MUZYKA LITURGICZNA

1

Oznaczenia kolorów:

- czerwony - Pius X o muzyce (Motu Proprio) (1903)

- niebieski - Musicam Sacram (1967)

- fioletowy - Instrukcja Episkopatu Polski o muzyce liturgicznej po Soborze Watykańskim II (1979)

- zielony - Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego (2002)

- pomarańczowy - Wskazania Episkopatu do nowego wydania OWMR (2005)

MUZYKA LITURGICZNA

CELE I ZADANIA MUZYKI LITURGICZNEJ

1. Muzyka kościelna, jako część składowa uroczystej liturgii, dzieli z nią cel ogólny, jakim jest
chwała Boża, uświęcenie i zbudowanie wiernych. Ona to się przyczynia do pomnożenia powagi
i wspaniałości ceremonii kościelnych i tak, jak głównym jej zadaniem jest odpowiednią melodią
przyodziać takt liturgiczny, przedstawiony zrozumieniu wiernych, tak znowu właściwym jej celem
jest dodać większej siły tekstowi samemu, aby za jej pośrednictwem wierni byli łatwiej jeszcze
pobudzeni do pobożności i lepiej usposobieni do zebrania w sobie owoców łaski, powstających
przy sprawowaniu Przenajświętszych Tajemnic.

2. Dlatego to muzyka kościelna powinna w najwyższym stopniu posiadać cechy właściwe liturgii,
a mianowicie: świętość i piękność formy, z których wynika koniecznie inna jej cecha,
powszechność. Powinna być świętą, a więc wykluczać wszelką świeckość, nie tylko w samej sobie,
ale też i w sposobie, w jaki zostaje przez wykonawców oddaną. Powinna być sztuką prawdziwą,
gdyż inaczej niepodobieństwem jest, aby wywierała na dusze tych, którzy jej słuchają, ten wpływ,
jaki Kościół wywrzeć zamierza, przyjmując do swej liturgii sztukę tonów. Lecz zarazem powinna być
i powszechną w tym zrozumieniu, że nawet, dozwalając każdej narodowości użytkowania
w utworach kościelnych tych form właściwych, które stanowią poniekąd wyłączną cechę ich
muzyki, powinny one jednak być tak dalece podporządkowane ogólnym cechom muzyki kościelnej,
aby nikt z innej narodowości, słuchając jej, nie doznał niedobrego wrażenia.

3. Powyższe cechy spotykają się w najwyższym stopniu w śpiewie gregoriańskim i dlatego to jest
on śpiewem właściwym Kościoła Rzymskiego, jedynym śpiewem, który Kościół odziedziczył
po ojcach dawnych, którego z zazdrością strzegł przez długie wieki w swych księgach liturgicznych,
który jako swój bezpośrednio przedstawia wiernym, który w niektórych częściach liturgii wyłącznie
przepisuje i który najnowsze studia tak szczęśliwie przywróciły do pierwotnej nieskazitelności
i czystości.
Dla tych to przyczyn śpiew gregoriański był zawsze uważany za pierwowzór muzyki kościelnej tak,
że można z całą pewnością postawić prawidło ogólne, że: o tyle kompozycja jakaś dla kościoła
przeznaczona jest świętsza i bardziej liturgiczna, o ile więcej w przebiegu swym, w natchnieniu
i smaku zbliża się do melodii gregoriańskiej, o tyle zaś mniej jest godna świątyni, o ile więcej
z tym najwyższym wzorem staje się niezgodna.
A więc tradycyjny śpiew gregoriański musi być w wydatnej mierze przywrócony w obrzędach kultu
i wszyscy mogą to sobie za pewnik przyjąć, że obrzęd kościelny nic nie straci na swej uroczystości,

MUZYKA LITURGICZNA

2

jeżeli nie będzie mu żadna muzyka inna towarzyszyła jak tylko ten śpiew. W szczególności trzeba
się starać przywrócić śpiew gregoriański do użytku ludu, aby i wierni, tak jak to dawniej bywało,
znowu przyjęli udział bardziej czynny w nabożeństwach kościelnych.

