątrz, podkreślać
wart

ość planowania przestrzennego i dążyć do wywierania wpływu na szerszą społeczność

związaną z planowaniem (np. organizacje pozarządowe i sektor prywatny) oraz rządy. Inne
organizacje szukają również skutecznego planowania, jako mającego kluczowe znaczenie dla
realizacji ich programu, np. Europejska Agencja

Środowiskowa pracuje nad jakością życia

w miastach i miasteczkach, a Rada Europy / CEMAT pracuje nad terytorialnymi demokracjami.
Te cele

wspierają politykę UE większej spójności terytorialnej. Dotyczy to również Rady Europy.

Każde rozszerzenie UE zmienia równowagę geograficzną kontynentu europejskiego. Spójność
terytorialna wymaga skutecznego planowania na wszystkich szczeblach w całej Europie.

70. Wyzwaniem jest nadanie praktycznego sensu

spójności terytorialnej, w taki sposób, aby

po

łączyć pojęcia różnorodności i wielopoziomowego sprawowania rządów. Obejmuje to

uznanie

, że planowanie musi być bardziej wrażliwe na wzajemne wpływy systemów

gospodarczych i społecznych w różnych, ale interakcyjnych skalach. To wymaga
przeformułowania pojęcia policentryczności z elastycznymi układami przestrzennymi.

71.

Istnieje potrzeba, aby stworzyć przestrzeń dla obywateli w procesie podejmowania decyzji
i

zrównoważyć elementy technokratyczne z nieformalnymi dowodami i informacjami, które są

osadzone

w wiedzy lokalnych społeczności. To nie może być osiągnięte przez odgórne cele

i polityki

, które są stosowane jednakowo na wszystkich obszarach. Nie ma potrzeby

wprowadzania konkretnych rozwiązań opartych na miejscu i działań w celu uwzględnienia
odrębności miejsc i regionów, i należy zrezygnować z wszelkich stereotypowych podejść do
polityki. To również wymaga nowych form zaangażowania. Wymaga też zbieżnych programów
wszystkich stron.

72.

Jednak kontekst, w którym odbywa się planowanie przestrzenne jest przedmiotem wyjątkowych
zmian. W kontekście europejskim cztery główne czynniki zmieniają środowisko planowania:

a)

Światowy kryzys gospodarczy spowodował powstanie priorytetu dla programów na rzecz

zatrudnienia i wzrostu gospodarczego. Jedn

ak oparcie się na nieregulowanych rynkach

lub słabej strukturze finansowania rozwoju stało się kluczowym problemem. Istnieje zatem
potrzeba większej stabilności w oparciu o politykę gospodarczą poprzez odejście od
systemu

opartego na pieniężnej wycenie towarów i usług, do jednej, bazującej na

podstawie rzeczywistej wartości ekonomicznej zasobów i aktywów i przejrzystych
strukturach

finansowania. Będzie to związane z bardziej skutecznymi środkami produkcji

i musi

być stosowane w taki sposób, aby utrzymać poziom „pola gry". Zatem planowanie

strategiczne jest i

stotne, aby przeciwdziałać zmienności rynku, które stworzyły wiele

problemów urbanistycznych.

b)

Zmiana klimatu jest kwestią priorytetową. Realizacja zasad określonych w naszej wizji

(sekcja A), które odnoszą się do niewielkich miast i regionów (terytoriów) wymaga
si

lniejszej kontroli nad trwającą, niepożądaną na zbyt wysokim poziomie, "konsumpcją"

terenów, co powoduje rozlewania się miast i geograficznie rozproszoną zabudowę
terenów.

