Materiały podkładowe

Funkcje podstawowe:

OPOROWA (base)

Zabezpieczenie miazgi przed urazami mechanicznymi i
termicznymi

USZCZELNIAJĄCA (liner)

Izolacja przed czynnikami chemicznymi z materiału
wypełniającego oraz środowiska jamy ustnej

Obie funkcje łączą cementy:

Polikarboksylowe

Glassionomerowe

Pozostałe materiały podkładowe pełnią rolę

Linera: lakiery żywicze, cementy wodorotlenkowo-wapniowe

Base: np. cement fosforowy

Zabezpieczenie miazgi

Próchnica głęboka (caries profunda)

Próchnica średnia (caries media)

Właściwości idealnego materiału podkładowego:

•

Łatwość pracy

•

Szybkość wiązania

•

Obojętność biologiczna

•

Wytrzymałość mechaniczna

•

Ochrona miazgi przed czynnikami

Termicznymi (np. pod amalgamat)

Chemicznymi

Elektrycznymi (prądy galwaniczne)

•

Odpowiednie właściwości chemiczne względem stosowanych
materiałów wypełniających

•

Adhezja

•

Kontrast rtg

•

Brak rozpuszczalności w kwasach i płynach ustrojowych

•

Rozszerzalność termiczna zbliżona do rozszerzalności
termicznej tkanek zęba

•

Właściwości przeciwbakteryjne i remineralizujące

•

Odpowiednia barwa i przezierność

CEMENT

FOSFOROWY

CEMENT TLENKOWO-

CYNKOWO-EUGENOLOWY

CEMENT

POLIKARBOKSYLOWY

CEMENT SZKLANO-

JONOMEROWY

CEMENT KRZEMOWY

Tlenek cynku

Fluorowane szk

ł

o

glinowo-krzemowe

Eugenol

Kwas

fosforowy

EUGENOL

Kwas

poliakrylowy

Cementy cynkowo-fosforanowe (fosforanowe, fosforowe)

Skład:

Proszek:

•

tlenek cynku 75-98% - wyprażony (w temperaturze powyżej 1000oC)

•

tlenek magnezu 7-15%

•

tlenek wapnia

•

tlenek glinu

•

w niewielkich ilościach kwas krzemowy, barwniki (tlenki żelaza lub manganu)

•

składniki zwiększające działanie bakteriobójcze (sole srebra i miedzi)

•

fluorki, Si02 i trójtlenek bizmutu

Płyn:

•

50-70% roztwór wodny mieszaniny kwasów fosforowych (głównie
ortofosforowego oraz kwasów meta- i pirofosforowego)

•

często z domieszkami soli – fosforanów glinu i cynku, utworzonych przez
rozpuszczenie tlenków cynku lub glinu w płynie.

Reakcja wiązania:

Wymieszanie proszku z płynem

Twardnieniu towarzyszy

•

wydzielanie ciepła (reakcja wiązania jest egzotermiczna)

•

skurcz materiału 0,05 – 2,0%

Stosuje się cementy szybko- i wolnowiążące

Na szybkość wiązania mają wpływ:

•

sposób wytwarzania proszku (wyższa temperatura spiekania składników
proszku mniejsza reaktywność)

•

wielkość ziaren proszku (bardziej drobnoziarnisty proszek, w porównaniu z
gruboziarnistym, wiąże szybciej)

•

rodzaj płynu: obniżenie pH przyspiesza proces twardnienia

•

dodatek soli cynku skraca czas wiązania cementu,

•

dodatek substancji bufonujących (wodorotlenki, jony glinu) wydłuża czas
wiązania.

•

sposób zarabiania cementu - dodawanie proszku do płynu małymi porcjami
wydłuża, a zbyt szybkie dodanie proszku do płynu skraca czas wiązania –
czas pracy cementem.

•

Przyspieszyć twardnienie może także:

dodanie zbyt dużej ilości proszku w stosunku do płynu

obecność wilgoci

podwyższona temperatura otoczenia – cement wiąże szybciej
w temperaturze jamy ustnej niż w temp. pokojowej.

