„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Barbara Trzewik
Sylwia Wośko

Stosowanie związków chemicznych w lecznictwie
322[10].Z2.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr biol. med. Grażyna Czechowska
prof. zw. dr hab. n. farm. Marek Wesołowski



Opracowanie redakcyjne:
mgr farm. Alina Krawczak



Konsultacja:
dr hab. inż. Henryk Budzeń








Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[10].Z2.01
„Stosowanie związków chemicznych w lecznictwie”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik farmaceutyczny.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Budowa chemiczna a aktywność farmakologiczna substancji leczniczych

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Działania niepożądane i interakcje leków

15

5.2.1. Ćwiczenia

15

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

17

7. Literatura

31

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik farmaceutyczny. Poradnik dla
nauczyciela ma na celu ułatwienie pracy nauczycielowi jako organizatorowi procesu uczenia się.

W poradniku zamieszczono:

–

wykaz umiejętności, które uczeń powinien opanować przystępując do realizacji jednostki
modułowej,

–

wykaz umiejętności, które uczeń ukształtuje realizując temat jednostki modułowej,

–

propozycje ćwiczeń rozwijających umiejętności stosowania związków chemicznych
w lecznictwie,

–

wykaz literatury uzupełniającej wiedzę ucznia.

Poradnik zawiera również przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych, które powinny

być prowadzone różnymi metodami aktywizującymi ucznia:
–

wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych,

–

samokształcenia kierowanego,

–

wykładu informacyjnego,

–

dyskusji dydaktycznej,

–

referatu,

–

pogadanki z instruktażem,

–

tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być zróżnicowane, począwszy od

indywidualnej działalności ucznia, do pracy zespołowej.

W poradniku dla nauczyciela zawarte są również zestawy zadań testowych w celu

sprawdzenia wiadomości i umiejętności ucznia, przykładowa karta odpowiedzi, instrukcja dla
ucznia i nauczyciela oraz klucz odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[10].Z2

Ś

rodki lecznicze

322[10].Z2.01

Stosowanie związków chemicznych

w lecznictwie

322[10].Z2.02

Stosowanie surowców roślinnych

w profilaktyce i terapii

322[10].Z2.03

Analizowanie działania leków

na organizm człowieka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, zasad ergonomii oraz regulaminu
pracowni,

–

współpracować w grupie,

–

korzystać z Farmakopei Polskiej,

–

poszukiwać informacji z różnych źródeł,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu anatomii i fizjologii,

–

wyjaśniać budowę i funkcje poszczególnych układów organizmu człowieka,

–

charakteryzować czynniki chorobotwórcze,

–

charakteryzować choroby dotyczące poszczególnych układów i narządów,

–

posługiwać się terminologią i interpretować podstawowe pojęcia chemiczne,

–

przeprowadzać podstawowe badania jakościowe i ilościowe substancji leczniczych,

–

dokumentować obserwacje i podejmowane działania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

określić zasady klasyfikacji i nazewnictwa leków,

–

posłużyć się terminologią oraz nazewnictwem związków chemicznych,

–

scharakteryzować budowę chemiczną substancji stosowanych w lecznictwie,

–

wskazać zależności między budową chemiczną substancji leczniczej a jej trwałością
i działaniem farmakodynamicznym,

–

wyjaśnić działanie leków oraz uzasadnić ich zastosowanie w różnych przypadkach
chorobowych,

–

dokonać podziału substancji leczniczych w zależności od budowy chemicznej,

–

dokonać analizy podstawowych interakcji leków,

–

wyjaśnić zagrożenia wynikające z przedawkowania leków,

–

wyjaśnić wpływ różnych związków chemicznych na ciążę, laktację i sprawność
psychofizyczną,

–

określić sposoby pozyskiwania, przetwarzania i przechowywania wybranych substancji
leczniczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………….…

Modułowy program nauczania:

Technik farmaceutyczny 322[10]

Moduł:

Ś

rodki lecznicze 322[10].Z2

Jednostka modułowa:

Stosowanie

związków

chemicznych

w lecznictwie 322[10].Z2.01

Temat:

Rodzaje lekozależności oraz sposoby leczenia uzależnień.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności definiowania i charakteryzowania zależności

lekowych i innych postaci uzależnień.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania różnego
rodzaju uzależnień,

–

wymienić najgroźniejsze rodzaje zależności,

–

scharakteryzować i zróżnicować zależności lekowe i inne postacie uzależnień,

–

podać sposoby zapobiegania różnym postaciom uzależnień,

–

podać sposoby leczenia uzależnień,

–

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

–

brać czynny udział w dyskusji na temat lekozależności.

Metody nauczania–uczenia się:
–

wykład informacyjny,

–

opis,

–

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca w zespołach 3-4 osobowych,

–

praca indywidualna.