4. Klasyczna polifonia, szczególniej zaś Szkoła Rzymska, która w wieku XVI doszła do szczytu swej
doskonałości w utworach Giovanni Pierluigi da Palestriny, i która w dalszym ciągu nie przestaje
wydawać dzieł doskonałych pod względem liturgicznym i muzycznym, posiada także w najwyższym
stopniu powyższe zalety. Klasyczna polifonia w wysokim stopniu zbliża się do śpiewu
gregoriańskiego, tego wzoru muzyki kościelnej i dlatego zasługuje, aby obok śpiewu
gregoriańskiego była przyjęta w nabożeństwach kościelnych bardziej uroczystych, jakimi są
nabożeństwa ze współudziałem Kapeli Papieskiej. I ona więc powinna być na powrót
wprowadzona do kościelnych uroczystości, szczególniej w znaczniejszych bazylikach, kościołach
katedralnych, kaplicach seminariów oraz innych instytutów kościelnych, w których dostateczne siły
znajdują się do ich wykonania.

5. Kościół zawsze uznawał i popierał postęp w sztuce, dopuszczając na usługi kultu wszystko,
co geniusz w przebiegu wieków mógł stworzyć dobrego i pięknego, z zachowaniem jednak zawsze
praw liturgii. Toteż i muzykę współczesną dopuszcza się także w Kościele, skoro i ona dostarcza
dzieł tak dobrych, poważnych i uroczystych, że stają się całkiem godnymi obrzędów liturgicznych.
Niemniej jednak, ponieważ muzyka najnowsza służy przeważnie do użytku świeckiego, trzeba
zwracać największą uwagę, aby kompozycje muzykalne w najnowszym stylu, które się dopuszcza
do Kościoła, nie zawierały w sobie nic świeckiego, aby nie było w nich reminiscencji motywów
wykonywanych w teatrach i aby nawet w swej formie zewnętrznej nie były wzorowane na modłę
utworów świeckich.

6. Między różnymi rodzajami muzyki współczesnej, ten który się wydaje najmniej odpowiednim
do użycia przy obrzędach kultu, jest styl teatralny, który w wieku ubiegłym miał najwięcej
powodzenia, szczególnie we Włoszech. Styl ten z natury rzeczy samej staje w największym
przeciwieństwie ze śpiewem gregoriańskim i z klasyczną polifonią, a tym samym występuje
przeciw prawu zasadniczemu każdej dobrej muzyki kościelnej. Nadto budowa sama, rytm i,
że tak powiem, jakiś konwencjonalizm stylowi temu właściwy, bynajmniej nagiąć się nie dają
do wymagań prawdziwej muzyki kościelnej.

22. Nie jest dozwolone, aby kapłan przy ołtarzu z powodu śpiewu lub muzyki dłużej czekał, niż tego
wymaga sama czynność liturgiczna. Według przepisów liturgicznych Sanctus Mszy powinno się
skończyć przed Podniesieniem i dlatego także i celebrans w tym punkcie powinien zwracać uwagę
na śpiewaków. Gloria i Credo według tradycji gregoriańskiej powinny być względnie krótkie
(lecz nie obcięte do 1/2 lub 1/4).

23. W ogóle trzeba potępić jako największe nadużycie, aby w czynnościach kościelnych liturgia
występowała drugorzędnie, jakby na usługach muzyki, wówczas, kiedy muzyka jest po prostu tylko
częścią składową liturgii i jej pokorną sługą.

MUZYKA LITURGICZNA

3

30. Muzyka w czasie sprawowania czynności liturgicznych winna być wykonywana „na żywo”,
dlatego nie wolno zastępować śpiewu zgromadzonych lub gry na instrumentach muzyką
odtwarzaną za pomocą aparatów, np. magnetofonu, adapteru, radia itp. Nic nie stoi
na przeszkodzie, by poza liturgią odtwarzać niekiedy muzykę religijną z płyt czy taśm, aby w tego
rodzaju audycjach udostępnić wiernym arcydzieła muzycznej twórczości religijnej dla wytworzenia
odpowiedniego nastroju lub też celem wyrabiania w nich dobrego smaku muzycznego.