Zastosowanie:

materiał łączący do osadzania wkładów, koron i mostów,
na zębach filarowych bez żywej miazgi i z żywą miazgą

do osadzania pierścieni ortodontycznych

Zalety:

łatwość zarabiania i pracy

względna przylepność (dość znaczna w czasie zarabiania). Nie łączy się chemicznie z
zębiną i szkliwem, utrzymuje się przede wszystkim dzięki retencji mechanicznej

dobra wytrzymałość mechaniczna

szybki czas wiązania cementu (cement twardnieje w ciągu 5-10 minut, a w ciągu
pierwszej godziny uzyskuje dwie trzecie ostatecznej wytrzymałości)

dobra izolacja termiczna

dobra izolacja elektryczna

niewielka szkodliwość dla tkanek otaczających

mała grubość warstwy

Wady:

wysoka kwasowość cementu w trakcie wiązania (pH świeżo rozrobionego cementu
waha się l,6 - 3,6). W miarę twardnienia pH rośnie, a powierzchnia staje się prawie
obojętna (pH ok. 7,0) po ok. 48 godz. (wolne kwasy fosforowe utrzymują się w
materiale nawet przez 48 godzin).

kruchość (niewielka wytrzymałość na rozciąganie)

brak szczelności brzeżnej pomiędzy cementem fosforowym a zębiną

porowatość

niewielka odporność na działanie czynników chemicznych (uleganie procesowi
rozpuszczenia w płynach ustrojowych, duża wrażliwość na wilgoć)

zmiana objętości podczas wiązania

Nieodpowiednia barwa

Brak przezierności

Przygotowanie materiału

Cementy fosforanowe zarabiamy metalową łopatką na szorstkiej powierzchni
szklanej płytki

Proszek odmierza się zwykle za pomocą łyżeczki dostarczanej w opakowaniu
przez producenta. Proszek dzielimy w jednym kącie płytki na 4-6 porcji
wprowadzane kolejno do płynu co 15 sekund mieszania (w zależności od
pożądanej gęstości końcowego produktu)

Całkowity czas mieszania powinien wynosić 60-120 sekund (zbyt długie, jak i
zbyt krótkie zarabianie obniża wartość materiału)

Ochłodzenie płytki (ok. 21°C) , na której miesza się cement, pozwala zwiększyć
czas pracy

Należy ściśle przestrzegać wskazówek producenta !!!

Konsystencja (gęstość) zarobionego cementu zależy od przeznaczenia (materiał
podkładowy-do konsystencji miękkiej plasteliny)

Materiał przeznaczony do osadzania prac protetycznych zarabiamy do
konsystencji półpłynnej (gęstej śmietany)

Twardnieje w jamie ustnej w ciągu 5-10 minut od rozpoczęcia mieszania

Ze względu na wady cementy fosforanowe są coraz bardziej wypierane przez
cementy karboksylowe, glassionomerowe i żywicze.

Przykłady: Agatos W (wolnowiążący); S (szybkowiążący);

HA (z dodoatkiem hydroksyapatytu), Adhesor, Harvard Cement

Cementy na bazie wodorotlenku wapnia

Preparaty nie twardniejące (Biopulp, Pulpodent, Calxyl, Calasept),
w postaci

a/ gotowych past

b/ proszku do przygotowywania pasty po zmieszaniu
z wodą destylowaną. Po wprowadzeniu do ubytku nie tworzą one
zbitej warstwy materiału.

Preparaty twardniejące (cementy Ca(OH)2) (Dycal,Life, Alkaliner,
Calcipulpe), po związaniu tworzące w ubytku zbitą warstwę
materiału podkładowego.

Produkowane są w postaci pasty jako:

materiały dwuskładnikowe (baza i katalizator) wiążące pod
wpływem reakcji chemicznej po zmieszaniu past

materiały jednoskładnikowe, wiążące pod wpływem światła
halogenowego lampy polimeryzacyjnej.

Skład cementu wodorotlenkowo-wapniowego:

Baza: wodorotlenek wapnia, dwutlenek tytanu, wolframian wapnia
oraz ester salicylowy
1,3-butylenoglikolu.

