H

ISTORIA STAROŻYTNA POWSZECHNA

–

LITERATURA

1.

P

ODRĘCZNIKI

Bravo B., Węcowski M., Wipszycka E., Wolicki A., Historia starożytnych Greków, t. 2, Warszawa

2009

Bravo B., Wipszycka E., Historia starożytnych Greków, t. 1, 3, Warszawa 1988, 1992
Cary M., Scullard H.H., Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna, przeł. J.

Schwakopf, t. 1–2, Warszawa 1992

Grecja klasyczna 500–323 p.n.e., red. R. Osborne, przekł. B. Mierzejewska, Warszawa 2002
Historia starożytna, red. M. Jaczynowska, Warszawa 1999
Jaczynowska M., Dzieje Imperium Romanum, Warszawa 1995
Jaczynowska M., Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1988
Jaczynowska M., Pawlak M., Starożytny Rzym, Warszawa 2008
Lengauer W., Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego, Warszawa 1999
Martin Th R., Starożytna Grecja, od czasów prehistorycznych do okresu hellenistycznego, tłum. T.

Derda, Warszawa 1998

Mrozewicz L., Historia powszechna. Starożytność, Poznań 2008
Murray O., Narodziny Grecji, przekł. A. Twardecki, Warszawa 2004
Musiał D., Świat grecki od Homera do Kleopatry, Warszawa 2008
Wolski J., Historia powszechna, Starożytność, Warszawa 1996
Ziółkowski A., Historia Rzymu, Poznań 2004
Ziółkowski A., Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2009

2.

W

PROWADZENIE

/

PRZEGLĄDY

Beard M., Henderson J., Kultura antyczna, przeł. G. Muszyński, Warszawa 1997
Foucault M., Historia seksualności, t.2–3, przekł. T. Komendant, Warszawa 1995
Friedrich J., Zapomniane pisma i języki, Warszawa 1991
Rachet G., Słownik cywilizacji greckiej, Katowice 1988
Grant M., Krótka historia cywilizacji klasycznej, przekł. M. Michowski, A. Mikicka, Warszawa

1998

Kuckenburg A., Pierwsze słowo. Narodziny mowy i pisma, Warszawa 2006
Rutkowski M., Historia gospodarcza starożytności od czasów prehistorycznych do upadku

Cesarstwa wschodniorzymskiego, Białystok 1999

Schuller W., Wprowadzenie do studium historii starożytnej, tłum. R. Kulesza, Warszawa 1997

Cywilizacje starożytne, red. A. Cotterell, przeł. R. Rygiel et al. Łódź 1996

Wałek-Czernecki T., Historia gospodarcza świata starożytnego, Grecja i Rzym, Warszawa 1948

3.

L

ITERATURA

:

ŹRÓDŁA ANTYCZNE I PÓŹNOANTYCZNE

Brożek M., Historia literatury łacińskiej, Warszawa 1969
Cytowska M., Szelest H., Literatura grecka i rzymska w zarysie, Warszawa 1981
Cytowska M., Szelest H., Literatura rzymska. Okres augustiański, Warszawa 1990
Cytowska M., Szelest H., Literatura rzymska. Okres cesarstwa, autorzy chrześcijańscy, Warszawa

1994

Cytowska M., Szelest H., Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992
Cytowska M., Szelest H., Rychlewska L., Literatura rzymska. Okres archaiczny, Warszawa 1996
Jurewicz O., Historia literatury bizantyńskiej. Zarys, Wrocław-Warszawa-Kraków 1984

2

Kolendo J., Żelazowski J., Tekst i pomnik. Zarys epigrafiki łacińskiej okresu Cesarstwa

Rzymskiego, Warszawa 2003

Kubiak Z., Literatura Greków i Rzymian, Warszawa 1999
Kumaniecki K., Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, /kilka wydań/
Kumaniecki K., Literatura rzymska, Okres cyceroński, Warszawa 1977
Lewandowski I., Historiografia rzymska, Poznań 2007
Łoś St., Świat historyków starożytnych, Kraków 1968
Morawski K., Schyłek literatury rzymskiej w drugim i trzecim wieku po Chr., Kraków 1921
Sinko T., Literatura grecka, t. 1–2, Wrocław 1931–1954
Sinko T., Zarys literatury greckiej, t. 1–2, Warszawa 1959
Słownik pisarzy antycznych, red. A. Świderkówna, Warszawa 2001
Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa, red. J. M. Szymusiak, M. Starowieyski, Poznań

1971

Stabryła S., Historia literatury starożytnej Grecji i Rzymu, Wrocław 2002
Ś

wiadectwa epigraficzne. Historia starożytna w świetle inskrypcji, red. J. Bodel, tłum. A. Baziór,

Do druku podał L. Mrozewicz, Poznań 2008

Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. 1–2, red. E. Wipszycka, Warszawa 1985, 1986
Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. I/II, Źródłoznawstwo starożytności klasycznej,

red. E. Wipszycka, Warszawa 2001

Vademecum historyka starożytnej Grecji i Rzymu, t. III: Źródłoznawstwo czasów późnego antyku,

red. E. Wipszycka, Warszawa 1999

Witkowski St., Historiografia grecka i nauki pokrewne, t.I–III, Kraków 1925–1927

4.

Ź

RÓDŁA

Eliusz Arystydes, Pochwała Rzymu, przeł. W. Madyda, „Meander” 1951, 6 {= w: Imperium

Romanum. Władza, propaganda, konflikty ideologiczne. Wybór źródeł, oprac. K. Stebnicka i
P. Janiszewski, Warszawa 2003]

Ammianus Marcellinus, Dzieje rzymskie, przełożył, wstępem i przypisami opatrzył I. Lewandowski,

Warszawa 2001–2002

Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, przeł., oprac. i wstępem opatrzył L. Piotrowicz, /różne

wydania/

Arystoteles, Ustrój polityczny Aten, tłumaczył L. Piotrowicz, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie,

Warszawa 2001

Arystoteles, Polityka, tłumaczył L. Piotrowicz, w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, Warszawa 2003
Brewiaria dziejów rzymskich. Sekstus Aureliusz Wiktor, Księga o cezarach, Eutropiusz, Brewiarium

od założenia Miasta, Festus, Brewiarium dziejów ludu rzymskiego, Z języka łacińskiego
przeł. P. Nehring i B. Bibik, przy współpracy J. Skorackiej oraz P. Woźniczki, Wstępem i
przypisami opatrzył P. Nehring, Warszawa 2010

Cezar, O wojnie domowej, tłum. E. Konik, /różne wydania/
Cezar, Wojna galijska, tłum. E. Konik, /różne wydania/
Edykt Dioklecjana o cenach towarów wystawionych na sprzedaż, przekład, wstęp i opr. A. i P.

Barańscy, P. Janiszewski, Poznań 2007

Filostrat Starszy, Obrazy, przełożył, wstępem, komentarzem i przypisami opatrzył R. Popowski,

Warszawa 2004

Flawiusz Filostratos, Rozmowa o herosach, z języka greckiego przełożył, wstepem i komentarzem

opatrzył M. Szarmach, Toruń 2003

Geografia antyczna, zestawił M.S. Bodnarski, tłum. J. Jurczyński, Warszawa 1957
Józef Flawiusz, Autobiografia, Warszawa 1986

3

Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, Warszawa 1993
Józef Flawiusz, Wojna żydowska, z gr. przeł. oraz wstępem i komentarzem opatrzył J. Radożycki,

/różne wydania/

Lucjusz Anneusz Florus, Zarys dziejów rzymskich, przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył I.