Czas:

6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:
–

poradnik dla ucznia,

–

poradnik dla nauczyciela,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, czasopisma,

–

filmy dydaktyczne.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno – porządkowe:

–

przywitanie grupy,

–

sprawdzenie obecności,

–

podanie tematu zajęć,

–

zapoznanie uczniów ze szczegółowymi celami kształcenia,

–

wyjaśnienie uczniom sposobu realizacji zajęć,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

–

podział uczniów na 3-4 osobowe zespoły.

2.

Przeprowadzenie wykładu informacyjnego na temat lekozależności i innych postaci

uzależnień oraz problemów z tym związanych.

3.

Zapoznanie się uczniów z materiałem nauczania oraz treścią ćwiczenia z poradnika dla

ucznia.

4.

Przedstawienie uczniom filmu dydaktycznego dotyczącego różnego rodzaju uzależnień.

5.

Po zakończeniu projekcji filmu nauczyciel rozpoczyna dyskusję dydaktyczną na temat

uzależnień i problemów z tym związanych, w czasie której uczniowie mogą przedstawić
swoje wnioski i przemyślenia oraz wymienić się wiadomościami. Powyższa metoda
nauczania przygotowuje ucznia do logicznego myślenia oraz aktywnego udziału
w rozwiązywaniu określonych zadań i problemów.

6.

Zapisanie w zeszytach ćwiczeniowych, podstawowych wiadomości o uzależnieniach oraz
wniosków podsumowujących temat.

7.

Porządkowanie stanowiska pracy.

Zakończenie zajęć

Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć:

–

wskazuje jakie umiejętności były ćwiczone,

–

zadaje pytania problemowe w celu sprawdzenia stopnia przyswojenia przez uczniów
wiedzy zdobytej na ćwiczeniach,

–

podaje pracę domową i zapowiada temat kolejnych zajęć.

Praca domowa
Zaproponuj sposoby i możliwości zapobiegania lub ograniczenia problemu uzależnień wśród
młodzieży.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
–

anonimowe wypowiedzi pisemne uczniów na temat stopnia trudności ćwiczenia, sposobu
organizacji i przebiegu zajęć, oraz roli nauczyciela w realizacji danego tematu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………

Modułowy program nauczania:

Technik farmaceutyczny 322[10]

Moduł:

Ś

rodki lecznicze 322[10].Z2

Jednostka modułowa:

Stosowanie

związków

chemicznych

w lecznictwie 322[10].Z2.01

Temat: Analizowanie wpływu związków chemicznych na ciążę, laktację i sprawność

psychofizyczną.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności analizowania wpływu związków chemicznych na

ciążę, laktację i sprawność psychofizyczną oraz wykorzystania tych umiejętności
w praktyce.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do analizowania wpływu związków
chemicznych na ciążę, laktację i sprawność psychofizyczną,

–

wyjaśnić wpływ związków chemicznych na ciążę,

–

wyjaśnić wpływ związków chemicznych na laktację,

–

dokonać analizy wpływu związków chemicznych na sprawność psychofizyczną,

–

wykorzystać nabyte umiejętności w praktyce,

–

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

–

brać czynny udział w dyskusji na temat wpływu związków chemicznych na ciążę, laktację
i sprawność psychofizyczną.

Metody nauczania–uczenia się:
–

wykład informacyjny,

–

wykład problemowy,

–

referat,

–

dyskusja dydaktyczna,

–

zajęcia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca zespołowa (3-4 osobowa),

–

praca indywidualna.

Czas:

5 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:
–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

poradnik dla nauczyciela,

–

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, czasopisma,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

Przebieg zajęć:
1.

Czynności wstępne:

–

sprawdzenie obecności, podanie tematu ćwiczenia i zapoznanie uczniów z celami
kształcenia oraz sposobem realizacji zajęć,

–

podział uczniów na zespoły 3-4 osobowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

2.

Wprowadzenie do tematu:

–

uczniowie zapoznają się z materiałem nauczania oraz treścią ćwiczenia z poradnika
dla ucznia.

3. Realizacja ćwiczenia metodą referatu:

–

przydzielenie tematów referatu poszczególnym zespołom, (uczniowie pracują
w zespołach korzystając z literatury uzupełniającej, w czasie zajęć nauczyciel pełni
rolę inspiratora czynności ucznia, rozstrzyga wątpliwości, służy pomocą oraz
motywuje ucznia do aktywności),

–

wymiana informacji na temat zebranych treści (reprezentanci poszczególnych
zespołów referują przygotowane wiadomości dotyczące wpływu różnych związków
chemicznych na ciążę, laktację i sprawność psychofizyczną),

–

po zakończeniu części referatowej nauczyciel uzupełnia niedopowiedziane kwestie
i rozpoczyna dyskusję dydaktyczną, podczas której uczniowie indywidualnie
prezentują swoje przemyślenia, (pozwoli to na usystematyzowanie wiadomości,
wyrobi umiejętność samodzielnego formułowania myśli, wnioskowania oraz
referowania poznanych treści).

