MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ

DEPARTAMENT WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI

ALKOHOL

ŚWIADOME RYZYKO

Materiał o charakterze proflaktyczno-edukacyjnym

do prowadzenia zajęć

z zakresu profilaktyki alkoholowej

WARSZAWA 2006

2

3

PLAN – KONSPEKT

do przeprowadzenia zajęć

z zakresu proflaktyki alkoholowej

TEMAT:

ALKOHOL – ŚWIADOME RYZYKO

CELE:

1. Zapoznanie uczestników zajęć z wpływem alkoholu na organizm człowieka oraz

społecznymi skutkami jego nadużywania.

2. Zmniejszenie tendencji do ryzykownych zachowań w kontakcie z alkoholem.

Wskazanie możliwości zmiany wzorów picia i kontrolowania jego rozmiarów.

3. Uświadomienie prawnych konsekwencji używania i nadużywania alkoholu w róż-

nych sytuacjach (w służbie, podczas kierowania pojazdem mechanicznym itp.).

CZAS:

2 x 45’

METODY:

Wykład, dyskusja.

MATERIAŁY I ŚRODKI DYDAKTYCZNE:

Tablica do pisania, rzutnik światła dziennego lub projektor multimedialny, foliogramy
lub płyta CD.

MIEJSCE:

Świetlica, sala wykładowa.

ZAGADNIENIA:

1. Podstawowe informacje dotyczące alkoholu i jego obecności w życiu człowieka.

2. Wpływ alkoholu na organizm człowieka. Społeczne skutki nadużywania alkoholu.

3. Obliczanie

stężenia alkoholu we krwi. Autodiagnoza własnego stylu używania

alkoholu.

4. Aspekty prawne spożywania / nadużywania alkoholu.

5. Mity

związane ze sposobami neutralizacji alkoholu w organizmie człowieka.

6. Ważne sygnały ostrzegawcze o zbliżających się kłopotach wynikających

z nadużywania alkoholu.

7. Gdzie

można uzyskać informację i pomoc w problemach alkoholowych?

4

LITERATURA:

1.

„Alkohol i kierowca” – PARPA, Warszawa 2005

2.

„Alkohol i twoje zdrowie” – PARPA, Warszawa 2003

3.

Kinney J., Leaton G.– „Zrozumieć alkohol”, Warszawa 1996

4.

Mellibruda J. – „Tajemnice ETOH”, Warszawa 1993

5.

Wojcieszek K. – „KOREKTA”

6.

Woronowicz B.T. – „Alkoholizm jako choroba” Warszawa 1994

7.

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (Dz.U.02.147.1231 z późn. zm.)

8.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U.97.88.553 z późn. zm.)

9.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U.03.58.515
z późn. zm.)

10.

Regulamin Ogólny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2004

11. Materiały szkoleniowe – M. Pietruszka, R. Lemański

5

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

Lp.

Treść zagadnienia

Czas

Wskazówki

organizacyjno-metodyczne

1.

Rozpoczęcie zajęć.

Zapoznanie uczestników z tematem i celem zajęć

5 min

FOLIA NR 1 tytułowa

2.

ZAGADNIENIE 1 (patrz szerzej str. 11)

P

ODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE ALKOHOLU

I JEGO OBECNOŚCI W ŻYCIU CZŁOWIEKA

⇒ Alkohole to związki chemiczne o wzorze C

2

H

5

OH.

Niektóre z nich np. alkohol metylowy (metanol),
alkohol etylowy otrzymywany drogą syntezy
chemicznej (etanol) czy denaturat, stanowią
groźną truciznę.

⇒ W naturze alkohol powstaje wskutek fermentacji

roślin i osiąga stężenie maksymalnie do 14 procent.

⇒ Do konsumpcji przeznaczony jest alkohol etylowy

uzyskany drogą fermentacji produktów roślinnych
i wielokrotnie destylowany, w celu uzyskania
odpowiedniej mocy.

⇒ Piwo, wino, likiery, koniaki, wódki – mimo różnego

smaku i zapachu – zawierają jako składnik
podstawowy, alkohol.

⇒ Alkohol od wieków towarzyszy cywilizacji człowieka.
⇒ Jest wrośnięty w tradycje kręgu kulturowego,

w którym żyjemy. W różnych formach stanowi
nieodłączną część posiłków i codziennego życia.

⇒

Pierwotnie alkoholu używano w obrzędach do
celów rytualnych, później jako lekarstwa oraz do
celebrowania uroczystości i biesiadowania.

10 min

FOLIA NR 2

Pytanie do uczestników zajęć:

Dlaczego nie należy spożywać

alkoholu z niewiadomego źródła
jego pochodzenia?

Metanol i etanol mają podobny
smak oraz wygląd i są trudne do
rozróżnienia.

Pytanie do uczestników zajęć:

Dlaczego człowiek sięga po

alkohol?

Głównie z chęci m.in. uczczenia
czegoś lub kogoś, poprawienia
nastroju i samopoczucia,
ucieczki od trosk, ułatwienia
kontaktu z innym człowiekiem,
pod presją otoczenia.

3.

ZAGADNIENIE 2 (patrz szerzej str. 11)

W

PŁYW ALKOHOLU NA ORGANIZM CZŁOWIEKA

.

S

POŁECZNE SKUTKI NADUŻYWANIA ALKOHOLU

I. SKUTKI DZIAŁANIA NA ORGANIZM CZŁOWIEKA:

⇒ po wypiciu napoju alkoholowego, alkohol etylowy

z żołądka przedostaje się do krwi, a wraz z nią do
mózgu, gdzie bezpośrednio oddziałuje na układ
nerwowy;

⇒ w mózgu alkohol „usypia” ośrodkowy układ

nerwowy;

⇒ z krwią trafia do wątroby – jedynego organu

w ciele człowieka neutralizującego alkohol, gdzie
jest rozkładany, a następnie wydalany przez nerki;

⇒ im większe stężenie alkoholu we krwi, tym jego

oddziaływanie na organizm jest agresywniejsze.

15 min FOLIA NR 3

Pytanie do uczestników zajęć:

Co w organizmie człowieka
pełni rolę środka transportu dla
alkoholu?

Krew, która rozprowadza alkohol
w organizmie.

6

Nadużywanie alkoholu powoduje uszkodzenia:

Â

przewodu pokarmowego (podrażnienia śluzówki,

zapalenie i marskość wątroby czy uszkodzenia
trzustki);

Â

układu krążenia (osłabienie serca, nadciśnienie

tętnicze, choroba wieńcowa);

Â

układu hormonalnego (obniżenie płodności,

kłopoty z potencją, zaburzenia miesiączkowania
i przedwczesna menopauza u kobiet);

Â

układu nerwowego (zapalenie nerwów, zanik kory

mózgowej, zaburzenia psychiczne);

Â

układu odpornościowego (obniżenie odporności

na infekcje wirusowe i bakteryjne, zwiększenie
zachorowalności na nowotwory oraz choroby
zakaźne i przenoszone drogą płciową);

Â

alkohol już w niewielkich ilościach upośledza

zdolność człowieka do racjonalnego myślenia
i zakłóca koordynację ruchów.

II.