Lewandowski, /różne wydania/

Herodian, Historia Cesarstwa Rzymskiego, przeł. i komentarzem opatrzył L. Piotrowicz, wstępem

poprzedził J. Wolski / różne wydania/

Herodot, Dzieje, z jęz. grec. przeł. i oprac. S. Hammer, przyp. przejrzał i uzup. A. Krawczuk, /różne

wydania/

Historycy cesarstwa rzymskiego. Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana, tłum., wstęp,

komentarz H. Szelest, Warszawa 1966

Jordanes, O pochodzeniu i czynach Gotów, tłum., komentarz E. Zwolski, w: E. Zwolski, Historia

gocka, czyli scytyjska Europa, Lublin 1984

Marek Junianus Justynius, Zarys dziejów powszechnych starożytności na podstawie Pompejusza

Trogusa

Kasjusz Dio, Historia rzymska, tłum. W. Madyda, /różne wydania/
Kasjusz Dio, Historia rzymska, Ks. 41–50, przeł. I. Ptaszek, Kraków 2008
Kasjusz Dion, Mowa Mecenasa (Historia rzymska LII 14–40), przekład i komentarz M. Stuligrosz,

P. Sawiński, Poznań 2004

Klaudiusz Elian, Opowiastki rozmaite. Listy wieśniaków, przeł. i wstępem poprzedziła M.

Borowska., przypisami opatrzyła M. Borowska przy współpracy A. Masłowskiej-Nowak,
Warszawa 2005

Kronika Miasta Rzymu, tłum. P. Janiszewski, w: Imperium Romanum. Władza, propaganda,

konflikty ideologiczne. Wybór źródeł, oprac. K. Stebnicka i P. Janiszewski, Warszawa 2003

Ksenofont, Historia grecka, przeł. W. Klinger, opracował i wstępem opatrzył J. Wolski /różne

wydania/

Ksenofont, Ustrój polityczny Sparty, pod kierunkiem R. Kuleszy z oryginału greckiego przekładu

dokonali A. Zinkiewicz, A.R. Sypuła, J. Longfors, M. Daszuta, Warszawa 2008

Tytus Liwiusz, Dzieje Rzymu od założenia miasta, tłum. A. Kościółek, M. Brożek, wstęp J. Wolski,

komentarz M. Brożek, J. Wolski, ks. I-V, Wrocław 1968; ks. VI-X, Wrocław 1971; ks. XXI-
XXVII, Wrocław 1974; ks. XXVIII-XXXIV, Wrocław 1976; ks. XXXV-XL, tłum., oprac.
M. Brożek, komentarz M. Brożek, J. Wolski, Wrocław 1981; ks. XLI-XLV, tłum. oprac. M.
Brożek. Wrocław 1982

Marek Anneusz Lukan, Wojna domowa, przeł. i oprac. M. Brożek, /różne wydania/
Cyceron, Filipiki. Mowy przeciwko Markowi Antoniuszowi, przełożyła, wstępem i przypisami

opatrzyła K. Ekes, Warszawa 2002

Marek Tulliusz Cycero, Mowy przeciwko Katylinie, spolszczyła I. Żółtowska, /różne wydania/
Marek Tulliusz Cyceron, Mowy, przełożyli i opracowali S. Kołodziejczyk, J. Mrukówna, D.

Turkowska, /różne wydania/

Marek Tulliusz Cyceron, O państwie; O prawach, spolszczyła I. Żółtowska, Kęty 1999
Marcus Tullius Cicero, Pisma filozoficzne, t. 2: O państwie. O prawach, przełożył W.

Kornatowski. komentarzem opatrzył K. Leśniak, Warszawa 1960

Korneliusz Nepos, Żywoty wybitnych mężów /różne wydania/
O rzeczach poświęconych [zmarłym] i kosztach pochówku oraz jak należy zorganizować pogrzeb

(Digesta 11,7), O grzebaniu zmarłych i budowie grobowca (Digesta 11,8), O
zbeszczeszczonym grobie (Digesta 47,12), przekład, wstęp i objaśnienia J. Pudliszewski,
Poznań 2009

W świątyni i w micie z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie, Księgi I, II, III i VII, przeł. z jęz.

greckiego i oprac. J. Niemirska-Pliszczyńska; Na olimpijskiej bieżni i w boju z Pauzaniasza

4

Wędrówki po Helladzie, Księgi V, VI i IV, przeł. z jęz. greckiego i oprac. J. Niemirska-
Pliszczyńska; U stóp boga Apollona z Pauzaniasza Wędrówki po Helladzie, Księgi VIII, IX i
X, przełożyli z jęz. greckiego J. Niemirska-Pliszczyńska (ks. VIII), H. Podbielski (ks. IX,
X), oprac. H. Podbielski, /różne wydania/

Pliniusz, Historia naturalna (wybór), wstęp, przekład i komentarz I. I T. Zawadzcy, /różne wydania/
Gajusz Pliniusz Cecyliusz Młodszy, Panegiryk czyli mowa dziękczynna na cześć Trajana

wygłoszona w senacie w 100 r., przeł. i oprac. P. Gruszka, Gdańsk 1996

Listy Pliniusza Młodszego, tłum. S. Patoń. Do druku przygotował i notą wydawniczą opatrzył J.

Mikołajtis, Częstochowa 1964

Plutarch, O szczęściu czy dzielności Aleksandra, przekł. i oprac. K. Nawotka, Wrocław 2003
Plutarch z Cheronei, Żywoty sławnych mężów, tłum. M. Brożek, /różne wydania/
Plutarch, Żywoty równoległe, t. 1. Tezeusz – Romulus i ich porównanie. Likurg – Numa i ich

porównanie, przełożył i wstępem poprzedził K. Korus, przypisami i komentarzem opatrzyli
L. Trzcionkowski, K. Korus, Warszawa 2004

Gaius Salustius Krispus, Sprzysiężenie Katyliny i wojna z Jugurtą, przełożył i wstępem poprzedził

K. Kumaniecki , /różne wydania/

Seneka, Apokolokyntosis, czyli udynienie boskiego Klaudiusza, w: Nowele rzymskie, oprac. S.

Stabryła, Warszawa 1975

Gajusz Swetoniusz Trankwillus, Żywoty Cezarów, tłum., wstęp, komentarz J. Niemirska-

Pliszczyńska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1987

Tacyt, Germania, w: Tacyt, Dzieła, w języka łacińskiego przełożył S. Hammer, /różne wydania/

albo Publiusz Korneliusz Tacyt, Germania, przekład T. Płóciennik. wstęp i komentarz J.
Kolendo, Poznań 2008

Tacyt, Roczniki, w: Tacyt, Dzieła, z języka łacińskiego przełożył S. Hammer, /różne wydania/
Tacyt, Dzieje, w: Tacyt, Dzieła, z języka łacińskiego przełożył S. Hammer, /różne wydania/
Tacyt, Żywot Juliusza Agrykoli, w: Tacyt, Dzieła, z języka łacińskiego przełożył S. Hammer, /różne

wydania/

Tukidydes, Wojna peloponeska, z języka greckiego przełożył, przedmową i przypisami opatrzył K.

Kumaniecki, /różne wydania/

Wellejusz Paterkulus, Historia Rzymska, przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył E. Zwolski,

/różne wydania/

Zosimos, Nowa Historia, tłum. H. Cichocka, wstęp, komentarz E. Wipszycka, Warszawa 1993

5.

W

YBÓR LITERATURY DODATKOWEJ

5

A

.