42. Mając na uwadze ustaloną przez święty Sobór zasadę, że ilekroć obrzędy stosownie do ich
własnej natury wymagają celebrowania wspólnego, z obecnością i czynnym uczestnictwem
wiernych, wówczas taka celebra ma pierwszeństwo przed odprawianiem indywidualnym i niejako
prywatnym - z konieczności należy przywiązywać wielką wagę do śpiewu, który doskonalej wyraża
społeczny charakter nabożeństw.
43. Dlatego też sprawowanie niektórych Sakramentów i Sakramentaliów, które mają znaczenie
szczególne w życiu całej społeczności parafialnej, jak: Bierzmowanie, Święcenia, Małżeństwo,
Konsekracja kościoła czy ołtarza, egzekwie itp., o ile to możliwe, powinno być połączone
ze śpiewem, tak by również podniosłość obrzędu przyczyniała się do większej skuteczności
duszpasterskie.
Należy jednak pilnie czuwać nad tym, by dla rzekomego podniesienia uroczystości nie wprowadzać
do obrzędów czegoś całkiem świeckiego lub niezgodnego z powagą kultu Bożego; dotyczy to
szczególnie zawierania małżeństwa.

44. Przez śpiew również należy nadać bardziej uroczysty charakter tym obrzędom, które Liturgia
w ciągu roku kościelnego specjalnie uwydatnia. Wyjątkowo podniośle powinny być odprawiane
obrzędy Wielkiego Tygodnia, które przez obchód tajemnicy paschalnej prowadzą wiernych jakby
w samo centrum roku liturgicznego i samej Liturgii.

45. Należy także zatroszczyć się o odpowiednie melodie dla liturgii Sakramentów i Sakramentaliów
oraz dla innych czynności liturgicznych roku kościelnego, by również w języku ojczystym można
je było odprawiać w uroczystej formie, zgodnie z przepisami właściwej władzy i możliwościami
poszczególnych grup wiernych.

46. Muzyka sakralna jest w wysokim stopniu skutecznym środkiem dla ożywienia pobożności
wiernych także w nabożeństwach słowa Bożego i świętych ćwiczeniach pobożnych.

Wzorem dla odprawiania nabożeństw słowa Bożego jest Liturgia Słowo we Mszy świętej.
Natomiast we wszystkich innych ćwiczeniach pobożnych dużą przysługę oddadzą psalmy, utwory
muzyczne tak dawne jak i nowe, ludowe pieśni kościelne, a także gra na organach, czy innych
instrumentach, dopuszczonych do użytku w kościele.

Nadto w tych wszystkich pobożnych ćwiczeniach, a szczególnie w nabożeństwach Słowa Bożego
dopuszczalne są z wielkim pożytkiem niektóre utwory muzyczne, które choć straciły już miejsce
w Liturgii, są jednak zdolne rozbudować ducha religijnego i ułatwiać rozważanie świętych tajemnic.

MUZYKA LITURGICZNA

4

50. W czynnościach liturgicznych odprawianych ze śpiewem w języku łacińskim:
a) Śpiew gregoriański, jako właściwy liturgii rzymskiej, zajmuje, wśród innych równorzędnych,
naczelne miejsce. Jego melodie znajdują się w wydaniach autentycznych i tych należy używać.
b) „Celowe i pożyteczne będzie wydanie, zawierające łatwiejsze melodie do użytku mniejszych
kościołów”.
c) Inne kompozycje muzyczne, jedno lub wielogłosowe, zaczerpnięte ze zbiorów dawnych, czy
z dzieł współczesnych należy cenić, pielęgnować i przy różnych okazjach z nich korzystać

51. Duszpasterze - mając na względzie warunki miejscowe, korzyści duszpasterskie wiernych oraz
ducha danego języka - winni rozważyć, czy z niektórych utworów muzyki sakralnej -
skomponowanych w ubiegłych wiekach dla tekstów łacińskich, prócz używania ich w liturgicznych
czynnościach odprawianych po łacinie, nie można by korzystać z pożytkiem także w tych, które się
odprawia w języku ojczystym. Nic bowiem nie przeszkadza, by w jednym i tym samym obrzędzie
niektóre części były śpiewane w innym języku.