SPOŁECZNE SKUTKI NADUŻYWANIA ALKOHOLU

W POLSCE:

/

około 800 tys. ludzi jest uzależnionych;

/

ponad 2 miliony osób nadużywa alkoholu;

/

koło 4 milionów osób żyje w rodzinach,

w których z powodu powtarzającej się
nietrzeźwości dochodzi do przemocy;

/

problemy alkoholowe obejmują około 15%

mieszkańców;

/

problemy alkoholowe sąźródłem strat, które

ocenia się na ok. 6% produktu krajowego brutto;

/

alkohol

jest

główną przyczyną zgonów

i inwalidztwa osób w wieku 15-21 lat;

/

śmierć człowieka w wypadku drogowym

powoduje stratę dla budżetu państwa
ok. 860 tys. zł, a leczenie rannego w wypadku –
128 tys. zł.

/

na leczenie odwykowe wydaje się rocznie

ok. 80 mln złotych;

/

szacunkowo na 100 nastolatków 2-3% zostanie

dożywotnio uzależnionych od alkoholu, a dla
30% będzie to powodem konfliktu z prawem,
przemocy w rodzinie.

FOLIA NR 4

Pytanie do uczestników zajęć:

Dlaczego spożywanie alkoholu
w pracy i prowadzenie pojazdów
mechanicznych po jego spożyciu
jest niebezpieczne?

Ponieważ alkohol zmienia
możliwość prawidłowej oceny
sytuacji i odbiera pewność
działania.












FOLIA NR 5

Pytanie do uczestników zajęć:

Czy nadużywanie alkoholu jest
tylko problemem człowieka, który
go nadużywa?

Nie, nadużywanie alkoholu jest
również problemem społecznym,
który przynosi realne straty dla
całego społeczeństwa. Jest
udręką dla jego najbliższych
i stwarza niebezpieczeństwo
dla otoczenia.

7

4.

ZAGADNIENIE 3 (patrz szerzej str. 14)

O

BLICZANIE STĘŻENIA ALKOHOLU WE KRWI

.

A

UTODIAGNOZA WŁASNEGO STYLU UŻYWANIA

ALKOHOLU

.

Porcja standardowa alkoholu:

)

to 10 g czystego alkoholu etylowego;

)

jedną porcję standardową alkoholu, zdrowy
człowiek spala w czasie około 1 godziny;

)

liczba porcji standardowych w napoju
alkoholowym, zależy od zawartości
procentowej alkoholu danym napoju.

Np. 2 półlitrowe piwa 5% to 5 porcji standardowych
alkoholu, a więc ok. 6 godzin trzeba odczekać po
ich wypiciu, aby bezpiecznie kierować
samochodem!
Jeszcze więcej czasu po wypiciu takiej samej porcji
napojów alkoholowych potrzebują kobiety, których
organizm, ma odmienną budowę (mniejszą ilość płynów
ustrojowych mających wpływ na poziom alkoholu we
krwi).

Autodiagnoza własnego stylu picia

0 – 7 pkt. PICIE ROZSĄDNE

8 – 12 pkt. NADUŻYWANIE

(picie ryzykowne lub szkodliwe)

powyżej 13 punktów SKONTAKTUJ SIĘ ZE

SPECJALISTĄ

20 min

FOLIA NR 6

Pytanie do uczestników zajęć:

Od czego zależy stężenie

alkoholu we krwi?

Zależy przede wszystkim od
ilości spożytego alkoholu.
Chociaż wpływ na jego stężenie
ma również waga ciała i płeć
osoby pijącej.

Pytanie do uczestników zajęć:

Po jakim czasie od wypicia kufla
piwa (0,5 l) można bezpiecznie
kierować pojazdem?

Uczestnikom zajęć należy
rozdać przygotowany wcześniej
test (wydrukowany z pliku na
płycie CD lub skserowany
z konspektu). Wypełnionych
testów nie należy zbierać.
Liczba punktów uzyskanych
w teście zostaje do wiadomości
wyłącznie wypełniającego.
O zasadach wypełniania testu
należy poinformować uczestni-
ków zajęć. Po wypełnieniu testu
prowadzący zajęcia podaje
(zapisuje na tablicy) zakresy
punktacji.

5.

ZAGADNIENIE 4 (patrz szerzej str. 15)

A

SPEKTY PRAWNE SPOŻYWANIA

/

NADUŻYWANIA

ALKOHOLU

.

Stan nietrzeźwości – jeśli stężenie alkoholu we

krwi wynosi powyżej 0,5 promila (w wydychanym
powietrzu powyżej 0,25 mg na dm

3

);

Stan po użyciu alkoholu – jeśli we krwi stężenie

alkoholu wynosi 0,2-0,5 promila (lub w wydychanym
powietrzu 0,1-0,25 mg na dm

3

);

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Zabrania się sprzedaży, podawania, wnoszenia
i spożywania napojów alkoholowych w obiektach
zajmowanych przez organy wojskowe i spraw
wewnętrznych, jak również w rejonie obiektów
koszarowych i zakwaterowania przejściowego
jednostek wojskowych.
Złamanie zakazu zagrożone jest karą grzywny.

10 min

FOLIA NR 7

Pytanie do uczestników zajęć:

Jakie są zasady postępowania
z alkoholem odebranym
żołnierzowi, który próbował go
wnieść na teren wojskowy?

Alkohol przekazywany jest do
depozytu. Przechowywanie
alkoholu w depozycie jest
odpłatne.

Pytanie do uczestników zajęć:

Czy piwo bezalkoholowe zawiera
alkohol?

Tak, do 1,5%.

8

Kodeks karny

Art. 178a. § 1. Kto, znajdując się w stanie

nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,
prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym,
wodnym lub powietrznym,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub

pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na
drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny
pojazd niż określony w § 1,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności
albo pozbawienia wolności do roku.

Art. 357. § 1. Żołnierz, który, po wyznaczeniu do

służby lub będąc w służbie, wprawia się w stan
nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem,

podlega karze ograniczenia wolności, aresztu

wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.

Regulamin Ogólny Sił Zbrojnych RP

33. Żołnierze przebywający na terenie pod

zarządem wojskowym oraz w trakcie pełnienia
obowiązków służbowych nie mogą spożywać
i pozostawać pod wpływem alkoholu oraz posiadać,
zażywać środki odurzające i psychotropowe lub inne
podobnie działające substancje. Dotyczy to również
żołnierzy przybywających do miejsca pełnienia służby
lub zakwaterowania po powrocie z urlopu, przepustki,
podróży służbowej, leczenia itp.

6.

ZAGADNIENIE 5 (patrz szerzej str. 17)

M

ITY ZWIĄZANE ZE SPOSOBAMI NEUTRALIZACJI

ALKOHOLU W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA

1. Nieprawda, kawa zawiera kofeinę i pobudza na

rótko organizm, ale nie ma żadnego wpływu na
zawartość alkoholu w organizmie.

2. Nieprawda, poprzez skórę człowiek wypaca tylko

ok. 1 procenta wypitego alkoholu.

3. Nieprawda, waga ciała ma znaczenie, ale niewielkie.

O neutralizacji alkoholu w organizmie człowieka
decyduje wątroba. Człowiek o małej wadze, ale ze
zdrową wątrobą może wypić więcej niż cięższy
z chorą wątrobą. Znaczenie ma również ilość płynu
ustrojowego w organizmie.Większy człowiek ma
go więcej, tak więc znajdujący się w płynach
ustrojowych alkohol ma niższe stężenie.

15 min

FOLIA NR 8

Uwaga !!! Zagadnienie należy
omawiać z folią lub slajdem
nr 8.
Kolejność mitów na folii
i w konspekcie jest zgodna.