W

SCHÓD

Albright W.F., Archeologia Palestyny, Warszawa 1964
Andrzejewski T., Dusze boga Re, Warszawa 1967
Andrzejewski T., Opowiadania egipskie, Warszawa 1958
Arnaud D., Starożytny Bliski Wschód, od wprowadzenia pisma do Aleksandra Wielkiego, Warszawa

1982

Baines J., Málek J., Wielkie kultury świata: Egipt, Warszawa 1996
Bielicki M., Zapomniany świat Sumerów, Warszawa 1973
Bieliński P., Starożytny Bliski Wschód. Od początków gospodarki rolniczej do wprowadzenia

pisma, Warszawa 1985

Brier B., Morderstwo Tutanchamona, Warszawa 2001
Brier B., Mumie egipskie, Warszawa 2000
Buber M., Mojżesz, Warszawa 1998

5

Ceram C.W., Bogowie, groby i uczeni, /kilka wydań/
Cerny J., Religia starożytnych Egipcjan, Warszawa 1974
Chrostowski W., Starożytny Izrael, Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian,

Warszawa 1994

Ciałowicz K.M., Początki cywilizacji egipskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1999
Coutenau G., Życie codzienne w Babilonii i Asyrii, Warszawa 1963
Daumas F., Od Narmera do Kleopatry, Warszawa 1973
Davies W.V., Egipskie hieroglify, Warszawa 1998
Desroches-Noblecourt Ch., Tutanchamon. Życie, śmierć, odrodzenie, Warszawa 1980
Drioton E., Egipt faraonów, Warszawa 1970
Edwards I., Piramidy, Warszawa 1996
Fletcher J., Egipski Król – Słońce Amenhotep III. Kronika publicznego i prywatnego życia

najświetniejszego władcy Egiptu, Warszawa 2001

Garelli P., Asyriologia, Warszawa 1998
Grant M., Dzieje dawnego Izraela, Warszawa 1991
Grimal N., Dzieje starożytnego Egiptu, przeł. A. Łukaszeiwcz, Warszawa 2004
Gurney O.R., Hetyci, Warszawa 1970
Hornung E., Jeden czy wielu? koncepcja boga w starożytnym Egipcie, Warszawa 1991
Johnson P., Cywilizacja starożytnego Egiptu, Warszawa 1997
Kaim B., Irańska ideologia władzy królewskiej w okresie panowania Sasanidów, Warszawa 1997
Kitchen K.A., Ramzes Wielki i jego czasy, Warszawa 2002
Klengel H., Historia starożytnej Syrii, Warszawa 1972
Klengel H.i E., Hetyci i ich sąsiedzi, Warszawa 1974
Klima J., Prawa Hammurabiego, Warszawa 1957
Kramer S.N., Historia zaczyna się w Sumerze, Warszawa 1961
Krzemińska A., Miłość w starożytnym Egipcie, Warszawa 2004
Kunderewicz C., Najstarsze prawa świata, Łódź 1992
Laessoe J., Ludy Asyrii, Warszawa 1972
Lemaire A., Dzieje biblijnego Izraela, Poznań 1998
Lipińska J., Koziński W., Cywilizacja miedzi i kamienia, Warszawa 1977
Lipińska J., Marciniak E., Mitologia starożytnego Egiptu, Warszawa 1980
Lipiński E., Szkice z dziejów aramejskich, Poznań 2000
Ławecka D., Północna Mezopotamia w czasach Sumerów, Warszawa 2006
Łukaszewicz A., Świat papirusów, Warszawa 2001
Łyczkowska K., Szarzyńska K., Mitologia Mezopotamii, Warszawa 1981
Meuszyński J., Odkrywanie Mezopotamii, Warszawa 1977
Mezopotamia, red. J. Braun, Warszawa 1973
Michałowski K., Nie tylko piramidy, Warszawa 1974
Mierzejewski A., Tajemnice glinianych tabliczek, Warszawa 1981
Mierzejewski A., Zapisane na glinie, Warszawa 1979
Montet P., Życie codzienne w Egipcie w epoce Ramessydów, Warszawa 1964
Morenz S., Bóg i człowiek w starożytnym Egipcie, Warszawa 1972
Moscati S., Kultura starożytna ludów semickich, Warszawa 1966
Moscati S., Świat Fenicjan, Warszawa 1971
Muchowski P., Rękopisy znad Morza Martwego: Quamran, Wadi Murabba’at, Masada, Kraków

1996

Muchowski P., Rękopisy znad Morza Martwego: Quamran, Wadi Murabba’at, Masada, Nachal

Chewer, Kraków 2000

Myśliwiec K., Pan Obydwu Krajów. Egipt w I tysiącleciu p.n.e., Warszawa 1993

6

Myśliwiec K., Święte znaki Egiptu, Warszawa 1990 [1992]
Niwiński A., Bóstwa, kulty i rytuały starożytnego Egiptu, Warszawa 1993
Niwiński A., Mity i symbole starożytnego Egiptu, Warszawa 1995
Olmstead A.T., Dzieje imperium perskiego, Warszawa 1973
Pellegrino Ch., Powrót do Sodomy i Gomory. Biblia w świecie archeologii, Warszawa 1998
Popko M., Huryci, Warszawa 1992
Popko M., Ludy i języki starożytnej Anatolii, Warszawa 1999
Popko M., Magia i wróżbiarstwo u Hetytów, Warszawa 1982
Popko M., Mitologia hetyckiej Anatolii, Warszawa 1980
Ricciotti G., Dzieje Izraela, Warszawa 1956
Roux G., Mezopotamia, tłum. B. Kowalska, J. Kozłowska, Warszawa 1998
Saggs H.W.F., Wielkość i upadek Babilonii, Warszawa 1974
Siliotti A., Egipt, świątynie, ludzie, bogowie, Warszawa 1994
Składanek B., Historia Persji, t. 1: Od czasów najdawniejszych do najazdu Arabów, Warszawa

1999

Starożytny Egipt, red. A. Szczudłowska, Warszawa 1978
Starożytny Izrael. Od czasów Abrahama do zburzenia Jerozolimy przez Rzymian, praca zbiorowa,

przeł. Ks. W. Chrostowski. Warszawa 1994

Stępień M., Ensi w czasach III dynastii z Ur: aspekty ekonomiczne i administracyjne pozycji

namiestnika w świetle archiwum z Ummy, Warszawa 2006

Stępień M., Kodeks Hammurabiego, Warszawa 1996
Sumer – miasta Edenu, red. J.M. Lynch, Warszawa 1997
Szarzyńska i in., Miłość i seks w kulturach Wschodu starożytnego, Warszawa 1996
Ś

liwa J., Sztuka i archeologia starożytnego Wschodu, Kraków 1997

Ś

wiat Biblii, oprac. C. Masom, P. Alexander, Warszawa 1991

Tschirschnitz A., Dzieje ludów biblijnych, Warszawa 1994
Tyldesley J., Nefertiti, słoneczna królowa Egiptu, Warszawa 2003
Tyldesley J., Ramzes Wielki, Warszawa 2002
Tyloch W., Dzieje ksiąg Starego Testamentu, Warszawa 1981 [1994]
Tyloch W., Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, Warszawa 2001
Van De Mieroop M., Historia starożytnego Bliskiego Wschodu ok. 3000-323 p.n.e., tłum. M.

Komorowska, Kraków 2008

Vandenberg Ph., Nefertiti, Warszawa 2002
Walker C.B.F., Pismo klinowe, Warszawa 1998
Warzecha J., Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005
Wildung D., Egipt. Od czasów prehistorycznych do rzymskich, Warszawa 1998
Zabłocka J., Historia Bliskiego Wschodu w starożytności, Warszawa 1987

5

B

.