Podstawową

sprawą

będzie

p

romowanie

większej

odporności

i

samowystarczalności lokalnej do radzenia sobie z coraz większą nieodpornością

środowiskową miast i regionów (terytoriów) .Trzeba zatem odejść od polegania wyłącznie
na kontroli

strefowania zagospodarowania terenów. To musi być uzupełnione przez

politykę zintegrowanego zarządzania popytem (tzn. zmiany niezrównoważonych wzorców
zachowań). Ponadto w walce ze zmianami klimatu, lokalne profesjonalne i polityczne
przywództwo nie powinno polegać na nadziei na krajowe inicjatywy rządowe. Miejscowe
plany działania muszą prowadzić do zmian.

c) ekosystemy

, od których są zależne nasze gospodarki i społeczności są pod wielkim

zagrożeniem, szczególnie nasze cykle hydrologiczne i systemy gleby. Ochrona
i

zarządzanie bioróżnorodnością i krajobrazem musi stać się głównym nurtem działalności

planistycznej

. Integracja planowania obszarów miejskich i wiejskich, w szczególności

poprzez zarządzanie ekosystemami (np. zasobami wodnymi i produkcją żywności) jest
ważnym nowym paradygmatem dla planowania.

d)

Ciśnienie na wydatkowanie funduszy publicznych na dobra i usługi użyteczności

publicznej zagrażają możliwości sporządzania planów zagospodarowania przestrzennego.
To, między innymi, ryzyko: utraty kompetencji (znajomości, biegłości) w planowaniu,
niedostarczania wymaganej infrastruktury

przy jednoczesnej utracie aktualności planów.

Jeżeli zagrożenia te staną się rzeczywistością będzie to znaczącą barierą dla ożywienia
gospodarczego, dobrobytu społecznego i warunków środowiskowych.

Rola planistów przestrzennych

73. Planowanie przestrzenne jest interdyscyplinarn

ą dziedziną, włączającą różnych specjalistów

i

aktorów złożonych procesów. Rolą urbanisty jest reagowanie na zmiany w społeczeństwie,

zmiany systemu prawa dot. planowania i zmiany polityki. Ta sytuacja jest zmienna

w zależności

od różnych ram politycznych i społecznych w każdym kraju, w którym urbaniści są
zaangażowani, czy to jako autorzy wizji, technokraci, menedżerowie, doradcy, mentorzy, lub
instruktorzy.

74.

W porównaniu z innymi dyscyplinami, planiści przestrzenni wyróżniają się skupianiem się na
interesie społeczeństwa jako całości, osiedlu lub regionie jako całości, oraz długoterminowych
planach. Plani

ści przestrzenni są bardzo zaangażowani służeniu i ochronie interesu ogólnego

i demokracji lokalnej. Ich

niezależność i obiektywizm są niezbędne, jeśli mają wypełniać swoją

kluczową rolę liderów zmian społecznych w kierunku bardziej zrównoważonej i bezpiecznej
przyszłości Europy.

75. P

laniści przestrzenni analizują, szkicują, wdrażają i monitorują strategie rozwoju, wspierając

polityki, programy i projekty kluczowe. Podobnie jak w innych dziedzinach,

współuczestniczą

w szkoleniach zawodowych i badaniach naukowych, w celu

ciągłego przystosowywania edukacji

do wymogów współczesności i przyszłości. Planiści aktywnie angażują się w różnych fazach
i skalach

procesu planowania, chociaż nie mogą być jednakowo zaangażowani w każdym z nich

i w tym samym czasie.

76.

Planowanie nie jest wyłącznie sporządzaniem planów. Jest również częścią procesu
politycznego mającego na celu zrównoważenie interesów wszystkich zainteresowanych stron -
publicznych i prywatnych -

w celu rozwiązania sprzecznych żądań dotyczących

zagospodarowania przestrzeni i

programów rozwoju. Wskazuje to na znaczenie roli urbanisty

jako mediatora

. Zarówno teraz jak i w przyszłości, umiejętności mediacyjne i negocjacyjne

urbanistów będą się stawać coraz istotniejsze.

77.

Rola

urbanisty będzie zatem coraz bardziej złożona i wymagająca stałego dokształcania niż

kiedykolwiek w przeszłości. Będzie to związane z wymogiem poprawy jakości projektowania,
syntetyzowania

, umiejętności kierowniczych i administracyjnych, w celu wspierania

i prowadzenia procesu planowania publicznego we

wszystkich jego fazach. Będzie również

wymagać naukowego podejścia, rozpoczęcia dialogu społecznego oraz umów, co umożliwi
rozpoznanie indywidualnych

różnic, jak również politycznego charakteru decyzji i doprowadzi do

zastosowania,

zarządzania i bieżącego monitorowania oraz przeglądu planów i programów.