52. Dla zachowania skarbca muzyki sakralnej i zapewnienia należytego rozwoju w nowych jej
formach, „należy przywiązywać dużą wagę do teoretycznego i praktycznego wykształcenia
muzycznego w Seminariach, nowicjatach i domach studiów Zakonów męskich i żeńskich oraz
w innych instytucjach i szkołach katolickich”, a zwłaszcza w Wyższych Instytutach do tego celu
specjalnie przeznaczonych. Należy przede wszystkim dbać o studium i praktykę śpiewu
gregoriańskiego, albowiem przez swoje szczególne właściwości stanowi on nader ważną podstawę
dla uprawiania muzyki sakralnej.

53. Utwory nowej muzyki sakralnej muszą być zgodne z wyłożonymi zasadami i przepisami. Muszą
mianowicie „posiadać cechy prawdziwej muzyki kościelnej i nadawać się nie tylko dla większych
zespołów śpiewaczych, lecz także dla mniejszych chórów i przyczyniać się do czynnego
uczestnictwa całego zgromadzenia wiernych”.
Jeżeli zaś chodzi o dawną muzykę, to najpierw należy wykorzystać te utwory, które odpowiadają
wymogom odnowionej Liturgii. Następnie znawcy muzyki sakralnej dokładnie rozważą,
czy nie można by także innych utworów dostosować do tych wymagań. Utwory wreszcie, których
nie da się pogodzić z naturą lub z duszpasterskimi celami obrzędów liturgicznych, można
z pożytkiem wykorzystać z okazji ćwiczeń pobożnych, zwłaszcza w nabożeństwach Słowa Bożego.

MELODIE PIEŚNI

20. Podczas liturgii nie wolno wykonywać muzyki mającej charakter wyraźnie świecki, np. jazzu,
big-beatu itp. Muzyka ta nie jest zgodna z duchem i powagą liturgii, nie sprzyja jej refleksyjnemu
przeżywaniu, a ponadto często wyłącza całe zgromadzenie wiernych od udziału w śpiewie.
Poza liturgią można urządzać specjalne nabożeństwa gromadzące młodych ludzi uprawiających
ten rodzaj muzyki. Duszpasterze mają obowiązek tak kierować tymi nabożeństwami, by miały one
charakter religijny i by zawsze płynęło z nich dobro duchowe dla uczestników.

MUZYKA LITURGICZNA

5

54. Opracowując przykłady części tekstów liturgicznych, przeznaczonych do śpiewu, zwłaszcza
Psałterza, specjaliści muszą zwracać uwagę na to, by przekład, zachowując zgodność z tekstem
łacińskim był równocześnie odpowiedni do muzycznego opracowania, uwzględniał ducha
poszczególnych języków i prawa, jakie nimi rządzą, a także charakter i odrębne właściwości
różnych narodów.
Muzycy, komponując nowe melodie, muszą brać pod uwagę zarówno narodową tradycję,
jak i prawa rządzące muzyką sakralną.
Kompetentna władza terytorialna musi więc zadbać o to, by w Komisji, która ma zlecone
tłumaczenie tekstów na język ojczysty, znaleźli się specjaliści od wymienionych gałęzi wiedzy
jak i od języków łacińskiego i narodowego i by od samego początku razem współpracowali.