G

RECJA I

H

ELLENIZM

Banek K., Religia a polityka w starożytnej Grecji, Kraków 1985
Bernhard M.L., Sztuka grecka archaiczna, Warszawa 1989
Bernhard M.L., Sztuka grecka hellenistyczna, Warszawa 1993
Bernhard M.L., Sztuka grecka IV w. p.n.e., Warszawa 1992
Bernrard M.L., Sztuka grecka V w. p.n.e., Warszawa 1991
Boardman J., Sztuka grecka, Toruń 1999
Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S., Historia Grecji, Kraków 2005
Bruit Zaiman L., Grecy i ich bogowie, tłum. B. Spieralska, Warszawa 2008
Cartledge P., Aleksander Wielki, przekł. A. Klingofer, Warszawa 2005

7

Cartledge P., Spartanie – świat wojowników, przekł. S. Kędzierski, Warszawa 2005
Casson L., Greccy zdobywcy, Warszawa 1998
Chodkowski R.R., Teatr grecki, Lublin 2003
Ciechanowicz J., Cień Minotaura, Warszawa 1996
Człowiek Grecji, red. J.P. Vernant, tłum. P. Bravo, Ł. Niesiołowski-Spanò, Warszawa 2000
Davies J.K., Demokracja w Grecji klasycznej, tłum. G. Muszyński, Warszawa 2003
Dąbrowa E., Gaugamela, 331 r. p.n.e., Warszawa 1988
Dover J., Homoseksualizm grecki, przeł. J. Margański, Kraków 2004
Farrington B., Nauka grecka, Warszawa 1954*
Finley M., Grecy, przekł. D. Kozińska, Warszawa 1965
Fischer Fabian S., Aleksander Wielki, Warszawa 2000
Flacelière R., Życie codzienne w Grecji za czasów Peryklesa, przekł. Z. Bobowicz, J. Targalski,

Warszawa 1985

Głombiowska Z., Człowiek w poezji starożytnych Greków i Rzymian, Gdańsk 1994
Głombiowski K., Ksenofont, żołnierz i pisarz, Warszawa 1994
Głombiowski K., Na czarnomorskim szlaku starożytnych Greków, Gdańsk 2003
Gottlieb A., Sokrates, Warszawa 1997
Graves R., Mity greckie, przeł. H. Krzeczkowski, Warszawa 1992
Green P., Aleksander Wielki, przekł. A. Konarek, Warszawa 1978 (2004)
Griffin J., Homer, przekł. R. Sucharski, Warszawa 1999
Grimal P., Mitologia grecka, przekł. K. Marczewska, Warszawa 1998
Hammond N.G.L., Dzieje Grecji, tłum. A. Świderkówna, Warszawa 1996
Hammond N.G.L., Filip Macedoński, przekł. J. Lang, Warszawa 2002
Hammond N.G.L., Geniusz Aleksandra Wielkiego, przekł. J. Lang, Warszawa 2000
Hammond N.G.L., Starożytna Macedonia, Początki, instytucje, dzieje, tłum. A.S. Chankowski,

Warszawa 1999

Hansen M.H., Demokracja ateńska w czasach Demostenesa, Struktura, zasady, ideologia, tłum. R.

Kulesza, Warszawa 1999

Kalita S., Grecy w Baktrii i w Indiach. Wybrane problemy ich historii, do druku przygotował E.

Dąbrowa, Kraków 2005

Kocur M., Teatr antycznej Grecji, Wrocław 2001
Koper S., Miłość, seks i polityka w starożytnej Grecji i Rzymie, Warszawa 1998
Krawczuk A., Groby Cheronei, /kilka wydań/
Krawczuk A., Kleopatra, /kilka wydań/
Krawczuk A., Maraton, /kilka wydań/
Krawczuk A., Perykles i Aspazja, /kilka wydań/
Krawczuk A., Ród Argeadów, /kilka wydań/
Krawczuk A., Siedmiu przeciw Tebom, /kilka wydań/
Krońska I., Sokrates, Warszawa 1989
Kruk T., Termopile, Warszawa 1983
Kulesza R., Ateny - Sparta 431-404 p.n.e., Warszawa 1997
Kulesza R., Ateny Peryklesa, Warszawa 1991
Kulesza R., Epoka Peryklesa, Warszawa 1999
Kulesza R., Maraton, Warszawa 1995 (2005)
Kulesza R., Sparta w V i IV wieku p.n.e., Warszawa 2003
Kulesza R., Wojna peloponeska, Warszawa 2006
Lengauer W., Człowiek a bogowie. Kontakty z bóstwem w wierzeniach greckich, Poznań 2003
Lengauer W., Religijność starożytnych Greków, Warszawa 1994
Lévêque P., Świat grecki, przeł. J. Olkiewicz. Warszawa 1973

8

Lloyd G.E.R., Nauka grecka, t.1-2, Warszawa 1998
Luce L., Homer i epoka heroiczna, przekł. E. Skrzypczak, Warszawa 1987
Łanowski J., Święte igrzyska olimpijskie, Warszawa 1981
Łukaszewicz A., Kleopatra. Ostatnia królowa starożytnego Egiptu, Warszawa 2005
Łukaszewicz A., Kleopatra. Powrót królowej, Poznań 2007
Łukaszewicz A., Świat papirusów, Warszawa 2001
Manfredi V.M., Aleksander Wielki, Warszawa 2001
Marek Ch., Grecka polis w okresie hellenistycznym. Upadek czy kontynuacja? Poznań 2005
Michałowski K., Jak Grecy tworzyli sztukę, Warszawa 1986
Mireaux É., Życie codzienne w Grecji w epoce homeryckiej, Warszawa 1962
Musielak M., Miasto-państwo Delfy w IV w. p.n.e. Studium z historii społeczeństwa greckiego,

Poznań 1989

Nawotka K. , Aleksander Wielki, Wrocław 2004
Nawotka K., Śmierć i grób Aleksandra Wielkiego, Poznań 2005
Ochotnikov S.B., Tyras i Nikonion. Świat kolonii greckich u ujścia Dniestru, Toruń 1997
Olbrycht M.J., Aleksander Wielki i tradycja irańska, Rzeszów 2003
Oświęcimski S., Zeus daje tylko znak, Apollo wieszczy osobiście. Starożytne wróżbiarstwo greckie,

Wrocław 1989

Papuci Władyka E., Sztuka starożytnej Grecji, Kraków 2001
Parnicki-Pudełko S., Architektura starożytnej Grecji, Warszawa 1975*
Patzek B., Homer i jego czasy, przeł. M. Tycner, Warszawa 2007
Polkowska A.M., Macedonia, Wrocław 2000
Press L., Kultura wysp cykladzkich w epoce brązu, Warszawa 1986
Press L., Życie codzienne na Krecie w czasach króla Minosa, Warszawa 1972
Ranowicz A., Hellenizm, Warszawa 1961
Reinsberg C., Obyczaje seksualne starożytnych Greków, przekł. B. Wierzbicka, Gdynia 1998
Rzepka J., Monarchia macedońska. Zgromadzenie i obywatelstwo u schyłku epoki klasycznej i w

okresie hellenistycznym, Warszawa 2006

Sprawski S., Tessalia, Tessalowie i ich sąsiedzi. Rozważania nad źródłami do dziejów regionu w

okresie archaicznym, Kraków 2009

Swaddling J., Starożytne igrzyska olimpijskie, tłum. J. Lang, Poznań 2003
Szastyńska-Siemion A., Muza z Mityleny, Safona, Wrocław 1993
Ś

widerek A., W „państwie Apolloniosa, Warszawa 1959

Ś

widerkówna A., Hellada królów, /kilka wydań/

Ś

widerkówna A., Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta, /kilka wydań/

Ś

widerkówna A., Kiedy piaski egipskie przemówiły po grecku, Warszawa 1959

Ś

widerkówna A., Siedem Kleopatr, Warszawa 1978

Tarn W., Cywilizacja hellenistyczna, przekł. C. Kunderewicz, Warszawa 1957
Turasiewicz R., Życie polityczne w Atenach w V i IV w. p.n.e.
Vernant J.-P., Mit i religia w Grecji starożytnej, Warszawa 1998
Vidal-Naquet P., Czarny łowca. Formy myśli i formy życia społecznego w świecie greckim, przekł.

