1

Ignacy Krasicki ,,BAJKI”

Bajki i przypowieści 1779

Wstęp do bajek”: utwór rozpoczyna wyliczenie ludzi, którzy, wbrew swej naturze i pozycji,
nie ulegali pokusom, np. młody, “który życie wstrzemięźliwie pędził”, czy “minister rzetelny”,
który “o sobie nie myślał”. Utwór kończy żartobliwa pointa utwierdzająca czytelnika w
przekonaniu, że sytuacje takie nie są możliwe w realnym życiu.

Szczur i kot.
Pyszny szczur siedzi dumny na ołtarzu , cieszy się, że go kadzą. Wtem zakrztusił się dymem,
wtedy zaatakował go kot i zadusił. Jest to przestroga przed pychą , dumą, wywyższaniem się.

Ptaszki w klatce.
Młody czyżyk pyta się starego, czemu płacze, skoro ma wszystkie wygody w klatce? Ten
mówi, że to dlatego ,że kiedyś był wolny, a teraz jest w niewoli. Młody urodził się w niewoli,
nie wie więc , co to swoboda i dlatego za nią nie płacze. Lepsza bieda na wolności, niż
dostatek w niewoli. Bajka ta jest alegoryczną wykładnią losu Polaków.

Przyjaciel.
Damon zwraca się do przyjaciela Arysta z prośbą o pomoc. Kocha Irenę , lecz i ona i jej
rodzice są temu przeciwni. Aryst obiecuje iść do nich i się wstawić za Damonem. Poszedł
więc, poznał Irenę i się sam z nią ożenił. Przestroga przed fałszywymi przyjaciółmi.
Pesymistyczny pogląd na naturę człowieka.

“Filozof”: pewny siebie filozof, póki dopisywało mu zdrowie - głosił ateizm, kiedy jednak
przyszła choroba, szybko zwrócił się nie tylko ku Bogu, ale i ku magii (upiorom).

Dewotka.
Dewotce służąca w czymś zawiniła, więc mówiąc pacierz, zaczęła ją bić. Potępienie fałszywej
pobożności, dewocji, wiary na pokaz.

Jagnię i wilcy.
2 wilki w lesie znalazły jagnię i chcą je zjeść. Jagnię pyta się , jakim prawem? One mówią ,
że takim, że jest smaczne słabe i samo w lesie. Wilki zjadły jagnię. Najważniejsze jest prawo
silniejszego.

Bajki nowe 1803

Wóz z sianem.
Konie ciągnęły ciężki wóz. Chciały sobie ulżyć i wywróciły wóz. Siano namokło, bo wpadło
do wody, koniom było ciężej niż przedtem, a w dodatku nim wyschło, musiały 3 dni
głodować. Przestroga przed przebiegłością, lenistwem, kombinatorstwem.

Ojciec łakomy , syn rozrzutny.
Autor przedstawia 2 krańcowe postawy wobec dóbr materialnych. Morał jest w pierwszym
zdaniu: Zawżdy się zbytek ( w znaczeniu: przesada) kończy doświadczeniem smutnym. Ojciec

2

był skąpy, syn rozrzutny. Obaj zmarli z głodu. Zdaniem narratora obaj na to zasłużyli, bo
popadli w złe skrajności.

Baran dany na ofiarę.
Baran pysznił się widząc, że mu wieńce kładą i rogi złocą, choć nie wiedział , po co. Za
późno pojął, o co chodzi i złożono go w ofierze. Przestroga przed pozornym szczęściem, gdy
się nie wie wszystkiego, zalecenie ostrożności w ocenie sytuacji.

Wół minister.
Gdy wół był ministrem ,wszystko szło wolno, ale dobrze. Znudzony monarcha lew zastąpił go
małpą. Było wesoło, ale nie było porządku. Lud płakał, zastąpiono więc małpę, lisem. Ten
pana i poddanych zdradził. Wół znowu został ministrem i wszystko naprawił. Prawda:
afirmacja przyjaźni, niezgoda rujnuje, pracowitość buduje.

Młynarz, jego syn i osieł.
Młynarz chciał sprzedać osła zmęczonego już robotą. Żeby się stary osioł nie męczył, niósł go
z synem na drągu. Ludzie na to ,że sami są osłami i głupi. Posadził więc syna na osła – na to
ludzie, że syn jest niecnota, bo ojciec musi iść. Usiadł ojciec- to oni, że zmusza dziecko do
długiej drogi. Wsiedli obaj na osła- zamęczą zwierzę. Zsiedli obaj- ludzie na to ,że poco osioł
idzie wolno. Sytuację podsumowuje młynarz: chciał wszystkim dogodzić, a sam jest osłem.
Teraz już nie będzie dbał o to , co ludzie mówią.

Groch przy drodze.
Pewien gospodarz, któremu przechodzący ludzie zjedli groch przy drodze, posadził go za
żytem. Wkrótce znalazł i groch zjedzony, i żyto zniszczone. Idea mierności i złotego środka.
Całość kończy nauka: “I ostrożność zbyteczna częstokroć zaszkodzi”.

“Kruk i lis” (z Ezopa): popularna opowieść o kruku trzymającym ser w pysku i przebiegłym
lisie, który sprytnie namawiając ptaka do śpiewu prowokuje go do otwarcia dzioba, a tym
samym upuszczenia sera.

“Przyjaciele”: historia zajączka, który dzięki zaletom charakteru zjednał sobie miłość
zwierząt. Jednak, gdy myśliwi urządzili polowanie, wśród “przyjaciół” nie znalazł się nikt,
kto zechciałby mu pomóc. Utwór ilustruje popularne przysłowie, że prawdziwych przyjaciół
poznajemy w biedzie.

“Kulawy i ślepy”: tytułowi bohaterowie podróżują. Wszystko było dobrze dopóki ślepy niósł
kulawego, kiedy jednak role odwrócili (ślepy postanowił zawierzyć kijowi) - “zginęli
pospołu”.

THE END