4.

Opisanie podstawowych wiadomości i wniosków w zeszycie ćwiczeniowym,
indywidualnie przez każdego ucznia.

5.

Sprawdzenie przyswojonych wiadomości (pomiar dydaktyczny w formie ustnej, poprzez
zadawanie pytań przez nauczyciela).

6.

Porządkowanie stanowiska pracy (nauczyciel kontroluje porządek w pracowni).

Zakończenie zajęć
Nauczyciel analizuje przebieg ćwiczeń, wskazuje jakie umiejętności były ćwiczone.
Uczniowie zgłaszają, które etapy pracy sprawiły im najwięcej trudności. Nauczyciel zadaje
pracę domową, zapowiada temat kolejnych zajęć i żegna się z grupą.

Praca domowa
Podaj przykłady leków zdecydowanie przeciwwskazanych w ciąży (kategoria X. Lek
niebezpieczny dla płodu).

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

-

rozmowa przeprowadzona a uczniami, z której powinno wynikać, które z poruszanych
zagadnień szczególnie zainteresowały uczniów i zachęciły ich do poszerzenia wiedzy na
dany temat, jak oceniają stopień trudności ćwiczenia oraz czy odpowiadał im sposób jego
realizacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5.

ĆWICZENIA

5.1.

Budowa

chemiczna

a

aktywność

farmakologiczna

substancji leczniczych

5.1.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sklasyfikuj związki chemiczne oraz scharakteryzuj wybraną grupę.

Wskazówki do realizacji

Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni fragment materiału nauczania z poradnika dla

ucznia oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej. Podczas pracy uczniów należy
zwrócić uwagę na ich umiejętność korzystania z literatury. Efektem pracy uczniów powinno
być zdobycie umiejętności klasyfikowania związków chemicznych według działania
farmakologicznego (klasyfikacja farmakologiczna), budowy chemicznej (klasyfikacja
chemiczna) i systemu ATC oraz wykorzystywania do tego celu literatury fachowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do klasyfikowania związków chemicznych,

2)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej na dany temat,

3)

dokonać na podstawie dostępnej literatury klasyfikacji związków chemicznych według
działania farmakologicznego (klasyfikacja farmakologiczna), budowy chemicznej
(klasyfikacja chemiczna) oraz według systemu ATC,

4)

scharakteryzować wybrane grupy związków chemicznych,

5)

zapisać zebrane wiadomości i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,

6)

zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

literatura fachowa,

–

prospekty o lekach,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

Ćwiczenie 2

Wskaż zależności między budową chemiczną a właściwościami farmakologicznymi na

przykładzie morfiny i jej pochodnych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji programu nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Zaleca się, aby uczniowie przeczytali odpowiedni fragment materiału nauczania
z poradnika dla ucznia. Efektem pracy uczniów powinno być zdobycie umiejętności
określania zależności między budową chemiczną a właściwościami farmakologicznymi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej,

2)

odszukać w dostępnej literaturze wzory strukturalne morfiny i jej pochodnych: kodeiny,
etylomorfiny, heroiny, itp.,

3)

przerysować wzory do zeszytu ćwiczeń,

4)

odszukać różnice w budowie (podstawnikach) w poszczególnych wzorach,

5)

określić w oparciu o dostępną literaturę, sposób działania poszczególnych związków,

6)

określić siłę działania w porównaniu z morfiną,

7)

określić, który z fragmentów cząsteczek odpowiedzialny jest za zmianę działania lub
zmianę siły działania w stosunku do morfiny,

8)

wszystkie informacje zapisać w zeszycie,

9)

przedstawić wszystkie spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

literatura fachowa,

–

prospekty o lekach,

–

poradniki terapeutyczne,

–

zeszyt i przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Określ budowę chemiczną związków stosowanych w lecznictwie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji zajęć nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Zaleca się, aby uczniowie przeczytali odpowiedni rozdział w poradniku dla
ucznia. Należy wskazać i udostępnić uczniom literaturę uzupełniającą potrzebną do pracy.
Efektem pracy uczniów powinno być zdobycie umiejętności określania budowy chemicznej
na podstawie wybranych związków chemicznych oraz używania właściwej nomenklatury tych
związków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej,

2)

odszukać w dostępnej literaturze wzory sumaryczne i strukturalne wybranych związków
chemicznych stosowanych w lecznictwie,

3)

przerysować wzory do zeszytu ćwiczeń,

4)

określić nazwy chemiczne wybranych związków stosowanych w lecznictwie,

5)

odszukać różnice w budowie chemicznej wybranych substancji,

6)

wszystkie informacje zapisać w zeszycie,

7)

określić, w jaki sposób budowa chemiczna związków chemicznych wpływa na ich
właściwości,

8)

przedstawić wszystkie spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

praca indywidualna.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

literatura fachowa,

–

prospekty o lekach,

–

poradniki terapeutyczne,

–

zeszyt i przybory do pisania.