A. S. Chankowski, L. Trzcionkowski, M. Węcowski, A. Wolicki, Warszawa 2003

Walbank F.W., Świat hellenistyczny, przekł. G. Muszyński, Warszawa 2003
Weithmann M., Ksantypa i Sokrates. Eros, małżeństwo, seks i płeć w antycznych Atenach,

Warszawa 2005

Witkowski S., Państwo greckie, historia ustroju państw greckich oraz obraz ustroju Aten i Sparty,

Warszawa 1938

Witkowski St., Historia Egiptu w epoce Ptolemeuszy, Lwów 1938
Wolski J., Dzieje i upadek imperium Seleucydów, Kraków 1999

9

Wróblewski W., Rozwój idei społeczeństwa obywatelskiego w Atenach w wieku VI i V przed

Chrystusem, Toruń 2004

Wujewski T., Symbolika architektury greckiej,. Poznań 1995
Wypustek A., Życie rodzinne starożytnych Greków, Wrocław 2007
Zieliński T., Grecja niepodległa, Warszawa 1958

5

C

.

R

ZYM

/

B

ARBARZYŃCY

Aleksandrowicz T., Elita władza a oratorstwo w schyłkowym okresie Rzeczypospolitej Rzymskiej,

Katowice 1996

Aleksandrowicz T., Kultura intelektualna rzymskich konsulów w schyłkowym okresie Republiki,

Katowice 2002

Aleksandrowicz T., Zainteresowania literackie rzymskiej nobilitas w schyłkowym okresie Republiki,

Katowice 1990

Alföldy G., Historia społeczna starożytnego Rzymu, tłum. A. Gierlińska, Poznań 1991
Auguet R., Kaligula czyli władza w ręku dwudziestolatka, przekł. W. Gilewski, Warszawa 1990
Balbuza K., Triumfator. Triumf i ideologia zwycięstwa w starożytnym Rzymie epoki Cesarstwa,

Poznań 2005

Barbarzyńcy u bram imperium, red. St. Turlej, Kraków 2007
Bielas L., Apostazja cesarza Juliana, Kraków 2001
Biernacka-Lubańska M., Śladami Rzymian po Hiszpanii, Wrocław 1983
Bieżuńska Małowist I., Kobiety antyku: talenty, ambicje, namiętności, Warszawa 1993
Birley A.R., Hadrian, cesarz niestrudzony, tłum. R. Wiśniewski, Warszawa 2002
Bloch R., Etruskowie, przekł. M. Kapełuś, Warszawa 1967
Boruch W., Aspekty polityczne i ideologiczne panowania cesarza Domicjana (81-96 r. po Chr.) w

ś

wietle mennictwa imperialnego, Poznań 2002

Bralewski S., Konstantyn Wielki, Kraków 2001
Brown P., Augustyn z Hippony, Warszawa 1993
Brown P., Świat późnego antyku. Od Marka Aureliusza do Mahometa, przekł. A. Podzielna,

Warszawa 1991

Browning R., Justynian i Teodora, przekł. M. Boduszyńska-Borowikowa, Warszawa 1996
Burckardt J., Czasy Konstantyna Wielkiego, Warszawa 1992
Burckardt J., Czasy Konstantyna Wielkiego, Warszawa 1992
Cameron A., Późne cesarstwo rzymskie, przeł. M. Kwiecień, Warszawa b.r.w.
Carcopino J., Życie codzienne w Rzymie w okresie rozkwitu Cesarstwa, przekł. M. Pąkcińska,

Warszawa 1960

Ceran W., Teodozjusz I Wielki, Kraków 2003
Charles-Picard G., Hannibal, przekł. Z. Stein, Warszawa 1971
Charles-Picard G., Życie codzienne w Kartaginie w czasach Hannibala, przekł. I. Wieczorkiewicz,

Warszawa 1961

Ciechanowicz J., Rzym. Ludzie i budowle, Warszawa 1989
Ciecieląg J., Palestyna w czasach Jezusa. Dzieje polityczne, Kraków 2001
Ciecieląg J., Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego. Palestyna w epoce rzymsko-herodiańskiej,

Kraków 2002

Ciecieląg J., Poncjusz Piłat prefekt Judei, Kraków 2003
Ciecieląg J., Powstanie Bar Kochby 132-135 po Chr., Zabrze 2008
Crawford M., Rzym w okresie Republiki, przekł. J. Rohoziński, Warszawa 2004
Crossan J.D., Historyczny Jezus: kim był i czego nauczał, Warszawa 1997
Cunliffe B., Starożytni Celtowie, Warszawa 2003

10

Człowiek Rzymu, red. A. Giardina, tłum. P. Bravo, Warszawa 1997
Daicoviciu C., Dakowie, Warszawa 1969
Daniel-Rops H., Kościół pierwszych wieków, Warszawa 1969
Dąbrowa E., Armia rzymska, Kraków 1991
Dąbrowski E., Nowy Testament na tle epoki, Poznań 1965
Demandt A., Prywatne życie cesarzy rzymskich, przeł. B. Tarnas, Gdynia 1997
Dodds E., Pogaństwo i chrześcijaństwo w wieku niepokoju. Niektóre aspekty doświadczenia

religijnego od Marka Aureliusza do Konstantyna Wielkiego, Kraków 2004

Duval P.-M., Życie codzienne w Galii w okresie pokoju rzymskiego (I-III w. n.e.), przekł. E.

Bąkowska, Warszawa 1967

Dziecko w rodzinie i społeczeństwie, t. 1, Starożytność – Średniowiecze, red. J. Jundziłł, D. Żołądź-

Strzelczyk, Bydgoszcz 2002

Dzielska M., Hypatia z Aleksandrii, Kraków /kilka wydań/
Etienne R., Życie codzienne w Pompejach, przekł. T. Kotula, Warszawa 1971
Filarska B., Początki sztuki chrześcijańskiej, Lublin 1983
Filipczak P., Bunty i niekopoje w miastach wczesnego Bizancjum (IV wiek n.e.), Łódź 2009
Gillmeister A., Strażnicy ksiąg sybillińskich. „Collegium viri sacris faciundis” w rzymskiej religii

publicznej, Zielona Góra 2009

Grabowski T., Ptolemeusze a Rzym. Przyjaźń czy zależność. Stosunki polityczne w latach 273-43

p.n.e., Kraków 2005

Graetz H., Historia Żydów, Warszawa 1929
Grant M., Gladiatorzy, przekł. T. Rybowski, Łódź 1987
Grant M., Miasta Wezuwiusza, Warszawa 1986
Grant M., Mity rzymskie, przeł. Z. Kubiak, Warszawa 1978
Grant M., Neron, przekł. A. Podzielna, Warszawa 1980
Grimal P., Agryppina, czyli żądza władzy, przekł. B. Janicka, Warszawa 1996
Grimal P., Marek Aureliusz, tłum. A. Łukaszewicz, Warszawa 1997
Grimal P., Miłość w starożytnym Rzymie, przekł. J.R. Kaczyński, Warszawa 1990 (2005)
Grimal P., Seneka, przekł. J.R. Kaczyński, Warszawa 1994
Hadas-Lebel M., Józef Flawiusz żyd rzymski, Warszawa 1997
Hamman A.G., Życie codzienne pierwszych chrześcijan, Warszawa 1990
Hamman A.G., Życie codzienne w Afryce Północnej w czasach św. Augustyna, Warszawa 1989
Harrington W., Klucz do Biblii, Warszawa 1995
Heather P., Upadek Cesarstwa Rzymskiego, tłum. J. Szczepański, Poznań 2006
Heurgon J., Rzym i świat śródziemnomorski do wojen punickich, przekł. E. Bąkowska, Warszawa