78.

Is

tnieje realne niebezpieczeństwo w polityce publicznej podejścia krótko terminowego

i fragmentarycznego. To zazwyczaj skutkuje tymczasow

ością rozwiązań i tworzy następne

problemy w dalszej perspektywie. Istnieje zatem obecnie

większe zapotrzebowanie na

profesjonalne doradztwo w zakresie planowania w

instytucjach rządowych, jeśli mają mieć one

zrównoważoną perspektywę rozwiązywania problemów i połączonego zarządzania.

CZĘŚĆ C

ZOBOWIĄZANIA URBANISTÓW W EUROPIE

ZOBOWIĄZANIA

Urbaniści muszą przewodzić w dokonywaniu zmian, które są potrzebne do tworzenia i zarządzania
miastami i regionami (terytoriami). Wyzwania XXI

wieku wymagają aby urbaniści zaangażowali się

jako liderzy zmian, polityczni doradcy, projektanci,

menadżerowie miejscy i naukowcy. Zobowiązania

te określone są przez zestaw wartości, przyjęty przez urbanistów w procesie doradzania politykom
i

społeczeństwu w dążeniu zarówno do realizacji Wizji i stosowania Zasad, które są określone

w niniejszej Karcie.

Urbaniści są również zobowiązani do przestrzegania Kodeksu Etyki Zawodowej

Europejskich Urba

nistów we wszystkich swoich działaniach.

1. Urbanista

jako lider zmian, jest zobowiązany do:



odnowy ducha

Europejskiej Perspektywy Rozwoju Przestrzennego, aby stworzyć wspólną

przestrzenną wizję zrównoważonego rozwoju kontynentu europejskiego, stosując się do
Zasad Przewodnich

Konferencji Rady Europy Ministrów Regionalnego/Przestrzennego

Planowania CEMAT,

konwencji i traktatów międzynarodowych, które powinny być

realizowane w krajowych ustawach (

krajów Rady Europy), Zasadach Przewodnich Rady

Europy i Kart Plan

owania krajów Europy;



przygotowania

strategicznych ram planowania, które interpretują dyrektywy europejskie,

integr

ują europejskie, krajowe, regionalne, miejskie i wiejskie polityki i programy, które

zapewniają pragmatyzm planowania na rzecz społeczności lokalnych;



stworzenia wszechstronnych nowoczesnych

miejscowych planów dla wszystkich

społeczności w Europie;



wspierania Europejskiego Programu Renesansu Urbanistyki, co zapewni nowe warunki

dobrobytu i wzrostu gospodarczego dla miast i regionów (terytoriów), tworząc zalążki
sukcesu, dla naszej wspólnej przyszłości;



promowania

strategii, polityk i programów dla większej „Regionalnej prężności " celem walki

o większą odporność miast i regionów (terytoriów) na efekty gwałtownej urbanizacji, zmiany
klimatu, ub

óstwo i rosnącą nierówność



promowania

większej samowystarczalności, w celu zapewnienia dostaw wody, energii

i

żywności w odpowiedzi na zmiany demograficzne i gospodarcze oraz presje i wymagania

stąd wynikające w zakresie struktury i struktury społeczności, profilu wiekowego,
pochodzenia etnicznego, potrzeb kulturowych o

raz działalności gospodarczej,



integracji europejskich zasad wykorzystania terenu oraz transportu i strategii infrastruktury

w rozwoju

„Sieci Trans-Europejskiej" i innych odpowiednich programów działań.

