DLACZEGO PIENIĄDZE MOTYWUJĄ DO
PRACY

Artykuł pochodzi z portalu www.wynagrodzenia.pl

Zdanie: "pieniądze motywują do pracy" brzmi trywialnie. Niemal każdy już od dziecka wie, że
ludzie pracują aby zarabiać. Kiedy jednak przyjrzeć się bliżej temu problemowi, staje się on
bardziej skomplikowany, gdyż zgodnie z tym, co mówi większość teorii psychologicznych
motywacyjna funkcja pieniądza powinna spadać wprost proporcjonalnie do poziomu
zaspokojenia potrzeb życiowych człowieka. Teoretycznie więc, kogoś, kto posiada już dobra
materialne i regularne dochody, pozwalające na dostatnie życie, nie można skłonić do bardziej
wydajnej pracy za pomocą podwyżki wynagrodzenia, a w zasadzie motywacja do pracy takiej
osoby powinna nawet spadać. Rzeczywiście często tak bywa. Gdyby jednak powyższe
twierdzenie można było przyjąć bez zastrzeżeń, to znaczna część wysoko uposażonej kadry
menedżerskiej w szczytowym momencie swojej kariery po prostu udałaby się na wakacje.

Funkcja symboliczna

Poza oczywistą ekonomiczną funkcją, pieniądz ma także siłę symboliczną. W dzisiejszej
rzeczywistości rolę symbolu w znacznej mierze przejęła marka. Markę często kojarzy się nie
tylko z jakością, ale również ze stylem życia, a nawet ze swoistą subkulturą. Ludzie często
manifestują przynależność do określonych kręgów społecznych poprzez używanie produktów
określonych marek. Właśnie styl życia, miejsce zamieszkania, suma na koncie wyznaczają
pozycję w hierarchii społecznej, a ta z kolei stanowi wyznacznik statusu społecznego. Ambicją
wielu osób jest dążenie do zajmowania jak najwyższej pozycji na drabinie życia społecznego, a
przepustką na szczyt są pieniądze. Co więcej zaobserwowano zjawisko "testowania" siły swoich
pieniędzy przez ludzi, którzy niedawno się wzbogacili (w USA klasa wyższa - niższa lub tzw.
"nowobogaccy" w Polsce), przejawiające się w intensywnej konsumpcji dóbr luksusowych.
Można stąd wnosić, iż dla wielu osób "apetyt" na płacę może nawet zwiększać się w miarę
wzrostu wynagrodzeń.

Wartość dóbr trudnodostępnych

Zgodnie ze znaną z psychologii społecznej regułą niedostępności możliwość posiadania (właśnie
samego posiadania, a nie używania) dóbr ekskluzywnych może być źródłem satysfakcji. Jest to
jeden z powodów, oczywiście poza względami estetycznymi, nabywania przez ludzi
kosztownych antyków i podobnych przedmiotów. Właściciel trudno dostępnych dóbr,
postrzeganych w związku z tym jako wyjątkowe, może dzięki temu zyskać poczucie, iż sam jest
kimś szczególnym.

Samoocena i potrzeba przynależności

Zarówno dążenie do posiadania dóbr trudno dostępnych, jak i chęć utożsamienia się z
określoną grupą społeczną mogą stanowić warunek pozytywnej oceny własnej osoby. Co
więcej, pozycja w hierarchii społecznej to nie tylko wysoki status i dobre mniemanie o sobie, to
również przynależność, poczucie bycia akceptowanym przez ważną dla jednostki grupę osób.

1/2

Podsumowanie:

pieniądze pozwalają na zaspokojenie potrzeb biologicznych i materialnych,
pieniądze dzięki swojej funkcji symbolicznej pośrednio i bezpośrednio pozwalają na

zaspokojenie skomplikowanych potrzeb psychologicznych,

istnieją istotne różnice indywidualne i społeczne pod względem podatności na motywację

za pomocą bodźców finansowych

Dlaczego mimo wszystko wynagrodzenie nie powinno być zbyt wysokie?

1. Czynniki obiektywne - ekonomiczne: : płace wyższe od rynkowej ceny pracy na

danym stanowisku są pozbawione racjonalnego uzasadnienia, wyjątek stanowią osoby o
poszukiwanych kwalifikacjach, rozchwytywane przez konkurencję

2. Czynniki subiektywne

o fizjologiczne: człowiek nie jest zdolny do długotrwałego nadmiernego
wysiłku, w związku z czym stwarzanie mu dalszych materialnych zachęt nie może prowadzić do
oczekiwanych efektów. Szczególnie wyraźnie widać to na przykładzie systemów akordowych,
gdzie po przekroczeniu progu wydolności fizjologicznej organizmu, wydajność pracownika nie
rośnie, a nawet może zacząć się obniżać. W systemach innych niż akordowe jest podobnie,
chociaż nie widać tego aż tak wyraźnie. o psychologiczne: efekt
nadmiernego uzasadnienia. Ludzie często podejmują się rozmaitych zajęć, ponieważ są one dla
nich atrakcyjne. Zgodnie z teorią spostrzegania siebie kiedy pojawią się nagrody zewnętrzne,
człowiek zaczyna poszukiwać uzasadnienia swojego działania właśnie w nich, ze szkodą dla
motywacji wewnętrznej. W przypadku wynagrodzeń bywa tak, że kiedy nie są one zbyt wysokie
ludzie mogą przypisywać przyczynę wykonywania danej pracy właśnie osobistemu
zainteresowaniu tym zajęciem. Gdy jednak płaca znacznie wzrośnie, sposób uzasadnienia ulega
zmianie. Najbardziej niebezpieczne jest jednak wycofanie wcześniej wprowadzonej nagrody
zewnętrznej, gdyż wtedy znika powód dla którego dana czynność była wykonywana, a skutkiem
tego jest gwałtowny spadek motywacji. Ten argument przemawia za utrzymywaniem płac
zasadniczych na stabilnym poziomie i wystrzeganiem się wprowadzania, bądź obiecywania
podwyżek, które są trudne do realizacji w formie stałego zobowiązania ze względów
ekonomicznych.

Podsumowanie

Dla wielu osób zasadniczym motywem, dla którego podejmują pracę jest możliwość uzyskania
wynagrodzenia i nie jest prawdą, że motywacyjna rola pieniądza jest znikoma po przekroczeniu
pewnego poziomu dochodów; dużą rolę odgrywają tu czynniki indywidualne. Należy jednak
rozważnie wprowadzać zmiany w wysokości wynagrodzeń, ponieważ pomyłki w tej materii
mogą przynieść więcej szkody, niż pożytku.

Lucyna Drążek

Bibliografia: 1. Aronson E. (red), Psychologia społeczna: serce i umysł, Poznań: Zysk i S-ka,
1997 2. Cassirer E., Esej o człowieku: wstęp do filozofii kultur, Warszawa:Czytelnik, 1998 3.
Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 1996
4. Horney K., Neurotyczna osobowość naszych czasów, Poznań: Dom Wydawniczy "Rebis",
1999 5. Oleksyn T., Motywacja a paca [w:] Personel 9(12)95 s. 16-17 6. Sławiński M., Bardziej
Gucci, niż Adidas, Businessman Magazine 2001, czerwiec

2/2