1973

Heurgon J., Życie codzienne Etrusków, przekł. Z. Cierniakowa, Warszawa 1964
Historia i Współczesność, t. 3: Problemy schyłku świata antycznego, red. A. Kunisz, Katowice 1978
Historia życia prywatnego, t.1: Od Cesarstwa Rzymskiego do roku tysięcznego, red. P. Veyne,

przekł. K. Arustowicz, M. Rostworowska, Wrocław-Warszawa-Kraków 1998, s.11-396

Holland R., Neron odarty z mitów, Warszawa 2001
Hours-Miedan M., Kartagina, przekł. K. Marczewska, Warszawa 1998
Idy Marcowe 2050 lat później, red. L. Mrozewicz, Poznań 2008
Ilski K., Idea jedności politycznej, społecznej i religijnej w świetle pism Ambrożego z Mediolanu,

Poznań 2001

Jaczynowska M., Collegia iuvenum. Rola historyczna i działalność organizacji młodzieży rzymskiej

w okresie Wczesnego Cesarstwa, Toruń 1964

Jaczynowska M., Religie świata rzymskiego, Warszawa 1987
Jaczynowska M., Studia z dziejów starożytnego Rzymu, Toruń 2003

11

Jaeger W., Wczesne chrześcijaństwo a grecka paideia, przeł. K. Bielawski, Bygdoszcz 1997
Janiszewska D., Wojna domowa w Rzymie w latach 193-197, Poznań 2010
Jastrzębowska E., Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 1988
Johnson P., Historia chrześcijaństwa, Gdańsk 1993
Johnson P., Historia żydów, Krakow 1993
Jońca M., Głośne rzymskie procesy karne, Wrocław 2009
Jundziłł J., Rzymianie a morze, Bydgoszcz 1991
Kaczanowicz W., Aspekty ideologiczne w rzymskim mennictwie lat 235-284 n.e., Katowice 1990
Kaczanowicz W., Cesarz Probus, 276-282 r. n.e., Katowice 1997
Kaczanowicz W., Uzurpacja Karauzjusza i Allektusa w Brytanii i Galii u schyłku III w. n.e.,

Katowice 1985

Kamienik R., Studia nad powstaniem Spartakusa, Lublin 1994
Kara śmierci w starożytnym Rzymie, red. H. Kowalski, M. Kuryłowicz, Lublin 1996
Keaveney A., Lukullus, przekł. A. Łukaszewicz, Warszawa 1998
Kelly J.N.D., Hieronim. Życie, pisma, spory, Warszawa 2003
Kęciek K., Dzieje Kartagińczyków. Historia nie zawsze ortodoksyjna, Warszawa 1993
Kęciek R., Kynoskefalai 197 r. p.n.e., Warszawa 1997
Kęciek R., Magnezja 189 r. p.n.e., Warszawa 2002
Kęcik K., Wojna Hannibala, Warszawa 2005
Kluczek A.A., Polityka dynastyczna w Cesarstwie Rzymskim w latach 235–284, Katowice 2000
Kluczek A.A., Studia nad propagandą polityczną w Cesarstwie Rzymskim II–III w., Toruń 2006
Kluczek A.A.,

V

NDIQVE VICTORES

. Wizja rzymskiego władztwa nad światem w mennictwie złotego

wieku Antoninów i doby kryzysu III wieku – studium porównawcze, Katowice 2009

Kocur M., We władzy teatru. Aktorzy i widzowie w antycznym Rzymie, Wrocław 2005
Kolb F., Ideał późnoantycznego władcy. Ideologia i autoprezentacja, przeł. A. Gierlińska, Poznań

2008

Kolendo J., Kolonat w Afryce Rzymskiej w I-II wieku, Warszawa 1962
Kolendo J., Świat antyczny i barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, t. 1-2,

Warszawa 1998

Koneczny F., Cywilizacja żydowska, Warszawa 1997
Korpanty J., Myśl polityczna republiki rzymskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1977
Korpanty J., Rzeczpospolita potomków Romulusa, Ludzie, wydarzenia, idee, Warszawa 1979
Kostuch

L.,

Wyobrażenia

androginiczne

w

wierzeniach

przedchrześcijańskich

kręgu

ś

ródziemnomorskiego, Kielce 2003

Kotula T., Afryka północna w starożytności, Wrocław-Warszawa-Kraków 1972
Kotula T., Aurelian i Zenobia, Wrocław-Warszawa-Kraków 2006
Kotula T., Barbarzyńcy i dworzanie. Rzym a barbarzyńcy w dworskiej literaturze późnorzymskiej,

Kraków 2004

Kotula T., Cesarz Klaudiusz II i Bellum Gothicum lat 269-270, Wrocław 1994
Kotula T., Kryzys III wieku w zachodnich prowincjach cesarstwa rzymskiego, Wrocław 1992
Kotula T., Kto wygrał bitwę z Gotami pod Naissus: cesarz Gallien w 268 r. czy cesarz Klaudiusz II

w 269 r.? Poznań 1994

Kotula T., Masynissa, Warszawa 1976
Kotula T., Septymiusz Sewerus, cesarz z Lepcis Magna, Warszawa 1987
Krawczuk A., Cesarz August, /kilka wydań/
Krawczuk A., Gajusz Juliusz Cezar, /kilka wydań/
Krawczuk A., Julian Apostata, Warszawa 1987
Krawczuk A., Konstantyn Wielki, /kilka wydań/
Krawczuk A., Kronika starożytnego Rzymu, Warszawa 1994

12

Krawczuk A., Ostatnia olimpiada, Wrocław-Warszawa-Kraków 1976
Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich. Dominat, Warszawa 1991
Krawczuk A., Poczet cesarzy rzymskich. Pryncypat, Warszawa 1986
Kryzysy państwa rzymskiego: Republika i Cesarstwo, red. T. Kotula, A. Ładomirski, Acta

Universitatis Wratislaviensis No 1682, Antiquitas 21, Wrocław 1995

Kumaniecki K., Cyceron i jego współcześni, Warszawa 1989 /kilka wydań/
Kupis B., Religie starożytnego Rzymu, t.1-2, Warszawa 1991
Kuryłowicz M., Prawo i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 1994
Lancel S., Hannibal, przekł. R. Wiśniewski, Warszawa 2000
Le Bohec Y., Cezar, Warszawa 2003
León V., Barwny półświatek starożytnego Rzymu, przeł. S. Patlewicz, Warszawa 2008
Linderski J., Rzymskie zgromadzenie wyborcze od Sulli do Cezara, Wrocław-Warszawa-Kraków

1966

Łoposzko T., Historia społeczna republikańskiego Rzymu, Warszawa 1987
Łoposzko T., Trybunat Publiusza Klodiusza w świetle źródeł i historiografii, PWN 1974
Łoposzko T., Zarys społecznych dziejów Cesarstwa Rzymskiego, Lublin 1989
Łoś A., „Dobrze urodzeni” i „dorobkiewicze”. Studium socjologiczne elit miast kampańskich od

Augusta do Dioklecjana, Wrocław 1996

Łukaszewicz A., Egipt Greków i Rzymian, Warszawa 2006
Maksymiuk K., Polityka Sasanidów wobec wschodnich prowincji Cesarstwa Rzymskiego w III w.

n.e., Siedlce 2005

Markale J., Wercyngetoryks, przekł. H. Olędzka, Warszawa 1988
Marrou H.I., Zmierzch Rzymu czy późna starożytność, III-VI wiek, tłum. M. Węcowski. Warszawa

1997

Martin J.-P., Kult panującego w cesarstwie rzymskim, Poznań 1996
Mączyńska M., Europa w okresie wędrówek ludów, Poznań 2001
Mączyńska M., Wędrówki Ludów. Historia niespokojnej epoki IV i V wieku, Warszawa-Kraków