2. Urbanista, jako naukowiec, jest zawodem opartym

na wiedzy, która zobowiązuje do:



analizy

istniejących cech, trendów i scenariuszy, biorąc pod uwagę szerszy kontekst

geograficzny, długoterminowe potrzeby i zarządzanie potrzebami, aby zapewnić pełne,
jasne i dokładne informacje dla decydentów, zainteresowanych stron i społeczeństwa;



korzystania z

dostępnych danych uwzględniających europejskie wskaźniki;



opracowania

metod, które umożliwiają syntezę formalnych i nieformalnych struktur

informaty

cznych, w tym opartych na źródłach wiedzy pozyskanych od społeczności i ze

źródeł kultury,



pozyskiwania

odpowiedniej wiedzy o współczesnej filozofii planowania, teorii, badań

i

praktyki, poprzez ciągły rozwój zawodowy;



przyczynienia

się do szkolenia i kształcenia, wspierania i oceny rozwoju zawodu

planowania w

całej Europie, wiążących teorię z praktyką,



z

achęcanie do szerokiego zaangażowania w konstruktywną krytykę teorii i praktyki

planowania i dzielenie

się wynikami doświadczeń i badań, tak aby przyczynić się do

zmieniającej się zakresu planowania wiedzy i kompetencji.

3. Urbanista

, jako projektant i jako wizjoner jest zobowiązany do:



m

yślenia we wszystkich wymiarach, równoważenia strategii lokalnych i regionalnych

w

ramach sieci regionów metropolitalnych Europy i szerszych trendów globalnych;



o

kreślania form i wzorców ekonomicznych, środowiskowych, społecznych i kulturowych

rozwoju zrównoważonego, co zapewnia spójność terytorialną;



rozszerzania wyboru

i możliwości dla wszystkich, uznając szczególną odpowiedzialność za

lepsz

ą jakość życia, a zwłaszcza potrzeb grup pokrzywdzonych przez los i osób

niepełnosprawnych;



d

ążenia do ochrony i zwiększenia integralności środowiska naturalnego oraz związanych

z

nim ekosystemów, doskonałości urbanistyki i dążenia do zachowania dziedzictwa

naturalnego dla przyszłych pokoleń;



opracowywania

alternatywnych rozwiązań opartych na lokalnych uwarunkowaniach

konkretnych problemów i wyzwań, oceny wielkości wpływu i skutków, zarządzania
potrzebami

spożycia (np. gęstości podróży i gęstości zabudowy) kształtowania tożsamości

lokalnych, odmienności kulturowych i przyczynianie się do realizacji programów
wdrożeniowych i studiów wykonalności;



opracowywania i realizacji przestrzennych wizji rozwoju, ws

kazujących na możliwości

przys

złego rozwoju miast lub regionów (terytoriów), które integrują programy miast

i tere

nów wiejskich;



o

kreślania

optymalnego

funkcjonowania

planu

przestrzennego

lub

programu

w odpowiednich (inter) sieciach

krajowych miast i regionów (terytoriów) (myśl lokalnie,

działaj globalnie),



przekazywania

wszystkim zaangażowanym stronom, aby dzielić wspólne i długoterminowe

wizje Europy w ich kraju, województwie, mieście lub regionie (terytorium), które wykraczają
poza ich indywidualne interesy i cele.

4. Urbanista, jako doradca polityczny i mediator,

jest zobowiązany się do:



poszanowania

zasad pomocniczości i równości w procesie podejmowania decyzji,

w

planowanych rozwiązaniach oraz w ich realizacji, poprzez skuteczny udział

społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji;



wsp

ierania władz miejskich w zapoznawaniu się z propozycjami, celami, zadaniami,

efektami różnorodnych wpływów, problemami i zapewnianie dostarczania planów
i

rozwiązań, w ramach operacyjnych i skutecznych ram zarządzania;



proponowania i opracowywania operacyjnych

narzędzi legislacyjnych w celu zapewnienia

efektywności i sprawiedliwości społecznej oraz równowagi środowiskowej w polityce
przestrzennej;



ułatwiania konstruktywnego dialogu między władzami lokalnymi, decydentami, podmiotami
gospodarczymi ora

z poszczególnymi obywatelami, w celu koordynowania rozwoju

i

zapewnienia ciągłości przestrzennej i spójności;