Pytanie do uczestników zajęć:

Jakie jeszcze znają sposoby
neutralizacji alkoholu
w organizmie?

9

4. Nieprawda, obfity posiłek, szczególnie z dużą

zawartością tłuszczu, opóźnia wchłanianie
i rozkład alkoholu przez wątrobę, ale nie ma
żadnego wpływu na zawartość alkoholu
w organizmie. Jest to jedynie dobry sposób na
opóźnienie upicia się. Niestety powoduje dłuższe
zaleganie alkoholu w organizmie, a więc będziemy
dłużej pod jego wpływem.

5. Nieprawda, alkomaty policyjne nie są wrażliwe na

zapach z ust. Nie da się również oszukać
laboratoryjnego badania krwi na zawartość
alkoholu.

6. Nieprawda, piwo bezalkoholowe zawiera do 1,5%

alkoholu.

7. Nieprawda, w stanach chorobowych alkohol obniża

siłę obronną organizmu ograniczając aktywność
białych ciałek krwi w zwalczaniu infekcji. Zamiast
leczyć – pogłębia chorobę.

8. Nieprawda, jest to działanie pozorne. Wypicie

alkoholu daje na krótki czas poczucie ciepła,
natomiast po rozszerzeniu naczyń krwionośnych
skóry – przyspiesza utratę ciepła.

9. Nieprawda, niskie stężenie alkoholu pobudza

wydzielanie soków trawiennych, ale zwiększenie
dawki alkoholu wydłuża czas trawienia i utrudnia
wchłanianie. Efekt jest odwrotny.

10. Nieprawda, ani wykształcenie, ani wychowanie nie

zabezpieczy przed uzależnieniem. Uzależnienie
może dotknąć wszystkich, którzy piją.

7.

ZAGADNIENIE 6 (patrz szerzej str. 18)

W

AŻNE SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

O ZBLIŻAJĄCYCH SIĘ KŁOPOTACH WYNIKAJĄCYCH

Z NADUŻYWANIA ALKOHOLU

.

Uzależnienie od alkoholu jest chorobą która zaczyna
się i rozwija podstępnie, bez udziału świadomości
zainteresowanego. Polega na niekontrolowanym piciu
napojów alkoholowych.

Wielu ludzi uniknęłoby kłopotów wynikających
z nadużywania alkoholu, gdyby potrafili odpowiednio
wcześnie dostrzec sygnały i ocenić niebezpieczeństwo.

10 min

FOLIA NR 9

Należy omówić sygnały

ostrzegawcze wymienione na
folii.

Należy omówić objawy

uzależnienia.

10

8. ZAGADNIENIE 7

(patrz szerzej str. 20)

G

DZIE MOŻNA UZYSKAĆ INFORMACJĘ I POMOC

W PROBLEMACH ALKOHOLOWYCH

?

¾

Psycholog w jednostce;

¾

Punkty konsultacyjne dla osób z problemem

alkoholowym w danej miejscowości – adresy
dostępne w lokalnej prasie;

¾

Wojewódzkie Ośrodki Terapii Uzależnienia

i Współuzależnienia;

¾

Gminne komisje rozwiązywania problemów

alkoholowych – w każdej gminie;

¾

Placówki lecznictwa odwykowego – adresy

dostępne w każdym ZOZ oraz na stronie
internetowej www.odwyk.pl

¾

Ogólnopolskie infolinie:

Niebieska Linia 0-801 12 00 02
– dotycząca przemocy

Pomarańczowa Linia 0-801 14 00 68
– dla rodziców, których dzieci piją.

Dodatkowe informacje można uzyskać na
stronach internetowych:

www.parpa.pl; www.niebieskalinia.pl;
www.psychologia.edu.pl

5 min

Należy przekazać uczestnikom
zajęć informacje, gdzie można
skorzystać z profesjonalnej
pomocy.

Opracowano
w Oddziale Społecznych Problemów Służby
i Psychoprofilaktyki

11

SKRYPT DO KONSPEKTU ALKOHOL – ŚWIADOME RYZYKO

do przeprowadzenia zajęć z żołnierzami z zakresu

profilaktyki alkoholowej

Prezentowany konspekt stanowi kolejną pozycję z cyklu wydawnictw realizowanych przez

Departament Wychowania i Promocji Obronności w zakresie problematyki przeciwdziałania patologiom
społecznym i wypadkom komunikacyjnym w Siłach Zbrojnych RP. Stanowi on uzupełnienie programu
„KOREKTA”, realizowanego od 1998 roku wspólnie z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych. Konspekt przeznaczony jest do prowadzenia pracy profilaktyczno-wychowawczej na
szczeblu pododdziału.

ZAGADNIENIE 1

P

ODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE ALKOHOLU I JEGO OBECNOŚCI W ŻYCIU

CZŁOWIEKA

Alkohol od wieków towarzyszy cywilizacji człowieka. Jest wrośnięty w tradycje kręgu kulturowego,

w którym żyjemy. W różnych formach stanowi nieodłączną część posiłków i codziennego życia. Alkohol
pojawił się jeszcze przed wynalezieniem pieca do pieczenia chleba, a informację o warzeniu i piciu piwa
sprzed 5000 lat w Mezopotamii, można odnaleźć w najstarszych zapisach historycznych. Pierwotnie
alkoholu używano w obrzędach do celów rytualnych i leczniczych. Następnie służył on do celebrowania
uroczystości i biesiadowania. Ponieważ odkryto, że alkohol ułatwia zabawę i uprzyjemnia imprezy,
szybko przeniknął do wszystkich dziedzin życia. Obecnie po alkohol sięga się głównie z chęci uczczenia
czegoś lub kogoś, ciekawości i mody, przeżycia odmiennych stanów świadomości, poprawienia nastroju
i samopoczucia oraz ucieczki od codzienności, trosk i doznawanych trudności.

W naturze alkohol powstaje wskutek fermentacji roślin oraz owoców przez drożdże i osiąga stężenie

do 14 procent. Drożdże będące żywymi organizmami, produkujące enzym zamieniający cukier
w alkohol, nie mogą przeżyć w stężeniu alkoholu przekraczającym 14 procent, giną i proces produkcji
zostaje zatrzymany. W X wieku arabski lekarz imieniem Phazes, poszukując sposobu na uwolnienie
„ducha wina", przeprowadził pierwszą destylację alkoholu i uzyskał spirytus destylowany, który nazwano
„prawdziwą wodą życia”. Destylacja jest prostym zabiegiem pozwalającym na uzyskanie stężenia
alkoholu do 93 procent, ale destylowane alkohole nie były powszechnie spożywane aż do około
XVI wieku. Używano ich głównie jako podstawowego medykamentu na wszelkie ludzkie dolegliwości.

ZAGADNIENIE 2

W

PŁYW ALKOHOLU NA ORGANIZM CZŁOWIEKA

.