1996

Męczennicy, oprac. E. Wipszycka, M. Starowieyski, Kraków 1988 (1995)
Mikocki T., Zgodna, pobożna, płodna, skromna, piękna... Propaganda cnót żeńskich w sztuce

rzymskiej, Wrocław 1997

Mikołajczak A.W., Kapitol. Sanktuarium starożytnego Rzymu i jego religia, Poznań 1994
Modrzewska-Pianetti I., Zarys archeologii Hiszpanii rzymskiej, Warszawa 2002
Morawiecki L., Władza charyzmatyczna w Rzymie u schyłku republiki (lata 44-27 p.n.e.), Rzeszów

1989

Mrozek S., Lukullus, Warszawa 2003
Mrozek S., Ostatni wódz republiki. Życie i działalność Lucjusza Licyniusza Lukullusa, Gdańsk 2003
Mrozewicz L., Arystokracja municypalna w rzymskich prowincjach nad Renem i Dunajem w

okresie wczesnego cesarstwa, Poznań 1989

Mrozewicz L., Rozwój ustroju municypalnego a postępy romanizacji w Mezji Dolnej, Poznań 1982
Murawski A., Akcjum 31 r. p.n.e., Warszawa 1986 (2003)
Musiał D., Antyczne korzenie chrześcijaństwa, Warszawa 2001
Musiał D., Dionizos w Rzymie, Kraków 2009
Musiał D., Sodalicium sacrilegii. Pitagorejczycy w Rzymie w okresie republiki: fakty i mity, Toruń

1998

Na tropie Indoeuropejczyków. Mity i epopeje. Z Georges’em Dumezilem rozmawia Didier Eribon,

przekł. K. Kocjan, Warszawa 1996

Niemirowski A., Etruskowie, przeł. A. Szymański, Łódź 1990

13

Niewolnictwo i niewolnicy w Europie od starożytności po czasy nowożytne, red. D. Quirini-

Popławska, Kraków 1998

Okoń D., „Severi et senatores”. Polityka personalna cesarzy dynastii Sewerów wobec senatorów w

ś

wietle badań prozopograficznych (193-235 r. n.e.), Szczecin 2009

Okoń D., Consul designatus. Desygnacja na konsulat w okresie pryncypatu (30 r. p.n.e. – 235 r.

n.e.), Szczecin 2008

Olszaniec S., Comites consistoriani w wieku IV. Studium prosopograficzne elity dworskiej

Cesarstwa Rzymskiego 320-395 n.e. Toruń 2007

Olszaniec S., Julian Apostata jako reformator religijny, Kraków 1999
Ostrowski J.A., Między Bosforem a Eufratem. Azja Mniejsza od śmierci Aleksandra Wielkiego do

najazdu Turków seldżuckich, Wrocław-Warszawa-Kraków 2005

Ostrowski J.A., Starożytny Rzym. Polityka i sztuka, Warszawa-Kraków 1999
Ożóg M., Kościół starożytny wobec świątyń oraz posągów bóstw, Kraków 2009
Pallottino M., Etruskowie, Warszawa 1968
Parain C., Marek Aureliusz, przekł. J. Rogoziński, Warszawa 1962
Pawlak M., Aecjusz i barbarzyńcy, Kraków 2007
Pawlak M., Walka o władzę w Rzymie w latach 425–435, Toruń 2004
Pawlak M., Niewolnicy prywatni w rzymskiej Afryce w okresie wczesnego Cesarstwa, Wrocław

2002

Pawlak M., Walka o władzę w Rzymie w latach 425–435, Toruń 2004
Pawłowska B., Urbs sacra. Pielgrzymki i podróże do Rzymu w starożytności chrześcijańskiej (IV–

VII w.), Kraków 2007

Picard G.Ch., Sztuka rzymska, przekł. K. Gawlikowska, Warszawa 1975
Piegdoń M., Galia Przedalpejska. Studia nad rzymską obecnością w północnej Italii w III–I w.

p.n.e., Kraków 2009

Piotrowicz L., Dzieje rzymskie, (Warszawa 1934 i inne wydania)
Piotrowicz L., Kult panującego w starożytności, Wstęp i oprac. nauk. L. Mrozewicz, Poznań 2006
Prowincje rzymskie i ich znaczenie w ramach Imperium, red. M. Jaczynowska, J. Wolski, Wrocław-

Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976

Rogosz N., Polityczna rola senatu w Republice Rzymskiej w latach 59–55, Katowice 2004
Rogosz N., Polityczna rola trybunatu ludowego w Rzymie w latach restauracji sullańskiej (78–70

p.n.e.), Katowice 1992

Romański R., Farsalos 48 r. p.n.e., Warszawa 2003
Ruciński S., Praefectus urbi. Strażnik porządku publicznego w Rzymie w okresie wczesnego

Cesarstwa, Poznań 2008

Rzym i my. Wprowadzenie do literatury i kultury łacińskiej, Do druku podał G. Serbat, tłum. I.

Lewandowski, W.M. Malinowski, Poznań 2009

Sadurska A., Archeologia starożytnego Rzymu, t.1: Od epoki królów do schyłku republiki,

Warszawa 1975; t.2: Okres cesarstwa, Warszawa 1980

Sadurska A., W cieniu Panteonu. O sztuce starożytnego Rzymu, Warszawa 1965

Sajkowski R., Divus Augustus Pater, Kult boskiego Augusta za rządów dynastii julisko-klaudyjskiej,

Olsztyn 2001

Salamon M., Rozwój idei Rzymu-Konstantynopola od IV do pierwszej połowy VI wieku, Katowice

1975

Salamon M., Środowisko kultury łacińskiej w Konstantynopolu w IV wieku, Katowice 1977
Sartre M., Wschód rzymski. Prowincje i społeczeństwa prowincjonalne we wschodniej części

basenu Morza Śródziemnego w okresie od Augusta do Sewerów (31 r. p.n.e. – 235 r. n.e.),
tłum. S. Rościcki, Wrocław 1997

14

Sawiński P., Specjalni wysłannicy cesarscy w okresie od Augusta do Tyberiusza. Studium nad

początkami pryncypatu, Poznań 2005

Schumacher L., Niewolnictwo antyczne. Dzień powszedni i los niewolnych, przekł. B. Mrozewicz,

Poznań 2005

Siergiejenko M.J., Pompeja, Warszawa 1956
Sikorski J., Kanny 216 r. p.n.e., Warszawa 1984
Simon M., Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I–IV w., Warszawa 1979, Warszawa 1992
Skrzyniarz S., H

ADES

. Recepcja, sens ideowy i przemiany obrazu pogańskiego boga w sztuce

bizantyńskiej, Kraków 2002

Słapek D., Gladiatorzy i polityka. Igrzyska w okresie późnej republiki rzymskiej, Warszawa 1996
Słapek D., Sport i widowiska w świecie antycznym. Kompendium, Kraków-Warszawa 2010
Southern P., Juliusz Cezar, przekł. B. Mierzejewska, Warszawa 2002
Southern P., Kleopatra, przekł. B. Mierzejewska, Warszawa 2002
Southern P., Marek Antoniusz, przekł. R. Kulesza, Warszawa 2001
Southern P., Oktawian August, przekł. D. Kozińska, Warszawa 2003
Southern P., Pompejusz Wielki, przekład B. Mierzejewska, Warszawa 2004
Stabryła S., Księga legend rzymskich, Warszawa-Kraków 1988
Stachura M., Heretycy, schizmatycy i manichejczycy wobec cesarstwa rzymskiego, Kraków 2000
Stachura M., Wrogowie porządku rzymskiego. Studium zjawiska agresji językowej w Kodeksie

Teodozjusza, Nowelach Postteodozjańskich i Konstytucjach Sirmondiańskich, Kraków 2010

