1

„Nie ma nic lepszego niż dom z ziemi, która przewyższa wszystkie materiały. Ziemi, którą

można stosować w każdym miejscu i we wszystkich krajach, która jest prezentem danym przez Boga
wszystkim ludziom. […] Sztuka drogocenna budownictwa z ziemi jest dla narodu oświeconego
pewnym środkiem prowadzącym do rozkwitu handlu i przemysłu, dla pożytku i szczęścia ludzi”

Crointeraux

Istnieje wiele sposobów reagowania na tak ogromne wyzwanie jakie stawia przed nami

budownictwo ekologiczne w dzisiejszych czasach. Jednym z nich jest biobudownictwo, które
wykorzystuje do budowy naturalne materiały, takie jak glina. Pierwotnie domy z gliny, słomy czy
ubitej ziemi uważane były za prymitywne i nietrwałe mieszkania dla osób o niższym statusie
społecznym. Współczesne technologie pozwalają jednak na stworzenie z tych materiałów
atrakcyjnych domów o podwyższonym standardzie.

W Polsce

domy w technologii szkieletu
wypełnianego lekką gliną, czyli
gliną z dodatkami zaczęto
budować po drugiej wojnie
światowej.

W

latach

pięćdziesiątych nastąpił odwrót
od budownictwa z gliny. Na
szczęście w 1962 roku wydany
został

komplet

norm

branżowych odnoszących się do
budownictwa

glinianego,

aktualny do dziś. W ten sposób
Polska

znalazła się wśród

niewielu

krajów

świata

dysponującymi takimi normami. Szczegółowe cenne badania nad budownictwem z gliny prowadzili w
Polsce autorzy - Danuta Kupiec-Hyła i Maciej Hyła.

Polskie normy dotyczące budowania domów z gliny:
BN-62/6738-01 Masy cementowo-gliniane z wypełniaczami.
BN-62/6738-02 Budownictwo z gliny. Masy gliniane.
BN-62/9012-01 Cegła i bloki cementowo-gliniane z wypełniaczami.
BN-62/8841-04 Budownictwo z gliny. Ściany z gliny ubijającej - warunki techniczne wykonania i
odbioru

W ostatnim czasie zmieniły się radykalnie uwarunkowania dla rozwoju budownictwa z gliny.

Zwiększone wymagania dotyczące ochrony cieplnej budynków powodują, że ściany konstrukcyjne z
tego materiału, dodatkowo ocieplone, są bardzo grube i ciężkie. Z tych powodów najwłaściwszym
obecnie sposobem budowania z gliny w warunkach polskich jest budownictwo szkieletowe
wypełniane lekką gliną, które doskonale sprawdza się we Francji i Niemczech.

zdj 1. (źródło: www.rsrendall.co.uk)

2

Według obowiązujących norm

wykorzystuje się dwie technologie.
Jedna z nich polega na wypełnieniu
szkieletu tzw. lekką gliną – mieszaniną
gliny tłustej z dużą ilością wypełniaczy
(np. słomy). Charakteryzuje się ona
dobrą izolacyjnością cieplną, lecz
niewielką

wytrzymałością. Szkielet

może być drewniany, stalowy lub
z prefabrykowanych,

elementów

żelbetowych o niewielkich wymiarach.
Drugim

sposobem

budowania domów z gliny

jest

jej

wykorzystanie do wykonywania ścian
konstrukcyjnych.

Stosuje

się

tu tzw. glinę konstrukcyjną,
mieszaninę gliny z dodatkami organicznymi i nieorganicznymi, tak dobranymi, aby uzyskać materiał
o możliwie największej wytrzymałości i zminimalizowanym skurczu, niepowodującym pęknięć
ścian. Ściany z gliny konstrukcyjnej można wykonywać ubijając glinę w szalunkach lub przez
murowane z bloczków glinianych.

Jest wiele korzyści z budowania domów z gliny. Po pierwsze do wznoszenia domu

wykorzystuje się naturalne, dostępne w najbliższej okolicy budowy materiały, a ich obróbka nie
wymaga skomplikowanych i wysokotemperaturowych procesów, czyli nie jest związana z emisją
dwutlenku węgla i innych szkodliwych substancji. Dodatkowym atutem jest to, że dom z naturalnych
materiałów jest praktycznie w całości biodegradowalny. W domach z gliny panuje bardzo korzystny
mikroklimat, szczególnie przyjazny dla alergików. Gliniane tynki pozwalają utrzymać poziom
wilgotności na poziomie około 60% Rh, dzięki swoim właściwościom neutralizują
mikrozanieczyszczenia, nie przylepia się do nich kurz, są obojętne elektrostatycznie. Ponadto materiał
ten konserwuje drewno, przez co staje się ono odporne na korozję biologiczną. Warto zwrócić też
uwagę na ekonomiczność tej metody. Już na etapie budowy możemy zaoszczędzić, ponieważ koszt
domu z gliny jest blisko o 40% niższy niż budowa takiego samego w technologii opartej na
materiałach wysokoprzetworzonych takich jak beton czy ceramika. Możemy liczyć też na dużo
mniejsze koszty transportu materiałów.