S

POŁECZNE SKUTKI NADUŻYWANIA ALKOHOLU

I. Skutki działania na organizm człowieka

Alkohol etylowy ma właściwości drażniące. Drażni i uszkadza śluzówki, zaburza pracę jelit, utrudnia

wchłanianie pokarmów, upośledza funkcje takich narządów jak wątroba czy trzustka. Pobudza wydzie-
lanie soku żołądkowego. Po wypiciu napoju alkoholowego, alkohol z żołądka przedostaje się do krwi,
a wraz z nią do mózgu, gdzie bezpośrednio oddziałuje na układ nerwowy. Następnie alkohol z krwią
trafia do wątroby – jedynego organu w ciele człowieka neutralizującego alkohol, gdzie jest rozkładany na

12

aldehyd octowy, a następnie wydalany przez nerki. Alkohol nawet w niewielkich ilościach upośledza
zdolność człowieka do racjonalnego myślenia, a ponadto powoduje:

Ö

pogorszenie koordynacji ruchów;

Ö

zmniejszenie

szybkości reakcji;

Ö

pogorszenie

wzroku;

Ö

ograniczenie pola widzenia;

Ö

błędną ocenę odległości;

Ö

rozproszenie

uwagi;

Ö

zaburzenie

równowagi;

Ö

wzmożoną senność.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia codzienne picie alkoholu w ilości 20-40

gramów, tj. 1-2 piw 5%, jest czynnikiem ryzyka w zakresie wypadków, uszkodzeń ciała i przewle-
kłych schorzeń.

Formy kontaktów człowieka z alkoholem

™

abstynencja – powstrzymywanie się od alkoholu;

™

picie rozsądne – nie przekrczanie dziennej dawki: 4 porcji standardowych dla mężczyzny
i 2 porcji standardowych dla kobiety. Dwa dni w tygodniu wolne od alkoholu;

™

nadużywanie

picie ryzykowne – model picia zwiększający ryzyko, ale nie powodujący dotychczas
problemów zdrowotnych. Przekraczanie dawek rozsądnych np. picie weekendowe lub
okazyjne dużych ilości alkoholu,

picie szkodliwe – wzorzec picia alkoholu powodujący szkody zdrowotne (picie mimo
aktualnego występowania problemów). Szkody te mogą mieć charakter somatyczny
np. alkoholowe stłuszczenie wątroby oraz charakter psychiczny np. depresja alkoholowa.
Kryteria picia ryzykownego + pojawiające się problemy z powodu picia w pracy, życiu
osobistym, rodzinnym, szukanie okazji do wypicia, chęć rozwiązania poprzez picie alkoholu
swoich problemów: stresów, napięć, lęków itp.;

™

uzależnienie – choroba polegająca na niekontrolowanym piciu napojów alkoholowych.

Z alkoholem w ludzkim życiu związane są zarówno zyski, jak i straty. Niestety większość ludzi,

szczególnie młodych, dostrzega głównie zyski. Mają wprawdzie świadomość powstawania strat, ale
zwykle dotyczą one kogoś innego. Stwierdzenie to potwierdzają badania, w których 50% nastolatków
pijących alkohol nie odnotowało w swoim życiu żadnych strat z tego tytułu. Działanie alkoholu często jest
nieznane i postrzegane przez popularne, całkowicie nieprawdziwe, stereotypy. Korzyści często są
natychmiastowe i krótkoterminowe, za to straty zwykle mają charakter długotrwały i trudny do
zauważenia na początku.

Jako korzyści związane ze spożywaniem alkoholu ludzie postrzegają sytuacje, które dadzą się

zinterpretować jako straty, a po stronie strat takie, które są rzeczywiście korzyściami. Najlepszym
przykładem potwierdzającym tę hipotezę jest tzw. „kac” i „mulenie w brzuchu”.

Czym jest „kac”? Jest to reakcja obronna organizmu zatrutego aldehydem octowym, który powstaje

w naszym organizmie w trakcie rozpadu alkoholu. Związek ten jest silną trucizną. Są osoby, których
organizmy bardzo szybko rozkładają w wątrobie ten związek. Wtedy nie odczuwają one „kaca” tak źle
i tak długo jak inni. Niestety fakt ten traktują jako odporność na alkohol. W konsekwencji osoby te piją

13

więcej i częściej niż inni. Zatem tak naprawdę „kac” jest sygnałem ostrzegawczym od naszego
organizmu, który informuje nas – Uważaj, za dużo wypiłeś !!!. Jest więc paradoksalnie korzyścią,
a nie stratą.

Podobnie jest z popularną fałszywą „korzyścią”, wymienianą jako ułatwienie kontaktów męsko-

damskich. Z pozoru wszystko się zgadza. Dawka alkoholu, usuwając obawy i hamulce, pomaga niekiedy
osobom nieśmiałym przekroczyć pewne bariery w kontaktach towarzyskich i erotycznych. Nie zawsze
jednak w miejscu, czasie i okolicznościach, których najbardziej by sobie życzyli Ponadto alkohol jest
jednym z najsilniejszych środków powodujących okresową lub nawet trwałą impotencję. Z tym
efektem należy liczyć się w przypadku konsumpcji dużych ilości piwa. Szyszki chmielowe, z których jest
ono produkowane, zawierają alkaloid zwany lupuliną znacznie zmniejszający popęd płciowy.

Picie napojów alkoholowych sprzyja zachowaniom ryzykownym, skutkującym przypadkowością

kontaktów seksualnych, których konsekwencją może być zakażenie wirusem HIV i innymi chorobami
przenoszonymi drogą płciową. Przełamując naturalne dla organizmu ludzkiego bariery, ułatwia także
kontakty z narkotykami.

II. Społeczne skutki nadużywania alkoholu

T

rudno oszacować rzeczywiste społeczne skutki nadużywania alkoholu. Jest ich wiele, od dramatów

osobistych, przez tragedie rodzinne i problemy w środowisku zawodowym. W Polsce żyje ok. 800 tys.
osób uzależnionych od alkoholu, a około 2 miliony osób nadużywa alkoholu. Około 4 milionów Polaków
ponosi szkody związane z życiem w rodzinie z problemem alkoholowym. Ok. 2 mln dzieci cierpi
z powodu alkoholizmu rodziców. Większość rozwodów (70%) ma podłoże alkoholowe. Picie pogłębia
ubóstwo rodzin, stając się istotną przeszkodą np. w znalezieniu pracy. W skali społecznej straty te
wynoszą od 2 do 6% produktu narodowego brutto. Należy także pamiętać, że 6% konsumentów wypija
aż 53% alkoholu. Koncentracja spożycia oznacza zatem koncentrację wydatków.

Picie alkoholu niszczy zdolność do sprawowania kontroli zewnętrznej. Sam alkohol nie powoduje

agresji (jest usypiaczem !), ale hamując ośrodki kontroli, wywołuje działania, na jakie trzeźwi ludzie sobie
nie pozwalają. Niemal zawsze towarzyszy przemocy domowej. Samych napaści ulicznych, spowodo-
wanych przez pijanych, jest w Polsce około miliona rocznie.

Zadziwiająca jest siła dezintegrująca alkoholu – ta sama
substancja skupia ludzi i ich rozdziela !!!

Odrębną sprawą są tragedie na polskich drogach, na których coraz więcej osób kieruje pojazdami

będąc pod wpływem alkoholu. Każdego roku policja zatrzymuje w Polsce ok. 160 tys. kierowców
będących pod wpływem alkoholu.

Straty moralne i psychiczne ponoszone przez społeczeństwo wskutek nadużywania alkoholu mają

także stronę wymierną finansowo. Śmierć w wypadku drogowym w Polsce powoduje stratę dla budżetu
państwa rzędu 860 tys. zł, a leczenie rannego kosztuje 128 tys. zł. Składają się na to działania
podejmowane przez szpitale, policję i sądy oraz późniejsze renty, odszkodowania i inne świadczenia.
Trzeba mieć także na uwadze, że wypadki drogowe są główną przyczyną śmierci ludzi młodych, miedzy
18 i 25 rokiem życia, a więc giną przede wszystkim osoby w wieku produkcyjnym, na których kształcenie
państwo i rodziny łożyły przez wiele lat.