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj najważniejsze związki chemiczne stosowane w lecznictwie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości
z literatury uzupełniającej. Wskazana jest indywidualna oraz zespołowa praca ucznia na
podstawie literatury i innych środków dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela.
Należy zwrócić uwagę na umiejętność wykorzystywania wiadomości w praktyce np. podczas
określania rozpuszczalności czy wyglądu substancji leczniczych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania
ważniejszych związków chemicznych stosowanych w lecznictwie,

2)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej,

3)

przeczytać uważnie treść ćwiczenia,

4)

określić na podstawie Farmakopei Polskiej i innej dostępnej literatury właściwości
fizyczne i chemiczne wybranych związków chemicznych stosowanych w lecznictwie,

5)

określić nazwy chemiczne, działanie i zastosowanie wybranych związków stosowanych
w lecznictwie,

6)

zapisać wszystkie informacje i wnioski w zeszycie,

7)

przedstawić spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

literatura fachowa,

–

prospekty o lekach,

–

poradniki terapeutyczne,

–

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ćwiczenie 5

Sklasyfikuj leki według ich budowy chemicznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment z poradnika dla ucznia oraz poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej. Wskazana jest praca w niewielkich zespołach podczas przygotowywania
i analizowania wiadomości na dany temat. Należy zwrócić uwagę na czynny udział ucznia
w ćwiczeniach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej,

2)

dokonać klasyfikacji leków według budowy chemicznej na podstawie dostępnej
literatury,

3)

określić nazwy chemiczne wybranych leków,

4)

odszukać różnice w budowie chemicznej wybranych substancji,

5)

określić, w jaki sposób budowa chemiczna leków wpływa na ich właściwości i działanie,

6)

zapisać wszystkie informacje w zeszycie,

7)

przedstawić wszystkie spostrzeżenia i efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

literatura fachowa,

–

prospekty o lekach,

–

poradniki terapeutyczne,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

–

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2.

Działania niepożądane i interakcje leków

5.2.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj wpływ związków leczniczych na ciążę, laktację i sprawność psychofizyczną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Zaleca się, aby uczniowie przeczytali odpowiedni fragment materiału nauczania
z poradnika dla ucznia. Proponuje się przeprowadzenie ćwiczenia w formie referatów
przygotowanych przez uczniów na podstawie dostępnej literatury, a następnie dyskusji
dydaktycznej, która pozwoli na usystematyzowanie wiadomości uczniów, wyrobi umiejętność
samodzielnego formułowania myśli, wnioskowania oraz referowania poznanych treści.
Efektem pracy uczniów powinna być umiejętność określania wpływu różnych związków
leczniczych na ciążę, laktację i sprawność psychofizyczną oraz wykorzystania tych
wiadomości w praktyce.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do analizowania wpływu związków
leczniczych na ciążę, laktację i sprawność psychofizyczną,

2)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia,

3)

przeanalizować kategorie dopuszczalności stosowania leków w ciąży,

4)

scharakteryzować działanie wybranych leków na płód i laktację,

5)

przeanalizować

działanie

wybranych

związków

leczniczych

na

sprawność

psychofizyczną,

6)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

7)

zapisać wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,

8)

brać czynny udział w dyskusji na temat wpływu związków leczniczych na ciążę, laktację
i sprawność psychofizyczną.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenia.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

literatura fachowa,

–

prospekty o lekach,

–

poradniki terapeutyczne,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne),

–

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj rodzaje lekozależności.

Wskazówki do realizacji
Uczniowie powinni przeczytać odpowiedni rozdział materiału nauczania z poradnika dla

ucznia oraz poszerzyć wiadomości z literatury uzupełniającej. Zaleca się, aby temat
lekozależności i uzależnień nauczyciel przedstawił za pomocą filmu dydaktycznego,
a następnie przeprowadził dyskusję dydaktyczną, w czasie której uczniowie mogliby
przedstawić swoje wnioski i przemyślenia oraz wymienić się spostrzeżeniami. Efektem pracy
uczniów powinna być umiejętność rozpoznawania i charakteryzowania różnego rodzaju
uzależnień.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i omawiania
lekozależności,

2)

przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i poszerzyć wiadomości z literatury
uzupełniającej,

3)

scharakteryzować poszczególne typy uzależnień na podstawie filmu dydaktycznego lub
przygotowanych wcześniej referatów,

4)

scharakteryzować zależność od morfiny, alkoholu, leków anksjolitycznych i nasennych,
zależność od amfetaminy, kokainy i marihuany,

5)

określić różnice pomiędzy poszczególnymi uzależnieniami,

6)

określić metody leczenia uzależnień,

7)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

8)

brać czynny udział w dyskusji na temat przedstawionych uzależnień,

9)

zapisać wnioski w zeszycie ćwiczeniowym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

literatura fachowa,

–

prospekty o lekach,

–

film dydaktyczny,

–

poradniki terapeutyczne,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne),

–

zeszyt i przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

6.