Starowieyski M., Barwny świat apokryfów, Poznań 1998
Starowieyski M., Ze świata wczesnego chrześcijaństwa, Pelplin 1998
Starożytny Rzym we współczesnych badaniach. Państwo–społeczeństwo–gospodarka. Liber in

memoriam Lodovici Piotrowicz, red. J. Wolski, T. Kotula, A. Kunisz, Kraków 1994

Strzelczyk J., Goci: rzeczywistość i legenda, Warszawa 1984
Studia z dziejów antyku. Pamięci Profesora Andrzeja Kunisza, red. W. Kaczanowicz, Katowice

2004

Studia z dziejów starożytnego Rzymu, red. A.Kunisz, Katowice 1988
Suder W., Census populi. Demografia starożytnego Rzymu, Wrocław 2003
Suder W., Kloto, Lachesis, Atropos. Studia społeczno-demograficzne i medyczne z historii

starożytnego Rzymu, Wrocław 1994

Suski R., Konsolidacja Cesarstwa Rzymskiego za panowania Aureliana 270–275, Kraków 2008
Syme R., Rewolucja rzymska, Do druku podał i posłowiem opatrzył L. Mrozewicz, przeł. A. Baziór,

Poznań 2009

Szubelak B., Legionista Cezara. Studium uzbrojenia, Częstochowa 1999
Ś

nieżewski S., Salustiusz i historia Rzymu, Kraków 2003

Ś

rutwa J., Studia z dziejów Kościoła w starożytności, Lublin 1999

Ś

więcicka-Wystrychowska P., Proces Jezusa w świetle prawa rzymskiego, Kraków 2005

Tatarkiewicz A., Życie religijne Ostii antycznej, Poznań 2009
Terra, mare et homines. Volumen in memoriam Thaddei Łoposzko, red. H. Kowalski, W.

Ś

ladkowski, Lublin 1994

Utczenko S., Kryzys i upadek republiki w starożytnym Rzymie, przekł. M. Łoś, Warszawa 1973
Vandenberg Ph., Neron, przekł. P. Taracha, Warszawa 1998
Veyne P., Imperium grecko-rzymskie, przeł. P. Domański, Kęty 2008
Vogt J., Upadek Rzymu, tłum. A. Łukaszewicz, Warszawa 1993
W 2500-lecie powstania Republiki Rzymskiej. Studia historyczne, red. A. Kunisz, Katowice 1995
Walter G., Cezar, przekł. D. Wilanowska, Warszawa 1983
Wells C., Cesarstwo rzymskie, przeł. T. Duliński, Warszawa brw (2005)

15

Wędrówka i etnogeneza w starożytności i średniowieczu, red. M. Salamon, J. Strzelczyk, Kraków

2010

Wielowiejski J., Główny szlak bursztynowy w czasach Cesarstwa Rzymskiego, Wrocław-Warszawa-

Kraków-Gdańsk 1980

Wielowiejski J., Kontakty Noricum i Pannonii z ludami północnymi, Wrocław 1970
Wielowiejski J., Życie codzienne na ziemiach polskich w okresie wpływów rzymskich (I–V

w.),Warszawa 1976

Wiewiorowski J., Stanowisko prawne rzymskich dowódców wojsk prowincjonalnych – duces w

prowincjach Scythia Minor i Moesia Secunda, Poznań 2007

Winniczuk L., Pliniusz Młodszy w świetle swoich listów i mów, Warszawa 1987
Wipper R.J., Rzym i wczesne chrześcijaństwo, Warszawa 1960
Wipszycka E., Kościół w świecie późnego antyku, Warszawa 1992 (1994)
Wipszycka E., O starożytności polemicznie, Warszawa 1994, 2000 lub inne wydanie
Wojciechowski P., Beleno Augusto sacrum. Celtyckie i weneckie bóstwa w rzymskiej Akwilei, Toruń

2000

Wojciechowski P., Czciciele Herkulesa w Rzymie. Studium epigraficzno-sntropomastyczne (I–IV w.

n.e.), Toruń 2005

Wolińska T., Justynian Wielki, Kraków 2003
Wolny M., Hannibal w Italii 218–217 p.n.e. Studia nad uwarunkowaniami początkowych sukcesów

kartagińskich, Olsztyn 2007

Wolski J., Imperium Arsacydów, do druku przygot. i wstępem opatrzył S. Zawadzki, Poznań 1996
Zając J., Od Wenetów do Rzymian. Studium epigraficzno-antroponomastyczne, Toruń 1991
Zanker P., Apoteoza cesarzy rzymskich, Rytuał i przestrzeń miejska, przeł. L. Olszewski, Poznań

2005

Zanker P., August i potęga obrazów, tłum. L. Olszewski, Poznań 1999
Zieliński T., Religia Cesarstwa Rzymskiego, Toruń 1999
Zieliński T., Religia Rzeczypospolitej rzymskiej, Warszawa 1933
Zieliński T., Rzym i jego religia. Szkice antyczne, Kraków 1971
Ż

mudziński M., Gospodarka w rzymskiej prowincji Dacji Superior, Wrocław 2007

5

D

.

W

SCHÓD

/

G

RECJA

/

R

ZYM

Bednarczyk A., Medycyna i filozofia w starożytności, Warszawa 1999
Bieżuńska-Małowist I., Niewolnictwo, Warszawa 1987
Carry M., Warmington E.H., Starożytni odkrywcy, Warszawa 1963
Grecy, Rzymianie i ich sąsiedzi, red. K. Nawotka, M. Pawlak, przy współpracy A. Pałuchowskiego i

A. Wojciechowskiej, Wrocław 2007, Acta Universitatis Wratislaviensis No 2992, Antiquitas
29

Grimal P., Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1987
Haec mihi in animis vestris templa. Studia Classica in Memory of Professor Lesław Morawiecki,

ed. by P. Berdowski and B. Blahaczek, Rzeszów 2007

Hortus Historiae. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Józefa Wolskiego w setną rocznicę urodzin,

red. E. Dąbrowa, M. Dzielska, M. Salamon, S. Sprawski. Kraków 2010

Ideologia i propaganda w starożytności, red. L. Morawiecki, P. Berdowski. Rzeszów 2004
Jurewicz O., Winniczuk L., Starożytni Grecy i Rzymianie w życiu prywatnym i państwowym,

Warszawa 1968

Landels J.G., Muzyka starożytnej Grecji i Rzymu, Kraków 2005
Łoposzko T., Katastrofy morskie antycznych flot wojennych, Lublin 1993
Łoposzko T., Starożytne bitwy morskie, Gdańsk 1992

16

Łoposzko T., Tajemnice starożytnej żeglugi, Gdańsk 1992
Malinowski G., Zwierzęta świata antycznego. Studia nad Geografią Strabona, Wrocław 2003
Marrou H., Historia wychowania w starożytności, przekł. S. Łoś, Warszawa 1969
Marrou H., Historia wychowania w starożytności, Warszawa 1969
Miasto w starożytności, red. L.Mrozewicz, K.Balbuza, Poznań 2004
Ostrowski J.A., Słownik artystów starożytności, Kraków 1994
Pod znakami Aresa i Marsa, red. E. Dąbrowa, Kraków 1995
Press L., Atrakcje dla bogów i ludzi. O rozrywkach w świecie antycznym, Warszawa 1961
Religia i polityka w świecie antycznym, red. R. Sajkowski, Ostróda 2005
Sachs C., Muzyka w świecie starożytnym, Warszawa 1981
Souza Ph. De, Piraci w świecie grecko-rzymskim, 2008
Ś

wiat antyczny, stosunki społeczne, ideologia, polityka, religia, red. B. Bravo, Warszawa 1988

Winniczuk L., Ludzie, zwyczaje i obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1983
Wipszycka E., O starożytności polemicznie, Warszawa 1994
Wypustek A., Magia antyczna, Wrocław 2001
Zamach stanu w dawnych społecznościach, red. A.Sołtysiak, przy współpr. J.Olko, Warszawa 2004