59. Kompozytorzy opracowując nowe dzieła, niech utrzymują łączność z tradycją, która
w utworach dla kultu Bożego przekazała Kościołowi prawdziwe skarby. Niech zgłębiają dawną
muzykę, jej rodzaje i właściwości; uwzględniając równocześnie nowe przepisy i wymogi świętej
Liturgii tak, by nowe formy niejako organicznie wyrastały z form już istniejących, a nowe dzieła
stały się nowym dorobkiem w skarbcu muzyki Kościoła równie cennym jak dawne.

60. Nowe melodie dla tekstów w języku narodowym wymagają rzecz jasna próby i doświadczenia
zanim dojrzeją i osiągną doskonałość. Nie wolno jednak dopuścić, by do kościoła, choćby tylko
dla samej próby, zostało wprowadzone cokolwiek, co nie odpowiada świętości miejsca, godności
obrzędów liturgicznych i pobożności wiernych.

61. Szczególnego przygotowania ze strony specjalistów wymaga praca przystosowania muzyki
sakralnej w tych krajach, które posiadają własną tradycję muzyczną, zwłaszcza w krajach
misyjnych. Chodzi bowiem o szczęśliwe zestrojenie elementów sakralnych z duchem, tradycjami
i umysłowością, właściwą danym krajom. Ci więc, którzy się tej pracy podejmują, powinni posiadać
wystarczającą znajomość zarówno Liturgii i muzycznej tradycji Kościoła, jak i języka, śpiewu
ludowego, oraz innych charakterystycznych właściwości tego narodu, któremu pragną służyć.

TEKST PIEŚNI

7. Język właściwy Kościoła Rzymskiego to język łaciński. Dlatego zakazuje się w uroczystych
czynnościach liturgicznych śpiewać cokolwiek bądź w języku ludowym, następnie, o wiele więcej
jeszcze nie wolno śpiewać w języku ludowym części zmiennych lub ogólnych Mszy i Oficjum
(Nieszpory, Jutrznia).

8. Skoro dla każdej funkcji liturgicznej ściśle określone są teksty, które można wykonać w śpiewie,
oraz porządek, w jakim mają być wykonane, nie wolno: 1) ani zmieniać tego porządku,
2) ani zastępować tekstów przepisanych innymi własnego wyrobu, 3) ani opuszczać ich całkowicie
lub też, choćby tylko w części, jeżeli rubryki nie pozwalają zastąpić niektórych wierszy tekstu grą
organową, w czasie której te wiersze zostają odmówione w chórze. Wolno jedynie, wedle zwyczaju
Kościoła Rzymskiego, odśpiewać motet o Przenajświętszym Sakramencie po Benedictus we Mszy

MUZYKA LITURGICZNA

6

uroczystej. Dozwolone jest także w czasie, który pozostanie po odśpiewaniu przepisanego
Offertorium Mszy św., wykonać krótki motet do słów zatwierdzonych przez Kościół.

9. Tekst liturgiczny powinien być odśpiewany tak, jak się znajduje w księgach, bez zmiany
lub przestawiania słów, bez niepotrzebnych powtórzeń, bez łamania sylab i zawsze w sposób
zrozumiały dla słuchających wiernych.

KTO ZATWIERDZA PIEŚNI I JAK?

390. Do Konferencji Episkopatu należy określenie adaptacji i po ich zatwierdzeniu przez Stolicę
Apostolską, wprowadzenie do Mszału elementów, które zostały wskazane w tym Ogólnym
wprowadzeniu oraz w Obrzędach Mszy świętej. Są one następujące:

- gesty i postawy ciała wiernych (por. wyżej, nr 43);
- gest oddania czci ołtarzowi i księdze Ewangelii (por. wyżej, nr 273);
- teksty pieśni na wejście, przygotowanie darów i Komunię (por. wyżej, nry 48, 74, 87);
- czytania z Pisma świętego, które mają być stosowane w szczególnych okolicznościach

(por. wyżej, nr 362);

- sposób przekazywania znaku pokoju (por. wyżej, nr 82);
- sposób przyjmowania Komunii świętej (por. wyżej, nry 160, 283);
- tworzywo, z jakiego ma być budowany ołtarz oraz przedmioty wyposażenia kościoła,

zwłaszcza naczynia liturgiczne, a także materiał, krój i kolor szat liturgicznych (por. wyżej, nry 301,
326, 329, 339, 342-346).