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Stosowanie związków

chemicznych w lecznictwie”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu
podstawowego,

–

zadania 2, 5, 10 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. d, 4. a, 5. c, 6. b, 7. b, 8. c, 9. b, 10. b, 11. c,
12. a, 13. b, 14. d, 15. d, 16. a, 17. a, 18. a, 19. c, 20. c.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Zdefiniować mechanizm działania leku

A

P

a

2

Scharakteryzować receptory typu III

C

PP

b

3

Określić pojęcie „małej narkomanii’

B

P

d

4

Określić działanie leków wiążących się z receptorem

C

P

a

5

Scharakteryzować pojęcie idiosynkrazji

C

PP

c

6

Podać leki zdecydowanie przeciwwskazane w ciąży

A

P

b

7

Zdefiniować interakcje farmaceutyczne

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

8

Określić działanie morfiny

B

P

c

9

Scharakteryzować działanie patogenetyczne

C

P

b

10

Określić skutki interakcji leków

C

PP

b

11

Scharakteryzować działanie przyczynowe leku

C

P

c

12

Zdefiniować nazwę międzynarodową leku

A

P

a

13

Zdefiniować łacińską nazwę antiemetica

A

P

b

14

Scharakteryzować wiązanie leku z receptorem

C

P

d

15

Określić występowanie antagonizmu
niekompetycyjnego

C

P

d

16

Podać leki wpływające na aktywność psychofizyczną

A

P

a

17

Określić pojęcie teratogenezy

B

P

a

18

Zdefiniować wskaźnik terapeutyczny

A

P

a

19

Określić pojęcie placebo

B

P

c

20

Określić działanie farmakologiczne leku

C

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi.

5.

Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz możliwość samodzielnej pracy.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.

7.

Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia
i zakończenia rozwiązywania testu.

9.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

10.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

11.

Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych.

12.

Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.

13.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

14.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

15.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej pracy.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych..

4.

Test zawiera 20 zadań, wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru. Tylko jedna
odpowiedź jest prawdziwa.

5.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

6.

Odpowiedzi udzielaj na załączonej karcie odpowiedzi.

7.

Prawidłową odpowiedź zaznacz w odpowiedniej rubryce znakiem – X. W przypadku
pomyłki błędną odpowiedź zakreśl kółkiem, a następnie prawidłową zaznacz - X.

8.

Kiedy będziesz miał problemy z udzieleniem odpowiedzi na jakieś pytanie, zostaw je,
przejdź do następnych a do niego wrócisz na końcu jak zostanie Ci czasu.

9.

Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w karcie odpowiedzi, czy dla wszystkich
zadań zaznaczyłeś odpowiedź.

10.

Rozwiązuj zadania samodzielnie, pozwoli ci to nie tylko sprawdzić stopień opanowania
jednostki, ale przyniesie satysfakcję.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Mechanizm działania leku to
a) sposób, w jaki lek powoduje charakterystyczne dla niego efekty farmakologiczne.
b) modyfikacja procesów fizycznych zachodzących w żywym organizmie.
c) sposób łączenia leku z receptorem.
d) modyfikacja procesów biochemicznych zachodzących w żywym organizmie.

2.

Receptory typu III są to receptory

a)

przewodzące sygnał przy udziale białka G.

b)

przewodzące sygnał przy udziale kinazy tyrozynowej.

c)

przewodzące sygnał przy udziale kanałów jonowych.

d)

w których transmisja sygnału zachodzi przy udziale cytoplazmatycznych białek
receptorowych.

3.

„Małą narkomanią” nazywamy
a)

zależność od leków nasennych i anksjolitycznych.

b)

zależność od kanabinoli.

c)

uzależnienie od palenia tytoniu.

d)

nadużywanie leków powszechnie uważanych za nieszkodliwe (np. niesteroidowe leki
przeciwzapalne).

4.

Działanie leków wiążących się z receptorem, nie wykazujących aktywności wewnętrznej
i zdolnych do hamowania działania agonistów nazywa się
a)

antagonistycznym.

b)

agonistycznym.

c)

sumacją.

d)

powinowactwem.

5.

Idiosynkrazja jest to reakcja
a)

kumulacji leku.

b)

organizmu na alergen.

c)

powstająca w wyniku pierwszego kontaktu z lekiem np. w wyniku defektu
genetycznego.

d)

działania leku na wiele receptorów w różnych narządach.

6.

Do leków zdecydowanie przeciwwskazanych w ciąży należą
a) sole litu i bromki.
b) testosteron i estrogeny.
c) tetracykliny i fenobarbital.
d) alkohol i tetracykliny.

7.