Długość życia alkoholika jest o 15 lat krótsza, a śmiertelność 2,5 razy większa niż osoby wolnej od

nałogu. Śmierć zależna od alkoholu to 10% wszystkich zgonów. Alkohol to najczęstsza przyczyna nagłej
śmierci w wypadku komunikacyjnym, upadku, utonięciu, pożarze czy poparzeniu. 80% prób samo-
bójczych popełniana jest pod wpływem alkoholu, a połowa skutecznych samobójców to alkoholicy.

14

ZAGADNIENIE 3

O

BLICZANIE STĘŻENIA ALKOHOLU WE KRWI

.

A

UTODIAGNOZA WŁASNEGO STYLU

UŻYWANIA ALKOHOLU

I. Obliczanie stężenia alkoholu we krwi

Porcja standardowa alkoholu to 10 g czystego alkoholu etylowego. Jedną porcję standardową alko-

holu, zdrowy człowiek spala w czasie około 1 godziny. Obliczenie dokładnej liczby porcji standardowych
w napoju alkoholowym, zależy od zawartości procentowej alkoholu w danym napoju (np. piwo zawiera
średnio od 5-8% alkoholu, wino 10-15%, wódka przeciętnie ok. 40%).

)

pół litra piwa 5% – to 2,5 porcji standardowych

)

100 g wina 10% – to 1 porcja standardowa

)

50 g wódki 40% – to 2 porcje standardowe

np. spożycie dwóch półlitrowych piw 5% to 5 porcji standardowych alkoholu. Szacunkowe stężenie
alkoholu we krwi mężczyzny o wadze ciała 80 kg wyniesie:

)

po 1 godzinie

1 promil,

)

po 2 godzinach

0,7 promila,

)

po 3 godzinach

0,5 promila,

)

po 4 godzinach

0,3 promila,

)

po 5 godzinach

0,2 promila,

)

po 6 godzinach

0,14 promila.

Minimum sześć godzin trzeba odczekać po wypiciu dwóch piw, aby bezpiecznie kierować

samochodem – tyle samo co po 500 g wina lub 125 g wódki !!!

Alkohol zajmuje szczególne miejsce wśród substancji spożywanych przez człowieka. Wynika to

z faktu, że bardzo szybko – ze względu na niewielki rozmiar cząsteczek – jest wchłaniany przez
organizm, wywołując zmiany w samopoczuciu i nastroju, przez większość konsumentów odbierane jako
przyjemne. Wchłanianie rozpoczyna się już w jamie ustnej, jest kontynuowane w dalszych częściach
układu pokarmowego, zwłaszcza w jelitach i żołądku. Stamtąd przenika do krwi, a następnie do mózgu.
Działanie alkoholu na ośrodkowy układ nerwowy jest dwukierunkowe: wywołuje on stopniowe uśpienie
oraz znieczulenie. Usypianie ośrodkowego układu nerwowego następuje stopniowo, rozpoczynając się
od ośrodków sprawujących kontrolę. Wprowadzenie początkowej dawki może wywołać paradoksalnie
ożywienie i pobudzenie. Później jednak ujawnia się pełna natura alkoholu prowadząca do uśpienia
i zatrzymywania kolejnych czynności mózgu, aż do stanu utraty równowagi i koordynacji, śpiączki,
a w konsekwencji do zatrzymania procesów niezbędnych do życia.

II. Autodiagnoza własnego stylu używania alkoholu

Ankieta wywiadu alkoholowego wywodzi się z testu przesiewowego AUDIT, który umożliwia

lekarzom podstawowej opieki zdrowotnej dokonywanie tzw. krótkiej interwencji wobec pacjenta
podejrzewanego o nadmierne picie alkoholu. Test ma charakter indywidualny i bardzo osobisty. Ważne
jest, aby przed wypełnieniem uczestnicy nie wiedzieli, które punkty testu co oznaczają. Muszą jednak
rozumieć treść poszczególnych pytań. Można zapoznać ich ze źródłem pochodzenia testu, na przykład:

„Za chwilą będziemy mogli przekonać się, jak to jest z rozsądnym piciem w całej grupie. Proponuję

wypełnienie anonimowo testu, który jest stosowany przez lekarzy. Za pomocą tego testu każdy będzie
mógł się przekonać, w której grupie kontaktu z alkoholem naprawdę się znajduje”.

Po wypełnieniu testów nie można ich zbierać. Uzyskane wyniki są wyłącznie do własnej wiadomości

uczestników zajęć.

15

W teście znajdują się trzy grupy pytań:

– pytania od 1 do 3 dotyczą picia ryzykownego;

1. Częstotliwość picia
2. Typowa ilość wypijanego alkoholu
3. Częstotliwość nadmiernego picia

– pytania od 4 do 6 dotyczą picia sugerującego uzależnienie;

1. Utrata kontroli nad piciem
2. Picie staje się coraz ważniejszą sprawą w życiu
3. Potrzeba porannego picia

– pytania od 7 do 10 dotyczą picia szkodliwego

1. Poczucie winy po wypiciu alkoholu
2. Zaniki pamięci spowodowane piciem alkoholu
3. Urazy fizyczne spowodowane piciem alkoholu
4. Zainteresowanie innych osób piciem danej osoby.

Uważa się, że wynik ogólny, wyższy niż 8 pkt., upoważnia lekarza do podjęcia stanowczej

interwencji.

Należy podać uczestnikom zajęć, do ogólnej wiadomości, co oznacza uzyskanie poszczególnych
wyników. Następującą punktację najlepiej zapisać na tablicy:

0 – 7 pkt.

– PICIE ROZSĄDNE

8 – 12 pkt. – NADUŻYWANIE

(picie ryzykowne lub szkodliwe)

powyżej 13 punktów SKONTAKTUJ SIĘ ZE SPECJALISTĄ !!!

ZAGADNIENIE 4

A

SPEKTY PRAWNE SPOŻYWANIA

/

NADUŻYWANIA ALKOHOLU

Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (z późn. zm.)

Art. 14. 1. Zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych:

1) na terenie szkół oraz innych zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych,

opiekuńczych i domów studenckich,

2) na terenie zakładów pracy oraz miejsc zbiorowego żywienia pracowników,
3) w miejscach i czasie masowych zgromadzeń,
4) w

środkach i obiektach komunikacji publicznej,

5) (skreślony),
6) w obiektach zajmowanych przez organy wojskowe i spraw wewnętrznych, jak

również w rejonie obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego jednostek
wojskowych. 2a. Zabrania się spożywania napojów alkoholowych na ulicach, placach
i w parkach, z wyjątkiem miejsc przeznaczonych do ich spożycia na miejscu, w punktach
sprzedaży tych napojów.

Art. 15. 1. Zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych:

1) osobom, których zachowanie wskazuje, że znajdują się w stanie nietrzeźwości,
2) osobom do lat 18,
3) na kredyt lub pod zastaw.

2. W przypadku wątpliwości co do pełnoletności nabywcy sprzedający lub podający napoje

alkoholowe uprawniony jest do żądania okazania dokumentu stwierdzającego wiek nabywcy.

16

Art. 16. 1.

