Akademia Pedagogiki Specjalnej
im. Marii Grzegorzewskiej

„Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”

- projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

III Priorytet Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 3.3.

PROGRAM SPOTKAŃ INFORMACYJNO - KONSULTACYJNYCH (część I)

Tytuł projektu:

PODNIESIENIE EFEKTYWNOŚCI KSZTAŁCENIA UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI

POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI

Temat:

Specyficzne trudności w uczeniu się

Cele:

− Zapoznanie uczestników spotkań informacyjno- konsultacyjnych z podstawową wiedzą z

zakresu specyficznych trudności w uczeniu się: a) różnicowania specyficznych
i niespecyficznych trudności szkolnych, w tym specyficznych trudności w nauce czytania
i pisania, b) przyczyn i mechanizmów psychoneurologicznych, c) podstawowych
symptomów, d) skutków , w tym niepowodzenie szkolne, problemy emocjonalne.

− Zapoznanie uczestników spotkań informacyjno- konsultacyjnych z możliwościami

wstępnego rozpoznawania specyficznych trudności w nabywaniu umiejętności czytania i
pisania u dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym, gimnazjalnym i ponadgimnazjalnym.

− Zapoznanie uczestników spotkań informacyjno- konsultacyjnych metodami i wybranymi

technikami, pozwalającymi nauczycielowi rozpoznać u dziecka specyficzne trudności w
uczeniu się.

− Ukazanie zakresów, metod i form pomocy psychologiczno-pedagogiczne, udzielanej

uczniowi w jego środowisku szkolnym,

− Zapoznanie ze specyfiką pracy korekcyjno- kompensacyjnej oraz wspomaganiem uczniów z

dysleksją rozwojową w procesie dydaktycznym.

Tematyka:

Dysleksja i towarzyszące jej zaburzenia. Symptomy ryzyka dysleksji charakterystyczne dla

dzieci wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Diagnoza ryzyka dysleksji i diagnoza dysleksji
rozwojowej. Metody rozpoznawania ryzyka specyficznych trudności w uczeniu się. Przykładowe
rozwiązania dotyczące udzielania pomocy dzieciom ryzyka dysleksji w przedszkolu. Wskazówki
pomocne przy budowaniu programu wsparcia uczniom ryzyka dysleksji szkole. Rola nauczyciela
specjalisty terapii pedagogicznej w udzielaniu pomocy uczniom ryzyka dysleksji i uczniom z
dysleksją rozwojową. Program wsparcia uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się
czytania i pisania.
Organizacja pracy terapeutycznej: zadania i cele zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, podstawowa
dokumentacja, , kwalifikacje i warsztat pracy terapeuty, planowanie pracy terapeutycznej, budowa

I.

Temat:

Specyficzne trudności w uczeniu się czytania i pisania

Akademia Pedagogiki Specjalnej
im. Marii Grzegorzewskiej

„Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”

- projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

III Priorytet Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 3.3.

ramowego programu pracy terapeutycznej, zasady pedagogiczne w pracy terapeutycznej
z uczniem dyslektycznym.
Wybrane elementy systemu profilaktyki i pomocy psychologiczno-pedagogicznej - rola
koordynatora, kompetencje komunikacyjne w pracy edukacyjno- terapeutycznej. Ćwiczenia
usprawniające funkcje percepcyjno-motoryczne: grafomotorykę, percepcję wzrokową, funkcje
słuchowo-językowe. Przykładowe metody pracy z uczniem stosowane na zajęciach korekcyjno-
kompensacyjnych.

Literatura:

• Bogdanowicz, M. (1983) Trudności w pisaniu u dzieci. Gdańsk: UG.
• Bogdanowicz, M. (1994) O dysleksji. Lubin: Wyd.Linea.
• Bogdanowicz, M. (1985, 1999) Metoda Dobrego Startu. Warszawa: WSiP.
• Bogdanowicz, M. (1997, 2000a) Integracja percepcyjno - motoryczna. Teoria - diagnoza -

terapia. Warszawa : CMPPP.

• Bogdanowicz, M. (2000b) Co warto wiedzieć o specyficznych trudnościach w uczeniu się

czytania i pisania? W: Informator. Sprawdzian dla uczniów kończących szkołę
podstawową w 2002 roku. Warszawa: MEN

• Bogdanowicz, M. (2002b) Recepty na dobre czytanie i pisanie. [W:] W. Turewicz (red) Jak

pomóc dziecku z dysortografią. Zielona Góra: ODN, s.39-50.