Interakcją farmaceutyczną nazywamy
a) synergizm i antagonizm leku.
b) wzajemne reagowanie leków przed ich wchłonięciem do ustroju.
c) modyfikację siły i czasu działania jednego leku pod wpływem drugiego,

równocześnie podanego.

d) wzajemne reagowanie leków po ich wchłonięciu do ustroju.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

8.

Morfina u człowieka powoduje
a) kaszel i suchość w jamie ustnej.
b) rozszerzenie źrenic i podniesienie ciśnienia tętniczego krwi.
c) zniesienie bólu i uspokojenie.
d) działanie nasenne i pobudzające ośrodek oddechowy.

9.

Działanie patogenetyczne leku
a) nie wpływa na proces chorobowy.
b) nie usuwa przyczyny schorzenia, ale poprawia stan chorego.
c) zmniejsza lub znosi objawy choroby i powoduje całkowite wyzdrowienie.
d) powoduje usunięcie przyczyny schorzenia lecz nie wpływa na poprawę stanu

pacjenta.

10.

Aminy sympatykomimetyczne podane z lekami sympatykolitycznymi mogą powodować
a) spadek ciśnienia tętniczego.
b) nadmierny wzrost ciśnienia tętniczego.
c) hipoglikemię.
d) utratę słuchu.

11.

Działanie przyczynowe leku
a)

nie wpływa na proces chorobowy, zmniejsza natomiast objawy upośledzające
sprawność pacjenta.

b)

nie usuwa przyczyny, ale poprawia stan chorego.

c)

usuwa przyczynę choroby.

d)

polega na działaniu leku w miejscu jego zastosowania.

12.

Nazwa międzynarodowa leku
a) identyfikuje lek niezależnie od tego, kto go wytworzył.
b) jest własnością producenta i nie wolno jej stosować do innych preparatów.
c) jest to nazwa handlowa leku.
d) klasyfikuje leki ze względu na charakter ich działania.

13.

Antiemetica oznacza środki o działaniu
a) przeciwgorączkowym.
b) przeciwwymiotnym.
c) przeciwartretycznym.
d) przeciwzapalnym.

14.

O tym, że lek związał się z receptorem można wnioskować
a) po jego powinowactwie.
b) po jego stężeniu w surowicy.
c) po jego aktywności wewnętrznej.
d) tylko po jego działaniu.

15.

Antagonizm niekompetycyjny występuje, gdy
a) mechanizm działania i punkt uchwytu jest taki sam.
b) dwa leki konkurują o ten sam receptor.
c) leki działają przeciwnie na różne receptory tego samego narządu.
d) punkt uchwytu agonisty i antagonisty jest różny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

16.

Leki upośledzające zdolność do wykonywania precyzyjnych czynności lub zmieniające
aktywność psychiczną to
a) pochodne barbituranów.
b) nieopioidowe leki przeciwbólowe.
c) hormony kory nadnerczy.
d) witaminy grupy B.

17.

Teratogeneza jest to

a) działanie leku powodujące zaburzenia rozwojowe płodu lub wady wrodzone.
b) reakcja powstająca w wyniku pierwszego kontaktu z lekiem.
c) reakcja hemolityczna np. po podaniu sulfonamidów.
d) kumulacja leku w organizmie.

18.

Wskaźnik terapeutyczny jest to
a) stosunek bezpiecznej ilości leku działającej skutecznie a ilością wywołującą objawy

toksyczne.

b) sposób w jaki lek powoduje charakterystyczne dla niego efekty farmakologiczne.
c) modyfikacja

procesów

biochemicznych,

fizjologicznych

lub

fizycznych

zachodzących w żywym organizmie.

d) iloraz średniej dawki śmiertelnej i średniej dawki leczniczej.

19.

Placebo jest to
a)

stan patologiczny w znacznym stopniu modyfikujący działanie leku.

b)

część indywidualnych różnic reakcji na leki spowodowana czynnikami
genetycznymi.

c)

substancja pozbawiona działania farmakologicznego, podana w taki sposób, że chory
jest przekonany, iż otrzymał lek.

d)

stopniowe osłabienie działania niektórych leków wywołane wielokrotnym
stosowaniem.

20.

Aby lek wywierał działanie farmakologiczne powinien

a) połączyć się z antagonistą.

b) być podany per os.

c) połączyć się z tkanką, komórką lub strukturą biologiczną, na którą działa.

d) być substancją chemiczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie związków chemicznych w lecznictwie.