Wskaźniki porównawcze

Dom konwencjonalny

Dom z gliny

Koszt całkowity 1 m²

1500-2000 zł

600-800 zł

Koszt 1 m² ściany

70-120 zł

24-26 zł

Czas budowy

6

–

7

miesięcy

(5000 – 6000 roboczogodzin)

1,5

–

3

miesiące

(2000 – 2500 roboczogodzin)

Współczynnik przenikania ciepła
przez ściany zewnętrzne

0,25 – 0,50 W/m²

0,14 – 0,20 W/m²

Stan surowy zamknięty

30-50% kosztów

60-70% kosztów

tab 1. (źródło:

http://zb.eco.pl/publication/dom-z-gliny-prasowanej-slomy-i-zerdzi-p675l1)

zdj 2.

Jedna z metod budowy domów z gliny polega na wypełnieniu

drewnianego szkieletu mieszaniną gliny z wypełniaczem, np. słomą.

Fot.Maciej Królak

3

Koszty eksploatacyjne takiego domu są bardzo zbliżone do eksploatacji domów pasywnych

czyli wykorzystujących ciepło pochodzące z eksploatacji domu (z gotowania, pracujących urządzeń,
mieszkańców itp. oraz słońca). Dobrze zaprojektowany i wykonany dom z gliny będzie potrzebował
do ogrzewania 15 – 30 kW/m

2

. Dom taki naturalnie „oddycha" więc wystarczy zastosować w nich

wentylację grawitacyjną.

Specyficzne

wymogi

budownictwa glinianego w stosunku
do formy architektonicznej: duże
okapy, niewielka wysokość ścian,
zdyscyplinowane

rozmieszczanie

otworów okiennych i drzwiowych
wynikające z konstrukcji szkieletu
powodują, że jest ona prosta, ma
czytelną strukturę, a jednocześnie
stanowi

kontynuację

tradycji

regionalnej

architektury.

Plastyczność

gliny

pozwala

dowolnie ją kształtować i wpływa na
estetykę architektury.

Budownictwo z gliny

ma

też

inne

właściwości

eksploatacyjne.

Grube

ściany

chronią równie dobrze przed
zimnej, jak i przed letnim upałem.
Poza tym stanowią wspaniałą
barierę przed hałasem zapewniając
komfort akustyczny.

Jak każde rozwiązanie

tak

i

to

ma

swoje

wady.

Podstawowa to grubość ścian (50–
60 cm). Ma to wpływ na
powierzchnię użytkową budynku,
która będzie nieco mniejsza w

porównaniu

do

budynków

wykonywanych w innych technologiach, szczególnie jeśli dysponujemy mała działką. Drugą wadą
jest spotykane niekiedy pękanie gliny w czasie wysychania tynków lub klepiska, szczególnie w
narożach, połączeniach z innymi materiałami np. z drewnem lub na styku z posadzką. Związane to jest
z samą gliną, która jest materiałem niejednorodnym i nieznormalizowanym. Pęknięcia występują
najczęściej gdy stosuje się glinę zbyt tłustą (zbyt kurczliwą). Do wad niektórzy zaliczą też,
praktycznie konieczność samodzielnego wykonania większości prac, ponieważ na naszym rynku nie
ma zbyt wielu firm, które zajmują się tego typu budownictwem.

Zdj 3. Dom w Kocku (źródło:www.domzgliny.com)

zdj 4 (żródło:www.glinianachatka.pl)

4

zdj 5 (żródło:www.glinianachatka.pl)

Budownictwo z gliny wpisuje się w idee zrównoważonego budownictwa. Jest to sposób

ekologiczny i energooszczędny, pozwalający pozyskiwać i eksploatować obiekty budowlane, a w
przyszłości wyeksploatowane - rozbierać, nie niszcząc środowiska. Dodatkowo pomaga kontynuować
tradycje regionalnej architektury.

Bibliografia:



Maciej Hyła, Danuta Kupiec-Hyła, Murator 4/84, „Domy z gliny 1”;



Maciej Hyła, Danuta Kupiec-Hyła, Murator 6/84, „Domy z gliny 2”;



Murator 7/84, „Domy z gliny 3”;



Maciej Hyła, Danuta Kupiec-Hyła, „Domy z lekkiej gliny”, Zarząd Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych w
Krakowie;



http://www.najciekawszeprojekty.pl/vademecum-inwestora/zanim-zbuduje/pomysl-na-dom/a-moze-dom-z-gliny;



http://regiodom.pl/portal/budowa/sciany-i-stropy/budownictwo-ekologiczne-domy-z-gliny.