Mogą też być w odpowiednim miejscu wprowadzone do Mszału Rzymskiego dyrektoria

lub instrukcje duszpasterskie, jakie Konferencje Episkopatów uznają za przydatne, a Stolica
Apostolska zatwierdzi.

391. Ze szczególną starannością Konferencje winny zadbać o przekład tekstów biblijnych
używanych w celebracji Mszy świętej. Z Pisma świętego bowiem pochodzą czytania, które wyjaśnia
się w homilii, oraz psalmy przeznaczone do śpiewu. Z niego czerpią natchnienie i ducha prośby,
modlitwy i pieśni liturgiczne. W nim też trzeba szukać sensu czynności i znaków.

Trzeba użyć języka zrozumiałego dla wiernych i nadającego się do publicznego głoszenia,

z zachowaniem jednak sposobu mówienia, jaki stosują księgi biblijne.

393. Z uwagi na wielkie znaczenie śpiewu, który jest nieodzowną oraz integralną częścią liturgii,
Konferencje Episkopatu winny zatwierdzić melodie, zwłaszcza dla tekstów Obrzędów Mszy świętej,
odpowiedzi i aklamacji ludu oraz dla szczególnych obrzędów sprawowanych w ciągu roku
liturgicznego.

Do tych Konferencji należy również ocena form muzyki, melodii oraz instrumentów

muzycznych, jakie mogą być dopuszczone do kultu Bożego, to znaczy ich przydatności albo
możliwości przystosowania do użytku liturgicznego.

12. Ogólne, podstawowe zasady muzyki sakralnej, stanowiące dla niej jakby fundament, może
ustanawiać jedynie Stolica Apostolska, zgodnie z istniejącymi już normami, zwłaszcza z Konstytucją

MUZYKA LITURGICZNA

7

o świętej Liturgii. Natomiast w ramach ustalonych już zasad odpowiednie zarządzenia mogą być
wydawane przez terytorialne Konferencje Biskupów oraz przez poszczególnych Biskupów.

68. Diecezjalne Komisje Muzyki Sakralnej spełniają bardzo ważną rolę dla rozwoju muzyki
kościelnej i pastoralnej akcji liturgicznej na terenie diecezji.
Dlatego też koniecznie powinny się one znajdować w każdej diecezji i współpracować z Komisją
Liturgiczną.

Bardzo często celowe będzie, jeśli obie Komisje dla ułatwienia pracy, połączą się w jedną złożoną
ze specjalistów obu dziedzin.
Bardzo się również poleca, by tam, gdzie będzie to bardziej pożytecznym, szereg diecezji utworzyło
jedną Komisję dla ustalenia jednakowych zasad działania na tym samym obszarze i zespolenia sił,
w celu lepszego ich wykorzystania.

69. Komisja Liturgiczna istniejąca przy Konferencji Biskupów 46 niech czuwa także nad rozwojem
muzyki sakralnej. Dlatego powinna w swoim gronie posiadać również znawców muzyki kościelnej.

Pożyteczne będzie, jeżeli Komisja ta utrzymywać będzie łączność nie tylko z Komisjami
diecezjalnymi, lecz również z innymi instytucjami zajmującymi się sprawami muzyki w danym
kraju. To samo dotyczy Instytutu duszpasterstwa liturgicznego, o którym jest mowa w tymże
art. 44 Konstytucji.