Zabrania

się wnoszenia napojów alkoholowych na teren zakładów pracy, obiektów

wymienionych w art. 14 ust. 1 pkt 6, jak również stadionów i innych obiektów, w których odbywają się
masowe imprezy sportowe i rozrywkowe, a także obiektów lub miejsc objętych zakazem wnoszenia
napojów alkoholowych.

2. Osoby posiadające przy sobie napoje alkoholowe mają obowiązek przekazania ich do

depozytu pod rygorem niewpuszczenia bądź usunięcia z terenu obiektów lub miejsc, o których mowa w
ust. 1.

3. napoje alkoholowe wnoszone przez żołnierzy na teren obiektów wymienionych w art. 14 ust. 1

pkt 6 ulegają odebraniu i przekazaniu do depozytu. (…)

Art. 17. 1. Kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek

niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do
pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Okoliczności stanowiące
podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości.

2. Uprawnienia kierownika zakładu pracy, o którym mowa w ust. 1, służą również organowi

nadrzędnemu nad danym zakładem pracy oraz organowi uprawnionemu do przeprowadzenia kontroli
zakładu pracy.

3. Na żądanie pracownika, o którym mowa w ust. 1, kierownik zakładu pracy lub osoba przez

niego upoważniona jest obowiązana zapewnić przeprowadzenie badania stanu trzeźwości pracownika.

Art. 18. 1. Srzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia w miejscu lub poza

miejscem sprzedaży może być prowadzona tylko na podstawie zezwolenia wydanego przez wójta
(burmistrza, prezydenta miasta), właściwego ze względu na lokalizację punktu sprzedaży, zwanego dalej
„organem zezwalającym”.

4. Sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych w miejscach znajdujących się pod zarządem

wojskowym lub jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych – położonych pozaobiektami
wymienionymi w art. 14 ust. 1 pkt 6 – może być prowadzona jedynie za zezwoleniem, októrym mowa
w ust. 1, a ponadto za zgodą organów wojskowych określonych przez Ministra Obrony Narodowej lub
resortu spraw wewnętrznych określonych przez ministra właściwego dospraw wewnętrznych.

Art. 43. 1. Kto spożywa napoje alkoholowe wbrew zakazom określonym w art. 14 ust. 1 i 2a-6 albo

nabywa lub spożywa napoje alkoholowe w miejscach nielegalnej sprzedaży, albo spożywa napoje
alkoholowe przyniesione przez siebie lub inną osobę w miejscach wyznaczonych do ich sprzedaży lub
podawania,
podlega karze grzywny. (…)

Art. 44. Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi nadzoru dopuszcza do sprzedawania, podawania

lub spożywania napojów alkoholowych na terenie zakładu pracy, jak również powziąwszy wiadomość
o sprzedawaniu, podawaniu lub spożywaniu na terenie zakładu pracy takich napojów nie podejmie
prawem przewidzianego postępowania, podlega karze grzywny.

Art. 47. 1. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że przestępstwo lub wykroczenie zostało popełnione po

spożyciu alkoholu, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu do ustalenia zawartości
alkoholu w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje
fachowy pracownik służby zdrowia. (…)

Kodeks karny

Art. 178a § 1. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,

prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na

drodze publicznej lub w strefie zamieszkania inny pojazd niż określony w § 1,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec podanie wyroku do

publicznej wiadomości.

17

Art. 179. Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi dopuszcza do ruchu pojazd mechaniczny albo

inny pojazd w stanie bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub
powietrznym lub dopuszcza do prowadzenia pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu na drodze
publicznej przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem środka odurza-
jącego lub osobę nie posiadającą wymaganych uprawnień,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Art. 180. Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, pełni

czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Art. 357. § 1. Żołnierz, który, po wyznaczeniu do służby lub będąc w służbie, wprawia się w stan

nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem,

podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki.

Regulamin Ogólny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej

33.

Żołnierze przebywający na terenie pod zarządem wojskowym oraz w trakcie pełnienia

obowiązków służbowych nie mogą spożywać i pozostawać pod wpływem alkoholu oraz posiadać,
zażywać środki odurzające i psychotropowe lub inne podobnie działające substancje. Dotyczy to również
żołnierzy przybywających do miejsca pełnienia służby lub zakwaterowania po powrocie z urlopu,
przepustki, podróży służbowej, leczenia, itp.

ZAGADNIENIE 5

M

ITY ZWIĄZANE ZE SPOSOBAMI NEUTRALIZACJI ALKOHOLU W ORGANIZMIE CZŁOWIEKA

1. Wytrzeźwieję, gdy napiję się kawy – nieprawda, kawa zawiera kofeinę i pobudza na krótko

organizm, ale nie ma żadnego wpływu na zawartość alkoholu w organizmie.

2. Jest

ciepło, to szybko wypocę wypity alkohol – nieprawda, poprzez skórę człowiek wypaca

tylko ok. 1 procenta wypitego alkoholu.

3. Dużo ważę, więc dużo mogę wypić – waga ciała ma znaczenie, ale niewielkie. Ponieważ

o neutralizacji alkoholu w organizmie człowieka decyduje wątroba, a jej wielkość może się różnić
tylko w nieznacznym stopniu (o kilka lub co najwyżej o kilkanaście procent), większe znaczenie
ma zdrowie osoby spożywającej napoje alkoholowe. Człowiek o małej wadze, ale ze zdrową
wątrobą może wypić więcej niż ktoś cięższy z chora wątrobą. Przy wadze ciała większe
znaczenie mają płyny ustrojowe. Większy człowiek ma ich więcej, a więc znajdujący się
w płynach ustrojowych alkohol ma niższe stężenie.

4. Dużo zjadłem, to mogę więcej wypić – nieprawda, obfity posiłek, szczególnie z dużą

zawartością tłuszczu, opóźnia wchłanianie i rozkład alkoholu przez wątrobę, ale nie ma żadnego
wpływu na zawartość alkoholu w organizmie. Jest to jedynie dobry sposób na opóźnienie upicia
się. Niestety powoduje dłuższe zaleganie alkoholu w organizmie, a więc będziemy dłużej pod
jego wpływem.

5. Zjem

miętowego cukierka – nikt nie poczuje, że jestem nietrzeźwy – nieprawda, alkomaty

policyjne nie są wrażliwe na zapach z ust. Tym bardziej nie da się oszukać laboratoryjnego
badania krwi na zawartość alkoholu.

6. Jestem

trzeźwy, bo piłem tylko piwo bezalkoholowe – nieprawda, piwo bezalkoholowe

zawiera do 1,5% alkoholu.

18

7.

Alkohol jest dobry na przeziębienie – nieprawda, w stanach chorobowych alkohol obniża siłę
obronną organizmu ograniczając aktywność białych ciałek krwi w zwalczaniu infekcji. Zamiast
leczyć – pogłębia chorobę.

8. Alkohol

rozgrzewa

– nieprawda, jest to działanie pozorne. Wypicie alkoholu daje na krótki czas

poczucie ciepła, natomiast po rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry – przyspiesza utratę ciepła.

9. Alkohol pobudza apetyt i ułatwia trawienie – nieprawda, niskie stężenie alkoholu pobudza

wydzielanie soków trawiennych, ale zwiększenie dawki alkoholu wydłuża czas trawienia i utrudnia
wchłanianie. Efekt jest odwrotny od zamierzonego. Alkohol ścina enzymy trawienne, dlatego
przekonanie o jego pozytywnym wpływie na trawienie jest błędne. Naprawdę alkohol utrudnia
trawienie wielu substancji pokarmowych. Przekonanie o sprzyjaniu trawieniu wynika z jego
zdolności do emulgacji – rozdrabniania tłuszczów zawartych w pokarmie, co daje wrażenie
większej „lekkości” posiłków tłustych.