Katalizator: wodorotlenek wapnia, tlenek cynku
i stearynian cynku

Skład preparatu nie twardniejącego:

Proszek - wodorotlenek wapnia (52,5%), metyloceluloza (47,5%).

Płyn: woda destylowana

Zastosowanie:

Biologiczne leczenie miazgi

Przykrycie pośrednie

Przykrycie bezpośrednie

NIE stanowią jedynego podkładu
pod wypełnienie!!

Antyseptyczne leczenie kanałowe
- wypełnienie czasowe

Ostateczne wypełnienie kanałów korzeniowych (uszczelniacz)

Zalety i wady cementów na bazie wodorotlenku wapnia

Mechanizm biologicznego działania tych materiałów uwarunkowany jest
właściwościami wodorotlenku wapnia

Odczyn silnie zasadowy (pH 8 – 13)

Działają silnie przeciwbakteryjnie, znacznie lepiej niż
paramonochlorfenol i formokrezol

Lecznicze działanie wodorotlenku wapnia związane jest z obecnością
jonów Ca2+ i OH-.

Jony hydroksylowe-obniżenie ciśnienia tlenu i wzrost pH
(zobojętnianie kwaśnego środowiska w ubytku próchnicowym.

Jony Ca2+ -stymulujący wpływ na działanie fosfatazy zasadowej,
od której zależą procesy mineralizacji – tworzenie tkanki kostnej.

Jony wapniowe mogą przenikać przez zębinę.

Działanie odontotropowe, tworzenie tzw.mostu zebinowego(„pory”)

Preparaty te nie są jednak obojętne dla miazgi zębów.

Mała wytrzymałość mechaniczną (najniższa)

Znikoma adhezja do tkanek zęba i materiałów wypełniających

Z czasem ulegają resorpcji i rozpuszczeniu

Zakłócają polimeryzacje materiałów kompozytowych

Nieestetyczny, mało przezierny

Cementy polikarboksylowe (karboksylowe, poliakrylowe)

Skład:

Proszek:

głównie tlenek cynku,

w mniejszych ilościach tlenki magnezu, bizmutu, wapnia oraz fluorek
wapnia.

kwas poliakrylowy w proszku (w niektórych preparatach)

Płyn:

co najmniej 40% roztwór wodny kwasu poliakrylowego
o przeciętnej masie cząsteczkowej pomiędzy
15000 a 150000.

Wskazania:

Cementowanie koron protetycznych
(np. Durelon) - cementy posiadające mniejsze cząsteczki kwasu
poliakrylowego w płynie
(mniejsza lepkość)

Materiały podkładowe pod wypełnienia stałe - cementy o dużej lepkości
płynu (większa masa cząsteczkowa kwasu poliakrylowego)

Postępowanie

•

Cementy polikarboksylowe należy zarabiać metalową łopatką na szorstkiej
powierzchni płytki szklanej, łącząc z płynem kolejne porcje proszku

•

Proszek łączymy z płynem możliwie szybko wprowadzając jednorazowo do płynu
zasadniczą część odmierzonego proszku (ok. 4/5) - ocena konsystencji...

•

Zarabianie cementu nie powinno trwać dłużej niż 30 sekund, jeśli producent nie
określi inaczej.

•

zarobiony do konsystencji półpłynnej „gęstej śmietany”, pozwalającej na jego
naniesienie i swobodne rozprowadzenie zgłębnikiem
lub niewielkim upychadłem kulkowym) po powierzchni zębiny.

Zalety i wady cementów polikarboksylowych

•

Adhezję do twardych tkanek zęba oraz metali
(siła adhezji ok. 8 MPa)

•

Dobra szczelność brzeżna

•

Większą rozpuszczalność w wodzie niż cementy glassionomerowe oraz
cementy fosforanowe

•

Skurcz podczas wiązania (do 6% objętości)

•

Nie wykazują działania przeciwbakteryjnego

•

Oddziaływanie biologiczne materiałów opartych na bazie cementu
polikarboksylowego jest kwestią dyskusyjną.

•

Kolor odbiegający barwą od barwy zęba

•

Brak przezierności