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Stosowanie związków

chemicznych w lecznictwie”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 są z poziomu
podstawowego,

–

zadania 5, 11, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. a, 5. c, 6. b, 7. a, 8. d, 9. b, 10. b, 11. c,
12. a, 13. d, 14. b, 15. b, 16. d, 17. c, 18. d, 19. b, 20. a

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Podać definicję leku

A

P

b

2

Określić pojęcie teratogenezy

B

P

a

3

Określić działanie farmakologiczne leku

C

P

c

4

Podać leki niebezpieczne dla płodu

A

P

a

5

Scharakteryzować interakcje leków

C

PP

c

6

Zdefiniować pojecie polipragmazji

B

P

b

7

Scharakteryzować działanie objawowe leku

C

P

a

8

Określić pojęcie nazwy handlowej leku

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

9

Podać nazwę związków posiadających
powinowactwo i aktywność wewnętrzną

B

P

b

10

Określić nazwę łacińską analgetica

B

P

b

11

Scharakteryzować receptory typu I

C

PP

c

12

Podać najgroźniejsze rodzaje uzależnień

A

P

a

13

Podać leki pochodzenia zwierzęcego

A

P

d

14

Podać występowanie kanabinoli

B

P

b

15

Określić czynniki modyfikujące efekt działania leku

C

P

b

16

Określić interakcje leków

C

P

d

17

Określić warunki sprzyjające zjawisku kumulacji
leku

C

P

c

18

Scharakteryzować zależność fizyczną

B

P

d

19

Scharakteryzować izomerię chemiczną cząsteczek

C

P

b

20

Określić skutki interakcji leków
przeciwcukrzycowych

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi.

5.

Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz możliwość samodzielnej pracy.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.

7.

Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia
i zakończenia rozwiązywania testu.

9.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

10.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

11.

Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych.

12.

Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.

13.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

14.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

15.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej pracy.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań, wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru. Tylko jedna
odpowiedź jest prawdziwa.

5.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

6.

Odpowiedzi udzielaj na załączonej karcie odpowiedzi.

7.

Prawidłową odpowiedź zaznacz w odpowiedniej rubryce znakiem – X. W przypadku
pomyłki błędną odpowiedź zakreśl kółkiem, a następnie prawidłową zaznacz - X.

8.

Kiedy będziesz miał problemy z udzieleniem odpowiedzi na jakieś pytanie, zostaw je,
przejdź do następnych a do niego wrócisz na końcu jak zostanie Ci czasu.

9.

Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w karcie odpowiedzi, czy dla wszystkich
zadań zaznaczyłeś odpowiedź.

10.

Rozwiązuj zadania samodzielnie, pozwoli ci to nie tylko sprawdzić stopień opanowania
jednostki, ale przyniesie satysfakcję.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Lekiem nazywamy
a)

substancję pochodzenia biologicznego.

b)

każdą substancję, którą podaje się choremu po to, by wywarła korzystne działanie lub
pomogła w procesie leczenia.

c)

substancje działające ośrodkowo na organizm.

d)

wyłącznie związki chemiczne, wywierające korzystne działanie w procesie leczenia.

2.

Teratogeneza jest to

a) działanie leku powodujące zaburzenia rozwojowe płodu lub wady wrodzone.

b) reakcja powstająca w wyniku pierwszego kontaktu z lekiem.

c) reakcja hemolityczna np. po podaniu sulfonamidów.

d) kumulacja leku w organizmie.

3.

Aby lek wywierał działanie farmakologiczne powinien

a) połączyć się z antagonistą.

b) być podany per os.

c) połączyć się z tkanką, komórką lub strukturą biologiczną, na którą działa.

d) być substancją chemiczną.

4.

Do leków zdecydowanie przeciwwskazanych w ciąży (Kategoria - Lek niebezpieczny dla
płodu) należą

a) Estazolam, Witamina A.

b) alkohol, bromki.

c) tetracykliny, roślinne leki przeczyszczające.

d) Fenobarbital, Diazepam.

5.

Addycja zaliczana jest do
a)

niezgodności fizycznych.

b)

niezgodności chemicznych.

c)

interakcji farmakodynamicznych.

d)

interakcji farmakokinetycznych.

6.

Polipragmazja jest to
a)

postępowanie zwane również samoleczeniem.

b)

jednoczesne podawanie dużej liczby leków.

c)

podawanie dwóch lub więcej leków wywołujących interakcje.

d)

zjawisko niepożądanego działania między lekami.

7.

Działanie objawowe leku
a)

nie wpływa na proces chorobowy, zmniejsza natomiast lub znosi objawy
upośledzające sprawność pacjenta.

b)

hamuje proces chorobowy.

c)

usuwa przyczynę choroby.

d)

powoduje całkowite wyzdrowienie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

8.

Nazwa handlowa leku
a)

identyfikuje lek niezależnie od tego, kto go wytworzył.

b)

jest to nazwa chemiczna.

c)

jest to nazwa międzynarodowa leku.

d)

jest własnością producenta i nie wolno jej stosować do innych preparatów.

9.

Związki posiadające powinowactwo i aktywność wewnętrzną nazywa się
a)

antagonistami receptora, a ich działanie antagonistycznym.

b)

agonistami receptora, a ich działanie agonistycznym.

c)

agonistami receptora, a ich działanie antagonistycznym.

d)

antagonistami receptora, a ich działanie agonistycznym.

10.