• Bogdanowicz, M. (2003a) Trudne litery” p-b-d-g. Gdańsk: Wyd. Harmonia.
• Bogdanowicz, M. (2003b) Longitudinalne badania nad dysleksją rozwojową w Polsce.

W: Wojciszke B., Plopa M. (red) Osobowość a procesy psychiczne zachowanie. Kraków:
Impuls, s. 357 – 383.

• Bogdanowicz, M.(2003c), Przygotowanie do nauki pisania. Ćwiczenia grafomotoryczne

według Hany Tymichovej. Gdańsk : Wyd. Harmonia.

• Bogdanowicz, M.(2005a) Ryzyko dysleksji. Problem i diagnozowanie. Gdańsk. Wyd.

Harmonia.

• Bogdanowicz, M. (2005b) Terapia pedagogiczna. Przewodnik bibliograficzny. Gdańsk:

Wyd. Harmonia.

• Bogdanowicz, M.(2008c) Model diagnozowania dysleksji rozwojowej. Dysleksja. Biuletyn

Polskiego Towarzystwa Dysleksji, numer sygnalny, s.7- 12.

• Bogdanowicz, M. (2008d), Portrety nie tylko znanych osób z dysleksją. Gdańsk: Wyd.

Harmonia.

• Bogdanowicz, M. (2009a) Test czytania głośnego „Dom Marka”. Gdańsk: Pracownia

Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.

• Bogdanowicz, M. (2009b) Osoby dorosłe z dysleksją – problem, diagnozowanie, pomoc.

Dysleksja

. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji. Nr 2 (4), s.25- 29.

• Bogdanowicz, M.(2010) Dysleksja u dorosłych- terra incognita współczesnej psychologii

i pedagogiki. Dysleksja. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Dysleksji. Nr 1 (6), s.7-8.

• Bogdanowicz, M., Jaklewicz, H., Loebl W. (1969) Próba analizy specyficznych zaburzeń

czytania i pisania. "Psychiatria Polska". Nr 3, s.297-301.

• Bogdanowicz, M., Kisiel B., Przasnyska M. (1992) Metoda Weroniki Sherborne w

terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. Warszawa: WSiP, wyd.

• Bogdanowicz, M., Kisiel B., Przasnyska M. (1992) Metoda Weroniki Sherborne w

Akademia Pedagogiki Specjalnej
im. Marii Grzegorzewskiej

„Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”

- projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

III Priorytet Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 3.3.

terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. Warszawa: WSiP, wyd.I.

• Bogdanowicz, M., Krasowicz, G. (1996/97) Typy dysleksji rozwojowej. Diagnoza i

terapia według koncepcji D. J. Bakkera, „Annales Universitatis Maria Curie –
Skłodowska”, Lublin.

• Bogdanowicz M., Rożyńska M. (2003, 2004a), Lewa ręka rysuje i pisze. Cz.I -III.

Gdańsk: Wyd. Harmonia.

• Bogdanowicz M., Rożyńska M.(2004b) Dni tygodnia, pory roku i miesiące. Zabawy

i scenariusze zajęć rozwijających funkcje językowe. Gdańsk: Wyd. Harmonia

• Bogdanowicz M., Rożyńska M. ( 2004c) Zeszyt ze zwężoną liniaturą. Gdańsk: Wyd.

Harmonia.

• Bogdanowicz M., Adryjanek A.(2004c) Uczeń z dysleksją w szkole. Gdańsk: Wyd. Operon.
• Bogdanowicz, M., Barańska, M., Jakacka E.(2005) Metoda Dobrego Startu.. Od piosenki

do literki. Część 1. Gdańsk: Wyd. Harmonia

• Bogdanowicz, M., Adryjanek, A., Rożyńska, M. (2007) Uczeń z dysleksją w domu.

Gdańsk: Wyd. Operon.

• Bogdanowicz, M., Rożyńska, M.(2007) Karty ortomagiczne. Gdańsk: Wyd. Operon
• Bogdanowicz, M., Kalka, D., Sajewicz –Radtke, U., Radtke, B., Karasiewicz,K.(2008a)

Bateria metod diagnozy przyczyn trudności szkolnych u dzieci ośmioletnich. Gdańsk:
Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.