Ojciec Święty Paweł VI, na audiencji udzielonej J. Em. Arkadiuszowi M. Kardynałowi Larraona,
Prefektowi Świętej Kongregacji Obrzędów, dnia 9 lutego 1967r., Instrukcję niniejszą przyjął i swoją
powagą zatwierdził oraz polecił opublikować, ustalając równocześnie, że jej moc obowiązująca
rozpoczyna się z dniem 14 maja 1967 r., w niedzielę Zesłania Ducha Świętego.
Bez względu na jakiekolwiek przeciwne zarządzenia.

DLACZEGO NIE TYLKO GRADUAŁ?

Wyjaśnienie: Graduał jest księgą zawierającą mszalne śpiewy gregoriańskie, chorałowe. Są to
śpiewy odpowiadające naszemu obrządkowi. Sobór Watykański II uznał chorał gregoriański
za własny śpiew liturgii rzymskiej i przyznał mu pierwsze miejsce wśród innych rodzajów śpiewu.
Nie zawsze jednak wierni znają te śpiewy, dlatego nie ma zakazu zastępowania ich pieśniami
w języku narodowym.

32. Istniejący w niektórych krajach prawny zwyczaj, potwierdzony niejednokrotnie indultami,
zastępowania śpiewów z Graduału - na wejście, ofiarowanie i komunię - innymi pieśniami, może
być utrzymany według uznania kompetentnej władzy terytorialnej, byleby tylko tego rodzaju
pieśni treścią odpowiadały częściom Mszy, świętu i okresowi liturgicznemu. Władza terytorialna
powinna zatwierdzić teksty tych śpiewów.

MUZYKA LITURGICZNA

8

18. Podczas liturgii Mszy św. zaleca się wykonywanie polifonii dawnej i nowszej w języku łacińskim
i polskim, tak jednak, by nie wyłączać wiernych całkowicie z udziału w śpiewie. Muzykę
wielogłosową, szczególnie dawnych mistrzów, Kościół zawsze uważał za nieoceniony skarbiec
i dobro kultury.

INSTRUMENTY

15. Jakkolwiek właściwą muzyką kościelną jest tylko sam śpiew, niemniej jednak dozwolony jest
także śpiew z towarzyszeniem organów.
Nawet mogą być także dopuszczone w pojedynczych wypadkach, w odpowiednich granicach
i właściwą wstrzemięźliwością inne instrumenty, ale nie inaczej jak za pozwoleniem Rządcy
Diecezji, jak tego wymaga Caeremoniale Episcoporum.

16. Ponieważ zaś śpiew powinien zawsze mieć pierwszeństwo, to organy i inne instrumenty
powinny tylko po prostu podtrzymywać go, a nigdy przygłuszać.

17. Nie jest dozwolone wykonywanie długich preludiów do śpiewu, lub przerywanie śpiewu
intermezzami.

18. Gra na organach: przy towarzyszeniu śpiewom w preludiach, interludiach i innych, nie tylko
powinna być wykonana wedle właściwości tego instrumentu, ale powinna nadto posiadać
wszystkie zalety prawdziwej muzyki kościelnej, według wskazówek powyżej podanych.

19. Zakazane jest w Kościele użycie fortepianu, jak również użycie instrumentów hucznych
i brzęczących, jakimi są: bęben, kocioł, talerze, dzwonki itp.

20. Surowo jest zakazane, aby tak zwane orkiestry grały w Kościołach; tylko w pojedynczym danym
wypadku, jeżeli Rządca Diecezji pozwoli, można dopuścić instrumenty dęte i to w bardzo
ograniczonej liczbie, wybranej i zastosowanej do rozmiarów kościoła, byle zarówno utwór sam,
jak i towarzyszenie, mające być wykonane, były napisane w stylu poważnym, odpowiednim
i podobnym we wszystkim do własności organów.

21. W procesjach poza kościołem może Rządca Diecezji pozwolić na orkiestry, byle tylko nie
wykonywały utworów świeckich. Byłoby pożądane w takich wypadkach, aby udział jej ograniczał
się do towarzyszenia jakimś pieniom pobożnym, wykonywanym w łacińskim lub ludowym języku
przez śpiewaków lub pobożne stowarzyszenia, biorące udział w procesji.