Do grupy analgetica należą leki działające
a)

nasennie.

b)

przeciwbólowo.

c)

antyseptycznie.

d)

antyalergicznie.

11.

Receptory typu I są to receptory
a) przewodzące sygnał przy udziale białka G.
b) przewodzące sygnał przy udziale kinazy tyrozynowej.
c) przewodzące sygnał przy udziale kanałów jonowych.
d) w których transmisja sygnału zachodzi przy udziale cytoplazmatycznych białek

receptorowych.

12.

Najgroźniejszymi rodzajami zależności prowadzącymi do największych zmian
osobowości są

a) morfinizm i alkoholizm.
b) palenie tytoniu i alkoholizm.
c) nadużywanie leków przeciwbólowych i palenie tytoniu.
d) zależność od leków nasennych i anksjolitycznych.

13.

Do leków pochodzenia zwierzęcego zalicza się

a) saponiny.
b) glikozydy.
c) alkaloidy.
d) surowice.

14.

Kannabinoidy są to

a) substancje zawarte w kokainie.
b) substancje znajdujące się w konopiach indyjskich.
c) substancje zawarte w amfetaminie.
d) substancje znajdujące się w tytoniu.

15.

Zwolnienie wchłaniania lub wydalania wykorzystuje się w celu

a) skrócenia działania leku.
b) przedłużenia działania leku.
c) wywołania działania obwodowego leku.
d) wywołania działania objawowego leku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

16.

Jeśli

działanie

dwóch

leków

jest

silniejsze

niż

suma

obu

działań

z osobna,

mówi się

wtedy

o

a) antagonizmie.
b) polipragmazji.
c) adsorpcji.
d) synergizmie hipraddycyjny.

17.

Kumulacja leku może szczególnie łatwo zachodzić w przypadku

a) złego odżywiania się pacjenta.
b) leków szybko działających.
c) leków powoli eliminowanych.
d) dużego zapotrzebowania pacjenta na lek.

18.

Zależność fizyczna nie występuje w przypadku

a) alkoholizmu.
b) zależności od morfiny.
c) zależności od morfiny i amfetaminy.
d) zależności od kokainy.

19.

Izomeria chemiczna cząsteczek związku polega na

a) występowaniu związków o różnym składzie chemicznym, tej samej masie

cząsteczkowej i takim samym ułożeniu atomów w cząsteczce.

b) występowaniu związków o jednakowym składzie chemicznym, tej samej masie

cząsteczkowej różniących się ułożeniem atomów w cząsteczce.

c) występowaniu związków o różnym składzie chemicznym, różnej masie

cząsteczkowej i takim samym ułożeniu atomów w cząsteczce.

d) występowaniu związków o jednakowym składzie chemicznym i ułożeniu atomów

w cząsteczce i różnej masie cząsteczkowej.

20.

Skutkiem jednoczesnego podawania doustnych leków przeciwcukrzycowych z alkoholem
czy Dikumarolem jest

a) hipoglikemia.
b) hiperglikemia.
c) hipotensja.
d) choroba wrzodowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie związków chemicznych w lecznictwie

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

7.

LITERATURA

1.

Danek A. (red.): Leksykon farmacji. PZWL, Warszawa 1990

2.

Farmakopea Polska IV. PZWL, Warszawa 1970

3.

Farmakopea Polska V. PTFarm, Warszawa 1995 – 1999

4.

Farmakopea Polska VI. PTFarm, Warszawa 2002

5.

Farmakopea Polska VII. PTFarm, Warszawa 2006

6.

Janiec W.: Kompendium farmakologii. PZWL, Warszawa 2001

7.

Janiec W., Krupińska J.: Farmakodynamika. PZWL, Warszawa 2002

8.

Kostka-Trąbka E., Wroń J.: Interakcje leków w praktyce klinicznej. PZWL, Warszawa
2006

9.

Kostkowski W., Herman Z. (red.): Farmakologia. PZWL, Warszawa 2005

10.

Meszaros J., Gajewska-Meszaros S.: Podstawy farmakologii. PZWL, Warszawa 1999

11.

Podlewski J., Chwalibogowska – Podlewska A.: Leki współczesnej terapii. PZWL,
Warszawa 2003

12.

Patrick G.: Chemia leków. Krótkie wykłady. PWN, Warszawa 2004

13.

Schaffner W.: Rośliny lecznicze – chemizm, działanie, zastosowanie. Multico 1991

14.

Zając M., Pawełczyk E.: Chemia leków. Akademia Medyczna w Poznaniu, Poznań 2002

15.

Zejc A., Gorczyca M.: Chemia leków dla studentów farmacji i farmaceutów. PZWL,
Warszawa 2004

Literatura metodyczna:
1.

Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.
Wyd. ITeE, Radom 2001

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S.A., Warszawa 1999

3.

Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „śak”,
Warszawa 2003

4.

Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II.
Wyd. ITeE, Radom 1999