• Bogdanowicz, M., Jaworowska, A., Krasowicz-Kupis, G., Matczak, A., Pelc-Pękala, O.,

Pietras, I., Stańczak, J., Szczerbiński, M. (2008b) Diagnoza dysleksji u uczniów klasy III
szkoły podstawowej. Warszawa : Pracownia Testów Psychologicznych

• Bogdanowicz, M, Czaba,j R., Bućko, A.(2008) Modelowy system profilaktyki i pomocy

psychologiczno-pedagogicznej uczniom z dysleksją rozwojową. Gdynia: Operon

• Bogdanowicz, M., Rożyńska, M.(2008) Gry ortomagiczne. Komplementarny zestaw

pomocy dydaktycznych do nauki ortografii. Gdynia: Wyd. Operon.

• Bogdanowicz, M., Rożyńska, M. (2010) Ortograffiti. Od dysgrafii do kaligrafii. Gdynia :

OPERON

• Bogdanowicz, M., Daruk, R., Ingielewicz, B. (2009) Czytamy razem. Program

doskonalenia umiejętności czytania i rozwijania myślenia. Gdańsk :Wyd. Harmonia

• Borkowska, Ł. Domańska (red.) (2008) Neuropsychologia kliniczna dziecka. Warszawa:

PWN, 139 – 158

• Borkowska, A.R. (2006). Neuropsychologiczne podłoże trudności w czytaniu

i pisaniu. W: G. Krasowicz – Kupis (red.). Dysleksja rozwojowa. Perspektywa
psychologiczna. Gdańsk: Wyd Harmonia, 35 – 51.

• Brzezińska, A. (1987). Czytanie i pisanie – nowy język dziecka. Warszawa: WSiP.
• Grzywniak, C. (2006) Kinezjologia edukacyjna. Metoda wspomagania i terapii

psychomotorycznej. Kraków.

• Krasowicz-Kupis, G. (2008). Psychologia dysleksji. Warszawa: PWN.
• Oszwa, U., Borkowska, A.R. (2006). Specyficzne trudności szkolne w opanowywaniu

czytania i pisania. W: A.R. Borkowska, Ł. Domańska (red.). Neuropsychologia kliniczna
dziecka. Warszawa: PWN, 139 – 158

• Smółka, L. (2007). Znaczenie edukacji przedszkolnej w opanowywaniu przez dzieci

umiejętności czytania. W: M. Kostka-Szymańska, G. Krasowicz-Kupis (red.) Dysleksja.
Problem znany czy nieznany? Lublin: Wyd. UMCS, 223 – 234.

Akademia Pedagogiki Specjalnej
im. Marii Grzegorzewskiej

„Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”

- projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

III Priorytet Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 3.3.

• Sobolewska, M., Matuszewski( 2002) Test Czytania Głośnego dla Klas IV-VI szkoły

podstawowej oraz I – II gimnazjum Marii Sobolewskiej. Warszawa: CMPPP.

• Seria Testów Czytania i Pisania dla klas I-III Szkoły Podstawowej Teresy Straburzyńskiej

i Teresy Śliwińskiej (1983) Warszawa: CMPPP.

• Szczerbiński M., Pelc-Pękala O. (2007). Test Dekodowania. Kraków: Usługi

Psychologiczno-Logopedyczne.

• Wejner, T. (2008) Uczniowie z dysleksją rozwojową podczas sprawdzianu 2008. Dysleksja.

Biuletyn PTD. Gdańsk: Operon.

• Test „Czytanie” M. Grzywak – Kaczyńskiej dla klas II-IV w opracowaniu M. Sobolewskiej

(1988) Warszawa: CMPPP.

• Pomoce do badań pedagogicznych uczniów klas VII i VIII szkół podstawowych i szkół

ponadpodstawowych podejrzanych o zaburzenia o charakterze dysleksji rozwojowej. Janiny
Mickiewicz (1995).

• Test do badania techniki czytania głośnego dla klas I – VII Jana Konopnickiego (1961).
• Testy Cichego Czytania Heleny Chylińskiej (1985).

Akademia Pedagogiki Specjalnej
im. Marii Grzegorzewskiej

„Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”

- projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

III Priorytet Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 3.3.

Cele:

− Zapoznanie uczestników spotkań informacyjno- konsultacyjnych z podstawowymi czynniki

i mechanizmami utrudniającymi nabywanie wiadomości i umiejętności matematycznych w
domu, przedszkolu i w szkole.

− Zapoznanie z podstawami wiedzy teoretycznej, dotyczącej przyczyn i objawów

specyficznych trudności w uczeniu się matematyki.