19. Na organach i innych instrumentach wolno akompaniować do śpiewu przez cały rok liturgiczny.
Wyłączone są od tego jedynie śpiewy solowe celebransa i diakona, np. prefacja, Ewangelia itp.
Natomiast solowa gra na instrumentach zabroniona jest od zakończenia śpiewu hymnu „Chwała
na wysokości Bogu” we Mszy Wieczerzy Pańskiej do rozpoczęcia tego hymnu we Mszy Wigilii
Wielkanocnej.

MUZYKA LITURGICZNA

9

29. Poza organami wolno używać w liturgii innych instrumentów z wyjątkiem tych, które są zbyt
hałaśliwe lub wprost przeznaczone do wykonywania współczesnej muzyki rozrywkowej. Wyłącza
się z użytku liturgicznego, zgodnie z tradycją takie instrumenty, jak fortepian, akordeon,
mandolina, gitara elektryczna, perkusja, wibrafon itp.

62. Instrumenty muzyczne mogą być bardzo pożyteczne przy sprawowaniu świętych obrzędów
czy to do akompaniamentu, czy to do gry solowej.
„W Kościele łacińskim należy mieć w wielkim poszanowaniu organy piszczałkowe jako tradycyjny
instrument muzyczny, którego brzmienie ceremoniom kościelnym dodaje majestatu, a umysły
wiernych porywa do Boga i spraw niebieskich.
Inne natomiast instrumenty można dopuścić do kultu Bożego według uznania i za zgodą
kompetentnej władzy terytorialnej, jeżeli nadają się albo mogą być przystosowane do użytku
sakralnego, jeżeli odpowiadają godności świątyni i rzeczywiście przyczyniają się do zbudowania
wiernych”.

63. Przy dopuszczaniu i używaniu instrumentów muzycznych należy brać pod uwagę ducha
i tradycję poszczególnych narodów. Jednakże to, co według ogólnego przekonania i faktycznego
używania odpowiednie jest tylko dla muzyki świeckiej, należy bezwzględnie wyłączyć z wszelkich
czynności liturgicznych i ćwiczeń pobożnych.
Wszystkie zaś instrumenty muzyczne dopuszczane do kultu Bożego powinny być używane w ten
sposób, by odpowiadały świętości obrzędów, dodawały blasku kultowi Bożemu i służyły
zbudowaniu wiernych.

64. Akompaniament na instrumentach muzycznych podtrzymuje śpiew, ułatwia udział
w czynnościach liturgicznych i przyczynia się do głębszego zjednoczenia zgromadzonych wiernych.
Nie powinien on jednak do tego stopnia zagłuszać śpiewu, że słów nie można zrozumieć. Gdy zaś
kapłan lub ktoś z asysty wymawia głośno wyznaczony dla siebie tekst, wówczas instrumenty
milczą.

65. Gra na organach czy innym uznanym instrumencie muzycznym dopuszczalna jest we Mszy
śpiewanej i czytanej jako akompaniament podczas śpiewu zespołu i ludu. Gra solowa możliwa jest
jedynie na początku, zanim kapłan przyjdzie do ołtarza, na ofiarowanie, podczas Komunii
i na końcu Mszy świętej.
Tej samej zasady, stosując ją analogicznie, można się trzymać przy innych nabożeństwach.

66. Gry solowej na instrumentach nie dopuszcza się w okresie Adwentu, Wielkiego Postu,
w Triduum Wielkiego Tygodnia, oraz w Oficjum i we Mszy świętej za zmarłych.

67. Jest rzeczą konieczną, by organiści oraz inni muzycy nie tylko umieli biegle grać
na powierzonym instrumencie, ale posiadali także znajomość ducha świętej Liturgii i wnikali weń
coraz głębiej, by spełniając swój urząd choćby tylko czasowo, uświetniali obrzęd, zgodnie z naturą
poszczególnych jego części i ułatwiali wiernym udział w liturgicznej czynności.