10. Problemy alkoholowe mają tylko ludzie „prości” – nieprawda, ani wykształcenie, ani

wychowanie nie zabezpieczy przed uzależnieniem. Uzależnienie dotyka wszystkich pijących.

11. Alkohol poprawia zdrowie fizyczne – nieprawda, niewielkie dawki alkoholu mogą sprzyjać

usuwaniu złogów tętniczych i chronić w ten sposób przed zawałem. Niestety większość osób
zdecydowanie przekracza ilości alkoholu, przy których można oczekiwać dodatnich skutków
i pojawiają się tylko straty dla organizmu.

12. Alkohol poprawia humor – nieprawda, subiektywna poprawa nastroju wiąże się z rozhamo-

waniem układu nerwowego człowieka i odrzuceniem innych form redukcji stresu

13. Alkohol zapewnia towarzystwo – nieprawda, osoby pijące mają więcej form kontaktów

towarzyskich, ale znacznie mniej z nich przeradza się w przyjaźń. Alkohol koncentrując uwagę
pijącego na własnych przeżyciach i ich zmianach, spłyca kontakty międzyludzkie.

14. Wyjdę na świeże powietrze, to wytrzeźwieję – nieprawda, podobnie jak w przypadku kawy

pobudzimy na krótko organizm, ale bez wpływu na zawartość alkoholu w organizmie.

15.

Nie mam daleko do domu, to dojadę – nieprawda, do większość wypadków dochodzi w pobliżu
domu.

16. Pojadę wolno i ostrożnie, to nic mi się nie stanie – nieprawda, alkohol uniemożliwia

prawidłową ocenę sytuacji na drodze.

17. Zjem

coś, to wytrzeźwieję – nieprawda, podobnie jak w przypadku obfitego posiłku opóźnimy

wchłanianie i rozkład alkoholu, ale bez wpływu na zawartość alkoholu w organizmie.

18. Piłem tylko lekkie drinki, więc jestem trzeźwy – nieprawda, nawet niskoprocentowe napoje

alkoholowe wypite w większych ilościach powodują podobne stężenie alkoholu w organizmie jak
np. spożycie mniejszej ilości wódki.

ZAGADNIENIE 6

W

AŻNE

S

YGNAŁY

O

STRZEGAWCZE O ZBLIŻAJĄCYCH SIĘ KŁOPOTACH WYNIKAJĄCYCH

Z NADUŻYWANIA ALKOHOLU

.

¾

Gdy ktoś pije pomimo szkód spowodowanych przez picie.

¾

Gdy ktoś jednorazowo wypija większe ilości płynów zawierających powyżej 100 gramów ETOH

(4 duże piwa lub jeden litr wina, lub ćwierć litra wódki).

¾

Gdy ktoś regularnie codziennie wypija więcej niż 20 gramów ETOH (1 piwo lub dwie lampki

wina, lub kieliszek 50 g wódki) lub gdy zaczyna dzień od picia alkoholu (np. poranne piwo).

¾

Gdy ktoś „klinuje”, czyli używa alkoholu do usuwania przykrych skutków poprzedniego picia,

a więc sięga po alkohol z samego rana po intensywnym piciu wieczorem.

19

¾

Gdy ktoś pije alkohol w samotności oraz w sytuacjach, gdy odczuwa zmęczenie, dolegliwości

fizyczne, smutek i cierpienie.

¾

Gdy ktoś zaniedbuje obowiązki i zadania z powodu picia.

¾

Gdy ktoś ma trudności w przypominaniu sobie co się działo poprzedniego dnia w sytuacjach

związanych z piciem.

¾

Gdy ktoś uśmierza przy pomocy alkoholu poczucie winy i wyrzuty sumienia z powodu

czynów popełnionych pod wpływem alkoholu.

¾

Gdy ktoś kieruje samochodem, motocyklem pod wpływem alkoholu.

¾

Gdy ktoś reaguje napięciem i rozdrażnieniem w sytuacjach utrudniających kontakt z alkoholem

lub wobec postulatów ograniczenia picia zaprzecza, że ma problemy z alkoholem.

¾

Gdy ktoś dostaje od innych ludzi sygnały sugerujące ograniczenie ilości lub powstrzymanie się

od picia.

Możemy rozpoznać zespół uzależnienia od alkoholu, jeżeli w ciągu ostatniego roku – w okresie

jednego miesiąca – wystąpią jednocześnie trzy z poniżej wymienionych objawów:

1. Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia („głód alkoholowy”).

2. Upośledzenie zdolności kontrolowania zachowań związanych z piciem (upośledzenie zdolności

powstrzymywania się od picia, trudności w zakończeniu picia, trudności w ograniczaniu ilości
wypijanego alkoholu).

3. Fizjologiczne objawy zespołu abstynencyjnego w sytuacji ograniczenia lub przerywania picia

(drżenie rąk, nadciśnienie tętnicze, nudności, wymioty, biegunka, bezsenność, niepokój, w krańcowej
postaci majaczenie) lub używanie alkoholu w celu uwolnienia się od objawów abstynencyjnych.

4. Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu, potrzeba spożywania zwiększonych

dawek dla osiągnięcia oczekiwanego efektu.

5. Koncentracja życia wokół picia kosztem zainteresowań i obowiązków.

6. Uporczywe picie alkoholu mimo oczywistych dowodów występowania szkodliwych następstw

picia.

Uzależnienie od alkoholu jest chorobą chroniczną, postępującą i potencjalnie

śmiertelną. Nie jest możliwe całkowite jej wyleczenie, a jedynie zahamowanie
narastania jej objawów i szkód zdrowotnych z nią związanych.

W świetle nowoczesnej wiedzy, uzależnienie od alkoholu jest chorobą wielo-

czynnikową, bio-psycho-społeczną, zaburzającą funkcjonowanie człowieka w sferze
fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Model leczenia tego schorzenia musi
być dostosowany do takiego całościowego sposobu postrzegania tej choroby.

20

ZAGADNIENIE 7

G

DZIE MOŻNA UZYSKAĆ INFORMACJĘ I POMOC W PROBLEMACH ALKOHOLOWYCH

?

)

Psycholog w jednostce;

)

Punkty konsultacyjne dla osób z problemem alkoholowym w danej miejscowości – adresy
dostępne w lokalnej prasie;

)

Wojewódzkie Ośrodki Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia (w skrócie WOTUW);

)

Gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych – w każdej gminie;

)

Placówki lecznictwa odwykowego – adresy dostępne w każdym ZOZ oraz na stronie
internetowej www.odwyk.pl

)

Ogólnopolskie infolinie:

Niebieska Linia 0-801 12 00 02
– dotycząca przemocy
Pomarańczowa Linia 0-801 14 00 68
– dla rodziców, których dzieci piją.