− Wskazanie na możliwości rozpoznawania zwyczajnych, nadmiernych i specyficznych

trudności w nabywaniu wiadomości i umiejętności matematycznych.

− Zapoznanie

uczestników

spotkań

informacyjno-

konsultacyjnych

z

metodami

diagnozowania dojrzałości do uczenia się matematyki dzieci rozpoczynających naukę
szkolną oraz rozpoznawania specyficznych trudności w uczeniu się matematyki uczniów.

− Ukazanie możliwości przeprowadzenia diagnozy i zinterpretowania jej wyników.
− Zapoznanie uczestników spotkań informacyjno- konsultacyjnych

z

podstawą programową,

programami

autorskimi

oraz

pakietami

edukacyjnymi

wykorzystywanymi

w edukacji matematycznej w przedszkolu i szkole.

− Zapoznanie z wybranymi sposobami wspomagania rozwoju umysłowego dzieci w ramach

edukacji matematycznej realizowanej w przedszkolu i szkole.

Tematyka

:

Trudności nadmierne i specyficzne w uczeniu się matematyki – przyczyny i konsekwencje. Metody
diagnozowania specyficznych trudności w uczeniu się matematyki dzieci. Badanie umiejętności
liczenia. Ustalanie poziomu umiejętności rachunkowych. Badanie umiejętności klasyfikacji.
Ustalanie kompetencji w zakresie operacyjnego rozumowania na poziomie konkretnym w zakresie
potrzebnym do zrozumienia aspektu kardynalnego pojęcia liczby naturalnej. Ustalanie kompetencji
w zakresie operacyjnego rozumowania na poziomie konkretnym w zakresie potrzebnym do
zrozumienia aspektu porządkowego pojęcia liczby naturalnej. Wspomaganie rozwoju umysłowego
oraz edukacja matematyczna dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się – przykładowe
rozwiązania metodyczne. Wspomaganie dzieci w ustalaniu prawidłowości, które są stosowane w
liczeniu obiektów. Kształtowanie umiejętności dodawania i odejmowania w ostatnim roku
wychowania przedszkolnego i pierwszym roku edukacji szkolnej. Wspomaganie dzieci w
stosowaniu klasyfikacji w procesie nabywania wiadomości i umiejętności matematycznych;
Wspomaganie dzieci w rozwoju operacyjnego rozumowania w zakresie aspektu kardynalnego oraz
porządkowego liczby naturalnej.

II. Temat:

Specyficzne trudności w uczeniu się matematyki

Akademia Pedagogiki Specjalnej
im. Marii Grzegorzewskiej

„Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi”

- projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

III Priorytet Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działanie 3.3.

Literatura:

• Gruszczyk-Kolczyńska E., Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki.

Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-wyrównawcze, Warszawa 2007 (i wydania
wcześniejsze)

• Gruszczyk-Kolczyńska E., Skura M., Skarbiec matematyczny. Poradnik metodyczny. Klasa

0 i klasy I-III, Warszawa 2005

• Gruszczyk-Kolczyńska E., Skura M., Skarbiec matematyczny. Zestaw pomocy przydatnych

w edukacji matematycznej dzieci. Edukacja wczesnoszkolna (klasa 0 i klasy I-III),
Warszawa 2005

• Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Dziecięca matematyka. Książka dla rodziców

i nauczycieli, Warszawa 2007

• Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla dzieci,

które rozpoczną naukę w szkole. Podstawy psychologiczne i pedagogiczne oraz zabawy
i sytuacje zadaniowe sprzyjające intensywnemu wspomaganiu rozwoju umysłowego
i kształtowaniu ważnych umiejętności, Warszawa 2009

• Olechnowicz H. (red.) O wspomaganiu rozwoju prawidłowego i zakłóconego, Warszawa

1999

• Piaget J., Inhelder B., Psychologia dziecka, Siedmiogród, Wrocław 1993
• Praca zbiorowa, Gruszczyk-Kolczyńska E., (red.) Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz

edukacja matematyczna dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego i w pierwszym
roku szkolnej edukacji, Warszawa 2009

• Semadeni Z. (red.) Nauczanie początkowe matematyki. Podręcznik dla nauczyciela, t. 1, 2,

3, Warszawa 1992

• Siwek H., Dydaktyka matematyki. Teoria i zastosowania w matematyce szkolnej, Warszawa

2005

• Wygotski L.S., Wybrane prace psychologiczne II. Dzieciństwo i dorastanie, red. Brzezińska

A. i Marchew M., Poznań 2002