współpracy i koordynowania wszystkich uczestników planowania w celu rozwiązania
konfliktów przez podejmowanie czytelnych decyzji przygotowywanych dla właściwych
i

niezależnych władz;



d

ążenia do właściwego skutecznego poziomu komunikacji, w celu zapewnienia wiedzy

i

zrozumienia wśród przyszłych użytkowników, w tym przyjmując interaktywne sposoby

reprezentacji

w celu ułatwienia publicznej debaty i ogólnego zrozumienia proponowanych

rozwiązań oraz procesów decyzyjnych;



upewniania

się, że wszystkie trzy poziomy demokracji uczestniczącej w planowaniu są

realizowane: informacja

, uczestnictwo w opracowywaniu rozwiązań, oraz osiąganie

poparcia lokalnych lub globalnych polityk planowania, oraz



wzmacniania roli

, wpływu i zaangażowania polityków na różnych szczeblach administracji

publicznej.

5. Urbanista

, jako kierownik Miast i Regionów (terytoriów), jest zobowiązany do:



przyjęcia strategicznego podejścia do zarządzania procesami rozwoju przestrzennego,
a nie

spełniania biurokratycznych wymogów administracyjnych;



o

siągania efektywności i skuteczności przyjętych wniosków, biorąc pod uwagę warunki

ekonomiczne, środowiskowe, społeczne i kulturowe aspekty zrównoważonego rozwoju;



przestrzegania zasad

planowania, oraz celów i zadań Europejskiej Perspektywy

Zagospodarowania Przestrzennego (ESDP), innych

dokumentów polityki Unii Europejskiej

(UE), strategicznych dokument

ów Rady Europy, w celu implementowania lokalnych

i

regionalnych wniosków do europejskich strategii i polityk;



koordynacji

różnych szczebli terytorialnych i różnych sektorów, w celu zapewnienia

współpracy, zaangażowania i wsparcia wszystkich organów administracyjnych i władz
terytorialnych;



stymulowania partnerstwa

między sektorem publicznym i prywatnym w celu zwiększenia

inwestycji, tworzenia miejsc pracy, zapewnieni

a jakości życia oraz zapewnienia spójności

społecznej;



korzystania

z funduszy europejskich i innych źródeł funduszy, poprzez stymulowanie

udziału władz lokalnych i regionalnych w programach i projektach przestrzennych
współfinansowanych przez UE,



regularnego monitorowania

i przeglądu planów w celu korygowania nieprzewidzianych

efekt

ów, nowych problemów i aktualizacji prognoz, proponowanie rozwiązań lub działań

i

zapewnienia stałego powiązania zwrotnego między planowaniem i wdrażaniem.

ZAŁĄCZNIK

Tło historyczne

N

owa Karta Ateńska została przyjęta przez Europejską Radę Urbanistów (ECTP), w maju 1998 r.

na międzynarodowej konferencji, która odbyła się w Atenach Od tego momentu postanowiono, że
ECTP

będzie prowadzić procedurę przeglądową Karty i będzie ją aktualizować co cztery lata.

Dlatego też zaktualizowano ją w lipcu 2003 r. i nazwano Nową Kartą Ateńską 2003. Kolejna
zmiana została uruchomiona w 2010 roku, przygotowana przez specjalną grupę roboczą Rady.
Doprowadziło to do powstania Dodatku Istambulskiego do Karty 2003 Karty. Niniejsza Karta
Europejskiego Planowania

konsumuje dodatek ze Stambułu z Kartą 2003 i jest produktem tej

procedury

przeglądowej.

Ważne jest, aby widzieć różnicę między Kartą ECTP a oryginalną Kartą Ateńską z 1933 r., która
zawierała normatywne wskazania, jak miasta mają się rozwijać, osiągać wysoką gęstość
zabudowy

, połączoną z wysoce wydajnymi systemów transportu zbiorowego. Nowa karta skupia

się na mieszkańcach i użytkownikach i ich potrzebach w gwałtownie zmieniającym się świecie.
Promuje wizję połączonego miasta i regionów (terytoriów), która może być osiągnięta poprzez
planowanie i planistów przestrzennych, jak i przedstawicieli innych zawodów. Obejmuje nowe
systemy

zarządzania i sposoby zaangażowania obywateli w procesy podejmowania decyzji,

z

wykorzystaniem korzyści płynących z nowych form komunikacji i technologii informacyjnych.