)

Dodatkowe informacje można uzyskać na stronach:

www.parpa.pl
www.niebieskalinia.pl
www.psychologia.edu.pl

Opracowano w Oddziale Społecznych Problemów

Służby i Psychoprofilaktyki

Dodatkowe informacje z zakresu wiedzy źródłowej

oraz pomoc merytoryczną można uzyskać w:

1. Wojskowym Biurze Badań Socjologicznych

00-910 Warszawa 72

ul. Emilii Gierczak 1

tel. [phone], fax [phone]

e-mail: [e-mail]

2. Centralnej Bibliotece Wojskowej

04-041 Warszawa

ul. Ostrobramska 109

tel. [phone], fax [phone]

www.cbw.pl / e-mail: [e-mail]

21

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ

00-911 WARSZAWA, Aleje Niepodległości 218

www.wojsko-polskie.pl

www.mon.gov.pl

DYREKTOR DEPARTAMENTU WYCHOWANIA I PROMOCJI OBRONNOŚCI

tel. [phone], fax [phone]

Dyrektorowi Departamentu Wychowania i Promocji Obronności są podporządkowane następujące

jednostki organizacyjne resortu:

1) Centralna Biblioteka Wojskowa w Warszawie;
2) Dom Wojska Polskiego w Warszawie;
3) Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie;
4) Reprezentacyjny Zespół Artystyczny Wojska Polskiego w Warszawie;
5) Wojskowe Biuro Badań Socjologicznych w Warszawie;
6) Wojskowe Biuro Badań Historycznych w Warszawie;

ZAKRES DZIAŁANIA I ZADANIA ODDZIAŁÓW DEPARTAMENTU

I. ODDZIAŁ SPOŁECZNYCH PROBLEMÓW SŁUŻBY I PSYCHOPROFILAKTYKI tel. [phone]
Oddział Społecznych Problemów Służby jest komórką wewnętrzną Departamentu, właściwą w sprawach

rozpoznawania społecznych problemów służby, określania kierunków i głównych zadań w dziedzinie pro-
filaktyki wychowawczej oraz działalności psychoproflaktycznej, koordynowania i nadzorowania ich realizacji.

II. ODDZIAŁ EDUKACJI OBYWATELSKIEJ tel. [phone]

Oddział Edukacji Obywatelskiej jest komórką wewnętrzną Departamentu, właściwą w zakresie progra-

mowania, koordynowania i realizacji zadań w sferze: edukacji obywatelskiej w wojsku, kształcenia
proobronnego młodzieży, upowszechniania międzynarodowego prawa konfiktów zbrojnych, ochrony dóbr
kultury na wypadek konfiktu zbrojnego oraz upowszechniania i kultywowania tradycji orężnych w Siłach
Zbrojnych RP, nadawania nazw wyróżniających i patronów, opracowywania rodowodów związków
i jednostek, przygotowywania projektów wniosków nadania sztandarów, proporców i innych symboli
wojskowych.

III. ODDZIAŁ PROMOCJI OBRONNOŚCI tel. [phone]

Oddział Promocji Obronności jest komórką wewnętrzną Departamentu, właściwą do programowania,

koordynowania i realizowania zadań wynikających z szeroko rozumianej promocji obronności w kraju
i zagranicą, w tym także prowadzenia zadań patronackich, realizowanych w oparciu o obowiązujące
uregulowania ustawowe oraz odrębne ustalenia resortu obrony narodowej w tej dziedzinie.

IV. ODDZIAŁ KULTURY I OŚWIATY tel. [phone]

Oddział Kultury i Oświaty jest komórką wewnętrzną Departamentu właściwą do określania głównych

celów i zadań działalności kulturalno-oświatowej oraz turystycznej, krajoznawczej i rekreacyjnej w resorcie.

V. ODDZIAŁ KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ tel. [phone]

Oddział Komunikacji Społecznej jest komórką wewnętrzną Departamentu właściwą do współpracy

ze społeczeństwem w zakresie programowania, koordynowania i realizowania zadań komunikacji
społecznej, współdziałania z instytucjami państwowymi, organami samorządowymi, organizacjami poza-
rządowymi (w tym prowadzącymi działalność charytatywną na prawach wolontariatu) w dziedzinie
tworzenia obywatelskiego zaplecza obronności kraju, prowadzenie wniosków w sprawie nieodpłatnego
przekazywania przez jednostki organizacyjne niewykorzystywanego mienia ruchomego resortu na cele
muzealne, wystawiennicze lub szkoleniowe (według odrębnych przepisów).

VI. ODDZIAŁ ANALIZ I CEREMONIAŁU WOJSKOWEGO tel. [phone]

Oddział Analiz i Ceremoniału Wojskowego jest komórką wewnętrzną Departamentu właściwą

w zakresie programowania, koordynowania i realizowania zadań organizowania ceremonii wojskowych
i patriotycznych z udziałem wojska w kraju i poza jego granicami.

22

WYWIAD ALKOHOLOWY

Zanotuj liczbę punktów w okienku:

1. Jak często pije Pan napoje zawierające
alkohol?

0) nigdy
1) raz

w

miesiącu

2) dwa do czterech razy w miesiącu
3) dwa lub trzy razy w tygodniu
4) cztery lub więcej razy w tygodniu

2. Ile standardowych porcji alkoholu wypija Pan
w dniu, w którym Pan pije alkohol?

0) 1

– 2 porcje

1) 3

– 4 porcje

2) 5

– 6 porcji

3) 7

– 9 porcji

4) 10 lub więcej porcji

3. Jak często wypija Pan sześć lub więcej porcji
standardowych alkoholu podczas jednego
dnia?

0) nigdy
1) rzadziej

niż raz w miesiącu

2) około raz w miesiącu
3) około raz w tygodniu
4) codziennie lub prawie codziennie

4. Jak często w ostatnim roku nie mógł Pan
zaprzestać picia po jego rozpoczęciu?

0) nigdy
1) rzadziej

niż raz w miesiącu

2) około raz w miesiącu
3) około raz w tygodniu
4) codziennie lub prawie codziennie

5. Jak często w ciągu ostatniego roku z powodu
picia alkoholu zrobił Pan coś niewłaściwego,
co naruszyło przyjęte w Pana środowisku
normy postępowania?

0) nigdy
1) rzadziej

niż raz w miesiącu

2) około raz w miesiącu
3) około raz w tygodniu
4) codziennie lub prawie codziennie

6. Jak

często w ostatnim roku potrzebował

Pan napić się alkoholu następnego dnia po
„dużym piciu”, aby móc dojść do siebie?

0) nigdy
1) rzadziej

niż raz w miesiącu

2) koło raz w miesiącu
3) koło raz w tygodniu
4) codziennie lub prawie codziennie

7. Jak

często w ostatnim roku miał Pan

poczucie winy lub wyrzuty sumienia po piciu
alkoholu?

0) nigdy
1) rzadziej

niż raz w miesiącu

2) koło raz w miesiącu
3) koło raz w tygodniu
4) codziennie lub prawie codziennie

8. Jak

często w ostatnim roku nie mógł Pan

przypomnieć sobie, co zdarzyło się
poprzedniego dnia lub nocy, z powodu picia?

0) nigdy
1) raz

w

miesiącu

2) dwa do czterech razy w miesiącu
3) dwa lub trzy razy w tygodniu
4) cztery lub więcej razy w tygodniu

9. Czy kiedykolwiek Pan lub ktoś inny doznał
jakiegoś urazu fizycznego w wyniku Pana
picia?

0) nie
2) tak, ale nie w ostatnim roku
4) tak, w ostatnim roku

10. Czy ktoś z rodziny, lekarzy lub innych
pracowników służby zdrowia interesował
się Pana piciem albo sugerował jego
ograniczenie?

0) nie
2) tak, ale nie w ostatnim roku
4) tak, w ostatnim roku

-----------------------------------------------------------------

SUMA PUNKTÓW

23

NOTATKI

24

NOTATKI