Jednocześnie, i jest to realistyczna wizja, Karta może wywierać realny wpływ na rozwój miast
gdzie planowanie spełnia ważną rolę jak i w tych dziedzinach gdzie ma bardziej ograniczone
znaczenie.

Pojęcia kluczowe

Aby ułatwić zrozumienie, dołączamy definicje znaczeń terminów używanych w tekście:

a. Miasto (polis, civitas):

Osiedle ludzkie cechujące się pewnym stopniem zagęszczenia

i

spójnością. Zatem są to nie tylko miasta kompaktowe ale i sieci miast i regiony miejskie

b. Przestrzenny (

przymiotnik używany w połączeniu z zakresem, perspektywą planowania

i rozwoju): Dotyczy przestrzeni w

różnych skalach, od lokalnej do regionalnej, krajowej,

kontynentalnej i poza

kontynentalnej, włączając ziemię, ludzi i ich działalności.

c. Urbanista:

Zawodowiec biorący udział w organizacji i zarządzaniu wykorzystania przestrzeni,

specjalizujący się w interpretacji koncepcji teoretycznych dla formy przestrzennej
i w

przygotowaniu planów.

d.

Połączenie (lub łączność ): funkcjonalne i operacyjne relacje elementów, w tym przypadku
przede wszystkim miast w ich szerokiej definicji.

e.

Sieć: Elastyczna jedność składająca się z połączonych jednostek, z niektórymi wspólnymi
cechami i zdolna

do reagowania w sposób selektywny w skoordynowany sposób.

f.

Integracja

: Organizacja systemu elementów, w oparciu o wspólne zasady i rozwijające się

silne poczucie jedności.

Podziękowanie

ECTP pragnie podziękować Grupie Roboczej ds Karty składającej się z: Vincenta Goodstadt
(

Przewodniczący 2013), Paulo V.D. Correia (Koordynator 2003 Komisji ds Przeglądu i Honorowy

Prezydent ECTP-CEU) i Luc-Emile Bouche-Flourin (Prezydenci Honorowi ECTP-CEU). ECTP
dziękuje także za cenne wsparcie Dominique Lancranon (SFU) João Teixeira (AUP), Ignacio
Pemán (AETU), Henk van der Kamp (IPI) Bruno Clerbaux (CUB), Julian Hills (ECTP-CEU
Sekretariat), Judith Eversley (RTPI) i Lucy Natarajan (UCL)

Referencje

1.

„Try This Way" - Zrównoważony rozwój na poziomie lokalnym: ECTP-CEU: „Spróbuj w ten

sposób" ECTP-CEU wydała przewodnik dający urbanistom praktyczne wskazówki wprowadzenia
zrównoważonego rozwoju w ich codziennej praktyce planowania przestrzennego . Przewodnik
zawiera wskazówki na temat tego, co można zrobić i jak można to zrobić.
Istnieje powszechne zrozumienie

urbanistów potrzeby zrównoważonego rozwoju i szerokie

poparcie dla

jego celów, ale ponieważ wielu urbanistów doświadcza problemów w ich codziennej

pracy.

Są przekonani, że zrównoważone planowanie jest konieczne, ale, że istnieje przepaść

między teorią i stosowaniem w praktyce. W organizacjach, obejmujących wiele różnych dyscyplin,
może to być trudne zastosowanie nowych procedur.

2.

Piętnaście kroków w kierunku terytorialnej spójności: Przewodnik planowania przestrzennego :

Jan Vögeli Ta książka przekazuje informacje, główne przekazania i porady, które wspierają
planistów przestrzennych w ich regionalnych działań strategicznych. Wynika z publikacji ECTP-
CEU

„Spróbuj w ten sposób", w planowaniu zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich,

i Nowej Karty

Ateńskiej 2003, która koncentruje się także na poziomie lokalnym